Семинара студентсем те кӑсӑкланса итлерӗҫ

Паян И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологийӗн тата журналистика факультечӗн аудиторийӗсенчен пӗринче «Хаҫат сайтне чӑвашла тытса пырасси: чӑрмавсене сиресси» темӑпа семинар иртрӗ. Ӑна Чӑваш халӑх сайчӗн администраторӗ Николай (Аҫтахар) Плотников тата аслӑ шкулӑн журналистика уйрӑмӗ пӗрле йӗркеленӗ.

Сайтсене чӑвашла йӗркелеме тата тытса тӑма вӗрентессине Аҫтахар Плотников пӗр пуссӑрах йӗркелерӗ. Семинара итлеме Чӗмпӗрти «Канаш» хаҫатран та, Тутарстанри «Сувартан» та ҫитнӗччӗ. Унсӑр пуҫне ку тема республикӑра тухса тӑракан район хаҫачӗсене те кӑсӑклантарни палӑрчӗ — Муркаш, Элӗк, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар район хаҫачӗсенчен килнӗччӗ.

Чӑваш халӑх сайтне 13-мӗш ҫул ӗнтӗ хӑй тӗллӗн, патшалӑх укҫисӗр тытса тӑракан Аҫтахар Плотников чӑваш чӗлхиллӗ сайтсене аталантарма паян нимӗнле чӑрмав та ҫуккине пӗлтерчӗ.  Программҫӑ пулнипе ҫеҫ мар, тӗнче тетелӗнче чӑваш чӗлхи сахаллине ӑнланса илнӗ хыҫҫӑн вӑл тӑван чӗлхеллӗ ресурса — сайта — аталантарма пуҫланӑ. Функционал енчен сайт пуян пулин те халӑха илӗртес енӗпе ку ҫителӗксӗр пулнине каларӗ.

Малалла...

Паян ирхине Комсомольскинче пушар тухнӑ. Унта чутах ҫемье ҫунса вилмен.

37 ҫулти Александр Жирнов вырӑнти электроподстанцире ӗҫлет. Дежурство вӑхӑтӗнче вӑл пӗр ҫуртри пӗрремӗш хутра пушар тухнине асӑрханӑ. Хайхискер хуҫисене вӑратас тесе алӑкран шакканӑ. Анчах никам та тухман. Вӑл чӳречене ҫӗмӗрнӗ.

Арҫын 5 йӑхри ачана тата 3-ри арҫын ачана урама йӑтса тухнӑ. Унтан 7 ҫулти хӗрачана ҫӑлнӑ. Ачасен амӑшӗпе кукамӑшӗ хӑйсемех урама тухнӑ.

Александр Жирнов ҫӑлман пулсан пӳртри ҫынсем вӑранмасӑрах ҫӑра тӗтӗмпе чыхӑнса вилӗччӗҫ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар электропралук юсавсӑррине пула тухнӑ.

Чӑваш кӗнеке издательствинче регионсем хушшинчи «Чӑваш кӗнеки. Ҫамрӑк талантсем» VII конкурса пӗтӗмлетнӗ. Пултарулӑх ӑмӑртӑвне пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче пуҫарнӑ, кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗччен тӑснӑ.

Унта шкул ачисемпе студентсем явӑҫнӑ. Вӗсем конкурса тӗрлӗ темӑпа ҫырнӑ эссесем, ӳкерчӗксем, видеороликсем, хӑйсем тӗллӗн хатӗрленӗ кӗнекесем ярса панӑ. Хамӑр республикӑрисем кӑна мар, Пушкӑртстанри, Тутарстанри, Самар облаҫӗнчи 160 ытла ача хутшӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене 4 номинаципе хакланӑ.

«Чӑваш кӗнеке издательствин кӗнеки ҫинчен» номинацире ӗрремӗш вырӑна Канашри 11-мӗш шкулти Янина Фадеева тухнӑ. «Юратнӑ кӗнекери самант» темӑллӑ ӳкерчӗксен конкурсӗнче вара кӗҫӗн ҫулхи шкул ачисенчен Шупашкарти 49-мӗш шкулти Валерия Долгова, Шупашкарти 1-мӗш гимназири Ангелина Гритчина палӑрнӑ. Вӑтам ҫулсенчи шкул ачисенчен Шупашкарти 40-мӗш шкулти Полина Литвиненко пултаруллӑ пулнӑ, аслӑ ҫулсенчи шкул ачисенчен Шупашкарти 18-мӗш шкулти Софья Тихонова ҫӗнтернӗ. Студентсенчен И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУри Екатерина Ильина мала тухнӑ.

«Ача-пӑча аллипе тунӑ чи лайӑх кӗнеке» номинацире кӗҫӗннисенчен Шупашкарти 125-мӗш ача-пӑча пахчинчи Святослав Студенцов ҫӗнтернӗ, вӑтам ҫулсенчи шкул ачисенчен — Ҫӗмӗрлери 23-мӗш шкулти Ирина Кайнова, аслӑ ҫулсенчисем хушшинче – Шупашкарти 62-мӗш шкулти Александра Александрова.

Малалла...

Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Тури Панкли ялӗ ҫывӑхӗнчи вӑрман хӗрринче Шупашкарта пурӑнакан 43 ҫулти арҫынна йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. Кун пирки «Суйман МИХ» кӑларӑм хыпарлать.

Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав кунхине хайхи арҫыннӑн ҫӑмӑл машининче виҫӗ хир сысни тушкине тата пӑшал тупса палӑртнӑ, полици ӗҫченӗсем вӗсене йӑлтах туртса илнӗ. Пакунлисем тӗпчесе пӗлнӗ хыҫҫӑн ҫав арҫын тискер кайӑксене чылай вӑхӑт хушши пӗр вырӑнта тӑрантарни, апатланма хӑнӑхсан вӗсене персе вӗлерни паллӑ пулнӑ. Анчах айӑпланакан арҫыннӑн пӗр чӗрчуна тытма ирӗк паракан лицензи ҫеҫ пулнӑ. Ҫапла майпа вӑл 240 пин тенкӗлӗх сиен кӳнӗ. Ҫак сӑлтавсене шута илсе хула ҫынни тӗлӗшпе пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫ пуҫарнӑ, лару-тӑрӑва малалла тишкереҫҫӗ.

Сар.ru сӑнӗ

Шупашкарта «Чи хӑтлӑ та тирпейлӗ ҫурт» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Хула администрацийӗн тӳри-шари ӑна малтанах виҫӗ номинацире ирттерме йышӑннӑ: пилӗк ҫултан иртмен, вун пилӗк ҫултан каҫман тата вун ултӑ ҫултан аслӑрах ҫуртсене уйрӑмшарӑн хакласшӑн пулнӑ. Анчах конкурс тӳрисем виҫҫӗмӗш номинацире ҫӗнтерӳҫе палӑртайман.

Тепӗр иккӗшӗнче вара мала тухнисем паллӑ. «Пилӗк ҫултан иртмен нумай хваттерлӗ ҫурт» номинацире «Ҫӗнӗ хула» компани пӑхса-тирпейлесе тӑракан Ҫӗнӗ хула урамӗнчи 36-мӗш ҫурт ҫӗнтернӗ. «Ултӑ ҫултан иртнӗ, анчах вун пилӗк ҫула ҫитеймен нумай хваттерлӗ ҫурт» категорире Трактор Тӑвакансен проспектӗнчи 64-мӗш ҫурт пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Ку ҫуртшӑн Юсавпа эксплуатаци управленийӗ яваплӑ. Ҫак икӗ ҫурта хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн хушӑвӗпе килӗшӳллӗн 60-шар пин тенкӗ преми парӗҫ.

Паян Чӑваш Енӗн тӗп хулинче шыв пӑрӑхӗ шӑтса юхнӑ. Яваплӑ тытӑмсем халӗ инкек сӑлтавне палӑртассипе тимлеҫҫӗ.

Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек ҫӗрле пулса иртнӗ. «Чувашия» (чӑв. Чӑваш Ен) хӑна ҫурчӗ тӗлӗнче шыв пӑрӑхӗ шӑтса кайнипе унтан шыв палкаса тухма тытӑннӑ.

Кун пек чухне ятарлӑ тытӑмсем вӑхӑтра ӗҫе кӳлӗнеҫҫӗ те, Шупашкартисем те вырӑна часах персе ҫитнӗ, аварие сирессипе тимлеме пуҫланӑ.

Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек сӑлтавне «Водоканал» акционерсен пӗрлӗхӗ палӑртӗ.

«Йӗрӗх» кӗнеке хӑтлавӗнчи тӗпчевҫӗсем хӗрсе калаҫнӑ пӗр самант

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Евгений Ерагин таврапӗлӳҫӗн «Йӗрӗх» ятлӑ тӗпчев кӗнекин хӑтлавӗ пулса иртрӗ. Йӗрӗх — чӑваш халӑхӗн тӗнӗ-ӗненӗвӗнче паянчченех сыхланса юлнӑ, кил-йышпа хӗрупраҫ ырлӑх-сывлӑхне упрама хистекен йӑла пулӑмӗ. Пӗрисем ӑна турӑ вырӑннех хураҫҫӗ, теприсем чунӑш (сывлӑш, чун хӑвачӗ) теҫҫӗ, виҫҫӗмӗшсемшӗн вӑл кӗлетри кӗтесре упранакан пуканеллӗ, парнеллӗ е йывӑҫ-курӑклӑ пӗрнепе кунтӑк. «Йӗрӗх» кӗнекере ырӑ-усал вӑйсем пирки, йӗрӗх пулӑмӗ, пӗлтерӗшӗ, пурнӑҫри ӗлӗкхи тата хальхи пӗлтерӗшӗ ҫинчен нумай енлӗн те тарӑн, халиччен мӗн ҫырни-илтнине пухса ӑнлантарса панӑ.

Кӗнеке умне алҫырупа паллашнӑ тӗпчевҫӗсен ӗнчӗхӗсене (рецензийӗсене) лартнӑ. Унта институт ӗҫченӗсем Георгий Матвеев, Николай Егоров, Вячеслав Ендеров шырав ӗҫне ырланӑ, вӑл паха пулнине палӑртнӑ. Вӗсем хӑтлавра та кӗнекене ырӑ сӑмахсемпех хакларӗҫ. Паллӑ ӑсчахсем Виталий Иванов, Виталий Родионов, Алексей Леонтьев тата институтри ытти ӑстасен сӑмахӗсем пӗлтерӗшлӗ пулчӗҫ. Кӗнеке аякран пынисене те (Тимӗр Акташ журналиста, Валерий Виноградов таврапӗлӳҫе, Сергей Щербаков историҫе) хытах килӗшнӗ.

Малалла...

Ҫӗмӗрлере пурӑнакан арҫыннӑн питӗ эрех ӗҫес килнӗ. Анчах укҫи пулман ахӑртнех. Хайхискер апат-ҫимӗҫ лавккине чирлӗ ачасем валли укҫа пухмашкӑн вырнаҫтарнӑ ешчӗке куҫ хывнӑ.

Пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 61 ҫулти арҫын никам та ҫуккипе усӑ курса ҫав ешчӗке уҫнӑ та нухрата вӑрланӑ. Лавккаран укҫа ҫухални пирки тӳрех йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ. Вӑрра тепӗр икӗ сехетренех тытса чарнӑ.

Арҫын ешчӗкрен 4500 тенкӗ вӑрланӑ. Йӗрке хуралҫисем тытса чариччен вӑл укҫан пӗр пайне эрех туянса тӑкакланӑ.

Тин ҫуралнӑ ачина вӗлернӗ ҫынна тупас тесе йӗрке хуралҫисем пысӑк ӗҫ тунӑ. Аса илтерер: пӗлтӗр ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Канашра целлофан хутаҫа чикнӗ ача виллине тупнӑччӗ. Специалистсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, пепке вӑхӑтрах ҫуралнӑ. Следовательсем ача амӑшне тупас тесе чылай ҫынран ыйтса пӗлнӗ, Канаш тата Канаш районӗнче пурӑнакан 100 хӗрарӑма тӗрӗсленӗ. Вӗсене судпа генетика экспертизи витӗр кӑларнӑ.

ЧР ШӖМӗн ДНК-лабораторийӗнче тунӑ экспертиза ҫакнашкал тискер ӗҫе тунӑ хӗрарӑма тупма пулӑшнӑ. Ачан генотипӗ Канаш хулинче пурӑнакан 32 ҫулти хӗрарӑмпа пӗр килнӗ.

Ҫакскер хӑй преступлени тунине йышӑннӑ. Халӗ пуҫиле ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ. Куншӑн ӑна 5 ҫуллӑха тӗрмене ӑсатма пултараҫҫӗ.

Ҫӗрпӳ хулинче пурӑнакан 34 ҫулти арҫыннӑн явап тытма тивӗ. Хайхискер арӑмӗ ваннӑйӗнче ҫаппа-ҫарамас ҫӑвӑннине видео ӳкернӗ. Куншӑн хӑйне явап тыттарасси пирки шухӑшламан-ши?

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи ака уйӑхӗнче ҫак ниҫта та ӗҫлемен арҫын ваннӑйне кӗсье телефонне варттӑн вырнаҫтарнӑ, видео ӳкермеллине ҫутнӑ. Телефон хайхи арӑмӗ ванна кӗнине ӳкернӗ.

Хӗрарӑм хӑйне телефон ҫине ӳкернине кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗнче ҫеҫ пӗлнӗ. Кун пирки ӑна упӑшки каланӑ. Ҫав вӑхӑталла вӗсем уйрӑлнӑ пулнӑ. Анчах арӑмӗ «видеооператор» пултарулӑхне хакламан, видео пирки полицие пӗлтернӗ.

Халӗ пуҫиле ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ. Арҫынна куншӑн пысӑк штраф тӳлеттерме е ӗҫлеттерсе явап тыттарма пултараҫҫӗ.