Унчченхи ҫулсенчи ырӑ йӑлана тӑсса пӗтӗм чӑваш диктантне кӑҫал та ҫырӑпӑр. «Чӑваш чӗлхи кунне тата И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫул ҫитнине халалласа Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗ, «Хыпар» хаҫат редакцийӗ, Чӑваш наци радиовӗ, Чӑваш наци телекуравӗ, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ акци ирттересси ҫинчен пӗлтереҫҫӗ», — хыпарланӑ ӗнер ЧПГӐИ.

Диктант ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче чӑвашсем пурӑнакан тӗрлӗ вырӑнти ял-хулара иртмелле.

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ кӑҫалхи диктант тексчӗн конкурсне ирттерет. Текстра 160-а яхӑн сӑмах ҫеҫ пулмалла. Вӗсене ҫырупа е электронлӑ почтӑпа ҫитерме пулать.

Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗсем: 45-07-87, 45-02-58, 45-06-26; e-mail: human2000@yandex.ru. Институт адресӗ: 428015, Шупашкар хули, Мускав проспекчӗ, 29/I, ЧПГӐИ.

Эльвира Казакова (liport.ru сайтри сӑн укерчӗк)

Раҫҫейӗн Следстви комитечӗн республикӑри управленийӗн тӗпчевҫисем Шупашкарти 4-мӗш гимназин пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫсем татах тупнӑ.

Аса илтерер, Эльвира Казакова тӗлӗшпе маларах темиҫе уголовлӑ ӗҫ пуҫарнӑччӗ. Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, вӑл ачасене гимназие вырнаҫтарма ашшӗ-амӑшӗнчен сӗтев илнӗ. Пуҫлӑх пулнӑ хӗрарӑма килте хупса усрама йышӑннӑччӗ.

Ҫавӑн хыҫҫӑн гимнази директорне ҫирӗплетес тӗллевпе конкурс иртнине, пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑран должноҫран хӑтарнӑ хӗрарӑм вырӑнне Андрей Михайлова лартнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Халӗ экс-директор тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫсене пӗр ҫӗре пухса тӗпчеҫҫӗ. Вӗсем, тӗпрен илсен, сӗтев илнипе, ӗҫ вырӑнӗпе тивӗҫсӗр усӑ курнипе ҫыхӑннӑ.

Мускаври хӑш-пӗр суйлавҫӑна пуш уйӑхӗн 18-мӗшенчи сасӑлав кунӗнче питех те ӑннӑ. Вӗсем Чӑваш Енри предприятисенчен пӗринче туса кӑларакан макарона, пӗр хутаҫне 13 тенкӗпе туяннӑ.

«Суйлава кайма илӗртме: Чӑваш Ен Патшалӑх канашӗн ертӳҫи ҫумӗнчен 13 тенкӗлӗх макарон». Ҫапла ятпа dailystorm.ru сайтра вырӑсла материал пичетленнӗ. Статьяна чӑваш парламенчӗн депутачӗн сӑн ӳкерчӗкӗпе тата макарон хутаҫӗпе пуянлатнӑ.

Шупашкарти хапрӑк макаронне ҫӗршывӑн тӗп хулинчи 201-мӗш суйлав участокӗ умӗнче сутнӑ. Сутуҫӑсем чек паман имӗш, апла пулин те интернет-кӑларӑм йӳнӗ макарон хуҫине палӑртнӑ. Ӑна Шупашкарти «Вавилон» макаронпа кондитер хапрӑкӗ туса кӑларнӑ. Интернет-кӑларӑм ку предприяти хуҫи Чӑваш Ен Патшалӑх канашӗн депутачӗ Олег Мешков пулнине, вӑл регионта харӑсах темиҫе предприяти тытса тӑнине палӑртнӑ.

Депутат предприятийӗсем апат-ҫимӗҫ туса кӑларассипе, юсавпа, куҫман пурлӑхпа, эрех-сӑра кӑларассипе ӗҫленине пӗлтернӗ.

Николай Миллин хальлӗхе орденсӑрах

Елчӗк районне 2001 ҫултанпа ертсе пыракан Николай Миллина «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа наградӑлама йышӑннӑ. Ку хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян кӑларнӑ. Ӗҫлӗ хута республикӑн влаҫ органӗсен порталӗнче вырнаҫтарнӑ.

1954 ҫулта ҫуралнӑ Николай Миллин ӗҫ биографине тӑван «Прогресс» колхозри трактористран пуҫланӑ. Мал ӗмӗтлӗскер унта пӗр должноҫран тепӗрне куҫса пырса хуҫалӑх ертӳҫине ҫитнӗ. Кайран Елчӗк районне ертсе пыма тытӑннӑ.

2014 ҫулта ӑна «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗссемшӗн» орден медалӗпе чысланӑччӗ. Халӗ ав, тӑватӑ ҫултан, Николай Миллин ордена тивӗҫрӗ.

Суйлав кампанийӗсем вӑхӑтӗнче политика партийӗсем хастарланма, халӑхпа тӗл пулма ӑнтӑлни вӑрттӑнлӑх мар.

Раҫҫей Федерацийӗн коммунистсен партийӗн Куславккари пайташӗсем ҫак уйӑхӑн 15-мӗшӗнче ирхи 10 сехетрен пуҫласа 11 сехетчен хулара митинг ирттерме шухӑшланӑ. Вунӑ кун маларах вӗсем ҫырупа вырӑнти тӳре-шара ячӗпе ҫыру шӑрҫаланӑ. Унта хӑйсен шухӑш-ӗмӗчӗпе паллаштарнӑ, урамра пӗрле пухӑнма ирӗк ыйтнӑ. Митингсене, паллӑ ӗнтӗ, пули-пулми вырӑнта йӗркелеймӗн — ятарласа палӑртнӑ ҫӗрте кӑна. Куславккара ун пекки — унчченхи «Октябрь» кинотеатр умӗнчи лапам.

Ҫыру авторӗсене тепӗр икӗ кунтан район администрацийӗнчен «Молодая гвардия» (чӑв. Ҫамрӑк гварди) пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнчех урӑх сӗнӳпе тухнине пӗлтернӗ. Ҫамрӑксем пролетариат ҫыравҫи А.М. Горький ҫуралнӑранпа 150 ҫул ҫитнине флешмоб ирттерсе уявлама шухӑшласа хунӑ-мӗн.

Пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче РФКП райком ҫыруҫи И.Е. Кузнецов тата Куславкка районӗнчи Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Р.С. Асадуллин унчченхи кинотеатр умӗнче 11 сехетчен тӑнӑ, анчах ҫамрӑксем флешмоба тухман имӗш. «Ҫыравҫӑ пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче мар, 28-мӗшӗнче ҫуралнӑран васкас темен пулинех?

Малалла...

Чӑваш Енри ватӑсем валли Мускавран укҫа уйӑрма йышӑннӑ. Ӗҫлӗ хута РФ Правительствин сайтӗнчи «Документы» ярӑмра ӗнер 14 сехет те 30 минутра пичетленӗ.

РФ Правительствин ертӳҫи Дмитрий Медведев пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче 427-мӗш номерпе алӑ пуснӑ хутра Раҫҫейӗн сыхлӑх фондӗнчен РФ Сывлӑх сыхлавӗн министерствине 4,35 млрд тенкӗ укҫа уйӑрассине каланӑ. Вӑл паллиативлӑ (йывӑр чирлисен асапне ҫӑмӑллатмалли) пулӑшу валли кайӗ.

Ҫак суммӑран Чӑваш Ене те укҫа лекӗ. Пурӗ 49,88 миллион тенкӗ. Сӑмах май каласан, укҫан пысӑк пайӗ — 148 миллион тенкӗ — Пушкӑртстана кайӗ.

Пульницӑсенче паллиативлӑ пулӑшу уйрӑмӗсем уҫнине тата гериаторсем ӗҫлеме пуҫланине специалистсем ҫӗршывра пурӑнакансен кун-ҫулӗ вӑрӑмланнипе сӑлтавлаҫҫӗ.

Канашри коммерци организацийӗн 42 ҫулти директорӗ тата унта ӗҫлекен 24-ри каччӑ тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ, суда ярса панӑ. Следовательсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, предприятире ӗҫлекен пӗр ҫын шӑпах вӗсен айӑпӗпе хытах аманнӑ.

Следстви хучӗсем тӑрӑх ҫакӑ паллӑ: иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче предприяти ертӳҫи 24 ҫулти ҫамрӑка ятарлӑ программӑпа вӗрентмесӗрех тата ӗҫ хӑрушсӑрлӑхӗн йӗркипе паллаштармасӑрах «Амкодор 342В» погрузчикӗн шыв тытӑмне юсама шаннӑ. Аппаланнӑ хушӑра вӑл пысӑк пусӑмлӑ ҫухавасене гидрораспределительтен уйӑрнӑ та погрузчикӑн ӑсса илмелли пайӗ вӗҫерӗнсе кайнӑ. Ӑсакан пая шӑратса ҫыпӑҫтаракан арҫын ҫине пӗр тонна ытла таякан хатӗр ӳкнӗ — арҫын сывлӑхне хытах сиенлетнӗ. Тепӗр арҫын вара пӑтӑрмаха вӑхӑтра асӑрхаса айккинелле тапса сикме ӗлкӗрнӗ.

Ертӳҫӗ тата 24 ҫулти ҫамрӑк ҫын шӑпине суд ҫитес вӑхӑтрах татса парӗ.

Чӑваш Енре 266 ҫын Патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗсене маларах памашкӑн заявлени ҫырнӑ. Вӗсем – пӗлтӗр вӗренсе тухнисем, колледжсемпе техникумсен студенчӗсем.

Экзамена маларах тытмалли тапхӑр пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пуҫланать. Ыран географипе тата ИКТ предмечӗпе ППЭ парӗҫ. Пӗтӗмпе 14 экзамен тыттарӗҫ. Маларах тытмалли ППЭ тапхӑрӗ ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче вӗҫленет.

Заявлени ҫырнӑ ҫамрӑксен 54 проценчӗ вырӑс чӗлхипе экзамен тытӗ, математикӑпа – 48 процент. Ҫавӑн пекех обществознани, физика предмечӗсене суйлакансем нумаййӑн пулнӑ. Пӗрремӗш экзаменсен кӑтартӑвӗсем ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче паллӑ пулӗҫ.

Сӑмах май, ППЭн тӗп тапхӑрӗ ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче пуҫланать те утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче вӗҫленет.

Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри уйрӑмӗн ӗҫченӗсем Шупашкар юханшыв порчӗ ҫывӑхӗнчи «Лимонад» кафене тӗрӗсленӗ те апатланмӑшра санитарипе эпидемиологи йӗркине пӑснине тупса палӑртнӑ.

Апат хатӗрленӗ ҫӗртех пахча ҫимӗҫ ҫунине, ҫӑкӑр-булка пӗҫернӗ вырӑнтах пахча ҫимӗҫ, пулӑ тата аш-какай тирпейленине асӑрханӑ. Унсӑр пуҫне шашлӑка сентре патне таса мар пахча ҫимӗҫ ҫунӑ вырӑнтан йӑтнӑ. Капла вара, йӗрке тӑрӑх, вуҫех хӑтланма юрамасть.

Ҫак сӑлтавсене шута илсе суд юханшыв порчӗ патӗнче вырнаҫнӑ «Лимонад» кафене 25 талӑклӑха хупса хунӑ. Ку тапхӑрта унта кунсерен суд приставӗсем ҫитсе курӗҫ, ӗҫе ҫӗнӗрен тӗрӗс йӗркеленине сӑнаса тӑрӗҫ.

Комсомольски районӗнчи пульницӑн хирурги уйрӑмне тӗплӗн юсама тытӑннӑ. Юсав ӗҫӗ епле пынине учрежденин тӗп тухтӑрӗ Николай Васильев хӑй тӗрӗслесе тӑрать. Строительсем тӑрӑшакан уйрӑмра шурӑ халатли тахҫан та пӗрре мар, кунсерен пулать иккен.

1985 ҫулта хута янӑранпа пульницӑна тӗплӗн пӗртте юсаман. Палатӑсемпе пӳлӗмсем хальхи вӑхӑтри йӗркепе килӗшсе тӑман. Ку хыпара Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствин пресс-служби паян пӗлтернӗ.

Каҫал тӑрӑхӗнчи хирургсене хӑтлӑ тата унта сипленекенсене меллӗ пултӑр тесе республика хыснинчен 30 миллиона яхӑн укҫа куҫарса панӑ. Вӑл тупрапа пӳлӗмсене юсаса ҫӗнетнипе пӗрлех унти ҫутӑ пӑралукӗсене, шывпа канализаци пӑрӑхӗсене, сантехникӑна, ӑшӑтмалли тытӑма ылмаштарӗҫ.