Акчикасси тӑрӑхӗнче ҫӑва тирпейлеҫҫӗ

Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Акчикасси ял тӑрӑхӗнче тавралӑха тирпей-илем кӳресси малалла пырать. Хальхинче унта Ваҫкаҫырми ял ҫӑвине тирпейлессипе шӑматкунлӑх йӗркеленӗ.

Ял тӑрӑхӗнче тӑрӑшакансемпе пӗрлех Сӗренкассинчи культура ҫуртӗнче тата вулавӑшра ӗҫлекенсем, вырӑнти ял ҫыннисем пуҫтарӑнса тухнӑ. Ҫынсем ҫӑвана хӑрӑкран, ҫӳп-ҫапран тасатса, ытлашши сарӑлса кайнӑ йывӑҫсене иртнӗ, масар картине юсанӑ.

«Кунта канӑҫ тупнисен тӑванӗсем вӗсен леш тӗнчене ӑсаннӑ ҫывӑх ҫыннисем пирки манманнишӗн савӑнасса шанас килет. Ырӑ ӗҫе эпир пӗр кун кӑна мар, ытти чух та пурнӑҫласа пырасшӑн», — тенӗ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Игорь Герасимов.

ЧР ШӖМӗн пресс-служби каллех ултав ҫинчен пӗлтерет. Каллех шӑнман пар ҫине лартса янӑ… Хальхинче ултавҫӑсен аллине Элӗк районӗнче пурӑнакан хӗрарӑм лекнӗ. Хурах — «Америка ҫарӗн салтакӗ» имӗш.

Пӗччен пурӑнакан хӗрарӑм хӑйӗн ӗмӗтри арҫыннипе паллашу сайтӗнче паллашнӑ. Хайхискер хӑйне Афганистанра ҫар тивӗҫне пурнӑҫлать-мӗн, Америка ҫарӗн салтакӗ.

Виртуаллӑ юрату тӑватӑ уйӑха тӑсӑлнӑ. Унтан «салтак» хӗрарӑм патне хӑнана пыма шантарнӑ, анчах ҫула тухма укҫа ҫук-мӗн. «Чун савни» хӗрарӑма тӑкака саплаштарма ыйтнӑ.

Хӗрарӑм нумай шухӑшласа тӑман — «салтак» кӑтартнӑ шут ҫине 12 500 доллар куҫарса панӑ. Анчах… арҫынран кун хыҫҫӑн сас-хура пулман — ҫухалнӑ. Хӗрарӑм кӑштах кӗтнӗ хыҫҫӑн кун пирки полицейскисене пӗлтернӗ.

Йӗрке хуралҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх, ку ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатма йывӑр. Вӗсем хӗрарӑм укҫана Раҫҫей тулашне куҫарнине палӑртнӑ. Ҫавӑнпа ултавҫа йӗрлеме май ҫук. Ют ҫӗршыври тӳлев тытӑмӗ вӑрттан информацие пӗлтерме хирӗҫ.

Шупашкар хулинчи Мускав кӗперне ҫур ӗмӗр каяллах тунӑ. Унтанпа вӑл япӑхма ӗлкӗрнӗ, каҫса ҫӳреме хӑрушӑ-мӗн. Ҫавна май ӑна юсама йышӑннӑ. Ҫу уйӑхӗн 17–28-мӗшӗсенче тата авӑн уйӑхӗн 23–26-мӗшӗсенче кӗперӗн сылтӑм енӗпе ҫӳрессине чарӗҫ. Анчах варринчен каҫма ирӗк парӗҫ.

Ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнчен тытӑнса ҫӗртмен 17-мӗшӗччен тата авӑн уйӑхӗн 26–29-мӗшӗсенче кӗпер юсакансем варринче йӗрсене юсӗҫ, ҫавна май кӗперӗн айккинчи енӗпе машинӑсен кайма юрӗ.

Юсав ӗҫне «Мостотрест» акционерсен обществин Шупашкарти «Мостоотряд-41» фирмине шаннӑ. Кӗперҫӗсен тӗп тӗллевӗ — кӗперӗн япӑхнӑ «ҫӗввисене» юсасси. Ҫав «ҫӗвӗсене» маларах та юсакаланӑ-мӗн-ха, анчах вӗсен ҫӑрисем тахҫанах тутӑхнӑ, асфальтобетон тытӑнса тӑмасть. 2008 ҫултанпа йывӑр тиевлӗ машинӑсене ун урлӑ каҫарма чарнӑ. «Халӗ эпир пӗр фура та иртмессине асӑрхаттаратпӑр», — тенӗ филиалӑн директорӗн пӗтӗмӗшле ыйтусемпе ӗҫлекен ҫумӗ Павел Мальченко.

46 ҫул каялла эксплуатацие панӑ кӗпере тӑтӑшах юсаса тӑраҫҫӗ пулин те тӗплӗ юсав кирлӗ. Ҫитес виҫӗ ҫуллӑха кулленхи юсавпа ҫырлахӗҫ.

Ҫитес шӑматкун, ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, «Чӑваш ачи, сассуна пар!» видеосӑвӑсен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене чыслӑпӑр. Чыслав 16:00 сехетсенелле Чӑваш наци вулавӑшӗнче пуҫланмалла. Ку кун 15:00 сехетре малтан «Ҫӑлтӑрпа ҫуралнӑ ӗмӗт» кӗнеке хӑтлавӗ иртет, ун хыҫҫӑн — ҫӗнтерӳҫӗсене чыслани. Икӗ мероприяти пӗрле иртнӗрен 15:00 сехет тӗлте те ҫитме май пур.

Кам мала тухнине эпир унччен пӗлтернӗччӗ: 11 ушкӑнра пурӗ 33 ачана, ҫамрӑка тата аслине палӑртнӑччӗ. Хаклава тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» телеканалӑн ертӳҫи Олег Цыпленков, Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников, Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищин преподавателӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Надежда Кириллова ирттернӗччӗ.

Мала тухнисене парнесемпе тата хисеп хучӗсемпе чыслӑпӑр.

Михаил Мень министр

Раҫҫейӗн строительствӑпа ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗ Михаил Мень ҫӗршывӑн регионӗсенче ҫынсене кивӗ ҫурт-йӗртен куҫарасси епле шайра пынине тишкерекен селектор канашлӑвӗ ирттернӗ. Унта 2012 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗччен кивӗ тесе шута илнӗ фондра пурӑнакансене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерессине пӑхса тухнӑ.

2013–2017-мӗш ҫулсенче Чӑваш Енре 5 пин ҫемьене 174,3 пин тӑваткал метр калӑпӑш йышӑнакан кивӗ ҫуртран куҫармалла. Кун валли 4,9 миллиард тенкӗ ытла кирлӗ.

Регионти хыснасене ҫӑмӑлтарах тивтӗр тесе субъектсене Мускавран 34 миллиард та 600 миллион тенкӗ хушма укҫа уйӑрнӑ иккен. Кивӗ ҫурт-йӗртен куҫарас программӑна пурнӑҫа кӗртме маларах регионсен тӑкаксен 62 процентне саплаштармалла пулнӑ, халӗ ҫак шай ҫурринчен иртмест.

Канашлура Федерацин 15 регионӗнче кӑна кивӗ ҫурт-йӗртен ҫынсене палӑртнӑ вӑхӑтра куҫарса пыраҫҫӗ. Ҫичӗ субъектра маларах та пыраҫҫӗ. Юлашкинчен асӑннисен шутне Чӑваш Ен те лекнӗ.

Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхне кӗрекен Янту ялӗ

Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртампа Шупашкар районӗнчи Янту ялӗсене кӑҫал пӗтӗмӗшле тата пур енлӗ аталантарӗҫ. Кун пирки Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов Чӑваш Ен Элтеперӗ Правительство членӗсемпе ирттернӗ канашлура пӗлтернӗ.

Асӑннӑ ялсене конкурс ирттерсех суйласа ирттернӗ. Тепӗр майлӑ каласан, хӑйсен тӑрӑхӗсене аталантарма хыснаран укҫа-тенкӗ илес шухӑшлисем татах пулнӑ-ха. Анчах тупра пурне те харӑс лекеймӗ. Кӑҫал, ав, Шӑнкӑртампа Янтӑва суйланӑ. Вӗсене пӗтӗмпе 81,6 миллион тенкӗ тивӗҫӗ. Ӑна вӗсем ялсене тӗрлӗ енлӗн аталантарма ярӗҫ. Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхӗнчи Янту ялӗн сӑн ӳкерчӗкӗ тӑрӑх хакласан, урамра вак чул та пулин сарсан аван. Сарӗҫ те-и тен...

Петр Пупин

Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнерҫин Петр Пупинӑн юбилейлӑ куравӗ уҫӑлнӑ. Ӑна вӑл 60 ҫул тултарнине халалланӑ.

Ӳнерҫе ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов саламланӑ, унӑн ӗҫӗсем республикӑшӑн хаклӑ пулнине палӑртнӑ.

Петр Пупин культурӑшӑн сахал мар ӗҫ тунӑ. Унӑн ӗҫӗсем Чаваш Ене, унӑн истоине, культурине юратнине кӑтартаҫҫӗ. Вӗсем чӑваш халӑхӗн паллӑ ҫыннисемпе паллаштараҫҫӗ. Чӑваш Енӗн пӗрремӗш олимпиецӗ А.Игнатьев бюсчӗ, И.С.Максимов-Кошкинский драматургӑн бюсчӗ, Н.В.Никольский профессор палӑкӗ…

Курав уҫӑлнӑ ятпа Петр Пупина юлташӗсемпе тӑванӗсем саламлама пухӑннӑ. Вӗсен йышӗнче — РФ тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Алексей Трофимов, Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен «Еткер» ыркӑмӑллӑх фончӗн президенчӗ Олег Мустаев, Эрӗнпур облаҫӗнчи чӑваш наци автономийӗн председателӗ Петр Семенов…

Германире кӑларакан ҫӳп-ҫап пусӑрӑнтаракан каток

Шыв ресурсӗсемпе тата йӑлари тата производствӑри каяшсене тирпейлессипе ҫыхӑннӑ пӗтӗм тӗнчери курава Шупашкарти предприятисен ертӳҫисем хутшӑннӑ Германире кӑларакан катока куҫ хывнӑ.

Курав ҫу уйӑхӗн 5–9-мӗшӗсенче Мюнхен хулинче иртнӗ. Унта маларах асӑннӑ отрасль валли машина тата оборудовани кӑларакансем пуҫтарӑннӑ. Шупашкарти «Спецавтохозяйство» акционерсен обществи унта Германире кӑларакан ҫӳп-ҫапа пусӑрантаракан катока, тепӗр майлӑ ӑна компактор та теҫҫӗ, куҫ хывнӑ. 38 тонна таякан техника ыттисенчен самай енпе уйрӑлса тӑрать имӗш. Хурҫӑран шӑратса тунӑ унӑн йӗпписем Шупашкар районӗнчи Питтукассинче вырнаҫнӑ ҫӳп-ҫап вырӑнне самай пӗчӗклетессе шанаҫҫӗ. Ҫавӑн пек вӑйлӑ пусӑрӑнтарсан пушар тухас хӑрушлӑх чакмалла-мӗн, рекультивацилессине ҫӑмӑллатмалла иккен.

Катока Германири заводран ятарлӑ авто трэйлерпа кӳрсе килмелле. Шупашкара каток ҫӗртмен 20-мӗшӗнче ҫитмелле.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев

Раҫҫей Правительстви регионсенчи ӗҫ тӑвакан органсем епле ӗҫленине хакласа рейтинг хатӗрленӗ. Унта виҫӗ ҫулхи кӑтартусене шута илнӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, пирӗн республика рейтингра хӑйӗн кӑтартӑвне лайӑхлатнӑ. 2012 ҫулхи кӑтартупа вӑл 28-мӗш вырӑнта пулнӑ тӑк, пӗлтӗрхи тӑрӑх 20-мӗш вырӑн йышӑннӑ.

Экономика аталанӑвне тишкерни рейтингра ҫуррине йышӑнать иккен, социаллӑ пурнӑҫ — 30 процент, халӑх ыйтӑмӗ — 20 процент. Пӗлтӗрхи кӑтартупа Раҫҫейӗн 40 субъекчӗн кӑтартӑвӗ начарланнӑ, 39-шӗн лайӑхланнӑ, 4 регион унчченхи вырӑнтах юлнӑ.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Правительство членӗсемпе ҫак эрнере ирттернӗ планеркӑра каланӑ тӑрӑх, пирӗн республикӑра пӗчӗк тата уйрӑм усламҫӑсем продукци туса илесси, налук тата налук мар тупӑш илесси, ҫурт-йӗр хута ярасси пысӑкланӑ, ӗҫсӗрлӗх шайӗ пӗчӗкленнӗ. Налук пухасси лайӑхланнине тата патшалӑх парӑмӗпе тухӑҫлӑ татӑлса пынипе асӑннӑ кӑтарту шайӗ 6,5 процент чакнӑ. Ҫынсем влаҫ органӗсене шанасси ӳссе пырать-мӗн.

Рейтинга йӗркеленӗ чух усӑ куракан индикаторсене илсен пирӗн республика тӗп капитала укҫа-тенкӗ хывассипе, укҫа тупӑшӗпе палӑртнӑ шая ҫитеймен иккен.

Малалла...

Ҫитес шӑматкун, ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Ҫӑлтӑрпа ҫуралнӑ ӗмӗт» кӗнекен хӑтлавне ирттерӗпӗр. Вӑл 15:00 сехетре пуҫланмалла. Кӗнеке уявне кашни автора йыхравлатпӑр. Юрӑ-ташӑпа Чӑваш Енри сумлӑ ушкӑнсенчен пӗри — «Ҫавал» фольклор ансамблӗ — савӑнтарӗ.

Асаилтеретпӗр, «Ҫӑлтӑрпа ҫуралнӑ ӗмӗт» кӗнекене эпир ирттернӗ «Ӗмӗтсен ҫӑлкуҫӗ» (2011) тата «Ӑраскал ҫӑлтӑрӗ» (2012) литература ӑмӑртӑвӗсене ярса панӑ ачасен тата вӗрентекенсен хайлавӗсем кӗнӗ. Ӳкерчӗксемпе те ӑна ачасем илемлетнӗ. Пӗтӗмӗшле кӗнеке 302 страницӑллӑ пулса тухрӗ.

Авторсене кӗнеке тӳлевсӗр лекӗ, ыттисен, туянас шухӑшлисен, 200-шер тенкӗ хатӗрлемелле пулӗ.