|
Персона
 cheb-centr.soc.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ Нумаях пулмасть Шупашкарта пурӑнакан Зинаида Котова 85 ҫул тултарнӑ. Ҫав ятпа ӑна хулари халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтеркен комплекслӑ центрӑн пай пуҫлӑхӗ Александра Смиирнова саламланӑ. «Ватӑ ҫынна паян пирӗн центрӑн социаллӑ ӗҫченӗ пӑхса пулӑшать. Анчах вӑл ачи-пӑчин пархатарне те курать. Зинаида Макаровнӑпа юнашар — унӑн ачисем, мӑнукӗсемпе мӑнукӗсен ачисем. Ватта хисепленӗренех ӗнтӗ вӗсем социаллӑ ӗҫчен пулӑшӑвӗпе усӑ кураҫҫӗ, юратнӑ ҫыннин пурнӑҫне ҫӑмӑллатма тӑрӑшаҫҫӗ», — каласа кӑтартнӑ Александра Львовна социаллӗ центрӑн пресс-службине. Зинаида Макаровна Дон ҫинчи Ростовра ҫуралнӑ, Шупашкара мӑшӑрӗпе 1977 ҫулта куҫса килнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Политика
 www.cap.ru сайтран илне сӑнӳкерчӗк Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев искусствӑллӑ интеллектпа ҫыхӑннӑ конференцие хутшӑннӑ. Вуннӑмӗш, юбилейлӑ, конференци Мускавра иртнӗ. «AI Journey 2025» (чӑв. Искусствӑллӑ интеллекчӗ тӗнчинчи ҫулҫӳрев) конференцие Раҫҫейӗн Перекет банкӗ искусствӑллӑ интеллект сфери енӗпе ӗҫлекен пӗтӗм тӗнчери альянспа (AI Alliance Network) пӗрле йӗркеленӗ. Форума хутшӑнакансене Владимир Путин Президент саламланӑ. Мероприятие Раҫҫейри, Китайри, Индинчи тата ытти ҫӗршыври экспертсем хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Вӗренӳ
 www.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ Шупашкарти шкулсенчен пӗринче православи музейӗ уҫнӑ. Республикӑн Вӗренӳ министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, хулари вӗренӳ учрежденийӗсем Шупашкарпа Чӑваш Ен епархийӗпе тачӑ ҫыхӑну тытаҫҫӗ. Шкулсенче православи культурине тарӑннӑн вӗренмелли классем те пур. Шупашкарти 29-мӗш вӑтам шкулта халӗ православи культурин музейне уҫнӑ. Хӗрлӗ хӑйӑва каснӑ ҫӗре республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Николаев, хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Лукшин, Дмитрий Нестеренко протоиерей хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 «Хавхалану» клубӑн сӑнӳкерчӗкӗ Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче поэзие юратакансен «Хавхалану» клубӗн черетле ларӑвӗ чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, 15 сехетре, иртӗ. Клуб халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, «чи малтан чӳк уйӑхӗнче ҫуралнӑ чӑваш ҫыравҫисене аса илӗҫ». «Хальхи сӑвӑҫсенчен чӳк уйӑхӗнче ҫуралнӑ Олег Кульев тата Лидия Сарине паллӑ поэтсен поэзири хӑйне евӗрлӗ ҫул-йӗрӗсемпе утса тухӑпӑр. Поэзие юратакансене - сӑвӑ ҫыракансене те, вулама-итлеме юратакансене те - пурне те ҫак кун курма хавас пулатпӑр!» — ҫакӑн пек йыхравласа ҫырнӑ поэзие юратакансем. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ял хуҫалӑхӗ
 «Контактри» сӑн Чӑваш Енри ҫамрӑксен «Айда по деревням» проекчӗ «Сноб» журнал премине тивӗҫнӗ. Проекта Элӗк округӗнчи ҫамрӑк фермер тата блогер Кирилл Степанов Максим Соколов таврапӗлӳҫӗ пӗрле хатӗрленӗ. Ку проект вырӑнти ҫынсене тата хӑнасене Чӑваш Енри ялсемпе паллашма май парать. Маршутсем 4-5 ҫухрӑм кӑна тӑсӑлаҫҫӗ, анчах мӗн чухлӗ кӑмӑл-туйӑм парнелеҫҫӗ. Хӑмла уйӗсемпе, Емельян Пугачев, Пушкинӑн тусӗ Иван Пущин пулнӑ вырӑнсемпе, экзотика чӗрчунӗсен фермисемпе паллашма питӗ кӑсӑклӑ-ҫке-ха! Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 «Контактри» сӑн Вӑрнар округӗнчи Мӑньял Хапӑс ялӗнче пурӑнакан Степановсем «Юратупа шанчӑклӑхшӑн» ордена тивӗҫнӗ. Вӗсем 50 ҫул пӗрле ӗнтӗ. Каччӑпа хӗр ҫамрӑк чухне паллашнӑ: Людмилӑн ҫемйи Мӑньял Хапӑс ялне куҫса килсен Вячеслав ӑна куҫ хывнӑ. 1975 ҫулта вӗсем пӗрлешнӗ, икӗ ача ҫуратса ӳстернӗ. Вячеслав Павлович Хусанти университетра вӗреннӗ чухнех судьяра ӗҫлеме тытӑннӑ. Людмила Владимировна малтан медицинӑра ӗҫленӗ, кайран юрист пулнӑ. Вӑл 12 ҫул адвокатра тӑрӑшнӑ, кайран 10 ҫул ытла миравай судья пулнӑ. Ачисем те ашшӗ-амӑшӗн ҫулӗпе кайнӑ. Татьяна Росреестрӑн республикӑри Управленийӗн ертӳҫин ҫумӗ, вӑл – ЧР тава тивӗҫлӗ юрисчӗ. Евгений юридици компанине ертсе пырать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Кӳршӗре
 «Википедия» сайтри сӑн Чӗмпӗр облаҫӗнчи Барыш тата Инза епархийӗ кӗлӗ тумалли тум туянма тӑнӑ та ултавҫӑсен тӗлне лекнӗ. Вӗсем палламан ҫынсене 7 миллион тенкӗ куҫарса панӑ. Ултавҫӑсем мессенджерта Чӗмпӗр тата Новоспасск митрополийӗн суя аккаунтне тунӑ. Ҫавӑн урлӑ вӗсем епархие тум туянмалли пирки пӗлтернӗ. Кун хыҫҫӑн епархи палламан счет ҫине 7 миллиона яхӑн тенкӗ куҫарса панӑ. Ку тӗслӗх тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Вӗренӳ
 И.Я. Яковлев ячӗллӗ педагогика университетӗнче филологи пӗлӗвӗ илекен студентсем патӗнче ҫак кунсенче ку чухнехи пултаруллӑ чӑваш поэчӗ Василий Кервен тӗлпулура пулчӗ. Паллӑ сӑмах ӑсти поэзи ӗретӗнчи сонет жанрӗпе паллаштаракан, Н.Н. Осипов доцент ирттернӗ, уҫӑ занятине хутшӑнчӗ. Чӑваш сонет ӑстисен йышӗ пысӑк мар. Теветкел, Кервен, Айдаш тата пӗр икӗ хушамат асӑнма пулать. Сонет поэзи ӗречӗн кӑткӑс жанрӗсенчен пӗри. Ӑна шухӑшӑн ҫирӗп йӗркине пӑхӑнса хайламалла, 14 йӗркерен тӑракан лирикӑллӑ хайлавра ҫирӗплетни, иккӗленни, пӗтӗмлетни пулмалла. Ҫавӑнпа пӗрлех ҫаврасенчи рифмӑсен те, малтанхи тӑватшар йӗркерен тӑракан икӗ строфинче рифмӑсем ҫавра (абба) е хӗреслӗ (абаб), юлашки виҫшер йӗркерен тӑракан икӗ строфан хӑйсен рифмине пӑхӑнмалла. Ҫак меле ал ҫеммине ҫавӑрнӑ Чӑваш халӑх поэчӗ – Теветкел чӑвашла сонетсем ҫырас енӗпе чи пултаруллисенчен пӗри. Вӑл акӑлчан поэчӗн Шекспирӑн пур сонетне те чӑвашла куҫарнӑ. Кервенӗн те сонет хайлас енӗпе ӑсталӑх пысӑк. Вӑл чылай хайлав ҫырнӑ ҫак жанрпа. Вӑл сонет канонне тӗп-тӗрӗс тытса пыраканӗсенчен пӗри. Унӑн сонет кӑшӑлӗсем те пӗрре анчах мар. |
|
Культура
 Ҫак кунсенче Шупашкарта вулакансем тахҫанах кӗтнӗ ҫӗнӗ кӗнеке кун ҫути курнӑ. Ку вӑл — асаилӳсен «Асран кайми Хусанкай» ятлӑ пуххи. Ӑна, 2027 ҫулхи кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче аслӑ поэтӑмӑр ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине асра тытса, поэзие юратакансене Чӑваш Республикинчи Ҫеҫпӗл Мишши фончӗ парнеленӗ. Калас пулать, 1987 ҫулта, Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалласа, Чӑваш кӗнеке издательствинче филологи ӑслӑлӑхӗн кандидачӗ Николай Иванов пухса хатӗрленӗ «Манӑҫми Хусанкай» кӗнеке пичетленнӗ пулнӑ. Унтанпа 40 ҫула яхӑн ҫиҫсе иртрӗ, ҫав кӗнекене тупса вулама та паян питӗ хӗн. «Асран кайми Хусанкай. Асаилӳсем» кӗнекере (ӑна пичет валли Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай хатӗрленӗ) пурӗ 25 ҫыннӑн хайлавӗсем пичетленнӗ. Вӗсен шутӗнче — Михаил Сироткин, Влас Паймен, Алексей Талвир, Илпек Микулайӗ, Юрий Збанацкий, Петӗр Чичканов, Ренат Харис т. ыт.те. Ҫӗнӗ кӗнеке Валери Туркайӑн «Вӑрлӑх юлнӑ пурпӗрех!» ятлӑ умсӑмахӗпе уҫӑлать. «Асран кайми Хусанкай. Асаилӳсем» кӗнекене аслӑ сӑвӑҫа чунтан юратакансем чӑвашсен авалхи йӑлипе ниме туса вулакан патне ҫитернӗ. |
|
Персона
 «Контактра» халӑх тетелӗнчи сӑн Улатӑр хулинче пурӑнакан Наталья Бажанова илемлӗ пуканесем ӑсталать. Ку чун киленӗҫӗпе вӑл кӑҫал кӑсӑкланма тытӑннӑ. Унччен Наталья 11 ҫул шкулта ачасене истори предметне вӗрентнӗ. Анчах ӑна алӑ ӗҫӗ ытларах илӗртнӗ-тӗр – Наталья пуканесем ӑсталама тытӑннӑ. Унӑн кашни пукани хӑйне евӗр пулса тухать. Натальйӑн ӗҫӗсене куравсенче, ярмӑрккӑсенче кӑна мар, уйрӑм ҫынсен коллекцийӗсенче те курма пулать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+5.3 °C