Аслӑ Ҫӗнтерӳ тунӑранпа ҫичӗ теҫетке ҫул ҫитнӗ ятпа пур ҫӗрте те тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ. Япӑхма ӗлкӗрнӗ палӑксене ҫӗнӗ сӑн кӗртессипе те унта та, кунта та ҫине тӑрсах тӑрӑшрӗҫ.

Комсомольски районӗнчи Кайнлӑк ял тӑрӑхӗнче те ку ӗҫрен юлман. Хирти Мӑнтӑрти вӑтам шкулта вӗренекенсене те ҫак ырӑ ӗҫе явӑҫтарнӑ. Вӗсем Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене асӑнса лартнӑ палӑк тавралли территорие тирпейленӗ. Кӗрепле, сенӗк йӑтнӑ ачасем шӑматкунлӑх ирттерме палӑк умне пухӑннӑ. Хӗл каҫипе унта пуҫтармалли самай пухӑннӑ. Ачасем ӗҫе вӗҫленӗ хыҫҫӑн ҫав ялти Культура ҫуртӗнче тӑрӑшакансем ӗҫе кӳлӗннӗ. Вӗсем палӑка шуратнӑ, картана сӑрланӑ.

Хирти Мӑнтӑрти Культура ҫурчӗ ҫывӑхӗнче Петр Смирнов летчика асӑнса лартнӑ палӑк та пур. Культӗҫченсем ӑна та ҫӗнӗ сӑн кӗртнӗ. Ку палӑка вӗсем кӗмӗл тата шурӑ тӗссемпе ҫӗнетнӗ.

Сӑнсем (6)

Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӗҫленнӗренпе вӑхӑт хыҫран хыҫа юлса пырать. Вут-ҫулӑмлӑ ҫав кунсене ҫамрӑк ӑру пӗлменни лайӑх-ха. Тепӗр тесен, пӗлмелле те ан пултӑрччӗ вӗсен ун пеккине. Анчах вилӗмпе пурнӑҫ хушшинче тӑрса ҫӗнтерӗве ҫывхартнӑ хаяр вӑрҫӑ пирки асра тытмаллах. Ҫапӑҫу хирӗнче мӗн чухлӗ вӑйпитти пуҫ хунине те вӗсен пӗлмеллех. Ҫак тӗллевпе Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Питӗркассинчи вӑтам шкулта шкул ҫулне ҫитменнисем валли хитре вулассипе конкурс йӗркеленӗ.

Мероприятие вырӑнти вулавӑшра ӗҫлекен Оксана Мидушкина, Людмила Чеблукова тата Ирина Каленова воспитательсем йӗркеленӗ. Пӗчӗкскерсем салтаксен паттӑрлӑхӗ, чыслӑх, мирлӗ пурнӑҫ пирки сӑвӑсем вуланӑ. Унччен вара вӗсем хӑйсен яваплӑхне ӑнланнӑ май мероприятие чунтан хатӗрленнӗ тесе пӗлтереҫҫӗ вырӑнтисем. Чи хитре вулакансен ятне Максим Ермолаев, Евгений Лукин, Татьяна Стожарова тивӗҫнӗ. Вӗсене Хисеп хучӗпех чысланӑ тата сертификат тыттарнӑ.

Сӑнсем (19)

Ҫынсене Раҫҫей ялавӗллӗ мисс тарӑхтарнӑ.

Тӗнче тетелӗнче ларакансем 2015 ҫулта Раҫҫей мисӗ ята тивӗҫнӗ пике Раҫҫей ялавӗ тӗслӗ платьепе сӑн ӳкерӗннишӗн кӑмӑлсӑрланнине пӗлтернӗ. Ҫӗршыв шайӗнче чипер пике ята тивӗҫнӗ скерӗн хыҫӗнче те ялав вӗлкӗшет иккен.

София Никитчук сӑн ӳкерчӗкне «Стольник» журналӑн ҫу уйӑхӗнче кун ҫути крунӑ номерӗнчи хуплашки ҫине вырнаҫтарнӑ. Фотона пӑхсан хӗр ялавпа пӗркенсе тӑрать-и е платье пусми ҫавӑн пек-и — калама йывӑртарах-мӗн.

Кун пек сӑн ӳкерӗнни килӗшӳсӗр тесе тарӑхнӑ халӑх тетелӗнче сӑн ӳкерчӗке сӳтсе явакансем. Ҫитменнине, Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн кун пек хӑтланни пушшех те килӗшӳсӗр тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен вӗсем. Патшалӑх элемӗнчен кулни вырӑнне йышӑннисен кӑмӑл-туйӑмне ӑнланма пулать ӗнтӗ.

Мероприяти афиши

Чӗмпӗрти «Губернаторский» Культура керменӗнче «Еткер» телекӑларӑмӑн 25-ҫулхи уяв каҫӗ иртрӗ.

1989 ҫулта Чӗмпӗр КПСС Обкомӗн пӗрремӗш секретарӗ Ю.Ф. Горячевӑн наци политкипе облаҫра тӑватӑ наци телевиденийӗ тата наци хаҫачӗсем тухма тытӑннӑ: чӑвашла, тутарла, нимӗҫле тата мӑкшӑлла. Хальхи вӑхӑтра чӑвашла «Еткер» тата тутарла «Чишме» кӑларӑмсем тухаҫҫӗ.

«Еткерӗн» малтанхи тӑватӑ кӑларӑмне Чӗмпӗр облаҫӗнчи «Атӑл» телерадиокомпанийӗн журналисчӗ Римма Шепелькова вырӑсла ертсе пынӑ. Чӑвашла пӗрремӗш кӑларӑмӗ вара 1989 ҫулхи юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче тухнӑ. Ҫав вӑхӑтран тытӑнса паянхи кунччен ӑна Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Олег Николаевич Мустаев аслӑ редактор йӗркелесе ертсе пырать. Уяв каҫне пуҫтарӑннӑ тулли зал умӗнче пӗрремӗш сӑмах на пулчӗ.

— Эпӗ Чӗмпӗр ҫӗрӗ ҫинче уҫӑлнӑ чӑваш кӑларӑмне ертсе пыма килнӗ улттӑмӗш журналист. Мана Чӗмпӗре Чӑваш патшалӑх университетӗнче историпе филологи факультетӗнче пиллӗкмӗш курсра вӗреннӗ вӑхӑтра ячӗҫ. Унччен килнӗ чӑваш журналисчӗсене кунти ӗҫ условийӗсем тивӗҫтермен. Малти пулма, ҫӗнӗрен ӗҫе йӗркелесе яма никама та ҫӑмӑл мар.

Малалла...

Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалласа Чӑваш кӗнеке издательствинче Галина Матвееван «Его звали Чуваш» ятлӑ кӗнеки кун ҫути курнӑ.

Пирӗн республикӑра ҫуралнӑ Яков Николаев пограничника халалланӑскере малтан автор чӑвашла пичетленӗ. Вӑл кӗнекери паттӑр Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче Белоруссинче пограничник пулнӑ. Фашистсен тыткӑнӗнчен тарнӑ хыҫҫӑн Польша вӑрманӗсенче партизансен отрядне ертсе пынӑ. 1943 ҫулта вӑл паттӑрла вилнӗ. Унӑн мӑшӑрӗ Анастасия фронт чиккинчен тӑватӑ уйӑхри ачапа каҫса тӑван Чӑваш Ене ҫуран ҫитнӗ.

Кӗнеке авторӗ пограничник ҫинчен каласа кӑтартакан кӗнекене 2013 ҫулта пичетленӗ хыҫҫӑн шкул ачисемпе тӗлпулусене ҫӳресе паттӑр Яковпа паллаштарнӑ. Анчах вырӑсла калаҫса ӳсекен ачасем унпа паллашайманнине кура автор Аристарх Дмитриев куҫаруҫӑна вырӑсла куҫарма ыйтнӑ.

Автор пирки каласан, вӑл — Ҫемен Элкер премийӗн лауреачӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче «Советская Чувашия», «Хыпар», «Хресчен сасси» хаҫатсенче ӗҫленӗ. Халӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче редакторта тӑрӑшать.

Ҫӗр ҫинче тем тӗрлӗ ҫын та пур ҫав. Халӗ эпир каласа кӑтартас тенӗ тӗслӗх ыттисенчен нимпе те уйрӑлса тӑмасть темелле. Пӗрле ӗҫнӗ, кайран хирӗҫсе кайнӑ, унтан вӗлересси патнех ҫитнӗ.

Инкекӗ Канаш хулинче ҫу уйӑхӗн 1-мӗш ккаҫхине пулса иртнӗ. 23-ри каччӑ паллаканнипе пӗрле киккирикне самай хӗртнӗ хыҫҫӑн иккӗш тем пайлайман-ҫке — тавлашмалли тупӑннӑ. Сӑмах ҫине сӑмах-тӑр. Каччӑ хӑйне кӳрентерекен килне ӑна тавӑрас шутпа вӗҫтернӗ. Лешӗн хваттер алӑкӗ тата уҫӑ пулнӑ. Тӗттӗм ҫӗре кӗрсе тӑрать те вырӑн ҫинче ҫын ҫывӑрнине асӑрхать. Хӑйне тарӑхтарнӑ тусӗ пуль тесе хайхискер лӑпкӑн тӗлӗрекен арҫынна темиҫе хутчен ҫӗҫӗпе чикет. Анчах вӑл урӑх ҫын пулнӑ иккен, кӳрентерекенӗн иккӗмӗш сыпӑкри тӑванӗ.

Ҫынна вӗлерекен каччӑ пирки халӗ пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Урӑх ҫынна йӑнӑшпа вӗлерни яваплӑхран хӑтараяс ҫук.

Паян чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче пӗлтӗрхи чӑваш чӗлхи комисийӗнче йӗркеленӗ орфографи комиссийӗ пӗрремӗш хут пухӑнчӗ. Аса илтерер, унччен маларах, пушӑн 12-мӗшӗнче, «Чӑваш орфографийӗ: ӗнер, паян, ыран» регионсем хушшинчи ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртнӗччӗ. Шӑп та лӑп унта палӑртнӑ шухӑшсене тӗпе хурса малалла ӗҫлемелле те ӗнтӗ ҫак комиссийӗн.

Чи малтанах комисси председательне суйларӗҫ. Вӑл ҫын литература енӗпе те, чӗлхе ӑслӑлӑхӗ енӗпе те пӗлекен ҫын пултӑр тесе ку ӗҫе Яковлев Пётр Яковлевича (Петӗр Яккусен) шанса парас терӗҫ. Ҫавӑн пекех ӗҫ ушкӑнне йӗркелерӗҫ — унта 4 ҫын кӗчӗ: В.П. Станьял, Е.Н. Лисина, А.В. Кузнецов (ҫыруҫӑ), Е.А. Майков. Ҫавӑн пекех комиссине ҫӗнӗ пайташсене кӗртес терӗҫ — Корнилов Геннадий Емельяновича сӗнчӗҫ. Анчах сумлӑ ӑсчах конференци тӑрӑх хатӗрленӗ пӗтӗмлетӗве илтнӗ хыҫҫӑнах комиссине алӑ сулса тухса кайрӗ.

Тепӗр ларуччен ӗҫ ушкӑнӗ пӗрле е уйрӑм ҫырмалли сӑмахсен йышне туллинрех хатӗрлесе ҫитерме палӑртрӗ, вара тин комисси ячӗпе Министрсен Кабинетне тата ытти тӳре-шара патне ҫыру ярӗҫ.

Малалла...

Илеме ачасене мӗн пӗчӗкрен хӑнӑхтарнинчен пахи ҫук-тӑр. Тӑван чӗлхе илемӗ пирки те ҫаплах калама пулать.

Хӗрлӗ Чутайри «Рябинушка» (чӑв. Пилеш) ача пахчинче кӗҫӗн ушкӑнри ачасемпе икӗ уява: Чӑваш чӗлхи кунне тата Ҫуркуннепе Ӗҫ уявне — халалласа мероприяти ирттернӗ.

«Чӑваш чӗкеҫӗ» ят панӑскерӗн тӗллевне ӑна йӗркеленӗ Надежда Ладайкинапа Светлана Сякаева воспитательсем ачасене чӑваш халӑхӗн культурипе тата йӑли-йӗркипе паллаштарасси, тӑван тӑрӑха юратма вӗрентесси тесе палӑртнӑ.

Шӑпӑрлансене воспитательсем асанне патне хӑнана чӗннӗ. Ватти пӗчӗкскерсене чӑваш тӗррипе паллаштарнӑ. Кӗнчелеҫҫипе епле ӗҫлемеллине кӑтартнӑ. Чӑвашсем епле тумланнине те каласа кӑтартнӑ. Ачасене халӑх вӑййисене выляттарнӑ, вӑйӑ картине кӑларнӑ.

Сӑнсем (9)

Ирина Григорьевна Ермакова

Республикӑра 100 ҫула ҫитекенсем самай тесен те юрать. Пӗр ӗмӗр хыҫа хӑваракансенчен ыттисен тӗслӗх илмелли пурах. Епле парӑнтарма пултарнӑ вӗсем 100 ҫула? Ахӑртнех, вӗсен кӑмӑлӗпе сывлӑхне ҫӑмӑлах мар тапхӑр ҫирӗплетнӗ. Вӗсен хӑйсен ӗмерӗнче вӑрҫӑ терт-нушине те чӑтма тивнӗ вӗт.

Нумаях пулмасть Тӑвайра пурӑнакан Ирина Григорьевна Ермакова 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑрӑм ӗмӗрлӗскер РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн открыткине, тӑванӗсен саламне тивӗҫнӗ.

Ирина Григорьевнӑн куҫӗ курмасть. Ҫапах вӑл иртнӗ ҫулсене лайӑх астӑвать. Кинемей Елчӗк районӗнчи Кавал ялӗнче кун ҫути курнӑ. 1932 ҫулта вӑл ҫак районти Кушкӑ ялӗн каччипе ҫемье ҫаварнӑ. Упӑшкипе пӗрле вӗсем пилӗк ача ҫуратнӑ, кашнине тивӗҫлӗ воспитани панӑ. Халӗ Ирина Григорьевна хӗрӗ патӗнче Тӑвайра пурӑнать.

Иван Тимофеевич Торин

Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Мускавра парад нихӑҫанхинчен вӑйлӑрах иртессе шантараҫҫӗ. Унта пирӗн ентеш Иван Торин ветеран хутшӑнӗ.

Иван Тимофеевич Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Мӗшӗл ялӗнче 1925 ҫулта ҫуралнӑ. 1942 ҫулта ӑна Совет ҫарне илнӗ. Вӑл танк ҫарӗсенче ҫапӑҫнӑ. Курск пӗккинчи ҫапӑҫусене хутшӑннӑ вӑл. 1943 ҫулхи кӗркунне Кейӳне ирӗке кӑларнӑ чухне йывӑр аманнӑ. 1945 ҫул пуҫламӑшӗнче Иван Торина, III ушкӑн сусӑрне, демобилизациленӗ.

Ветеран халӗ сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнса пурӑнать, шкул ачисемпе тӗл пулса йывӑр тапхӑра аса илет. Иван Тимофеевича II степень Тӑван ҫӗршыв орденӗпе, «Паттӑрлӑхшӑн» медальпе чысланӑ.

Иван Торин Республикӑри вӑрҫӑ ветеранӗсен госпиталӗнче сывлӑхне ҫирӗплетнӗ ӗнтӗ. Вӑл парада хутшӑнма хатӗр. Мускава Раҫҫейри мӗнпур регионти ветерансем ҫитӗҫ.

Сӑмах май, парада 16,5 пин ҫар ҫынни, 201 ҫар техники, 143 вертолетпа самолет хутшӑнӗҫ.