Акӑлчан чӗлхин тӗнчери чи хисеплӗ словарӗсенчен пӗри Оксфорд словарӗ кӑҫалхи ҫулталӑк сӑмахне палӑртнӑ. Вӑл сӑмах — «vape». Акӑлчанран куҫарсан ку ӑнлав электрон пируспа ҫыхӑннӑ. Вӑл ӑна туртнине те, электрон пируса хӑйне те пӗлтерет.
Асӑннӑ сӑмаха усӑ курасси ҫулталӑкра икӗ хут ӳснӗ иккен. Уншӑн, тен, питӗ савӑнмаллах мар-тӑр. Оксфорд словарьне хатӗрлекенсем ҫулталӑк словарьне лекнӗ ҫав сӑмах электрон пируса туртакансем йышланнипе сӑлтавлаҫҫӗ.
Ҫулталӑкри сӑмаха лекес шанчӑк ҫавӑн пекех «normcore» (ку вӑл модӑри ӑнлав — ансат курӑнас тесе ӑнтӑлнине пӗлтерет), «bae» (ҫывӑх ҫынна ҫепӗҫҫӗн каланине уҫӑмлатакан япала ячӗ), «contactless» (ҫыхӑнусӑр тени пулать), «slacktivism» (политика тата социаллӑ темӑпа интернет-акцисене хутшӑнни).
Пӗлтӗр ҫулталӑк сӑмахӗ «selfie» пулса тӑнӑ, вӑл ҫын хӑйне хӑй ӳкернине палӑртать.
Килес ҫулхи ҫу уйӑхӗнче 3D-принтерпа пичетленнӗ пӗрремӗш ноутбук сутлӑха тухӗ. Кун пирки The Telegraph Британи хаҫачӗ пӗлтернӗ.
Халӗ кашни ҫын килти условире хӑйӗн компьютерне пичетлеме пултарать тесе ӗнентереҫҫӗ. Пӗрремӗш ноутбука пичетленӗ те иккен. Ӑна Pi-Top ят панӑ. Малтанхи саккассен пӗтӗмӗшле хакӗ 120 пин доллара ларнӑ.
340 доллара яхӑн тӑракан 3D-принтера туяннисем валли Pi-Top ятарлӑ комплект кӑларнӑ. Унта кӗрекен хатӗрӗн хуппин шаблонӗ 284 доллара яхӑн тӑрать иккен. Pi-Top текенскере ахаль ноутбукӑн мӗнпур функцийӗпе пуянлатнӑ-мӗн.
Ноутбука тем тӗслӗ те хатӗрлеме пулать иккен, корпус ҫине унӑн хуҫин ятне те вырнаҫтарма пулать.
Ҫӗнӗ йышши ноутбука шухӑшласа кӑларакансем вӑл ачасен компьютер ӑсталӑхне вӗрентме те меллӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ-мӗн, мӗншӗн ӑна вӗсем хӑйсем тӗллӗн пухма та, сӳтме те пултараҫҫӗ-ҫке.
Юпан 4-13-мӗшӗсенче Беларуҫ Республикинче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧПУн регион историн, этнографи тата археологи кафедрин профессорӗ, истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, культурологи докторӗ В.А.Васильев ертсе пынипе Беларуҫри чӑвашсен историпе культурине тӗпчес енӗпе этнокультура экспедицийӗ иртнӗ. Ӑна Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Беларуҫсем Раҫҫейри университетсемпе ирттернӗ проектсем халӗччен пулманнине палӑртнӑ. Экспедици программине тӗпчев тата культура тӗллевӗсем кӗнӗ: Чӑваш Енрен тухнӑ чӑвашсем пирки документаллӑ материалсем тупасси, истори тата культура палӑкӗсемпе паллашасси.
Беларуҫри Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин патшалӑх музейӗнче вӑрҫӑри паллӑ мар паттӑрсем пирки — Чӑваш Енрен тухнӑскерсем ҫинчен — истори ҫӑлкуҫӗсем Гродно хулинчи 35-мӗш шкулти «Ӑс-тӑн упрать» музейра упранаҫҫӗ.
Беларуҫра нумай наци ҫынни пурӑнать. Ытларахӑшӗ — беларуҫ. Чӑвашсем йышӗпе унта 14-мӗш вырӑнта. Гродно хулинче иртнӗ экспедицире чӑвашсен тата беларуҫсен йӑли-йӗркине, истрине, культурине тарӑнрах пӗлме пулӑшнӑ. 35-мӗш шкулти музей экспозицийӗсем «Коля пичче» ушкӑн пирки каласа кӑтартнинчен пуҫланать.
Раҫҫей Парламенчӗ ҫамрӑксене эрех сутмалли ӳсӗме каллех ӳстерме ыйтать. Халӗ 18 ҫул тултарнисен эрех-сӑра туянма юрать пулсан ҫак ӳсӗме 21 ҫул таран хӑпарттарасшӑн.
Мӗн тӗллевпе? Паллах, ҫамрӑксене эрех-сӑраран сивӗтес тӗллевпе. Ку тӗлӗшпе саккун проектне Федераци Канашӗн социаллӑ политика енӗпе ӗҫлекен председателӗн ҫумӗ Вячеслав Фетисов хатӗрленӗ.
Вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, ку ӳсӗме хӑпартни ҫамрӑксене эрех-сӑрапа ир туслашасран сыхлать. Документа Патшалӑх Думине ҫитес вӑхӑтра кӗртме палӑртаҫҫӗ. Кун пирки «Известия» хаҫат пӗлтерет.
Тӗрӗссипе, ку проекта Патшалӑх Думине пӗр хут кӑна мар кӗртнӗ. Анчах кашнинчех ӑна пӑрахӑҫланӑ. Ара, Граждан кодексӗ 18 ҫул тултарнӑ ҫамрӑксене права тӗлӗшӗнчен хӗсме юраманнине палӑртать-ҫке-ха. Анчах Патшалӑх Думине 21 ҫулта ҫеҫ суйланма юрать. Эппин, эрех-сӑрана та 21 ҫула ҫитменнисене сутма мӗншӗн чарас мар? Ҫапла шухӑшлаҫҫӗ проекта сӗнекенсем.
Чылай ҫӗршывра эрехе 21 ҫултан кӗҫӗнреххисене сутмаҫҫӗ. Нью-Йоркра ҫак ӳсӗме ҫитменнисене пирус та памаҫҫӗ.
Ҫак кунсенче Польшӑри Сӑлупуҫ (пол. Słubice) хулинче вырӑнти «Коллегиум Полоникум» ӑслӑлӑхпа дидактика лапамӗн директорӗн пуҫарӑвӗпе Википедине халалланӑ пӗрремӗш палӑк уҫӑлнӑ.
Монумент 1,7 метр ҫӳллӗш. Унта — тӑватӑ кӗлетке, вӗсем Википеди паллине тытса тӑраҫҫӗ. Унӑн авторӗ — «Коллегиум Полоникум» студенчӗ, эрмен йӑхӗнчен тухнӑ Мигран Акопян. Палӑк Сӑлупуҫшӑн вӗренӳ пӗлтерӗшлӗ вырӑнта пулнине кӑтартать.
Палӑка тумашкӑн 62 пин злотых (27 пин доллар) тухса кайнӑ. Ӑна вырӑнти хыснаран уйӑрнӑ. Палка уҫнӑ ҫӗрте «Викимедиа» фондӑн темиҫе уйрӑмӗн элчисем пулнӑ.
Паянхи куна Википедисӗр куҫ умне кӑларма та йывӑр. Вӑл — тӗнче тетелӗнчи энциклопеди, ӑна Америкӑри усламҫӑ Джимми Уэйлс 2001 ҫулта хута янӑ. Википеди — тетелти чи пысӑк проект. Унта тӗнче тетелӗнчи сообществӑсем 280 чӗлхепе ҫырнӑ 30 миллион ытла статья. Поляксен уйрӑмӗнче 1 миллион ытла статья, вӑл пысӑкӑшӗпе Википединче — 12-мӗш.
Пӗлтӗр ЮНЕСКО Уэйлса Википедине тунӑшӑн Нильс Борӑн ылтӑн медалӗпе чысланӑ. 2003 ҫулта Джимми Уэйлс «Викимедиа» фонд тунӑ.
Вӑрнар районӗнчи шкулсен вӗрентекенӗсем акӑлчан чӗлхине лайӑхрах тӗшмӗртес тӗллевпе Аслӑ Британин тӗп хулине Лондона кайса килеҫҫӗ. Унтан ачасене лайӑхрах калаҫма вӗрентеҫҫӗ.
Юлашки ҫулта Лондонра ют чӗлхене вӗрентекен 3 учитель пулнӑ: Маргарита Савельева (Ярмушкари шкул), Мира Агилова (Вӑрнарти 2-мӗш шкул), Тамара Васянина (Кульцаври шкул). Вӗсем пурте акӑлчан чӗлхине 30 ҫул ытла вӗрентеҫҫӗ. Лондонра вӗсем 1-2 эрне пурӑннӑ.
Шкулта ачасем акӑлчан чӗлхине вӗренеҫҫӗ, ку предметпа ППЭ те кӗртеҫҫӗ. Ку йӑлтах — ытти патшалӑх ҫыннисемпе хутшӑнас, вӗсен культурипе историне вӗренес тӗллевпе. Вӗрентекенсем ют ҫӗршывра пулсан Тӑван ҫӗршыв тата хаклӑрах туйӑнма пуҫланине палӑртаҫҫӗ.
Мира Агилова аслӑ класс ачисене аслӑ Британи пирки каласа кӑтартасшӑн.
Кун пек саккуна хальлӗхе Эстони парламенчӗ йышӑннӑ. Енчен ӑна ҫӗршывӑн президенчӗ алӑ пуссан вӑл 2016 ҫултан вӑя кӗрӗ. Ҫӗнӗлӗхе ырласа йышӑнакансем ку саккун обществӑна пӗр-пӗринпе тӳсӗмлӗрех пулма хистет иккен тата сывлӑхлӑ пултарать-мӗн.
Ҫапах та халӑхӗ саккуна тӗрлӗрен йышӑнать-мӗн. Обществӑн кӑмӑл-сипет пахалӑхӗсене пӑсать тесе кӑмӑлсӑрланакансем те пур иккен. Ку ыйтӑва референдума кӑларма сӗнекенсем те пулнӑ, анчах депутатсем ун пек аппаланассине хирӗҫленӗ.
Сӑмах май каласан, арҫынпа арҫына, хӗрарӑмпа хӗрарӑма пӗрлешме ирӗк паракан саккуна пуҫласа Данире йышӑннӑ. Ку вӑл 1989 ҫулхи юпна 1-мӗшӗнче пулнӑ. 2008 ҫулта Венгрире йышӑннӑ. Анчах унти Конституци сучӗ ӑна пӑрахӑҫланӑ. Паян Европӑри чылай ҫӗршывра ҫавӑн пек саккунсем вӑйра тӑраҫҫӗ.
Ӑсчахсем шухӑшланӑ тӑрӑх, хӗвел энергийӗ 2050 ҫул тӗлне электричествӑн тӗп ҫӑлкуҫӗ пулса тӑрӗ. Унӑн хакӗ вара питӗ йӳнӗ пулӗ-мӗн.
Ку мӗнпе ҫыхӑннӑ-ха? Ку хатӗр валли тӑкаксем хӑвӑрт чакаҫҫӗ иккен. Пӗтӗм тӗнчери энергетика агентствин пуҫлӑхӗ Мария ван дер Хувен каланӑ тӑрӑх, халӗ Австралире, Голландире, Италире, Германире хӗвел энергийӗн 1 вачӗшӗн 0,8 доллар тӳлеҫҫӗ. 2008 ҫулта вара вӑл 4 доллар тӑнӑ. Эппин, ӑсчахсем 2050 ҫул тӗлне вӑл пачах йӳнелессе ӗнентереҫҫӗ: 3 цент.
2050 ҫул тӗлне ҫутӑ энергийӗ инвесторсене илӗртӗ-мӗн. Темиҫе теҫетке ҫултан вара электроэнергин тӗп ҫӑлкуҫӗ пулӗ-мӗн.
Астрономсем Ҫӗртен 124 ҫутӑ ҫул аяккарах вырнаҫнӑ тӗлӗнмелле планетӑна тупса палӑртнӑ. Унӑн условлӑ ячӗ — «Шыв тӗнчи».
Планетӑн официаллӑ ячӗ — GJ1214b. Ӑсчахсем пӗлтернӗ тӑрӑх, унти атмосфера пӑс евӗр. «Шыв тӗнчи» пирӗн планетӑран 2,5 хут пысӑкрах, 7 хут ҫӑмӑлрах.
Астрономсен шухӑшӗпе, вӗсем унччен нихҫан уҫман планетӑн тӗсне тупса палӑртнӑ. Ҫав планета ытларах шывран тата паллӑ мар материалтан тӑрать. Ӑна ӑсчахсен палӑртма тивӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, планета ҫинчи шыв пысӑк температурӑна пула «вӗри пӑра» ҫаврӑнма пултарать.
Планетӑна Чилири, Аслӑ Британири, Швейцарири, Америкӑри ӑсчахсен ушкӑнӗ уҫнӑ.
Компьютер вӑййисене шухӑшлака кӑларакан «Creative Assembly» компани Лондонра ҫӗнӗ вӑйӑ кӑтартнӑ. «Total War» ятлӑскерӗн ҫӗнӗ пайне хунсемпе вӗсен пуҫлӑхне Атиллӑна халалланӑ.
Проектӑн официаллӑ сайтӗнче «Total War: Attila» вӑйӑри пай 395-мӗш ҫулта пуҫланнине пӗлтернӗ. Вӑл самант Хӗвеланӑҫ Рим империне выҫлӑх аптӑратма пуҫланипе, чир-чӗр тата граждан вӑрҫи тапхӑрӗпе пӗр килнине ӑнлантарса панӑ. Ҫав вӑхӑтра Тухӑҫри ҫеҫенхирте ҫӗнӗ вӑй амаланса аталанма пуҫлать. Миллионлӑ лаша ҫарне Атилла ертсе пырать. Ҫав ҫар Рима хирӗҫ тӑрать.
Ҫӗнӗ вӑййа компьютер вӑййине юратакансем патне килес ҫулхи нарӑсра ҫитерме палӑртаҫҫӗ.
«Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат хунсен тата пӑлхарсен тематики юлашки вӑхӑтра компьютер вӑййисенче анлӑ вырӑн тупнине палӑртать. Пӑснӑ чӑваш чӗлхипе калаҫакан Атилла сӑнарӗ, ав, «Civilization» паллӑ стратегин «Gods & Kings» пайӗнче те пур. Ӑна 2012 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче кӑларнӑ. Тепӗр ҫулхи ҫу уйӑхӗнче «Paradox Interactive» швед компанийӗ «Crusaders Kings II» стратегине хушнӑ та Атӑлҫи пӑлхарсемшӗн вылямалла утса панӑ.
+8.3 °C