Утӑн 28-мӗшӗнче Вӑрман-Ҫӗктер ял тӑрӑхӗнчи Шарпаш (Ойкасы) ялӗнче пысӑк уяв иртрӗ. Ҫак уява пуҫлама Вӑрман-Ҫӗктер ял тӑрӑх пуҫлӑхне Н.Е.Хорасёва ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илчӗҫ. Пурте ура ҫине тӑрса «Аки-сухи» юрра юрларӗҫ. Ун хыҫҫӑн ватӑсемпе хӑнасене Людмила Матвеева хӑй вӗретсе тухнӑ кӑпӑклӑ сӑрапа сӑйларӗ, пурте уяв ҫӑкрине тӑварпа пусса ас тивсе пӑхрӗҫ.

Ял тӑрӑх пуҫлӑхӗ Николай Хорасёв шарпашсене ял уявӗ ячӗпе саламларӗ, общество ӗҫне хастар хутшӑнакансене Тав хучӗсем парса чысларӗ, ялти чи ватӑ ҫынсемпее чи ҫамрӑккисене парнесем пачӗ. Уяв тӑршшӗпе ял ҫыннисене Шупашкартан килнӗ «Уяв» ансамбль хӑйӗн юрри-ташшисемпе савӑнтарчӗ.

Уяв программи ҫулсерен пуянланса кӑсӑклансах пырать. Кӑҫал кунта Шарпашра ҫуралса ӳснӗ Викторова (Глухова) Эльвира Сергеевна тӗрӗ ӑстин куравне йӗркелерӗҫ. Унта пурӗ 31 ӗҫ. Эльвирӑн тӗррисем куҫа илӗртеҫҫӗ, кӑмӑла ҫӗклеҫҫӗ, чуна хавхалантараҫҫӗ. Тен ҫавӑнпах та пулӗ, уяв вӑхӑтӗнче йӗркеленӗ «Савнӑ ялӑм, тӑван ял!» сӑвӑ конкурсӗнче ҫакӑн пек йӗркесем шӑранчӗҫ Марина Тихоновӑпа Татьяна Матвеева чунӗсенче (вӗсем Шарпаш ялӗнчи чи пултаруллӑ кинсенчен пӗрисем).

Малалла...

Етӗрне районӗнчи Пӗрҫырланта тата Чурпайра утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнче асфальт ҫинче пӑр ташларӗ. Кунашкаллине ача-пӑча ҫеҫ мар, ваттисем те халиччен курман теҫҫӗ. Вӑйлӑ ҫил хӑшӗсен сарай ҫивиттине сӳсе урамалла пенӗ, теприсен чӳречисене ҫӗмӗрнӗ, виҫҫӗмӗшӗсен пӳрчӗсене сиенленӗ.

Ҫумӑр хыҫҫӑн та пӑрсем симӗс курӑк ҫинче шултра шӑрҫасем пек сапаланса чылай выртрӗҫ. Пысӑкскерсем ӑҫтан час ирӗлччӗр?

Шӑп та лӑп 80 ҫул каялла, 1932 ҫулхи утӑн 27-мӗшӗнче Шупашкар тӑрӑхӗнче «Колхозник ҫулӗ» хаҫатӑн 1-мӗш кӑларӑмӗ тухнӑ.

Пӗрремӗш номере Чӑрӑшкасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Г. Серебряков-Ошмань калӑпланӑ. Малалла вара хаҫата Йӑршу ялӗнчен тухнӑ партин район комитечӗнче культурӑпа пропаганда пайӗн заведующийӗ Ростов П.В. тытса пыма пуҫланӑ. Хӑйӗн кун-ҫулӗнче хаҫат ятне темиҫе те улӑштарнӑ: «Ленин ҫулӗпе» (1938), «Колхозник хаҫачӗ» (1959), «Ленинец» (1962). 1992 ҫулхи юпан 10-мӗшӗнчен пуҫласа хальхи ятпа тухать — «Тӑван Ен».

Паян, утӑн 27-мӗшӗнче Кӳкеҫри культурӑпа кану центрӗнче ҫак куна анлӑн паллӑ турӗҫ. Чи малтанах хӑнасене районти ал ӑстисен ӗҫӗсем кӗтсе илчӗҫ. Уявӑн хуҫисем те кунтахччӗ — кашни хӑнана тараватлӑн кӗтсе пуху залне чӗнчӗҫ.

Савӑнӑҫлӑ уява пуҫланӑ май чи малтанхи сӑмаха район ертӳҫисем илчӗҫ — вӗсем хаҫат пирки каласа пачӗҫ, унта тӑрӑшакан ҫынсене ӑшӑ сӑмахпа асӑнчӗҫ. Парнесемпе хисеп хучӗсем пама та манмарӗҫ — ара уяв уявах пулмалла-ҫке. Паянхи кун хаҫат редакцийӗнче 10 ҫын ӗҫлет — вӗсенчен кашни район администрацийӗнчен хисеп хучӗ илме тивӗҫрӗ.

Малалла...

«Тӑван ен» хаҫат тухма пуҫланӑранпа паян 80 ҫул ҫитрӗ. Шӑп та лӑп утӑн 27-мӗшӗнче «Колхозник ҫулӗ» ятлӑ хаҫатӑн пӗрремӗш кӑларӑмӗ тухнӑ. Ҫакна тӗпе хурса ӗнтӗ «Тӑван ен» хаҫатӑн ҫӗнӗ сайчӗ ӗҫлеме пуҫларӗ.

Паллах, ырӑ пулӑм. Анчах та чуна ыраттараканни — вӑл вырӑсла пулни. Мӗн вара, халӑх вырӑсланса пырать тесе, хаҫат-журналсене те вырӑсла ҫеҫ кӑлармалла-им? Хитре ӗнтӗ, анчах та кунта пӗрре те тытӑнса тӑрас килмест — мӗнле уҫнӑ, ҫавӑн пекех хупас килет. Чӑвашла тума майсем ҫук-и? Укҫа-тенкӗ ытларах ыйтать? Е чӑвашлипе аппаланас килмест?

Ыйтассӑм килет: республикӑра чӑвашла тухакан хаҫат-журнал сайчӗсем хӑҫан хӑнасене ЧӐВАШЛА кӗтсе илме пуҫлӗҫ? Тӗслӗхрен, «Хыпар» хаҫат сайтӗнче чӑвашли ытларах пулсан та хӑнасене вӑл «Добро пожаловать!» тесе кӗтсе илет! Апла пулни вырӑнлӑ марри пуҫа та кӗмест пулас хаҫат пуҫлӑхӗсене.

Вак-тӗвек шайӗнче те пулӗ ку япала, анчах та шута илмелле — кунашкал вак-тӗвексем питӗ пӗлтерӗшлӗ. Сӑмахри асӑхамасӑр лекнӗ йӑнӑша епле куратӑр — вырӑсла тунӑ сайт ҫавӑн пекех куҫа пырса тӑрӑнать (маларахри «асӑрхамасӑр» сӑмаха ятарласа йӑнӑшпа ҫырнӑ).

Утӑн 26-мӗшӗнче Шупашкар администрацийӗнче ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен юлташлӑхӗсемпе (ҪЙХЮ, выр. ТСЖ) управляющи компанисен ертӳҫисемпе канашлу иртнӗ. Унта ҪЙКХ реформисене пулӑшакан фонд уйӑракан укҫа-тенкӗпе усӑ курса юсама палӑртнӑ ҫурт хуҫисем пухӑннӑ. Пухӑва ҫурт-йӗр хуҫалӑхӗн ыйтӑвӗсемпе ӗслекен администраци пуҫлӑхӗн ҫумӗ Герман Александров ертсе пычӗ.

Пӗтӗмлетсе каласан калаҫу ӗҫлӗ иртрӗ — юсав ӗҫӗсем епле пыни ҫинче чарӑнса тӑчӗҫ. Хӑш-пӗр ҫуртсенчи ӗҫсене 30% та туманнине палӑртрӗҫ — «Сенкер», «Сатурн-Строй», «Полимермонтаж», «Калита», «Дайвер», «Гражданстрой» компанисен ӗҫне хӑвартлатмалли пирки каларӗҫ. Юсав ӗҫӗсем вӗҫленсе пыракан ҫуртсем те пур — Р.Зорге ур, 11 ҫ; Эгер б., 8 тата 14 ҫурт; К.Маркс ур., 46 ҫ.; Ленин пр., 16А ҫ. Ку, паллах, лайӑх пулӑм.

Пӗтӗмӗшле хулара 65 нумай хваттерлӗ ҫурта тӗпрен юсамалла. Ӗҫсен калӑпӑшне паянхи куна вӑтамран 55% пурнӑҫланӑ та ӗнтӗ.

Утӑн 21-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтепӗрӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей пӗрлештернӗ командине кӗртнӗ чӑваш спортсменӗсемпе тата вӗсен тренерӗсемпе тӗл пулнӑ.

Ҫуллахи ХХХ Олимпиада вӑййисем 2012 ҫулхи утӑн 27-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурлан 12-мӗшӗччен Лондонра иртеҫҫӗ. Пӗтӗм тӗнчери тӗп ӑмӑртусене пирӗн республикӑран 5 спортсмен хутшӑнӗ:

Ирина Калентьева, Раҫҫей тава тивӗҫлӗ спорт мастерӗ, тӗнче чемпионки, тӗнче кубокӗсен ҫӗнтерӳҫи, Европа чемпионачӗсен призерӗ, ХХIХ Олимп вӑййисен бронза призерӗ (маунтинбайк);

Татьяна Архипова, ҫӑмӑл атлетика енӗпе Раҫҫейӗн тӗнче класлӑ спорт мастерӗ, ХХIХ Олимпиада вӑййисене хутшӑннӑскер, 2007 ҫулхи тӗнче чемпионачӗн чӑрмавсем урлӑ 3 000 метра чупассипе кӗмӗл призерӗ, Раҫҫейӗн 2011 ҫулхи чемпионачӗн 10 000 метра чупассипе кӗмӗл призерӗ, Токиора 2011 ҫулта иртнӗ марафонӑн бронза призерӗ (ҫӑмӑл атлетика — марафон);

Альбина Майорова, ҫӑмӑл атлетика енӗпе тӗнче класлӑ спорт мастерӗ, XXVIII Олимпиада вӑййисене марафон чупӑвне хутшӑннӑскер, 2012 ҫулта Японире иртнӗ тӗнче марафонӗн ҫӗнтерӳҫи (ҫӑмӑл атлетика — марафон);

Кристина Савицкая, ҫӑмӑл атлетика енӗпе Раҫҫей спорт мастерӗ, 2011 ҫулта иртнӗ Раҫҫей чемпионачӗн бронза призерӗ, 2011 ҫулта тӗнчери ҫамрӑксен ӑмӑртӑвне хутшӑннӑскер, 2012 ҫулта Раҫҫейӗн ҫичӗ енлӗ ӑмӑртӑвӗн (ҫӑмӑл атлетика — ҫичӗ енлӗ ӑмӑртӑвӗ) чемпионки;

Елена Наговицына, ҫӑмӑл атлетика енӗпе тӗнче класлӑ спорт мастерӗ, 2011 ҫулта 10000 метра чупассипе Раҫҫей чемпионки, Раҫҫейӗн 2012 ҫулхи чемпионачӗн 5000 метра чупассипе кӗмӗл призерӗ, ҫӑмӑл атлетика (5000 метра чупасси).

Малалла...

Комсомольскинчи ача-пӑча ӳнер шкулӗ ҫумӗнчи «Островок» хореографи ансамблӗ Турцири халӑхсен культурин фестивалӗнчен таврӑннӑ. Ҫамрӑк артистсем Адала ял тӑрӑхӗнчи Акатуй евӗрлӗ наци праҫникне хутшӑннӑ. Асӑннӑ уява абрикос, черешня тата иҫӗм ҫырлине пухса кӗртнӗ хыҫҫӑн ирттереҫҫӗ.

Фестиваль тӑватӑ куна тӑсӑлнӑ. Унта Аслӑ Британири, Болгарири тӗрӗк юррисене шӑрантаракан ансамбльсене те, Анкара, Стамбул, Измир хулисенчи профессионал артистсене те чӗннӗ. Ҫак уява ҫулсеренех 30 пин ытла ҫын пухӑнать.

Каҫал тӑрӑхӗнчи «Островок» ансамбль чӑваш тата тутар ташшисене кӑтартнӑ. Куракансем пирӗн артистсене ӑшшӑн кӗтсе илнӗ, тӑвӑллӑн алӑ ҫупнӑ. Пурне те Тав ҫырӑвӗпе тата асӑнмалӑх парнепе чысланӑ.

Марина Семенова йӗс медаль илнӗ

Утӑн 18-23-мӗшӗсенче Шупашкарта маунтинбайкпа Раҫҫей чемпионачӗ пырать. Пӗрремӗш кун эстафетӑпа 15-16 ҫулхи хӗрсем ӑмӑртнӑ.

Хӗрсем хушшинчи Санкт-Петербург командинчи Анастасии Сумцова ҫӗнтернӗ, ун хыҫҫӑн финиша Тинӗсҫум Енри Кристина Макроусова ҫитнӗ. Муркаш районӗнче ҫуралса ӳснӗ Марина Семенова — виҫҫӗмӗш вырӑнта.

Саламлатпӑр!

Ҫутӑ тавӑраҫҫӗ

Вӑйлӑ ҫил-тӑвӑл иртнӗ хыҫҫӑн самай шар курнӑ ял тӑрӑхӗсенче — Октябрьски, Шӗнерпуҫ, Карапаш тата Аксарин ял тӑрӑхӗсенче — паянтан пуҫласа хытарнӑ йӗрке пуҫарнӑ. Асаилтеретпӗр, утӑн 17-мӗшӗнче иртнӗ ҫил-тӑвалпа пӑр ку тӑрӑхри ҫурт-йӗрсене самай аркатнӑ: 300 ҫурт сиенленнӗ, 6 вӗренӳ учрежденийӗн ҫурчӗ кӑштах арканнӑ, 2 культура ҫурчӗ сиен тӳснӗ, пӗр ял тӑрӑхӗн ҫурчӗ шар курнӑ. Пахча-ҫимӗҫ пурӗ 539 гектарта аманнӑ. Малтанлӑха пӑхса тухнӑ тӑрӑх ҫутҫанталӑк 200 миллион тенкӗлӗх сиен кӳнӗ.

Вӑйлӑ ҫил-тӑвӑл кӳнӗ сиене паян кун та юсаҫҫӗ — пур яла та тенӗ пекех ҫутӑ панӑ. Октябрьски пуҫне — кунти подстанцие ҫутҫанталӑк вӑйӗсем аркатнӑ, ҫавӑнпа та куҫса ҫӳрекен подстанципе ҫыхӑнтарӗҫ.

Илдус Файзовӑн сирпӗннӗ машини

Паян Тутарстанӑн муфтийӗ ҫине тапӑннӑ. Машинине сирпӗтнӗ хыҫҫӑн Илдус Файзов суранланнӑ (урисене хуҫнӑ) ҫеҫ. Пӗр сехет маларах вара унӑн ҫумӗ пулакан Валиулла Якупова вӗлернӗ — паллӑ мар хурахсем ӑна подьездра тапӑннӑ, ултӑ пуляпа пенӗ. Аманнӑскер вӑл машин патне ҫитсе водителе тапӑнни пирки пӗлтерме ӗлкӗрнӗ, анчах та пульница ҫитес умӗн сурансенчен вилнӗ.

Кӳршӗ республикӑн ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак тискер ӗҫсен сӑлтавӗ муфтийсен тӗп ӗҫӗпе ҫыхӑннӑ. Уҫӑмлах каламаҫҫӗ пулин те радикаллӑ исламҫӑсем айӑплӑ тесе шутлаҫҫӗ. Тепӗр верси тӑрӑх паянхи тапӑнусем хаджа кайма уйӑрнӑ вырӑнсемпе ҫыхӑннӑ. Анчах та чылай эксперт шухӑшӗпе ку верси малти вырӑнта мар — ку хыпар пирки тахҫанах калаҫаҫҫӗ имӗш, ун пирки нумайӑшӗ пӗлеҫҫӗ иккен. Ҫакланасран хӑраса вӑрӑ-хурахсене тытмастчӗҫех тесе шутлаҫҫӗ экспертсем.

Паянхи пӑтӑрмах хыҫҫӑн Тутарстанри мечӗтсемпе тӳре-шара учрежденийӗсене вӑйлӑрах сыхлама пуҫланӑ.

Чӑваш Ен муфтийӗ Альбир Крганов Валиулла Якупов вилнӗ пирки унӑн ҫывӑх ҫыннисемпе тата тӑванӗсемпе перле хурланнине пӗлтернӗ.

Малалла...