Ӗҫпе тивӗҫтеркен республикӑри центрсем пӗлтерекен цифрӑсене тӗпе хурсан Чӑваш Енре ӗҫсӗррисен шучӗ пысӑк марри курӑнать. Кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне пирӗн регионти ӗҫсӗрлӗх шайӗ 0,7 процентпа танлашнӑ. Ку вӑл, тепӗр хут палӑртатпӑр, официаллӑ шута илни тӑрӑх. Ӗҫсӗрлӗх шайӗ 11 регионта Чӑваш Енринчен пысӑкрах-мӗн. Кунта 1,8 процентлӑ Пермь енне, 1,4 процентлӑ Ӗренпур облаҫне, 1,3-шер процентлӑ Пушкӑртстанпа Киров облаҫне, 1,1-ер процентлӑ Удмурт Республикине, Самарпа Сарӑту облаҫӗсене, 1 процентлӑ Мӑкшӑ Республикине тата Мари Эле, 0,8 процентлӑ Тутарстанпа Пенза облаҫне асӑннӑ.

Атӑҫлҫи федераци округӗнче Чӑваш Ен маларах асӑннӑ кӑтратупа 3-мӗш вырӑн йышӑнать. Шута илнӗ ӗҫсӗрлӗх хисепӗ Раҫҫйере 1,3 процент пулнӑ, Атӑлҫи федераци округӗнче — 1,1 процент.

Михаил Игнатьев Элтепер Красноармейскинче

Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер 80 ҫулти красноармейскисене саламланӑ. Унта вӑл вӑл тӑрӑхри депутатсемпе ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсемпе, районти хисеплӗ ҫынсемпе тӗл пулнӑ. Элтеперпе пӗрле Красноармейскине республикӑн финанс министрӗ Светлана Енилина, ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ Алексей Самаркин, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем пырса ҫитнӗ.

Республикӑна ертсе пыракансем Чӑваш Енре пурнӑҫ лайӑхланса пыни пирки ӗнентернӗ май цифрӑсем илсе панӑ. Социаллӑ проектсем кӑҫал та пурнӑҫа кӗмелле-мӗн. Красноармейски районӗнчи ялсене, урамсене хӑтлӑх кӳме 36,5 миллион тенкӗ ытла укҫа уйӑрмалла. Республикӑн инвестици программипе вара вӑл тӑрӑхрисем валли 12,3 мимллион тенкӗ пӑхса хӑварнӑ.

Красноармейски районӗнче пурӑнакансем Михаил Игнатьев республикӑра ертсе пыракан ҫул-йӗрпе кӑмӑллӑ пулнине палӑртнӑ май ӑна хӑйӗн кандидатурине Элтепер пулма тӑратма ыйтса каланӑ иккен. Ун пек ыйтакансем ытти районта та пулнӑ-мӗн. Ҫакӑн пирки ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби хыпарлать.

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалласа ҫуркуннен пӗрремӗш кунӗнче Ӗпхӳ хулин Калинин районӗнчи чӑваш вырсарни шкулӗ хула шайӗнчи спорт ӑмӑртӑвӗсене ирттерчӗ тесе пӗлтерет Ӗпхӳ хулинчи Леонид Михайлов. Асӑннӑ шкулта вӗренекенсем йӗлтӗрпе чупас, баскетбол, шашка, шахмат вӑййисене выляс енӗпе ӑмӑртнӑ. Мероприятие Ӗпхӳри наципе культура автономийӗн хастарӗсене те чӗннӗ иккен.

Ӑмӑрту пӗтӗмлетӗвӗсем тӑрӑх йӗлтӗр эстафетинче Ӗпхӳ хулин Октябрь районӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлу паракан 159-мӗш шкул ҫӗнтернӗ. Баскетбол выляссипе те асӑннӑ шкулӑн хӗрачисене ҫитекен пулман — вӗсем пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ. Арҫын ачасем хушшинче чӑваш вырсарни шкулӗн команди ҫӗнтерчӗ. Шашка тата шахмат вӑййисенче те малти вырӑнсене 159-мӗш тата чӑваш вырсарни шкулӗн ачисем пайланӑ. Хула ӑмӑртӑвӗсен ҫӗнтерӳҫӗ кубокне 159-мӗш шкул ушкӑнне, II вырӑн кубокне Калинин районӗнчи чӑваш вырсарни шкулне панӑ.

Вырсарни шкулӗн ертӳҫи Наталья Асхабудинова ӑмӑртӑва хутшӑннӑшӑн пур спортсмена та тав тунӑ.

Уйрӑмшар ӑмӑртнӑ спортсменсем Пушкӑртстанри чӑвашсен наципе культура ертӳҫин пӗрремӗш ҫумӗнчен Юрий Михайловран тӗрлӗ дипломпа парнене тивӗҫнӗ.

Малалла...

Британи ҫыравҫи Терри Пратчетт

Британи ҫыравҫи Терри Пратчетт вилсе кайнӑ. Кун пирки паян Би-би-си пӗлтернӗ. Пратчет вилни пирки ӑна пичетлекен издательство пӗлтернӗ. Вӑл 66 ҫулта пулнӑ. 2007 ҫултанпа ҫыравҫӑ Альцгеймер чирӗпе аптӑранӑ.

Ҫыравҫӑн халӑхра уйрӑмах анлӑ сарӑлнӑ тата вулакансем кӑмӑллакан хайлавӗсен шутне «Плоский мир» сатира фэнтези ярӑмне кӗртеҫҫӗ. Пратчетт кӗнекисен пӗтӗмӗшле тиражӗ 50 миллиона яхӑн экземпляра ҫитнӗ. Пӗтӗмпе вӑл хӑй ӗмӗрӗнче 70 ытла кӗнеке кун ҫути кӑтартма ӗлкӗрнӗ.

2009 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче Пратчетта Англи патши II Елизавета рыцарь-бакалавр шутне кӗртнӗ. Ҫав вӑхӑтрах ҫыравҫӑ Британи империйӗн орденӗн офицерӗ шутланнӑ.

Пратчетт 1948 ҫулхи ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Пурнӑҫран вӑл паян, хӑйӗн килӗнче, уйрӑлса кайнӑ.

Игнатьев Михаил Васильевич

«Медиалогия» информаципе аналитика системи кашни уйӑхра тенӗ пекех медиатанлашӑм хатӗрлет — унта вӑл е ку облаҫпе республика ертӳҫин ӗҫне МИХсенче мӗнле ҫутатнине палӑртаҫҫӗ. Ку танлашӑм ҫавӑн пекех региион пуҫлӑхӗ Раҫҫейре мӗн шайӗнче палӑрнине те кӑтартать.

Шел те, Игнатьев Михаил Васильевич медиарейтингра яланхилле вӗҫнелле вырнаҫнӑ — нарӑс уйӑхӗнче ку 72 вырӑн (кӑрлдачринчен 1 вырӑн аяларах). Малти вырӑнсенче Сергей Собянин (Мускав), Сергей Аксенов (Крым), Нататья Комарова (Ханты-Манси автономи округӗ), Рустам Минниханов (Тутарстан) вырнаҫнӑ.

Атӑлҫи федераллӑ округӗнчи пуҫлӑхсене илсен те пирӗн Михаил Васильевич вӗҫӗнчен виҫҫӗмӗш. Унтан аяларах Ӗремпур облаҫӗн кӗпернаторӗ Юрий Берг тата Мари Эл Пуҫлӑхӗ Леонид Маркелов кӑна вырнаҫнӑ.

«Медиалогия» — хӑй тӗллӗн ӗҫлекен компьютер системи. Вӑл тӗрлӗ МИХсене тишкерет, персонӑна миҫе хут асӑннине пӗлет тата ӑна мӗнле хак панине. Пурӗ 21 пин ытла хаҫат-журнал, телеканал тишкерет вӑл. Тӗпченӗ чухне статья хӑш страницӑра вырнаҫнине, сюжет хӑш вӑхӑтра тухнине; статья калӑпӑшне; сӑнӳкерчӗк пуррипе ҫуккине; объект тӗп е иккӗмешле вырӑнта пулнине; объекта пуҫелӗкре асӑннине; тӳрӗ калаҫу пуррипе ҫуккине; ҫынна лайӑх е начал хакланине пӑхать.

Малалла...

Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артистки Раиса Полякова

Литература ҫулталӑкӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ ятарлӑ поэтика программи хатӗрленӗ. Кашни спектакль умӗн театр артисчӗсем, ҫамрӑккисем те, аслӑраххисем те, паллӑ ача-пӑча ҫыравҫисен сӑввисене вулаҫҫӗ. Кун валли вӗсем чӑваш поэчӗсен хайлавӗсене кӑна мар, ытти халӑхӑнне те суйласа илеҫҫӗ.

Вырӑсла программа валли вӗсем Анна Ахматова, Марина Цветаева, Михаил Лермонтов, Михаил Зощенко тата ытти авторӑнне суйланӑ. «Поэзи — Пурнӑҫ кӗвви» чӑвашла программӑна Любовь Мартьянова, Раиса Сарпи, Светлана Асамат, Петӗр Эйзин сӑввисем кӗнӗ.

Ӗнерпе паян театрта Агния Барто, Любовь Мартьянова тата Ҫеҫпӗл Мишши сӑввисем янӑранӑ. Вӗсене Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артистки Раиса Полякова тата Алина Зайцева вуланӑ.

Трибуна умӗнче — Ева Лисина

Паян Чӑваш патшалӑх гуманитари институтӗнче «Чӑваш орфографийӗ: ӗнер, паян, ыран» регионсем хушшинчи ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртрӗ. Унта педагогсем, журналистсем, ӑсчахсем пуҫтарӑнчӗҫ.

Мӗн пытармалли, тӗрӗс епле ҫырмалли пирки паян тӗрлӗрен шухӑшлакан пур. Унчченхи правилӑсене тавӑрмалла текенсем те, нимӗн те тӗкӗнмелле мар шухӑшлисем те тупӑнаҫҫӗ. Паянхи конференцире тухса калаҫнисенчен хӑшӗсем пӗр сӑмахах иккӗлле ҫырма май паракан самантсене пӗтермелли шухӑшли те сисӗнчӗ. Библие чӑвашла куҫарнӑ Ева Лисина, сӑмахран, унчченхи правилӑсемпе ҫыракан сӑмахсем ӑнланмалларах та, тарӑнрах пӗлтерӗшлӗ тесе шухӑшлать.

Шкулсенче чӑваш чӗлхи урокӗсен сехечӗ шучӗ чакса пынӑ вӑхӑтра уйрӑм е пӗрле ҫырасси пирки тавлашни хисепе тивӗҫсӗр текен те тупӑнчӗ.

Конференцие Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫи Петр Краснов та хутшӑнчӗ.

Чӑваш Енӗн тӗп наркополицейскийӗ Евгений Барсуков генерал (сулахайри)

Ӗнер наркотиксен саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекенсем хӑйсен 12-мӗш ҫуралнӑ кунне паллӑ турӗҫ. Ҫав ятпа Федерацин наркотӗрӗслевӗн республикӑри управленийӗ савӑнӑҫлӑ канашлу ирттерчӗ.

Ӑна официаллӑ ирттерчӗҫ пулин те унта пухӑннисем тӳре-шара чӗлхипе калаҫма тӑрӑшмарӗҫ. Чӑваш Республикӑн Патшалӑх Канашӗн вице-спикерӗ Олег Мешков саккун кӑларакан ҫын пек мар, хӑй калашле, ашшӗ тата «йӗркеллӗ ҫӗршывра пурӑнма ӗмӗтленекен ҫын евӗр» калаҫрӗ. «Сирӗн служба мар-тӑк пирӗн ҫӗршывра епле лару-тӑру пуласси пирки шухӑшлама та хӑрамалла», — терӗ. Саламланӑ май вара вӑл чӑваш наркополицейскисене карьерӑра ӑнӑҫу сунчӗ, урӑх регионсенче те яваплӑ должноҫ йышӑнма сунчӗ.

Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумӗ Татьяна Богданова та амӑшӗ евӗр пуплерӗ. «Эпӗ, икӗ ывӑл амӑшӗ пулнӑ май, сирӗн тытӑма пула эпир хамӑр ачамӑрсемшӗн лӑпкӑ туйнине палӑртасшӑн», — терӗ министерствӑра яваплӑ вырӑнта тӑрӑшакан хӗрарӑм.

Уявра тӗрлӗ шайри наградӑсем те самай пулчӗҫ.

Сӑнсем (13)

Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗнче Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш ялӗнче «Ҫурхи пике» шоу-конкурс иртнӗ. Унта 16-24 ҫулсенчи пикесем хутшӑннӑ.

Унта хутшӑнма 14 заявка панӑ, вӗсенчен 6-шӗ ҫеҫ хутшӑнма пултарнӑ. Пикесем хӑйсемпе паллаштарнӑ, пултарулӑхне кӑтартнӑ, ташланӑ та, юрланӑ та. Хӗрсем чӑваш наци ҫимӗҫӗпе те паллаштарнӑ.

Кӑҫал республикӑра Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулнӑ май пикесем «Нарспи» поэма сыпӑкне вуланӑ.

«Ҫурхи пике» конкурсра Елена Пурш ҫӗнтернӗ. «Пултаруллӑ пике» ята Дина Русская тивӗҫнӗ. «Илемлӗ пике» номинацире Кристина Степанова мала тухнӑ. «Кӑмӑллӑ пике» номинацире Кристина Даниловӑна ҫитекенни пулман. «Чӑнкӑ пике» ята Евгения Гурьева илнӗ. «Сӑпайлӑ пике» — Валентина Тихонова. Вӑлах куракансен кӑмӑлне кайнӑ.

Хӗрарӑмсем алӗҫӗпе ӗлӗкех аппаланма юратнӑ. Шупашкар районӗнчи Юртукасси ялӗнче хӗрарӑмсем кашнинчех алӗҫ тума пухӑнаҫҫӗ.

Ялта «Асамлӑ кружок» ӗҫлет. Вӑл ял хӗрарӑмӗсене савӑнӑҫ, киленӗҫ кӳрет.

Кружокра хӗрарӑмсем модӑпа килӗшсе тӑракан тумсене ҫеҫ ҫыхаҫҫӗ. Вӗсем кил тӗрӗше илемлетмелли япаласене те ҫыхаҫҫӗ. Ҫавсене вӗсем ҫывӑх ҫыннисене, тӑванӗсене, пӗлӗшӗсене парнелеҫҫӗ.

Хӗрарӑмсем ачисем валли те тумтир ҫыхаҫҫӗ. Ку кӑна мар — вӗсем валли теттесем те ҫыхаҫҫӗ.

Кружока ҫӳрекенсем мӗн пур мероприятие те хутшӑнаҫҫӗ. Куравсенчен те айккинче юлмаҫҫӗ — Тутаркасси ял тӑрӑхӗнче иртекен куравсене яланах хутшӑнаҫҫӗ.