Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗсене пӗрлештернӗ.

Реорганизаци пирки хушӑва Ветеринари тата фитосанитари федераци служби 2015 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Ҫӗнӗ тытӑм «Ветеринари тата фитосанитари федераци службин Чӑваш Енри тата Чӗмпер облаҫӗнчи управленийӗ» ятлӑ.

Ветеринари тата фитосанитари федераци службин Чӑваш Енри тата Чӗмпер облаҫӗнчи управленийӗн ертӳҫин тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх Алексей Палькин пурнӑҫлать. Вӑл 2014 ҫулхи пуш уйӑхӗнчен пуҫласа Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ.

Чӑваш Енре пӗлтерӗшлӗ мероприятисем ирттернӗ чухне эрех-сӑра сутма чараҫҫӗ. Ҫӗнӗ ҫул тата Сурхури уявӗсенче те ҫак йӗркене пӑхӑнӗҫ.

Ку — ЧР Министрсен Кабинечӗ йышӑннӑ постановленипе килӗшӳллӗн. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, массӑллӑ мероприятисен, ярмӑрккӑсен вӑхӑтӗнче эрех-сӑра сутма юрамасть.

Ҫӗнӗ ҫулта, раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, 17 сехетрен пуҫласа карлачӑн 1-мӗшӗнчи ирхи 8 сехетчен, алкоголь шӗвекӗ сутма юрамӗ. Ку — массӑллӑ мероприятисем ирттернӗ вырӑнта кӑна. Ҫакӑ Шупашкарта Ярославль, Ленинград, Карл Маркс, К.Иванов, К.Ефремов, Воробьев композиторсен урамӗсенче, Ехрем купса бульварӗнче, Президент бульварӗнче, Юханшыв порчӗн лапамӗнче Хӗрлӗ тӳремре вырнаҫнӑ суту-илӳ предприятийӗсене пырса тивет.

Ҫавӑн пекех Сурхури уявӗнче, карлачӑн 6-мӗшӗнче 17 сехетрен пуҫласа тепӗр кунхи ирхи 8 сехетчен эрех-сӑра сутма чарӗҫ.

Паян, раштав уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Шупашкарта педагог ӑсчаха Геннадий Никандрович Волкова халалласа палӑк уҫнӑ. Скульптурӑна Ленин проспектӗнчи 35 тата 39-мӗш ҫуртсен хушшине лартнӑ.

Этнопедагогикӑна йӗркеленӗ Геннадий Волкова халалланӑ палӑка, аса илтерер, 2013 ҫултах уҫма палӑртнӑ. Икӗ ҫул каялла Ленин проспектӗнче пулас монумент вырӑнне чул хунӑ. Палӑка паян ҫеҫ уҫнӑ.

Чӑваш Республикин хисеплӗ гражданинӗ Геннадий Никандрович 1927 ҫулта Елчӗк районӗнчи Аслӑ Елчӗк ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Халӗ унӑн ячӗпе ЧППУн этнопедагогикӑн ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗ хисепленет.

Ӗнер, раштавӑн 27-мӗшӗнче, Геннадий Волков пирӗнтен уйрӑлса кайнӑранпа 5 ҫул ҫитнӗ.

Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Шупашкарти пӗрлештернӗ вулавӑшра ачасен «Хӗл мучи патне — ҫыру» конкурсне пӗтӗмлетнӗ. Унта тӗп хулара пурӑнакан 1300 ытла шӑпӑрлан хутшӑннӑ.

Жюри пур ҫырӑва та тимлӗ вуланӑ. Ачасем Хӗл мучине хӑйсен ҫитӗнӗвӗсем пирки ҫырса кӑтартнӑ. Хӑйсем Хӗл Мучипе Юрпике пулнӑ-тӑк мӗн тӑвӗччӗҫ? Ҫак ыйтӑва та хуравланӑ вӗсем.

Ачасем Хӗл Мучирен парне кӑна мар ыйтнӑ. Вӗсем тӗнчери тӑнӑҫлӑх, килти хӑтлӑх, сывлӑх пирки ӗмӗтленеҫҫӗ. Тӑлӑхсем вара ҫемье тупасшӑн.

Ачасем ҫырӑвӗсене илемлетнӗ. Ҫӗр-ҫӗр ҫыруран жюри пайташӗсем чи лайӑххисене суйланӑ. «Шупашкар хулинчи пӗчӗк тикки — 2016» ята 7-ри Тимур Таланцев ҫӗнсе илнӗ. Принцесса ятне вара 6 ҫулти Эвелина Лямина тивӗҫнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене Шупашкарти тӗп Юрпике раштав уйӑхӗн 26-мӗшӗнче парнесемпе тата дипломпа чысланӑ.

Тӗп номинацисемсӗр пуҫне чи лайӑх 30 ҫырӑвӑн авторӗсене палӑртнӑ.

Мускаври РФ Ӳнер академийӗн Атӑлҫи уйрӑмӗн залӗнче чӑваш ӳнерҫисен куравӗ уҫӑлнӑ. Унта «Ӳнерҫӗсен пултарулӑх пӗрлӗхӗ» общество организацийӗн пайташӗсен ӗҫӗсене курма пулать.

Курав уҫнӑ ҫӗре РФ Президенчӗ ҫумӗнчи Чӑваш Республикин тулли праваллӑ элчи Леонид Волков хутшӑннӑ. Вӑл курав Мускав ҫыннисене чӑваш культурипе паллашма май панине палӑртнӑ. Кунашкал мероприяти Раҫҫей халӑхӗсене ҫывӑхрах пулма, туслӑха ҫирӗплетме пулӑшнине каланӑ.

Курав уҫнӑ ҫӗре «Ӳнерҫӗсен пултарулӑх пӗрлӗхӗ» общество организацийӗн пайташӗсем Геннадий тата Федор Дубровинсем, Петр Пупин, Владислав Зотиков, Вагиз Камалетдинов, Илемпи Бородкина тата ыттисем хутшӑннӑ.

Курав паян, раштав уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, хупӑнӗ.

Вӑрнар районӗнче «Литература юбилейӗ» конкурс иртнӗ. Унӑн тӗллевӗ пирки чӑваш ҫыравҫисен хайлавӗсене ачасем хушшинче сарасси, вӗсене чӑвашла вулаттарасси тата чӑваш ҫыравҫисен пултарулӑхӗпе кӑсӑклантарасси пулнине пӗлтереҫҫӗ.

Конкурса чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем 5 тӗрлӗ номинаципе хӑйсем хатӗрленӗ ӗҫӗсене тӑратнӑ. Аслӑ категориллӗ вӗрентекенсенчен тӑракан жюри кашни номинацире ӗҫе 4 енчен хакланӑ.

«Буклет» номинацире Аслӑ Чакри Р.С. Теплова 1-мӗш вырӑна тухнӑ, Вӑрмар шкулӗнчи Г.Н. Васильева — 2-мӗш вырӑна, Ҫӗнӗ Кинчерти И.Ф. Краснова тата Энӗшпуҫӗнчи О.Н. Васильева — 3-мӗш вырӑна.

«Видеролик» номинацире Чупайӗнчи Л.А. Цыфаркина тата Кавалти Н.Ю. Авакова — 1-мӗш, Кӗтеснерти Л.Ю. Николаева 3-мӗш вырӑна тухнӑ. Вӑрмарти В.Г. Антонова, Чулкасри А.В. Михайлова, Кӗтеснерти Г.Н. Николаева, Тикашри Е.И. Платонова, Вӑрнарти Р.М. Иванова Р.М. «Викторина» номинацире ҫӗнтерӳҫӗсем пулса тӑнӑ. «Презентаци» номинацире И.

Малалла...

«Хыпар» издательство ҫурчӗ кӑларса тӑракан пичет кӑларӑмӗсенчен пӗри, «Ҫамрӑксен хаҫачӗ», аудиторийӗ яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫ шутланать пулин те ку хаҫата тӗрлӗ ӳсӗмрисем вулаҫҫӗ. Вӑтам ҫулхисем кӑна мар, аслӑ ӑрурисем те ку хаҫата куҫлӑх тӑхӑнсах шӗкӗлчеҫҫӗ.

Хаҫат вулакансемшӗн кӑсӑклӑ пултӑр тесе тӗнче тетелӗнче те хӑйне хастаррӑн сарать. Нумаях пулмасть республикӑра чӑвашла хаҫат тухса тӑма тытӑннӑранпа 90 ҫул ҫитнине уявланӑччӗ.

Конкурссем те ирттерет хаҫат. «Ҫамрӑксен хаҫачӗн» пики» фотоконкурс та ҫавсен шутӗнчех. Нумаях пулмасть ӑна пӗтӗмлетнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗ ятне Елчӗк районӗнчи Аслӑ Шӑхаль хӗрӗ Людмила Александрова тивӗҫнӗ. Вӑл Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи халӑх хуҫалӑхӗпе патшалӑх службин академийӗн Шупашкарти филиалӗнче вӗренет. Людмилӑшӑн 2052 ҫын сасӑланӑ.

«Пирӗн пата Шупашкартан Александр Блинов килсе ҫитрӗ», — тесе пӗлтерчӗ нумаях пулмасть халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче Мускаври калаҫу клубӗ.

Шупашкар ҫынни ачана хулара ӳстерсе унпа чӑвашла калаҫма пулать тесе пӗр иккӗленмесӗр касса татнӑ. Александр Блиновӑн вырӑс-мӑшӑрӗ ывӑлӗпе Матвейпа вырӑсла, ашшӗ вара ачапа чӑвашла калаҫать-мӗн.

«Шупашкарти Гуманитари инситутӗнче ӗҫлекен Эктор Алос-и-Фонт пирки те сӑмах хускатрӑмӑр. Вӑл Шупашкарта пурӑнса ачисемпе хӑй тӑван чӗлхипе — каталанла калаҫать, мӑшӑрӗ вара — вырӑсла. Ачисем ик чӗлхепе те тап-таса калаҫаҫҫӗ», — тесе пӗлтерет Мускаври калаҫу клубӗ.

Шупашкартан Мускава пынӑ хӑна тӗрлӗ ҫӗршывра пулса, пурӑнса курнӑ май ик чӗлхелӗх политики вӗсенче «норма» шутланнине палӑртнӑ.

АПШри NASA космос агентствин ӑслӑлӑх специалисчӗсем ҫирӗплетсе каланӑ тӑрӑх, Марс планета ҫинче пурнӑҫ пур. Ӑсчахсем Хӗрлӗ планета ҫийӗнче организм ӗҫӗшӗн кирлӗ азота тупнӑ.

Curiosity космос аппарачӗ пулӑшнипе ӑсчахсем Марс ҫинче пурнӑҫ пуррине ҫирӗплетме пултарнӑ. Космос аппарачӗ Хӗрлӗ планета сийне тӗпченӗ. Ҫӑв шутра Гейл кратер районӗнчи ландшафта та. Ҫапла майпа чӗрӗ планета микрорганизмсемшӗн юрӑхлӑ тесе йышӑннӑ. Унтах азот тупнӑ. Вӑл азот диоксичӗ евӗр. Вӑл вара ӑшӑ чухне нитратсем арканнипе пулнӑ. Пӗр сӑмахпа, нитратсенче чӗрӗ организмсемшӗн кирлӗ азот пур.

Нитратсенче хӑйӑрлӑ, тусанлӑ тӑпрара тупнӑ. Ӑна ҫил Гейл кратера хӑваласа кӗртнӗ. Ку вара тахҫан Марс чӗрӗ организмсемшӗн юрӑхлӑ пулнине ҫирӗплетет.

РФ Патшалӑх Думин депутачӗ, Вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен комитет председателӗн ҫумӗ Алена Аршинова Шупашкарта пурӑнакан 20 ытла ҫемьене Ҫӗнӗ ҫул умӗн парнесемпе савӑнтарма шухӑшланӑ.

Кӑҫал Алена Игоревна почтальон тивӗҫне пурнӑҫлать. Нумаях пулмасть вӑл Хӗл мучипе тата Юрпикепе пӗрле икӗ ҫемьене ҫитсе килнӗ.

13 ҫулти София Павлова Хӗл мучине ҫыру ҫырнӑ. Анчах Шурсухал унӑн ӗмӗтне пурнӑҫласса ӗненсех кайман. Хӗл мучи София ӗмӗтленнӗ велосипеда хваттерех кӗртсе панӑ.

Нумая ачаллӑ Егоровсем те вара Хӗл мучи патне ҫыру янӑ. Захарпа Галя вулавӑшра Шурсухал почтине курсан ӗмӗчӗсене хут ҫине шӑрҫаланӑ. Ҫырӑвӗ ҫитнӗ, парнине килех илсе килнӗ.

Алена Аршиновӑн шухӑшӗпе, ачасен ӗмӗчӗсем лайӑх: велосипед, йӗлтӗр, лего… Апла ачасем сывӑ ӳсӗҫ.