«АиФ» сӑнӳкерчӗкӗ

Ӗнер, утӑн 22-мӗшӗнче, И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ умӗнче «Донор кунӗ» акци иртнӗ. Ӑна «МузАртерия» донор юхӑмӗ йӗркеленӗ.

Республикӑри юн илекен станцин трансфузиологӗ Алевтина Царева каланӑ тӑрӑх, ҫав кун 120 ытла ҫын юн пама пултарнӑ. Ытларахӑшӗ — шупашкарсем. Пӗтӗмпе 50 литр юн пухнӑ. Акцие концертсӑрах ирттернӗ.

ЧР Сывлӑх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, 150 ытла ҫын юн пама килнӗ, анчах тухтӑрсем сывлӑхне кура пурне те йышӑнман. Акцие пӗрремӗш хут юн паракан ҫамрӑксем те, «Хисеплӗ донор» ята илнисем те хутшӑннӑ.

«МузаАртерия» донор юхӑмӗн ҫулне 20 хула кӗрет. Мускавран пуҫласа Владивосток таранах ҫӳрет вӑл. Шупашкар унӑн маршрутӗнчи виҫҫӗмӗш хула пулнӑ. Сӑмах май, Чӑваш Енре кӑҫал ҫур ҫулта 9 пин ытла ҫын юн пан.

Хайлавпа хайлав пӗр мар

Мускав облаҫӗнчи пуҫламӑш класра вӗренекен ачасен ашшӗ-амӑшне вӗсен ачисене Александр Пушкинӑн «харсӑр» сӑввине тата Роберт Говардӑн «Конан-варвар» фэнтезине вулама хушни кӑмӑлсӑрлантарнӑ.

Вӗрентекенсем пуҫламӑш класра вӗренекен ачасене ҫуллахи вӑхӑтра вуламалли хайлавсен списокне «Вишня» сӑввине кӗртнишӗн тӗлӗнмеллипех тӗлӗннӗ. Ӑна аслисем «порнографи» тесех хакланӑ. Сӑнавҫӑсен шучӗпе сӑвӑра кӗтӳҫпе кӗтӳ пӑхакан хӗрӗн юратуллӑ хутшӑнӑвне уҫӑмлӑн ҫырса кӑтартнӑ. «Конан-варвар» хайлав виҫҫӗмӗш класра вӗренекенсене лекнӗ.

Хӑш-пӗр учитель хӑйсен ӗҫтешӗсем ҫав хайлавсене суйланине тӳрре кӑларма пӑхнӑ-ха. Вӗсен шучӗпе паян вӑл та, ку та вулама кӑсӑклӑ. Ҫапах та педагогсен пысӑк пайӗ пуҫламӑш класра ун пек хайлавсене вулама иртерех тесе шухӑшланине пӗлтернӗ-мӗн.

Шупашкарти 8-мӗш ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансем пӑта ҫапма, пӑчкӑ тытма, дрельпе ӗҫлеме тата ытти ӗҫе тума хӑнӑхаҫҫӗ. Унта хӑйсен мастерскойӗ уҫӑлнӑ.

Мастерской, паллах, чӑнни мар, вылямалли ҫеҫ. Ачасене чӑн инструментсене тытма иртерех-ха. Анчах вӗсемпе мӗнле ӗҫлемеллине ачасем пӗлеҫҫӗ. Мӑлатукпа та вӗсем ҫӑмӑллӑнах ҫапаҫҫӗ.

Мастерскойне ытларах арҫын ачасем ҫӳреҫҫӗ. Ача пахчин заведующийӗ Елена Яндимиркина каланӑ тӑрӑх, ҫакна йӑлтах йӗркелеме республика ертӳлӗхӗ тата «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти проекчӗ пулӑшнӑ. Ку мастерской ачасене ӗҫе хисеплеме вӗрентет.

Ачасене инструментсемпе ӗҫлемелли йӗркене ӑнлантараҫҫӗ. Хӑрушсӑрлӑх техникине те пӗлеҫҫӗ вӗсем. Акӑ Савелий Царев дрельсем пирки пӗр вӗҫӗм калаҫма пултарать. Вӑл унӑн юратнӑ инструменчӗ. Савелий инженер пуласшӑн.

Ачасене инструментсемпе вӗрентес ӗҫе ашшӗсем те хутшӑнаҫҫӗ. Ав, Николай Николаев ачасене хӑш инструментпа мӗнле ӗҫлемеллине ӑнлантарать.

Чӑваш Енӗн прокуратури нумаях пулмасть Улатӑр районӗнчи пӗр кинемее хӳтӗленӗ. 82 ҫулти ҫав ватӑ вӑрҫӑра вилнӗ салтак арӑмӗсене те хваттер парасси пирки илтнӗ те саккунта калакан ҫав ирӗкпе усӑ курас тенӗ. Анчах тӳре-шара унӑн упӑшки вӑрҫа хутшӑнни пирки аптӑранӑ, ҫавна ӗнентерекен фактсем ҫук тесе салтак арӑмне пулӑшма килӗшмен.

Аптӑранӑ ватӑ прокуратурӑна кайнӑ. Унта вӑл Улатӑр хулипе Улатӑр район администрацийӗн халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен пайӗ ватта ҫурт туянма е тума пӗр хут паракан укҫа тӳлевне парас мар тесе йышӑнни пирки евитленӗ. Прокурорсем тӗрӗсленӗ те, кинемейӗн упӑшки Украинӑра националистсене пӗтерес тесе 1944 ҫултан тытӑнса 1951 ҫулччен пулнине палӑртнӑ. Кинемее укҫа пама хистекен тавӑҫпа прокуратура район судне тухнӑ.

Владимир Аврелькинӑн усламҫӑсене ӑнлантармалли нумай

Ӗнер республикӑн экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн тата суту-илӗвӗн министрӗ Владимир Аврелькин ҫамрӑк усламҫӑсемпе тӗлпулнӑ.

Усламҫӑсене министр хӑйсен ведомстви хальхи вӑхӑтра пӗчӗк тата вӑтам бизнеса аталантарма 2030 ҫулчченхи малашлӑх планне хатӗрленине пӗлтернӗ. Паянхи куна патшалӑх усламҫӑсене епле пулӑшу кӳни пирки те вӑл каласа кӑтартнӑ. Оборудование ҫӗнетекенсене тата куравсене хутшӑнакансене тӑкаксен пӗр пайне хысна шучӗпе саплаштараҫҫӗ. Лизингпа хатӗр-хӗтӗр туянакансене тӳлевӗн малтанхи пайӗ валли хыснаран укҫа уйӑраҫҫӗ. Ҫӑмӑллӑхлӑ условипе кивҫен укҫа паракан учрежденисем те пур.

Шупашкарта хута яма палӑртакан индустри паркӗ те усламҫӑсене тӗкӗ кӳрессе шанаҫҫӗ. Унта ҫӗре тара илекенсен пӗр гектарне ҫулталӑкне 45 пин тенкӗ тӳленипех парӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах пасар хакӗпе шутласан, ку 700 пин тенке ларать.

Министрпа ҫамрӑк усламҫӑсен тӗлпулӑвӑн самай пайне икӗ енлӗ калаҫу евӗр йӗркеленӗ. Владимир Аврелькин мӗнпур ыйтӑва уҫӑмлатнӑ. Малашне кун пек тӗлпулӑва квартлата пӗрререн кая мар ирттерес шухӑша палӑртса хӑварнӑ.

Сӑнсем (8)

Нумай хваттерлӗ ҫурт тунӑ чух тӳпене кӗрсе укҫа хывса улталаннӑ Шупашкарти 14-мӗш микрорайонти ҫынсем ҫурлан 1–2-мӗшӗсенче ирттерме палӑртинӑ митинга каярах вӑхӑта куҫарнӑ. Вӗсем укҫана «Премиум инжиниринг» комапние хывнӑ, анчах хваттерне илеймен.

Шӑнман пӑрпа ларса кайнӑ ҫав ҫынсем хӑйсем кӑмӑлсӑрланнине тата чун ыратӑвне палӑртма митинга ҫурлан е 8-мӗшӗнче, е 9-мӗшӗнче тухасшӑн.

Митинг вӑхӑтне куҫарнине вӗсем ыйту унччен татӑласса шаннипе мар, республикӑна Пӗтӗм Раҫҫей патриархӗ килессипе ӑнлантарнӑ. Ҫавна вӗсем хӑйсене митинг ирттерме ирӗк памаҫҫӗ пуль тесе шухӑшлаҫҫӗ. «Митинга ҫурлан 8–9-мӗшӗсенче мускавра тухасшӑн. Кулагин депутатпа ҫыхӑнасшӑн та пӗрле йӗркелесшӗн», — тенӗ «ПРИНИПЪ» потребительсен правине тата тӑван тавралӑха хӳтӗлекенсен пӗрлӗхӗ» регионсем хушшинчи ыр кӑмӑллӑх организацийӗн ертӳҫин ҫумӗ Диана Яковлева.

Республикӑн уй-хирӗнче хӗрсе ӗҫҫи пырать. Паянхи куна илсен 11 районта вырмана тухнӑ. Пӗтӗмпе кӑҫал хуҫалӑхсен 290,5 пин гектар ҫинчен тӗш тырӑ пухса кӗртмелле. Хальлӗхе 3 пине яхӑн гектар ҫинчен ҫулса илнӗ, 2,2 пинӗ ҫинче вырнипе пӗрлех тӗшӗленӗ те. Паянхи куна тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 21,3 центнера ларать.

Выльӑх апачӗ хатӗрлессипе хуҫалӑхсем малалла ҫине тӑраҫҫӗ. Хальлӗхе ял хуҫалӑх предприятийӗсенче 80,8 пин тонна утӑ, 173,9 пин тонна сенаж, 33,9 пин тонна силос янтӑланӑ. Утӑпа сенажа планран ирттерсе хатӗрленӗ пулсан, силоса палӑртнинчен хальлӗхе 17 процентне ҫеҫ хурса хӑварнӑ. Вӑтам тени чӑннипех те вӑтам тенине пӗлтерет. Вӑрмар районӗнче утта утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлнех планпа палӑртнин 630 проценчӗ таран хатӗрленӗччӗ, Куславкка районӗнче — 410 процента яхӑн. Ҫав вӑхӑтрах Красноармейски районӗнче ҫурри таран та ҫитейменччӗ.

Выльӑх апачӗ хатӗрленипе, тӗш-тырӑ вырнипе пӗрлех хуҫалӑхсем кӗр аки валли те ҫӗр хатӗрлеҫҫӗ.

Паянтан пуҫласа сайтра комментари-шухӑш таврашне ҫырмалли пая хупрӑмӑр. Сӑлтавӗ: комментари ҫыракансем сайт йӗркине пӑхӑнма юратманнинче. Юлашки вӑхӑтра эпир ҫыракансен шухӑшӗсене тимлӗрех тӗрӗслеме пуҫларӑмӑр та вӗсенчен ҫурри патнелле хуратма тиврӗ.

Ҫавах та хӑвсамӑр шухӑшсене пӗлтерме урӑх вырӑн та йӗркелерӗмӗр — «Хурал кӗтесне» (хальлӗхе вӑл ҫавнашкал ятлӑ-ха, каярах, тен, улшӑнӗ те). Унта эсир ирӗклӗн мӗн калас килет — ҫавна пӗлтерме пултаратӑр.

Маларах ҫырнӑ комментри-шухӑшсем вара сайтра ҫухалман, вӗсем унчченхи пекех истори валли юлӗҫ.

Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Константин Иванов ҫуралнӑранпа 125 сул ҫитрӗ. Вӑл историе поэт, драматург, прозаик, куҫаруҫӑ, фольклорист пек кӗнӗ. Классикӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэмине халӗ те юратса вулаҫҫӗ. Аслисем ачасене ун пирки нумай каласа кӑтартаҫҫӗ. Кӑҫал Чӑваш Енре К.Иванов ҫулталӑкӗ пулнӑ май чылай мероприяти ирттереҫҫӗ.

Утӑ уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Етӗрнери «Непоседы» сывлӑха ҫирӗплетмелли уйлӑха ҫӳрекенсемпе Константин Ивановӑн тӑван тӑрӑхне экскурс ирттернӗ. Вӗсем «Нарспи» поэма авторӗн тӑван тӑрӑхӗнче» хӑтлав кӑтартнӑ.

Ачасем Константин Ивановӑн йӑхӗ, Слакпуҫ ялӗ пирки, Константин Иванов пултарулӑхӗн ҫинчен нумай пӗлнӗ. Вӗсем «Нарспин» поэмине вуланӑ.

Шупашкар хула администрацийӗн харпӑрлӑхӗнчи ҫӗр лаптӑкӗнче санкцилемен каяш купи тупнӑ. 50 пин тӑваткал метр лаптӑк ӑптӑр-каптӑрпа тулнӑ-мӗн.

ЧР прокуратурин официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, 50 пин тӑваткал метрта «Поречье» организаци ӗҫленӗ. Лаптӑка тӑпрапа, хӑйӑр хутӑшӗпе, строительство материалӗн юлашкийӗпе, бетон хатӗрӗсемпе, пиломатериалсемпе тултарнӑ.

Паллах, ку лаптӑк ку тӗлӗшпе усӑ курмалли мар. Ку тавралӑха варалать. Ҫитменнине, ку саккуна пӑсни те. Ҫавна май организаци ертӳлӗхӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ.

Суда тавӑҫ ыйтӑвне те тӑратнӑ. Унта организацин ҫав лаптӑкри ҫӳп-ҫапа пуҫтармаллине палӑртнӑ.