Ӗнер Шупашкарти Богдан Хмельницкий урамӗнчи 127-мӗш ҫурчӗнчи 2-мӗш корпуса кивӗ те ишӗлекен ҫуртра пурӑнакан ҫынсене хваттер уҫҫи панӑ. Ҫӑра уҫҫине Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев хӑй тыттарнӑ. Ҫӗнӗ ҫурта пурӑнма куҫнӑ тӑрӑх ҫемьене Михаил Васильевич саламланӑ, пурне те туслӑхпа юратура пурӑнма ырлӑх-сывлӑх телей суннӑ.

Унта вӑл ҫынсене кивӗ ҫуртсенчен ҫынсене куҫарма пӗтӗмпе 5 млрд тенкӗ пӑхса хӑварнине, укҫа-тенкӗне тупма ҫӑмӑлах маррине пӗлтернӗ. Апла пулин те халӑх ыйтӑвне вӑхӑтра татса пама тӑрӑшнине асӑнса хӑварнӑ. Ку хутӗнче тӑхӑр ҫемье хӑтлӑ хваттерлӗ пулнӑ.

Ҫав вӑхӑтрах кивӗ хваттерте нушаланакансем те ҫук мар-ха. Вӗсенчен пӗр тӗслӗхӗ пирки Чӑваш халӑх сайчӗ паян кӑна пӗлтерчӗ.

Аса илтеретпӗр, унта сӑмах Ҫӗнӗ Шупашкарти Коммунистсен урамӗнчи 35-мӗш ҫурт пирки пырать.

Сӑнсем (8)

Тӗмен хулинче ача-пӑча тата ҫемье кинофильмӗн «Ноль плюс» пӗтӗм тӗнчери фестиваль иртнӗ. «Ҫӗпӗр кӑмӑлӗллӗ чӑвашсем» документлӑ фильм унта дипломант пулса тӑнӑ.

Пирӗн ентешсем пирки ӳкернӗ фильма И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ Владимир Васильев тата Чӑваш наци конгресӗн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева хатӗрленӗ.

Фильмри сӑнарсем — ахаль ҫынсем. Вӗсем, тӗрлӗ вӑхӑтра Ҫӗпӗре куҫса килнӗскерсем, ӗҫчен, чӑтӑмлӑ. Тӑван кӗтесӗнчен аякра пулсан та тӑван халӑхӗн йӑли-йӗркине манмаҫҫӗ. Вӗсем юрӑ фольклорне, халӑх костюмне, наци кухнине сыхласа хӑварнӑ. Культура аталанӑвне наци уявӗсем урлӑ уҫса параҫҫӗ.

Владимир Васильев каланӑ тӑрӑх, вӗсем фильмра чӑваш халӑхӗн лайӑх енӗсене уҫса панӑ.

Константин Иванов ҫулталӑкӗ вӗҫленсе пынӑ май республикӑри культура учрежденийӗсем ӑна тивӗҫлипе ӑсатса яма тӑрӑшрӗҫ темелле. Шупашкарти «Салют» культура керменӗнче тӑрӑшакансем вара «Ҫакӑ ҫутӑ тӗнчере» мюзикл хатӗрленӗ.

Унӑн никӗсӗнче — чаплӑ классикӑмӑрӑн, Константин Иванов поэтӑмӑрӑн, вилӗмсӗр «Нарспи» поэми.

Кӗввине «Асаматлӑ ҫӗршыв» (Радужная страна) вокал студийӗн ертӳҫи Людмила Воронова-Кинер ҫырнӑ.

Спектакле вокал студийӗсӗр пуҫне «Салютӑн» «Савӑнӑҫ» (Радость) ача-пӑчан халӑх ташӑ ушкӑнӗ те (балетмейстерӗсем Зоя Бачуринӑпа Роза Алимова) хутшӑннӑ.

Мюзикл пирки, сӑмах май, хула администрацийӗн сайтӗнче ырӑ сӑмахсемпе хакласа ҫырнӑ.

Сӑнсем (5)

Чӑваш Енре ял туризмне аталантармашкӑн инфратытӑм объекчӗсене хута яраҫҫӗ. Нумаях пулмасть Тӑвай районӗнчи Тӗмер ял тӑрӑхӗнче «Паснерка» усадьба уҫӑлнӑ.

Ӑна раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Усадьбӑна хута ямашкӑн 74 миллион тенкӗ кирлӗ пулнӑ. Ӑна 3 ҫулта туса пӗтернӗ.

Усадьба 25 гектар ҫӗр ҫинче вырнаҫнӑ. «Паснеркӑра» икӗ хутлӑ хӑна ҫурчӗ, конференци залӗ, утар ҫурчӗ, ял хуҫалӑх тата экологи туризмӗн ытти ҫурчӗсем пур.

Туризм объектне уҫнӑ чухне инвесторсене вырӑнти чиновниксем тав тунӑ. Проекта хута янӑ чухне кунсерен канакан 50 ҫынна йышӑнма, 25 ӗҫ вырӑнӗ тума палӑртнӑ.

Шупашкарта пушарпа хуралӑн 4-мӗш чаҫне хирӗҫ палӑк лартасшӑн. Ӑна ҫулӑмпа кӗрешекенсене халалласшӑн.

ЧР МЧСӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пулас палӑк вырӑнне чул хунӑ. Ку ӗҫе Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем, пушар хуралӗн ветеранӗсем, кадетсем хутшӑннӑ.

Пӗр минут шӑп тӑнӑ хыҫҫӑн делегаци чул патне чӗрӗ чечексем хунӑ. Христос ҫуралнӑ ячӗпе хисепленекен храмӑн настоятелӗ Сергий атте пулас палӑка сӑвапланӑ.

Ведомствӑра палӑртнӑ тӑрӑх, ҫынсем палӑк умӗнче куллен хӑйсен пурнӑҫне хӑрушлӑха кӗртсе ӳкерекен пушарнӑйсене тав тума пултараҫҫӗ.

Есения Михайлова тунӑ сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарти пӗр ҫуртра пурӑнакансем хӑрушлӑхра темелле. Вӗсен ҫурчӗ кӗҫ-вӗҫ йӑтӑнса анма пултарать. Тӗрӗссипе, майӗпен арканма тытӑннӑ ӗнтӗ вӑл.

Ҫынсем камран пулӑшу ыйтмаллине пӗлмеҫҫӗ. Ара, ҫурта авариллӗ тесе йышӑнман. Пурӑнмалли условисем питӗ япӑх. Кирпӗч ҫурӑлать, мачча йӑтӑнать, путвалта — шыв.

Кунашкал ҫурт — Коммунист урамӗнче. 35-мӗш ҫурт вӑл. Халӑх ҫурта авариллисен йышне кӗртмешкӗн тахҫанах талпӑнать. 2010 ҫулхи документсемпе килӗшӳллӗн, унта юсав тунӑ. Анчах ку хут ҫинче кӑна мар-ши? Кирпӗч нӳрӗ, никӗс йӗпенет — шурлӑхри пекех пурӑнаҫҫӗ ҫынсем.

Ҫурта 1978 ҫулта хӑпартнӑ. 2015 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 25-мӗшӗнчи хутпа килӗшӳллӗн, ӑна йӗркеллӗ ҫурт тесех йышӑннӑ.

Раҫҫейре 2015 ҫула пӗтӗмлетсе хула пуҫлӑхӗсен списокне хатӗрленӗ. Унпа килӗшӳллӗн, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков чи лайӑххисен шутне кӗнӗ. Кун пирки russia-rating.ru портал пӗлтерет.

Танлаштарӑма федераци эксперчӗсен шухӑшне, уҫӑ ҫӑлкуҫсенчи материалсене шута илсе хатӗрленӗ, хула мэрӗсем ҫулталӑк тӑршшӗпе мӗн тунине тишкернӗ.

Алексей Ладыков хула пуҫлӑхӗсен пӗрремӗш ушкӑнне кӗнӗ. Вӑл 19-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Списокра пӗрремӗш вырӑнсене Хусан, Белгород, Краснодар мэрӗсем йышӑннӑ. Петрозаводск, Чита, Киров хулисен мэрӗсем чи начаррисен йышне лекнӗ.

Нумаях пулмасть пирӗн республикӑра топинамбур туса илме патент илнӗ. Унӑн хуҫи – Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗ.

Топинамбур туса илме малтан та патент пулнӑ-ха. Анчах хальхинче академи илни ҫак ҫимӗҫе ҫӗнӗлле туса илме май парать.

Ҫак ял хуҫалӑх культурине ҫӗнӗлле туса илмелли патент авторӗ – Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн биоотехнологипе агрономи факультечӗн биотехнологи тата ял хуҫалӑх продукцине тирпейлекен кафедрин доценчӗ, ял хуҫалӑх академийӗн кандидачӗ Клим Данилов.

Топинамбура ҫӗнӗлле туса илмелли патента Раҫҫейӗн Патшалӑхӑн изобретенийӗсен реестрӗнче кӑҫалхи чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче регистрациленӗ.

Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, патент 2034 ҫулхи утӑ уйӑхӗччен пырӗ.

Чӑваш Енӗн бренчӗ мӗн пулмалла? Пирӗн республикӑна тӗнчери туризм аренине епле кӑлармалла? Ҫак тата ытти ыйтӑва "Наци брендне тӑвассинче ҫамрӑксен вырӑнӗ" дискусси лапамӗнче хускатнӑ. Ӑна "Ҫамрӑксем - Чӑваш Енӗн ӗҫ вӑй-халӗ" форум йӗркеленӗ май "Чӑваш Ен" патшалӑхӑн телевиденипе радиок компанийӗ йӗркеленӗ.

Экспертсем евӗр унта тӳре-шарана та, усламҫӑна та, ҫамрӑксене те йыхравланӑ. Тӳре-шараран республикӑн информаци политин министрӗ Александр Иванов, усламҫӑсенчен Дмитрий Донсков, ҫамрӑксенчен "Хастар" республикӑри ҫамрӑксен организацийӗн пайтаҫи Владислав Московцев хутшӑннӑ.

Бренд никӗсӗ вырӑнне Шупашкарта кӑларакан канихвета та, Атӑла та, "Нарспи" поэмӑна та, Шупашкарти трактора та, чӑваш тӗррине те сӗнекен тупӑннӑ.

Николай Ижентей

Чӑваш Енре "Литературӑллӑ Чӑваш Ен: чи вулакан кӗнеке" (Литературная Чувашия: самая читаемая книга года) республикӑри конкурса пӗтӗмлетнӗ. 2015 ҫулта «Ача-пӑча тӗнчи» номинацире Николай Ишентейӗн «Ырӑ ӗҫсен команди» кӗнеки ҫӗнетрнӗ. Ача-пӑча валли ҫырнӑ вырӑсла кӗнекесенчен Надежда Медюкован «Новогодний подарок» кӗнеки ҫӗнтернӗ. Вӗсене халӑх юратса йышӑннӑ. ачасем те кӑмӑлтан шӗкӗлченӗ.

Сӑмах май каласан, ЮТВ телеканалпа ятарлӑ литература каҫне йӗркелӗҫ, унта ытти сӑвӑҫпа пӗрле Николай Ишентее те чӗнесси пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Сӑмахӗ кунта Анатолийпе Надежда Никитинсем ӳкерекен «Искусство ҫыннисем» кӑларӑм пирки пырать.

Аса илтеретпӗр, унта передачӑсене хутшӑннӑ сӑвӑҫсене йыхравлӗҫ, вӗсен сӑввисемпе хывнӑ юрӑсемпе паллаштарӗҫ. Сӑвӑ авторӗсем хушшинче унсӑр пуҫне телекӑларӑмсене хутшӑнма тӳр килейменнисем те — Николай Ишентей, Микула Мыскал, Нина Пӑрчӑкан, Елена Абрамова — тата ыттисем пулӗҫ.