Ака уйӑхӗн вӗҫӗсенчи пӗр кун, иртнӗ эрнекун, Муркашра район администрацийӗн пуҫлӑхне Р.Н. Тимофеева оставкӑна яма ыйтса митинг ирттернӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, либерал-демократ партийӗн пайташӗ Андрей Кулагин хӑйӗн сайтӗнче пӗлтерет.

Мероприятие «Сӗтев» хаҫат редакторӗ Эдурад Мочалов йӗркеленӗ тесе ҫырнӑ. Мероприятие йӗркеленин сӑлтавне район администрацийӗн ертӳҫине шанма пӑрахнипе сӑлтавланӑ.

Митинга миҫен пухӑннине тӗрлӗрен шутласа кӑларакан тупӑннӑ иккен. Кулагин депутат сайтӗнче 100 ҫынтан пуҫласа 200 ҫын таран тесе шутлакансем пулнине палӑртнӑ. «Чӑваш Енри пысӑк мар районшӑн пӗлтерӗшлӗ» йыш тесе пӗтӗмлетнӗ сайтри хыпарта.

Митинга Андрей Кулагин депутат та хутшӑннӑ. Унӑн пулӑшаканӗсем те, 15-е яхӑн, ҫын Муркаша пырса ҫитнӗ.

«2012 ҫулта эпир район администрацийӗн унчченнхи пуҫлӑхне Иванова отставкӑна яма пултартӑмӑр. Кайран ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ те пуҫарчӗҫ. Ҫӗнӗ ертӳҫӗ унчченхин начар опытне шута хуман, ахаль ҫынсене илтесшӗн мар», — тенӗ-мӗн депутат.

Тавар сутакансем хӑйсен таварне ярӑнтарас тесе паллӑ маркӑсем хыҫне пӗркенме хӑтланнӑ тӗслӗхсем пулакалаҫҫӗ-ха. Пӗринче, астӑвасса, пылак пӑр (мороженӑй) тӑвакансем Шупашкарта кӑларнӑҫи пулнӑччӗ. Халӗ, ав, машинӑпа ҫыхса пир-авӑр кӑларакансем чӑлхапа трикотаж хапрӑкӗн хыҫне пытарӑнма шут тытнӑ. Ҫакна вӗсем хӑйсен продукцине халӑхра анлӑрах сарас тӗллевпе тунӑ ӗнтӗ.

«Чӑлхапа трикотаж хапрӑкӗ» тулли мар яваплӑ обществӑна чылайӑшӗ аван пӗлет. Шупашкарти предприяти, хӑй ятне тахҫанах ҫӗнсе илнӗ. Ҫавна унӑн конкуренчӗсенчен пӗри «Трикотаж йӑли-йӗркин суту-илӳ ҫурчӗ» общество хӑйӗн лавккисене маларах асӑннӑ лавкка евӗртерех илемлетсе хунӑ. Тавар паллине те малтан каланӑ хапрӑкӗнни евӗр усӑ курнӑ.

Ҫакна асӑрханӑ хыҫҫӑн чӑлхапа трикотаж хапрӑкӗ монополипе кӗрешекенсем патне пулӑшу ыйтса ҫитнӗ. Енсен ӑнланманлӑхне асӑннӑ служба пӑхса тухма тытӑнсан хайхи конкурент чӑлхапа трикотаж хапрӑкӗпе пӗр чӗлхе тупнӑ, тек унӑн ячӗпе пытарӑнса хӑйӗн таварне сӗнме пӑрахнӑ.

Шупашкарти 30-мӗш ача пахчине ҫӳрекенсем валли Л.Н. Толстой ячӗллӗ ятарлӑ вулавӑша илсе кайса кӑтартнӑ.

«Хӑйне майлӑ кӗнекесен ҫӗршывӗнчи ҫулҫӳрев» ятпа йӗркеленӗ экскурси вӑхӑтӗнче ачасене куҫ начар куракан ачасем валли кӑларнӑ кӗнекесемпе паллаштарнӑ.

Пӗчӗкскерсене ун пек кӗнекене кӑларма шухӑшласа кӑларнӑ Франци тифлопедагогӗн Луи Брайлӑн кун-ҫулӗпе паллаштарнӑ. 1809 ҫулта ҫуралнӑ ҫын 43 ҫул кӑна пурӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра вӑл куҫсӑррисем валли алӑпа хыпашласа вуламалли шрифт шухӑшласа кӑларма ӗлкӗрнӗ.

Вулавӑшра ӗҫлекенсем ачасене вуламалли тата ҫырмалли хатӗрсене, кӗнекесене кӑтартнӑ. Кунсӑр пуҫне «Калаҫакан кӗнеке» пайпа та пӗчӗккисем кӑсӑклансах паллашнӑ. Унта CD-диск ҫине пухнӑ аудиокӗнекесене, аудиокассетӑсене, флешкарттӑсене кӑтартнӑ.

Сӑнсем (4)

Анатолий Печников

Паян сцена ҫине такам та тухать. Хӑшӗсем сӑввине те хӑйсемех ҫыраҫҫӗ, ҫеммине те хываҫҫӗ, юррине те шӑрантараҫҫӗ. Калӑн — тӗлӗнсе каймалла пултарулӑх! Анчах ҫав «шедеврсенчен» хӑшӗсене итлеме тӑрсан хырӑм тытса ахӑлтататасси кӑна юлать. «Эп сана юрататӑп, эс мана юратмастӑн» йышши сӑмахсемлӗ, ансат кӗвӗллӗ юрӑсене радио-телекуравпа та янӑратаҫҫӗ-ха. Анчах, телее, чуна тивекен тарӑн шухӑшлӑ, ҫепӗҫ кӗвӗллӗ юрӑсем те пур-ха. Вӗсенчен хӑшӗсем халӑхра анлӑ сарӑлнӑ пулин те хӑш чух ҫавсен авторӗсем кам иккенне те пӗлместпӗр.

Акӑ, аса илер-ха Виталий Гордеев хӑй вӑхӑтӗнче шӑрантарнӑ «Ӗмӗр пулӑпӑр пӗрле» юрра. Е тата Иван Христофоров репертуарӗнчи «Икӗ ҫӑлтӑра». Ҫак тата ытти юрӑн авторӗ — Шупашкар районӗнчи Иккассинчи шкулта 30 ҫула яхӑн музыка учителӗнче ӗҫленӗ Анатолий Печников. Анатолий Александрович патӗнче вӗреннӗ ачасем те, тен, хӑйсене епле пултаруллӑ ҫын вӗрентнине пурте пӗлмен-тӗр.

Хӑй вӑл Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Туктамӑш__ ялӗнче шӑп та лӑп 60 ҫул каялла ҫуралнӑ. Шупашкарти И.Я. Яковлев ячӗллӗ пединститутӑн (ун чух ҫав аслӑ шкула хальхи пек университет темен) музыкӑпа педагогика факультетӗнче пӗлӳ илнӗ.

Малалла...

Республикӑра икӗ уйӑх «Студентсен ҫуркунни» марафон иртрӗ. Чӑваш Енри 10 аслӑ шкул ҫак вӑхӑтра 148 номер кӑтартрӗ, Тольяттире иртекен XXII Пӗтӗм Раҫҫей фестивальне каяссишӗн тупӑшрӗ.

Нумаях пулмасть И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра финал пулнӑ. Унта ҫӗнтерӳҫӗсене пилӗк енпе палӑртнӑ: «Кӗвӗ», «Театр тата оригиналлӑ жанр», «Хореографи», «Видео», «Журналистика». Жюри чи вӑйлӑ номерсене суйланӑ. Вӗсем Тольяттире Раҫҫейри студентсен командисемпе тупӑшӗҫ.

Пӗтӗм Раҫҫей фестивальне ҫаксем кайӗҫ: И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн строительство факультечӗн команди («Ҫӗнӗ коллекци» модӑсен театрӗ), ҫак аслӑ шкулӑн пӗрлештернӗ команди («Вӑрттӑнлӑх тытакан утрав» номер тата «Шторм» фристайл), И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн мода театрӗ («Ҫунатсене тӳрлетсе» коллекци), ҫак аслӑ шкултиех пӗрлештернӗ ташӑ ушкӑнӗ («Техника тӗлӗнтермӗшӗ» ташӑ), Шупашкарти коопераци институчӗн ташӑ ансамблӗ («Вырӑс чӑтӑмлӑхӗ»). Шупашкарти коопераци институчӗн студентки Мария Дементьева юрӑ юрлӗ, унтах вӗренекен Татьяна Ельниковӑпа Николай Еремеев ташлӗ.

magopc.ru сайтри сӑн

Чӑваш Енри ҫулсемпе (тӗрӗссипе, Раҫҫейӗн кирек хӑш тӑрӑхӗнче те) пынӑ чухне ҫул хӗррисенче хӗрессем, палӑксем лартнине асӑрхама пулать. Ҫул ҫинчи инкекре вилнисене асӑнса тӑванӗ-пӗлӗшӗ ҫав вырӑна ҫапла паллӑ тӑвать. Ку йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫак йӑлана пӑрахӑҫласшӑн. Ҫак ыйтӑва вӑл планеркӑра сӳтсе явнӑ.

Михаил Васильевич юлашки вӑхӑтра ҫул хӗрринче кӑшӑлсем, картасем, палӑксем нумайланнине палӑртнӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ҫула ҫак хатӗр-хӗтӗре вырнаҫтармала мар, кун валли ятарлӑ вырӑн — масар — пур. Республика Элтеперӗ ку ыйтӑва 10 ҫул каяллах ҫӗкленине аса илтернӗ. Ун чухне муниципалитетсем ҫул хӗррисене палӑк-хӗрессенчен тасатнӑ.

Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, масар хатӗр-хӗтӗрӗ водительсен психикине япӑх витӗм кӳрет, авари пулас хӑрушлӑх кӑларса тӑратать. Вӑл ку ыйтӑва правительствӑна, муниципалитетсене уҫӑмлатма хушнӑ.

Пӗлтӗрхи ҫулла Еврей автономи облаҫӗн депутачӗсем ҫак ыйтӑва Раҫҫей шайӗнче ҫӗкленӗ. Вӗсем ҫулсене хурлӑха аса илтерекен вырӑна ҫавӑрмалли пирки асӑрхаттарнӑ. Депутатсем саккун проекчӗ хатӗрленӗ.

Малалла...

ЧР патшалӑх гербӗпе ялавӗ

Паян Чӑваш Енре — патшалӑх символӗсен наци уявӗ. Кӑҫал ӑна 10-мӗш хут паллӑ тӑваҫҫӗ.

Ҫак ува халалласа район-хулара куравсем, викторинӑсем, уҫӑ уроксем, информаци сехечӗсем, тӗрлӗ конкурссем йӗркеленӗ.

Республикӑра патшалӑх символӗсен уявне 2004 ҫултанпа паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫак куна, ака уйӑхӗн 29-мӗшне, ахальтен суйламан. 1992 ҫулта ҫак кун ЧР Аслӑ Канашӗ Патшалӑх гимнӗ, ялавӗ, гербӗ пирки помтановлени йышӑннӑ. Ялавпа герб авторӗ — Элли Юрьев. Гимн («Тӑван ҫӗршыв») сӑмахӗсене Илле Тукташ ҫырнӑ, кӗввине Герман Лебедев хатӗрленӗ.

Паян наци уявне паллӑ тунисӗр пуҫне ЧР Патшалӑх Канашӗ 20 ҫул тултарнине халалласа ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ иртнӗ. Унта Патшалӑх Канашӗ пулса кайнине, унӑн аталанӑвне сӳтсе явнӑ. 1994 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пӗрремӗш сесси иртнӗ. 20 ҫулта Патшалӑх Канашӗ республикӑра 1130 ытла саккун йышӑннӑ.

Шоркка артисчесем Тутарстанра

Чӑваш Республикин культура минестерстви йӗркеленипе Чӑваш наци конгресӗн Президенчӗпе Президиумӑн пайташӗсем, журналистсем, Шупашкар районӗнчи Шоркка ялӗнчи «Туслӑх» халӑх ансамблӗ тата ытти яваплӑ ҫынсем Иван Яковлев ҫурални 166 ҫитнине паллӑ тума акан 23-мӗшӗнче унӑн тӑван ялне — Кӑнна Кушкине — ҫитрӗҫ.

Иван Яковлевӑн пӑхӑртан тунӑ палӑкӗ умӗнче митинг иртрӗ, кайран конференци пулчӗ. Хӑнасем музейпа та паллашрӗҫ. Шкулӑн ӗҫӗ-хӗлӗ пирки пӗлчӗҫ — кунта вара пӑшӑрханмалли пурах мӗн. Юлашки вӑхӑтра ялта ачасем сахал ҫуралнине пула хальхи вӑхӑтра икӗ хутлӑ шкулта пурӗ те 20 яхӑн ача кӑна вӗренет иккен.

Ялти клубра Шоркка артисчӗсен пултаруллӑхӗпе курса савӑнчӗҫ, пӗрле юрларӗҫ, ташларӗҫ.

Текст авторӗ Марина Карягина

Кӑҫал ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче иртнӗ Пӗтӗм чӑвашсен диктантне Культура ҫулталӑкне тата Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑ. Ӑна йӗркелекенӗсем — Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, ЧР Вӗренӳ институчӗ, «Хыпар» хаҫат, Чӑваш наци радиовӗ, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ тата И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ.

Кӑҫалхи диктант текстне поэт, тележурналист, ЧР Пашалӑх премийӗн лауреачӗ, ЧР ӳнерӗн тава тивӗҫлӗ деятелӗ Марина Карягина ҫырни пирки унчченех пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ.

ЧР Вӗренӳ министерстви малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, акцие кӑҫал хальлӗхе 800 ӗҫе тӗрӗсленӗ. Вӗсен йышӗнче — шкул ачисем, студентсем, артистсем, вулавӑш ӗҫченӗсем, журналистсем, чиновниксем. Диктанта куҫӑн мар майпа та ҫырма май пулнӑ (диктант тексчӗ Чӑваш наци радиовӗн тӳрӗ эфирӗнче, Наци телерадиокомпанийӗн официаллӑ сайтӗнче янӑранӑ), ҫавӑнпа хальлӗхе ку мелпе мӗн чухлӗ ҫын ҫырнине пӗлтермен-ха.

Пӗлтӗр, аса илтеретпӗр, Юрий Сементер хатӗрленӗ текста 2000 ытла ҫын ҫырнӑ. Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх кӑҫал ку хисеп 3 пинрен иртнӗ.

Пӗтӗм вырӑс диктанчӗ те, Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ те пӗлтӗр республикӑра пӗрремӗш хут йӗркеленнӗ.

Малалла...

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче Америкӑран килнӗ тӑватӑ ҫын акӑлчан чӗлхи вӗрентнӗ имӗш. Ӗҫлени тарама-ха. Ют чӗлхене аван пӗлекенсем ӑна ӑша хывтарни лайӑх та пуль. Туризм тӗллевӗпе Раҫҫее килнӗскерсем Америка идеологине сарассипе тӑрӑшнӑ теҫҫӗ. Акӑлчан чӗлхи вӗрентекенсене нумаях пулмасть миграци тытӑмӗн ӗҫченсем тытса чарнӑ.

Преподавательсенчен пӗри, 2001 ҫулта ҫӗршыва Тӗнче корпусӗн волонтерӗ евӗр килсе ҫитнӗ иккен. Тӗнче корпусӗ сӑнавпа тӗпчев ирттерет тесе тепӗр ҫул вӑл организацие Федерацин хӑрушсӑрлӑх служби Раҫҫейре ӗҫлеме чарнӑ.

Хальхинче тытса чранӑ Америка ҫыннисене 2-шер пин тенкӗлӗх штрафланӑ та Раҫҫейрен тухса кайма хушнӑ.