Паян Шупашкар хулинче пысӑк инкек пулнӑ. 9-мӗш класра вӗренекен пиччӗшӗ 2-мӗш класа ҫӳрекен шӑллӗне ҫӗҫӗпе чиксе вӗлернӗ.

Ку паян, ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, ирхине пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, асли компьютерпа килте ирчченех вӑйӑ вылянӑ. Ашшӗ-амӑшӗ ҫав вӑхӑтра ҫывӑрнӑ.

Унччен те пулмасть арҫын ача компьютер хушшинчен тӑнӑ та шӑллӗ патне пырса ӑна ҫӗҫӗпе чиксе вӗлернӗ.

Халӗ ку ӗҫе РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви уйрӑмӗ тишкерет. Оперативниксем шкулти вӗрентекенсенчен ыйтса пӗлеҫҫӗ. Палӑртмалла: пиччӗшӗпе шӑллӗ Шупашкарти 47-мӗш шкула ҫӳренӗ.

Ирина Калентьева

Чӑваш спортсменкисем ҫитӗнӳ хыҫҫӑн ҫитӗнӳ тӑваҫҫӗ. Вӗсем тӗнче, Раҫҫей шайӗнче иртнӗ ӑмӑртусенчен, тӗнче кубокӗсенчен ҫӗнтерӳпе таврӑнаҫҫӗ.

Чӑваш спортсменкисем Ирина Калентьева, Кристина Кириллова, Надежда Антонова Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командине кӗрсе Швейцарире кросс-кантри енӗпе иртнӗ «Gara d’apertura Monte Tamaro MTB» ӑмӑртӑва хутшӑннӑ.

Чи маттурри Ирина Калентьева пулнӑ. Вӑл дистанцие 1:17:48 сехетре парӑнтарнӑ. Ирина Швецири Джени Рисведса, Швейцарири Марин Грочиана парӑнтарнӑ. Надежда Антонова вара финиша вунпӗрмӗш ҫитнӗ. Раҫҫейӗн командинчи Екатерина Аношина вара 10-мӗш пулнӑ.

Кӗлӗмкассинчи уҫӑ урокра

Йӗпреҫ районӗнчи Кӗлӗмкасси вӑтам шкулӗнче историпе акӑлчан чӗлхи эрни пынӑ май Аслӑ ҫӗнтерӗвӗн 70 ҫул ҫитнине халалланӑ уҫӑ уроксене тыл ветеранӗсене йыхравланӑ. Унта Ангелина Исакова тата Ираида Яковлева пулнӑ.

5, 8, 9, 10 классенче вӗренекенсем литература, истори, акӑлчан чӗлхи урокӗсенче тыл ӗҫченӗсемпе курнӑҫнӑ. Тӗл пулӑва килнӗ тыл ветеранӗсем вӑрҫӑ ҫулӗсенче, хӑйсем тӳссе ирттернисене аса илнӗ. Ираида Яковлева вӑрҫа чи малтан Александр Маркиянов тухса кайнине аса илнӗ. Вӑл вӑрҫӑ хирӗнче пуҫ хунӑ. «Пирӗн йӑхран вӗреннӗ ҫынсем тухрӗҫ. Сирӗн те, ачасем, вӗренмелле, вӗренни нихҫан та пӑсмасть», — тенӗ кинемей.

«Эсир пирӗншӗн хаклӑ тыл ӗҫченӗсем, ялти чи хисеплӗ ветерансем. Пурнӑҫри йывӑрлӑхсене ҫӗнтерсе пире тӗслӗх кӑтартатӑр, сирӗн умӑрта пуҫ таятпӑр», — ҫапла тав тунӑ паттӑрлӑх урокӗсене килнӗ тыл ветеранӗсене ачасем.

Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗ Владимир Путин Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене (ун пеккисем Чӑваш Республикинче 25 пин ытла ҫын) юбилейлӑ ҫӗнтерӳ ҫулӗпе пӗр хутчен укҫан парса хавхалантарма хушу кӑларнӑ. Кашнине ҫичшер пин тенкӗ параҫҫӗ. Ҫак тӳлеве илекенсем кашни районтах пур. Патӑрьел районӗнче, сӑмахран, 36 вӑрҫӑ ветеранӗпе 17 инвалид. Тӑлӑха юлнӑ вӑрҫӑ ветеранӗсемпе участниксен мӑшӑрӗсене те хавхалантару кӗтет.

1941 ҫулхи утӑн 22-мӗшӗнчен пуҫласа 1945 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен (6 уйӑхран кая мар) тылра хастар ӗҫленисене (Патӑрьел районӗнче ун пеккисем 941 ҫын) виҫшер пин тенкӗ параҫҫӗ.

Тӳлеве илес тесен ыйтупа тухма е хушма документсем хатӗрлеме кирлӗ мар. Пенси фончӗн уйрӑмӗ укҫана куҫарма пуҫӑннӑ. Ӑна ака уйӑхӗпе ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче ҫынсем патне ҫитерӗҫ.

Ыхра Ҫырминчи Светлана Максимова вӗренекен

Ҫак уйӑхӑн 7–11-мӗш кунӗсенче И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче «Ӑслӑлӑх эрни» иртнӗ. Палӑртнӑ кунсенче студентсемпе шкул ачисем 49-мӗш ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцине пуҫтарӑннӑ. Ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, тӗслӗхрен, 9–11-мӗш классенче пӗлӳ пухакан шкул ачисем "Ӑслӑлӑхри пӗрремӗш утӑмсем" секцие пуҫтарӑннӑ. Пурӗ 13 секци ӗҫленӗ.

Унта Чӑваш Енри вӗренекенсемпе пӗрлех Удмурт, Мари, Пушкӑрт республикисенчен килнӗ студентсем хутшӑннӑ. Халӑх йӑли-йӗркине, чӗлхепе культурӑна аталантарас, литературӑна тӗпчес ыйтусене хускатнӑ ҫамрӑк ӑсчахсем.

Асӑннӑ конференцире Патӑрьел районӗнчен пӗртен пӗр вӗренекен, Ыхра Ҫырми вӑтам шкулӗнчи Светлана Максимова хутшӑннӑ. «Чӗлхе. Истори. Култура» секцие хутшӑнса вӑл пӗрремӗш вырӑна тухма пултарнӑ.

Светлана 9-мӗш класра пӗлӳ пухать, вӗренӳ отличници. Тӗрлӗ конкурс-фестивале хастар хутшӑнать, яланах малти вырӑнсене йышӑнать. Ӑна Светлана Кулакова вӗрентекен пулӑшса пырать.

Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗ тӗлне ака-сухана тухма вӑрлӑх 50 445 тонна янтӑланӑ. Ку — кирлин 106 проценчӗ. Анчах ӑна кондицие ҫитересси майӗпен пырать. Ҫак вӑхӑт тӗлне 90 проценчӗ кӑна акма юрӑхлӑ. Ҫӗмӗрле, Улатӑр, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Красноармейски, Комсомольски, Пӑрачкав тӑрӑхӗсенчи хуҫалӑхсенче ку енӗпе ӗҫлемелӗх пур.

Янтӑланӑ вӑрлӑхран 758 тоннине имҫамланӑ. Ҫӗрулми вӑрлӑхне 5 903 тонна яровизациленӗ. Патӑрьел, Вӑрнар, Красноармейски, Элӗк районӗсенче «иккӗмӗш ҫӑкӑра» лартма хатӗрлессипе лайӑх ӗҫленӗ.

Ҫурхи ӗҫсене ирттерме минерал удобренийӗ 20 пин тонна кирлӗ пулать. Хальлӗхе ӑна 9 пин тонна ытларах кӑна янтӑланӑ (45,4%). Улатӑр (13,1%), Канаш (23,4%), Муркаш (24,1%), Пӑрачкав (16,5%), Вӑрмар (29,6%), Шӑмӑршӑ (26,4%), Тӑвай (26, 4%) районӗсенче уйрӑмах сахал. Пӗтӗмӗшле илсен республикӑри пӗр районта та вӑл кирлӗ чухлӗ ҫук. Минерал удобренийӗ виҫесӗр хакланни, ҫӑмӑллатнӑ кредита вӑхӑтра илейменни те тӳнтерле витӗм кӳчӗ пулас.

Дизтопливо 68,4 процент янтӑланӑ. Улатӑр, Патӑрьел, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Шупашкар тӑрӑхӗсенче вӑл сахалрах. Республикипе вара Елчӗксем кӑна ака-суха ирттерме дизтопливо ҫителӗклӗ хатӗрлеме пултарнӑ (110,9 процент).

Малалла...

Ҫав ачан вӗренес килмен-ши? Мӗн шутпа ҫавӑн пек хӑтланнӑ-ши вӑл? Шӳтлес тенӗ-ши? Ӑнланма йывӑр. Ҫакна халӗ йӗрке хуралҫисен уҫӑмлатма тивет.

Ку ӗҫ паян, ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, пулса иртнӗ. Ирхи 8 сехет ҫурӑра полицие арҫын ача шӑнкӑравланӑ та Шупашкарти 42-мӗш шкулта бомба хуни пирки пӗлтернӗ. Кун пирки РФ ШӖМӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗ хыпарлать.

Шкула полицейскисем ҫийӗнчех ҫитнӗ. Унта кинологсем те йытӑсемпе пынӑ. Шкулти 280 ҫынна ҫав самантрах эвакуациленӗ. Паллах, пӗлӳ ҫуртне, унӑн ҫывӑхӗнчи территорие полицейскисем, кинологсем тӗплӗн тӗрӗсленӗ. Нимӗнле бомба та тупайман.

Шӑнкӑравлаканӗ те ҫав шкулта ӑс пухакан арҫын ача пулнӑ-мӗн. Халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ. Хӑть те мӗнле телефонран шӑнкӑравласан та полицейскисем суя хыпара пӗлтерекен йӗрӗ ҫине ӳкнине ӑнланмаҫҫӗ-ши?

Пӑр керменӗ

Шупашкарта Пӑр керменне тӑвас ӗҫ тӑваттӑмӗш ҫул пырать ӗнтӗ. ЧР Спорт министерстви ӑна кӑҫал ҫулла пуҫланиччен уҫасси пирки ӗнентерет те…

Халӗ вара ЧР Спорт министерствин ӗҫченӗсем Чӑвашра пурӑнакан ҫынсен хушшинче сасӑлав ирттерет. Унта Шупашкарти Пӑр керменӗн ятне суйлама сӗнеҫҫӗ.

Пӗтӗмпе 8 ят сӗнеҫҫӗ, вӗсенчен пӗрине, килӗшекеннине, палӑртмалла та кун пирки пӗлтермелле. Ячӗсем ҫакнашкал: «Чебоксары-Арена», «Чувашия», «Арена побед», «Арктика» «Победа-Арена», «Чӑваш Ен», «Чемпион», «Арена-Чувашия». Шел те, сак ятсен йышӗнче пӗри ҫеҫ чӑвашла янӑрать. Чӑвашсене те пин-пин сӑмах хушшинче чи илемлисем те пур-ҫке.

Сӑмах май, кӑҫал кӑрлач уйӑхӗн варриччен Пӑр керменӗнчи ӗҫе 90 процент тунӑ. Кӑҫал вара федераци хыснинчен 150 000 000 тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.

Кӑҫал кӑрлач уйӑхӗнчех хута та кайман Пӑр керменӗн тӑрри юра пула йӑтӑнни пирки те аса илтерер.

Наци сывлӑхӗн лиги ҫулсерен Пӗтӗм Раҫҫейри канашлӑва ирттерет. Унта кӑҫал Чӑваш Ен номинацисенчен пӗринче ҫӗнтернӗ. Канашлура ҫӗршыври вун-вун регион сывлӑха упрамалли ӗҫсен енӗсемпе паллаштарнӑ.

ЧР Сывлӑх министерствин пай пуҫлӑхӗ Евгения Гурьянова каланӑ тӑрӑх, кӑҫал Сывлӑх министерстви, «Чӑваш Ен» фонд тата Республикӑри хӗрарӑмсен канашӗ сывӑ пурнӑҫ йӗркине йӗркеленине кӑтартакан экспозици хатӗрленӗ.

Чӑваш Республики «Сывӑ апатлану» номинацире мала тухнӑ. Чӑвашра кӑларнӑ сӗт коктейлӗсене, хурӑн сӗткенне, тӗрлӗ сыра, калпассие пысӑк хак панӑ.

«Чӑваш Ен» фонд президенчӗ Михаил Федотов эпир мӗн тата хӑҫан ҫини пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртать. Апат ҫын сывлӑхне витӗм кӳрет. Пирӗннисем хатӗрленӗ проекта Наци сывлӑхӗн лиги пысӑка хурса хакланӑ.

Чӑваш Ен ку канашлӑва кашни ҫулах хутшӑнать. Пӗлтӗр пирӗннисем Республикӑри хӗрарӑмсен канашӗ хатӗрленӗ «Пурнӑҫшӑн» проекта тата «Чӑваш Ен» фонд проектне пурнӑҫа кӗртмешкӗн икӗ грант илнӗ.

Илпек Микулайӗ

Ыран, ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, ЧР Наци вулавӑшӗнче халӑх ҫыравҫи Илпек Микулайӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа «Чӑваш сӑмахӗн ӳнерҫи» литература каҫӗ иртет.

Илпек Микулайӗ — чӑваш литературин классикӗ, прозаик, публицист, куҫаруҫӑ. Вӑл Шӑмӑршӑ районӗнчи Виҫпӳрт Шӑмӑршӑ ялӗнче ҫуралнӑ, Патӑрьелти педагогика техникумӗнче, Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче вӗреннӗ. Илпек Микулайӗ тӗрлӗ ҫулсенче шкулта, радиофикаци тата радиовещани тытӑмӗнче ӗҫленӗ, Чӑваш кӗнеке издательствинче, ЧР ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн правленийӗнче вӑй хунӑ.

Вӑл 20 ытла кӗнеке кӑларнӑ. Чӑваш литературине аталантарас ӗҫе тӳпе хывнӑшӑн Илпек Микулайне Чӑваш Республикин халӑх ҫыравҫин ятне панӑ. Вӑл 1981 ҫулхи ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Шупашкарта вилнӗ.

Литература каҫне Илпек Микулайӗн пултарулӑхне юратакансем — ҫыравҫӑсем, поэтсем, литературоведсем, журналистсем, шкул ачисем, студентсем, вӗрентекенсем — хутшӑнӗҫ. Мероприяти «Чӑваш кӗнеки» центрта (201-мӗш пӳлӗм) 14 сехетре пуҫланать.