Кӑнтӑр Корейӑри Олимпиада малалла пырать. Биатлона юратакансем паян хӗрарӑмсен масс-стартне пӑхса киленчӗҫ. Унта Чӑваш Ен спортсменки Татьяна Акимова та лекме пултарнӑ. Старта вӑл 22-мӗш номерпе тухрӗ. Пӗрремӗш пенӗ чух ентешӗмӗр кашни мишенех лектерсе старта 18-мӗш кайрӗ. Ӑнман самант пӗрремӗш хут тӑрса пенӗ чух сиксе тухрӗ. Спортсменка пилӗк хут персе пиллӗкӗшӗнче те йӑнӑшрӗ. Финиша Татьяна 6 минут та 9,4 ҫеккунт юлса чи кайран ҫитрӗ.

Иртнӗ ӑмӑрту хыҫҫӑн журналистсемпе калаҫнӑ чух Татьяна Акимова наци командинчи тренерсем хӑйӗнпе сӑмахламаншӑн кӳреннине пӗлтернӗччӗ. Раҫҫейӗн биатлон командин аслӑ тренерӗ Сергей Коновалов та хутшӑну ҫителӗклех пулманнине йышӑннӑ. Кун пирки паян Пӗрремӗш каналпа масс-старта тӳрӗ эфирта кӑтартнӑ чух пӗлтерчӗҫ.

«Сарпике» балетри сыпӑк

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче нарӑс уйӑхӗн 14—24-мӗшӗсенче Чӑваш кӗввин фестивалӗ иртессине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Ҫав вӑхӑтра, аса илтерер, чӑваш композиторӗсен кӗввисемпе лартнӑ спектакльсене кӑтартаҫҫӗ.

Халӑх ӗнер театра Федор Васильевӑн «Сарпике» балетне курма пуҫтарӑннӑ. Чӑвашсен пӗрремӗш балетне 1970 ҫулта лартнӑ. Ӗнерхи спектакле «Язык успеха» (чӑв. Ӑнӑҫу чӗлхи) ертӳҫи Алпарух (Александр) Блинов кайса курнӑ. «Питӗ килӗшрӗ», — тесе ҫырнӑ Алпарух. Вӑл Федор Васильев кӗвӗленӗ кӗвве те кӑмӑлланӑ, тумсене те: «Чӑнах та пуян, илертӳллӗ», — тесе хакланӑ. «Вӗҫӗ те питӗ лайӑх: ырри ҫӗнет, усалли парӑнать! Чи кӑсӑкли вара сюжечӗ! Мӗншӗн тесен тӗп геройӗ — Сарпике хӗрача... Вӑл кӑна усал вӑйсене ҫӗнтерме пултарть. Каччи тухатнине ҫӗнтереймест, Сарпике пулӑшнипе (юратнипе) анчах «чӗрӗлет». Вырӑс юмахӗсенче пач урӑхла! Унта ытларах ырӑ каччӑ хӑйӗн савнине шыраса тупса ҫӑлса хӑварать. Чӑнах та кӑсӑклӑ!», — ҫырнӑ Александр Блинов «Контактри» хӑйӗн страницинче, сӑн ӳкерчӗксем те вырнаҫтарнӑ.

Чӑваш пурнӑҫӗнче ял-йышпа пухӑнса ирттерекен йӑла-йӗрке чылай. Вӗсене пирӗн асаттесем уявланӑ, хальхи вӑхӑтра вара атте-аннесем ҫуркунне, ҫулла, хӗлле е кӗркунне ялан пӗр вӑхӑта пӑхӑнса ирттереҫҫӗ.

Кашни уявӑнах авалтан килекен хӑйне евӗр пӗлтерӗшӗ, сӑмахлӑхӗ, юрри-ташши, илемӗ пур. Ҫӑварни уявӗнче сив хӗле ӑсататпӑр, ҫуркуннене, ҫуллана кӗтсе илмелли шухӑш-туйӑма палӑртатпӑр. Ҫӑварни юрри-такмакӗ ҫӗр ӗҫӗпе те тачӑ ҫыхӑннӑ. Ку уява хирти ӗҫсене хӑвӑрт, вӑр-вар пуҫтармалла пултӑр тесе ирттереҫҫӗ.

Красноармейски районӗнчи Упи шкулӗн ачисем те ҫав йӑласене ирттереҫҫӗ — нарӑсӑн 16-мӗшӗнче вӗсем «Ҫӑварни уявне» паллӑ тунӑ. Унта 5-7 класс ачисем хутшӑннӑ.

Ҫӑварни — пысӑк та савӑнӑҫлӑ уяв. Ӑна ӗлӗк-авалхи Италири шавлӑ карнавалсенчен пуҫланнӑ теҫҫӗ. Ҫӑварни кунӗсене Мӑнкун умӗнхи типпе кӗриччен 8 кун маларах (пӗр вырсарникунтан пуҫласа тепӗр вырсарникунччен) уявлаҫҫӗ. Ку уяв кашни ҫул пӗр вӑхӑтра килмест, вӑл Мӑнкун хӑҫан пулассипе тачӑ ҫыхӑннӑ.

Ҫӑварни пуҫламӑшӗ — Аслӑ ҫӑварни. Кӑҫалхи календарьпе аслӑ ҫӑварни нарӑсӑн 12-мӗшӗнче пулчӗ, вӗҫӗ — Кӗҫӗн ҫӑварни. Вӑл нарӑсӑн 18-мӗшӗнче пулать.

Малалла...

Аэропортри ҫӗнӗ трап

Шупашкарти аэропорт техника енчен пуянлансах пырать. Иртнӗ ҫул вӗҫӗнче унта амбулифт туяннӑччӗ. Ҫак хатӗр урапапа ҫӳрекен сусӑрсене самолета лартма тата антарма кирлӗ. Ӑна Ҫӗнӗ Шупашкарта пӗлтӗр иртнӗ сусӑрсен Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑртӑвне килнӗ спортсменпа сиксе тухнӑ пӑтӑрмах хыҫҫӑн туянма йышӑннӑччӗ. Шупашкарти аэропорт пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче амбулифт туянассине иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви пӗлтернӗччӗ. Оборудовани Шупашкара раштав уйӑхӗн 27-мӗшӗнче килсе ҫитнӗччӗ.

Шупашкарти аэропортра халӗ тата пассажир трапӗ туяннӑ. Ҫӗнӗ хыпара паян пӗлтернӗ. Ку оборудовани те — самолетпа вӗҫме кӑмӑллакансене меллӗ пултӑр тесе илнӗ япала.

Шупашкар хулин экс-пуҫлӑхӗ Ирина Клементьева тӗлӗшпе тепӗр икӗ пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна должноҫӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Аса илтерер: унччен ун тӗлӗшпе ултӑ пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӗсенчен виҫҫӗшне – должноҫпа ылашши усӑ курнӑшӑн, тепӗр виҫҫӗшне – укҫа-тенке тӑкакланӑшӑн. Ирина Клементьева халӗ килти арестра ларать. Ку срока ака уйӑхӗн 17-мӗшӗччен тӑснӑ.

Хальхинче мӗншӗн пуҫиле ӗҫсем пуҫарнӑ-ха? Следстви версийӗ тӑрӑх, 2012-2016 ҫулсенче Клементьева «Чӑваш Ен – Мед» страхлав компнийӗн сӗтел-пуканне, ытти хатӗр-хӗтӗре упӑшки ертсе пыракан фирмӑна тӳлевсӗр панӑ. Документра вара ку тӑкаксене страхлав команийӗ ҫине ҫыртарнӑ. Ҫапла майпа тӑкак 870 пин ытла тенкӗпе танлашнӑ.

2012 ҫулхи раштавра вӑл ҫав фирмӑпах килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, страхлав компанийӗ медицина хатӗр-хӗтӗрне каярахпа туянма май туса парса йӳнӗпе тара панӑ. Тӑкак 1,3 ытла миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Елена Рябцева тата Вероника Айги. Елена Рябцева архивӗнчи сӑн ӳкерчӗк

Пӗлтӗрхи ҫу уйӑхӗн 10–15-мӗшӗсенче Муркаш районӗнче «Юман» илемлӗ фильм ӳкерме палӑртнине эпир пӗлтернӗччӗ. Халӗ ӑна сасӑ, тӗс, кӗвӗ енӗпе якатса ҫитермелли юлнӑ. Фильм режиссерӗ тата сценарисчӗсенчен пӗри Елена Рябцева унпа тӗрлӗ кинофестивале хутшӑнасшӑн. Еленӑпа эпир Фейсбукра ҫыхӑнтӑмӑр, фильм пирки каласа кӑтартма ыйтрӑмӑр.

Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ, халӗ Мускавра ӗҫлесе пурӑнакан ӑстан киноӳнерти пултарулӑхӗпе пирӗн тӑрӑхрисем Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» II кинофестивалӗнче паллашрӗҫ.

«Юман» сценарине вӑл Мускаври ҫӗнӗ кино шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ Рикке Бринпа ҫырнӑ. Фильмра Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗ, чӑваш халӑх артистки Нина Яковлева, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен театрӗн тӗп режиссерӗ Иосиф Дмитриев-Трер, Геннадий Айхи ҫыравҫӑн хӗрӗ Вероника тата ыттисем ӳкерӗннӗ.

Вероника «Ӑҫта каян, чӗкеҫ» юрра Нина Яковлевӑпа юрлать. Чӑвашла пӗлмен хӗре чӑваш сассисене кӑларма Мускавра пурӑнакан хреснашшӗ вӗрентнӗ. Вероника Мускаври театрсенчен пӗринче актерта ӗҫлет.

Елчӗк районӗнчи Лаш-Таяпара пурӑннӑ кинемей сарӑмсӑр вилнӗ. Тӗпчевҫӗсем малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, унӑн пурнӑҫне вут-ҫулӑм татнӑ.

Нарӑсӑн 15-мӗшӗнче унӑн пӗр хутлӑ йывӑҫ пӳртӗнче пушар алхасма тытӑннӑ. Ҫулӑма сӳнтернӗ хыҫҫӑн 81 ҫулти кинемей виллине тупнӑ. Ват ҫын сӗрӗмпе чыхӑнса вилме пултарнӑ тесе шутлаҫҫӗ.

Ҫын вилнӗ тӗслӗхе РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри тӗпчевҫисем тӗрӗслеҫҫӗ. Карчӑка такам пусмӑрласа вӗлерни пирки калама сӑлтав ҫук-мӗн. Пушар вут-ҫулӑмпа асӑрханусӑр пулнӑран тухма пултарнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Елчӗк районӗнчи Лаш-Таяпари инкекӗн сӑлтавне тӗпчевҫӗсем тӗрлӗ меслетпе палӑртассине шантараҫҫӗ. Пуҫиле ӗҫ пуҫарассипе пуҫармассине тӗпчев умӗнхи тӗрӗслев хыҫҫӑн татса парӗҫ.

Ыран, нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, «Раҫҫей 1» телеканалпа Олимп вӑййисенче иртекен слоупстайл ӑмӑртӑвне кӑтартӗҫ. Вӑл 3 сехет ҫурӑра пуҫланӗ. Финал вара ирхи 6 сехет ҫурӑра иртӗ.

Пирӗн ентеш, Ҫӗнӗ Шупашкар пики Лана Прусакова, ски-слоупстайл дисциплинӑра ӑмӑртӗ. Вӑл Олимп вӑййисене пуҫласа хутшӑнать. Лана Никита Васильев тренер патӗнче ӑсталӑхне туптать. Вӑл та спортменкӑпа пӗрле Пхенчхана кайнӑ.

Ҫак кунах Татьяна Акимова биатлонистка масс-старта хутшӑнать. Аса илтерер: вӑл унчченхи ӑмӑртура 15-мӗш пулнӑ. Масс-старта «Россия 1» телеканалпа нарӑсӑн 17-мӗшӗнче 14 сехет те 15 минутра курма пулать.

Ӗнерпе паян Сочи хулинче Раҫҫейӗн инвестици форумӗ иртет. Унта Бахрейн патшалӑхӗн пирӗн ҫӗршыври чрезвычайлӑ тата тулли праваллӑ элчи Ахмед Аль-Саати Чӑваш Енпе килӗштерсе ӗҫлес шухӑшлине пӗлтернӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби паян хыпарланӑ.

«Чӑваш Ен ӳсӗмӗ тата инвестици тӑрӑмӗ пирки нумай илтнӗ. Сирӗнпе килӗштерсе ӗҫлесшӗн», – тенӗ иккен араб ҫынни Михаил Игнатьев Элтеперпе тата ЧР экономика аталанӑвӗн министрӗпе Владимир Аврелькинпа Сочири форумра тӗл пулсан.

Ахмед Аль-Саати Чӑваш Ене килсе курас ӗмӗтлине те пӗлтернӗ.

Бахрейн патшалӑхне Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӑн ахахӗ тесе калаҫҫӗ. Утрав ҫӗршывӗ шутланаканскере 33 утрав кӗрет. Бахрейн патшалӑхӗ — араб ҫӗршывӗсенчен чи пӗчӗкки.

Америкӑри Апат-ҫимӗҫпе эмел таврашне тӗрӗслекен управлени эксперчӗсем ҫыннӑн пуҫ мими чӗтреннине палӑртмашкӑн малашне юн илсе анализ тӑвассине пӗлтернӗ. Кун пирки «Вырӑс планети» (выр. «Русская планета») портал хыпарлать.

Паллӑ ӗнтӗ, темӗнле пулсан та, компьютерла томографи йышши тӗрӗслевсем этем организмӗшӗн сиенсӗр мар. Юна ҫӗнӗ меслетпе тӗрӗслени вара хӑш-пӗр чухне ҫителӗклӗ пулӗ, ҫавӑнпа радиоактивлӑ пайӑркасем органсене лекмӗҫ.

Ӑсчахсем нумаях пулмасть шухӑшласа кӑларнӑ анализ Banyan Brain Trauma Indicator (BTI) ятлӑ. Юна ҫак меслетпе тӗрӗсленӗ чухне икӗ белок шайне пӑхаҫҫӗ: пуҫ амансан вӗсем мимерен юна куҫаҫҫӗ иккен. Анализ пӗтӗмлетӗвӗ виҫ-тӑват сехетрен хатӗр пулать.