Ольга Терентьевна Терентьева 1925 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 10–мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Пуканкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Ачаранах ӗҫ патне туртӑннӑ, алӑ ӗҫӗсене вӗренсе ȳснӗ, чӑлха-нуски ҫыхма анчах мар, ҫӗвӗ ӗҫӗнче те, тӗрлеме те, чӗнтӗрлеме те ӑста пулнӑ. Ялта та, ҫывӑхри пасара тухса та хӑйӗн ӗҫӗсене сутса укҫа туса ҫемьене пулӑшнӑ. Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи пуҫлансан вунултӑ ҫулхи хӗр аслисемпе пӗрле сухаланӑ, тырӑ вырнӑ, хӗллехи вӑхӑтра вӑрман каснӑ. Иваново облаҫне торф кӑларма та ӑна темиҫе хут та янӑ.

Ӗмӗрӗпех тӑван ялта, тӑван колхозра ӗҫленӗ. Вӑтӑр ҫул ытла Пуканкасси ялӗнчи сӗт-ҫу ферминче дояркӑра тимленӗ, ҫав вӑхӑтрах бригадӑри ӗҫрен те пӑрӑнман.

Тивӗҫлӗ канӑва тухсан та юратнӑ ӗҫрен пӑрахма васкаман тата пилӗк ҫул хушши дояркӑра ӗҫленӗ.

Хӑйне телейлӗ туять Ольга Терентьевна, качча тухса ҫемье ҫавӑрайман пулсан та пӗччен мар вӑл ватлӑх кунӗсенче. Тӑван пиччӗшӗн ачисемпе мӑнукӗсем, вӗсен ачисем уявсенче мӑнаккӑшӗ патне пуҫтарӑнаҫҫӗ. Ытти кунсенче ӑна кинӗ Нина Афанасьевна Терентьева пӑхать.

Хисеплӗ ӗҫпе вӑрҫӑ ветеранне ҫуралнӑ кунпа Вӑрнар район администрацийӗн ял хуҫалӑхӗпе экологи пайӗн пуҫлӑхӗ Вячеслав Горбунов, Ярмушка ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Петров килне ҫитсе саламланӑ, тата нумай ҫул пурӑнма сывлӑх суннӑ.

Малалла...

Паян, кӑрлачӑн 11-мӗшӗнче, Ҫӗр ҫинче пурӑнакансем Меркурие хӑйсен куҫӗпе курма пултарӗҫ. Паян Меркурий планета Хӗвелрен чи аякка кайӗ, ҫапла майпа ӑна Ҫӗр ҫинчен телескопсӑрах сӑнама май пулӗ.

Планетӑна тавралӑх тӗттӗмленсен курма май пур. Ытти чухне Хӗвел тытӑмӗнчи чи пӗрремӗш планетӑна вӑл патӗнче пулнӑран курма пулмасть. Анчах паян вара Меркурий Хӗвелрен чи аякри орбита точкинче пулӗ. Вӑл 69 миллион ҫухрӑм аякка кайӗ, ҫавна май кашниех ӑна телескопсӑрах курӗ.

Пӗлӗтлӗ ҫанталӑк, искусственнӑй ҫутӑ пулмасан Меркурие курас шанчӑк ӳсет. Планета Хӗвел ансан тепӗр 1 сехетрен курӑнӗ. Ӑна курас тесен кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ еннелле, Венерӑран кӑшт аяларах, пӑхмалла. Кӑҫал Меркурий Венера патне 5 градус ҫывӑхланӗ.

Кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалласа бал ташшисен «Ҫӗнтерӳ вальсӗ» республика конкурсӗ иртет. Мероприятие пӗтӗм тӗнчери «Кадетсен Георги балӗ» уҫӑ конкурспа килӗшӳллӗн йӗркелеҫҫӗ.

Конкурса кадетсен кӗҫӗн класӗсенче вӗренекенсем, кадет класӗллӗ шкулсем хутшӑнӗҫ. Сӑмах май, бал ташшисен конкурсӗ иккӗмӗш ҫул аслӑ тата кӗҫӗн класрисем хушшинче уйрӑм иртет.

Ансамбльте 8–12 ҫын пулмалла — 4–6 мӑшӑр. Ачасене ӳсӗмне кура пайлаҫҫӗ: 1 кӗҫӗннисем — 6-мӗш классем, 2 кӗҫӗннисем — 7-мӗш классем, 3 кӗҫӗннисем — 8-мӗш классем.

Бал икӗ пайран тӑрӗ. «Ҫӗнтерӳ вальсӗ» конкурс Шупашкарти ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑх керменӗнче (Президент бульварӗ, 14-мӗш ҫурт) 12 сехетре пуҫланӗ.

gov.cap.ru сайтри сӑн

Ӗнер, кӑрлачӑн 9-мӗшӗнче, Шупашкарти «Шупашкар: 500 ҫул» паркра шкул ачисем хушшинче йӗлтӗрпе хӑваласа чупас енӗпе «Йӗлтӗр хули» массӑллӑ спорт ӑмӑртӑвӗ иртнӗ.

Хула администрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ӑмӑртӑва Шупашкарти 26 шкулти 300 ытла ача ҫитнӗ. Ҫак кун сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнакансем чи лайӑх йӗлтӗрҫӗ ятне илессишӗн тупӑшнӑ. Ӑмӑрту хӗрӳ иртнӗ.

Йӗлтӗр йӗрӗ «Шупашкар: 500 ҫул» паркран пуҫласа кӳлмек таранах выртнӑ. Ҫамрӑк спортсменсене йывӑрлӑхсем кӗтнӗ: тӑвайккине хӑпарасси, чӑнкӑ тӑвайккинчен анасси… Кашниех хӑйӗн вӑйне тӗрӗсленӗ, ҫӗнтерӳ патне талпӑннӑ, уҫӑ сывлӑшпа тата илемлӗ тавралӑхпа киленнӗ.

Кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче Шупашкар районӗнче 15 сехетре оперативниксем 6 ҫынна тытса чарнӑ. Вӗсене ЧР Элтеперне ӳкернӗ эрех кӗленчи салатнӑшӑн айӑпласшӑн.

Пакунлисем пӗлтернӗ тӑрӑх, паллӑ мар ҫынсем Янӑш ялӗнче Михаил Игнатьева сӑнлӑ кӗленчесем салатнӑ. Шалта вара — эрех. Икӗ урапана тытса чарнӑ. Водительсене тата пассажирсене тӗпчеме палӑртнӑ.

Тытса чарнисенчен виҫҫӗшӗ Нефтюганск хулинче регистрациленнӗ. Ыттисем — Чӑвашра. Ханты-Манси автономи округӗнчи ҫынсем кунта епле майпа тата мӗн тӗллевпе ҫитнӗ? Ҫитменнине, Михаил Игнатьевӑн тӑван ялне, Янӑша, унӑн ҫуралнӑ кунӗнче ҫитнӗ. Мӗн тума? Ыйтса тӗпчӗҫ.

«Хӑнасем» Чӑваша ӗҫ шырама килнине ӗнентереҫҫӗ. Шупашкарта хваттер тара тытнӑ, урапана та тара илнӗ-мӗн.

Пакунлисене Нефтюганск ҫыннисем чаплӑ урапапа ӗҫ шырани тӗлӗнтернӗ. «Ҫыхӑнура» халӑх тетелӗнчи страницисенче кӑтартнӑ тӑрӑх, вӗсем унти масс-медиасенчен ӗҫлеҫҫӗ.

Чӑвашри ҫынсем ыйтса тӗпченине хирӗҫленӗ. Пӗри усламҫӑ пулнине, Ҫӗнӗ Шупашкарта суту-илӳ точки пулнине пӗлтернӗ.

Малалла...

Ку хыпара «Правда ПФО» интернет-хаҫат пӗлтерет. Ҫӗршывӑн правительствин пуҫлӑхӗ Дмитрий Медведев хушнипе ҫӗршывӑн ял хуҫалӑх министрӗ апат-ҫимӗҫ хакне тӗрӗслет иккен. Хушӑва пурнӑҫлассине вӑл Чӑваш Енрен тытӑннӑ.

Маларах асӑннӑ МИХ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗршывра апат-ҫимӗҫ эмбарги туса хунӑ хыҫҫӑн Раҫҫейре ҫӗрулми вӑтамран 0,2 процент хакланнӑ пулать, пирӗн республикӑра вара — 29 процент. Купӑстана 20 процент хаклӑрахпа туянма тивет, Чӑваш Енре унӑн хакӗ 100 проценчӗпех ӳссе кайнӑ имӗш. Дмитрий Медведев премьер-министр Раҫҫейӗн ял хуҫалӑх министрӗпе Николай Федоровпа тӗл пулнӑ чух кӗпӗрнатторсемпе тата монополипе кӗрешекенсемпе пӗрле хаксене тӗрӗслеме хушнӑ-мӗн. Медведев Чӑваш Енри хаксем мӗншӗн ҫавӑн пеккипе уйрӑмах кӑсӑкланнӑ пулать.

Медведев хушнине пурнӑҫласа ӗнер Николай Федоров министр пирӗн республикӑри хаксене тӗрӗсленӗ.

interfax.ru тунӑ сӑн

Кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче, паян, Раҫҫейре ҫӗнӗ саккун вӑя кӗнӗ. Унпа килӗшӳллӗн йӗркене пӑснӑ мигрантсен Раҫҫее килме юрамасть.

Саккунра палӑртнӑ тӑрӑх, мигрант пирӗн ҫӗршывра 120 кунран ытларах пурӑнсан ӑна кун хыҫҫӑн 3 ҫул кунта кӗртмеҫҫӗ. 270 кунран ытларах тӑк Раҫҫее 5 ҫул кӗреймӗ.

Ку кӑна мар. Раҫҫейре 360 кунран ытларах пурӑнакан мигранта 10 ҫул кӗртмӗҫ. Ҫапла майпа миллион ытла ют граждансем Раҫҫее 10 ҫултан кӑна килейӗҫ.

Халӗ пирӗн ҫӗршывра йӗркене пӑснӑ 3 миллиона яхӑн мигрант пурӑнать. Вӗсем 90 талӑк Раҫҫейре саккунсӑр майпа пурӑнаҫҫӗ. 734 мигрант 270 талӑкран ытларах кун кунлать.

Сурхури кунӗнче Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтра асӑннӑ ялта ҫуралнӑ Алексей Казачкова асӑнса хоккейла выляссипе турнир ирттернӗ. Вырӑнтисем хыпарланӑ тӑрӑх, Алексей Петрович «пурте юратакан тата хисеплӗ» ача-пӑча тухтӑрӗ пулнӑ. Пурнӑҫран ир уйрӑлнӑ ҫыннӑн ятне асра тытса педиатрӑн шӑллӗ-пиччӗшӗсем тата тӑванӗсем кӑҫалхипе пиллӗкмӗш ҫул ӗнтӗ турнир ирттереҫҫӗ. Вӗсен пуҫарӑвне ял тӑрӑхӗпе район администрацийӗ те ырласа йышӑннӑ май йӗркелеме пулӑшать иккен.

Ырласа тенӗрен, турнира, чӑн та, район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов, «Красное Знамя» ял хуҫалӑх кооперативӗн ертӳҫи, вӑл чӑваш парламенчӗн депутачӗ те, Петр Никифоров, Патӑрьел районӗнчи депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Владимир Глухов, Сӑкӑт ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Толстов пырса ҫитнӗ.

Хоккейла Сӑкӑт тата Тутар Сӑкӑт ял тӑрӑхӗсен ушкӑнӗсем вылянӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов хӑй те вылянӑ. Ӑна «Чи лайӑх хӳтӗлевҫӗ» номинацире палӑртнӑ.

Сӑнсем (27)

Шкул ачисен хӗллехи каникул пулсан та вӗсем хӑйсем валли ӗҫ тупаҫҫӗ. Ав Ҫӗмӗрле районӗнчи Хутар шкулӗнче каникулта та пултарулӑх кружокӗсем, спорт секцийӗсем, хушма занятисем ӗҫлеҫҫӗ.

11-мӗш класра вӗренекенсем 2-мӗш чӗрӗк пуҫланичченех ППЭне мӗнле предметсемпе тытмаллине палӑртнӑ-мӗн. Ҫапла майпа вӗсем харпӑр расписанипе кун валли хатӗрленеҫҫӗ.

Хутар шкулӗнче чылайӑшӗ обществознанипе физика предмечӗсене суйланӑ-мӗн. Ҫавӑнпа ҫак предметсене вӗрентекенсем ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеҫҫӗ. Каникула та пӑхса тӑмаҫҫӗ — ачасемпе пӗрле хатӗрленеҫҫӗ. Ара, вӗсем яш-хӗр экзамена ӑнӑҫлӑ тытассишӗн тӑрӑшаҫҫӗ-ҫке-ха.

«Чӑваш Енӗн муниципалитет районӗсемпе хула округӗсен пуҫлӑхӗсем хӗллехи каникула май пур таран усӑллӑ ирттереҫҫӗ», — тесе хыпарлать республикӑн Информаци политикипе массӑллӑ коммуникаци министерстви. Ҫакна ведомство тӳре-шара валли ӗнерпе паян «Чӑваш Ен» санаторире ятарлӑ семинар йӗркеленипе ҫирӗплетет.

Семинар вӑхӑтӗнче пуҫлӑхсем республикӑри ертсе пыракан аслӑ шкулсен лекцийӗсене тӑнланӑ, вӗсем валли тренингсемпе ҫавра сӗтелсем йӗркеленӗ. Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн историпе географи факультечӗн деканӗ Олег Широков, сӑмахран, кӑҫал пирӗн ҫӗршыв геополитика тата геоэкономика тӗлӗшӗнчен епле хӑрушлӑхпа тӗл пуласси пирки чарӑнса тӑнӑ.

Тӳресен семинарне ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Вӑл иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗле пӗтӗмлетсе кӑҫалхи тӗллевсене палӑртса хӑварнӑ.

(5)