Петр Осипов

Кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Ухман ялӗнчи вулавӑшра чӑваш драматургӗ, прозаикӗ, актерӗ, медицина ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Петр Николаевич Осипов ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалласа «Чӑваш улӑпӗ» калаҫу калав пулнӑ.

Иванова Р.П. вулавӑша пухӑннисене драматург пултарулӑхӗпе пурнӑҫӗ ҫинчен каласа кӑртнӑ. Петр Николаевич 60 ытла ҫулта 30 ытла пьеса ҫырнӑ, вырӑс тата ют ҫӗршыв классикӗсен пьесисенче вылянӑ.

Уйрӑмах унӑн чӑваш литературинчи пысӑк ӗҫне палӑртмалла. Вӑл — «Эльгеевсем» эпопея. Драматург ӑслӑлӑх ӗҫне те пӑрахман. Медицина учрежденийӗсенче ӗҫленӗ чухне вӑл 40 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗ пичетленӗ.

Калаҫу хыҫҫӑн библиотекарь Петр Осиповӑн паллӑ драмисемпе паллаштарнӑ.

Чӑваш тӗррин ӑсти Мария Симакова

Ӗнер Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ Мария Симакова ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалласа «Чӑваш тӗрри» курав уҫнӑ. Унта Чӑваш Ен Этеперӗ Михаил Михаил Игнатьев тата республикӑна ертсе пыракансем, ҫав шутра экономика аталанӑвӗн министрсем, хутшӑннӑ.

Курава тӑратнӑ кашни ӗҫре ӑстан чунӗ тесе палӑртнӑ май Михаил Игнатьев Мария Симакована Тав хучӗпе тата сехетпе чысланӑ.

Экспозици, чӑн та, пуян. «Чӑваш тӗррин шкулӗн ертсе пыракан ӗҫченӗн» (кун пек сӑмахпа Симакована Чӑваш Республикин Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби хаклать) 80 ҫулхине халалланӑ куравра 100 ӗҫ вырӑн тупнӑ, ҫав шутра наци тӗрриллӗ 200-е яхӑн япала. Курав икӗ пайран тӑрать. Тӗп зала декорациллӗ панно, сӗтел ҫивиттийӗ, чӳрече карри, алшӑлли йышшисене вырнаҫтарнӑ, тепӗр пайӗнче — наци тумне.

Маряи Симакова Шупашкар районӗнчи Апашра 1938 ҫулхи раштавӑн 3-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 12 ҫултан тытӑнса колхозра ӗҫе кӳлӗннӗ. Каярах вӑл Шупашкарти стройкӑсенче, Казахстанра ҫӗнӗ ҫӗр уҫнӑ ҫӗрте те тимленӗ. Анчах пурнӑҫне вӑл чӑваш тӗррине халалланӑ, «Паха тӗрӗ» фабрикӑра чылай ҫул тӑрӑшнӑ.

Малалла...

Специалистсем Шупашкарти ҫурт-йӗр Раҫҫейре чи хаклисен йышӗнче пулнине пӗлтереҫҫӗ. Ҫӗршыври 46 хула йышӗнче вӑл 6-мӗш вырӑн йышӑнать-мӗн.

2014 ҫулта иккӗмӗш йышши ҫуртсен хакӗ 9% ӳснӗ иккен. Ҫӗнӗ хваттерсем 4,3 процент хакланнӑ. Шупашкарта иккӗмӗш йышши хваттерсен пӗр тӑваткал метрӗ 48690 тенкӗпе сутӑнать, ҫӗнни — 45287 тенкӗ.

Паллӑ ӗнтӗ: чи хаклӑ хваттерсем — Мускавра. Унта пӗр тӑваткал метршӑн 217730 тенкӗ тӳлемелле. Иккӗмӗш вырӑнта — Питӗр, унтан — Сочи.

Ставропольте чи йӳнӗ хваттерсем: 1 тӑваткал метрӗ — 37713 тенкӗ. Брянскра — 40676 тенкӗ, Чӗмпӗрте — 42652 тенкӗ.

Пӗлтӗр ҫӗршывра лару-тӑру йывӑрланнӑ май лавкка сентрисем ҫинчи хаксем те ҫӗпре пек йӳҫсе хӑпарма пуҫларӗҫ. Раштав уйӑхӗнче ҫынсем йӑлара усӑ курмалли техникӑна черет тӑрса илнине хам та курнӑччӗ. Лавккара халӑх хӗвӗшнине кура хуҫисем тӗлӗрмерӗҫ — хаксене ҫавӑнтах хӑпартса хучӗҫ. Хӑшӗ-пӗри виҫшер-тӑватшар телевизор туянни пирки те илтрӗм. Халӗ ҫавскерсем вӗсене сутаймаҫҫӗ имӗш — лавккари хаксем кӑшт чакнӑ. Туяннӑ техникӑна вара лешсен йӳнӗрехпе сутас килмест-мӗн.

Ку ҫапла-ха та… Каллех хаксем пирки сӑмах. Ҫӗнӗ Шупашкарти прокуратурӑра «хӗрӳ лини» ӗҫлеме тытӑннӑ. Унта шӑнкӑравласа ҫыртакан хаксем пирки пӗлтерме пулать.

Шӑнкӑравсене 78-56-60, 78-58-25 номерсемпе йышӑнаҫҫӗ. Хӑш лавккара хак хӑпарнине пӗлтерсен унӑн адресне каламалла.

Сӑмах май, кунашкал «хӗрӳ лини» Шупашкарта та пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ.

Юлашки вӑхӑтра купӑста хакӗ ӳсни пирки калаҫаҫҫӗ. Чӑнах та, пасарпа лавккасенче унӑн хакӗ палӑрмаллах хӑпарнӑ. Ҫакна тӗрӗслес тӗллевпе ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ҫула тухнӑ.

Хӑйӗнпе пӗрле журналистсене те илнӗ. Пӗр ыйтӑва уҫӑмлатма тӗллевленнӗ: купӑста туса илекен аллинчен кайса лавкка сентри ҫине ҫитиччен мӗн чухлӗ хакланать?

Министр Элӗк районне ҫитнӗ. Кунта пахча ҫимӗҫ ӳстерекен чылай. Сергей Волков фермерӑн хуҫалӑхне ҫитсе курнӑ. Вӑл 31 гектар ҫӗр ҫинчен 910 тонна пахча ҫимӗҫ туса илнӗ.

Курттӑммӑн туянакансем 22 тенкӗпе пухаҫҫӗ-мӗн. Волков хуҫалӑхӗ тахҫанах ӑнӑҫлӑ ӗҫлет. Фермер ҫӗнӗ технологисемпе усӑ курать. Нумаях пулмасть пахча ҫимӗҫ упрамалли вырӑн тунӑ вӑл. Волков купӑста сутса тупӑш тӑвасшӑн.

Министр Шупашкарти «Николаевски» пасарта та пулнӑ, лавккасене те ҫитнӗ. Ҫакӑ ҫиеле тухнӑ: пасарта купӑста хакӗ пӗчӗкрех. Ӑна унта 23 тенкӗпе туянма пулать тӗк лавккара 1 килограмшӑн 30 тенкӗрен кая мар кӑларса хумалла. Туянакансем те хак ӳснине туйнине пӗлтернӗ.

Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ «Нарспи вулатпӑр» пӗтӗм тӗнчери конкурс пуҫласси пирки пӗлтерет. Ӑна республикӑра кӑҫала йышӑннӑ Константин Иванов ҫулталӑкне халаланӑ.

Проект йӗркелӳҫисем поэмӑна пысӑках мар пайсене пайласа тухнӑ. Ӑна вулама 2 минутран пуҫласа 5 минут таран кӑна иртет. Вулавӑшра ӗҫлекенсем халӗ ҫав сыпӑксене пӗр-пӗр хулари е ҫӗршыври паллӑ вырӑна кӑтартса видеосюжет ӳкерекен ҫынна тупасса шанаҫҫӗ. Сӑвва вырӑсла вуламалла. Пӗтӗм файла youtube видеохостингра вырнаҫтарӗҫ.

Наци литературине хаклакансене ушкӑнпа пурнӑҫламалли ҫак ӗҫе хутшӑнма чӗнеҫҫӗ. Енчен те кам та кам канма е ӗҫпе урӑх ҫӗршыва кайма пуҫтарӑннӑ тӑк market@publib.cbx.ru электрон адреспа ҫырса е (8352) 62-38-12 номерпе шӑнкӑравласа пӗлтерме ыйтаҫҫӗ. Проекта хутшӑнакан кашни ҫынна «Нарспи» сыпӑкне валеҫсе парӗҫ. Видео майпа ҫырнисене акан 15-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Хӑтлава ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗ тӗлне палӑртнӑ.

Чӑваш Енӗн Театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвӗ «Драма театрӗсен актерӗсем юрлаҫҫӗ» республикӑри конкурсне ирттернӗ. Икӗ ҫулта пӗрре йӗркелекен мероприятие хальхинче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче пухӑннӑ.

Конкурса драма театрӗсен, пуканесен, ҫамрӑксен театрӗнче ӗҫлекенсем хутшӑнаяҫҫӗ. Кашни конкурсант музыка программи е композици хатӗрлеме пултарать. Анчах 2 номертен ытла пулмалла мар. Артистсем дуэтпа та, триопа та, квратетпа та, уйрӑмшар та юрлаяҫҫӗ. Жанрне тата аккомпанементне хӑйсене суйлама ирӗк параҫҫӗ. Ҫулне те пӑхмаҫҫӗ. Конкурса йӗркелекенсем ҫапах та хӑйне евӗр тӗллев те лартнӑ-ха, кашни номер вӗҫленнӗ театр хайлавӗ пулма тивӗҫ.

Конкурса саккӑррӑн хутшӑннӑ. Вӗсем хушшинче солистсем те, ушкӑнсем те пур. Вӗсем тӗрлӗ темӑллӑ юрӑсене чӑвашла та, вырӑсла та, акӑлчанла та шӑрантарнӑ.

Тӳре йышне Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченне Ольга Нестерована (вӑл — тӳресен председателӗ) тата ытти паллӑ ҫынна кӗртнӗ.

Пӗрремӗш вырӑна К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх драма театрӗн артисчӗ Анна Кудряшова йышӑннӑ. Ӑна 3 пин те 500 тенкӗ укҫан премипе тата дипломпа чысланӑ.

Малалла...

Вариантсенчен пӗри

2015 ҫул Константин Иванов ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ. Ӑна палӑртса республикӑра мероприятисем те иртме пуҫларӗҫ ӗнтӗ. Культура министерстви вара ҫак ҫулталӑка халалласа хатӗрленӗ эмблемӑсен конкурсне йӗркелет. Вӑл иртнӗ ҫулхи равтавӑн 24-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ҫитес тунтикун, кӑрлачӑн 19-мӗшӗнче заявкӑсене йышӑнса пӗтересшӗн.

Конкурсӑн йӗрки-шывӗ (положенийӗ) тӑрӑх хутшӑнакансен хӑйсен ӗҫне А4 форматран пӗчӗкрех мар тӗрлӗ тӗслӗ пичетлесе ярса памалла, тата электронлӑ варианчӗпе тивӗҫтермелле. Конкурсӑн комиссине 9 ҫын кӗрет — вӗсен шутӗнче Сергей Павлов, Валерий Комиссаров, Алексей Трофимов та пур. Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх хальлӗхе 2-3 эскиз кӑна ҫитнӗ, конкурс вӗҫленнӗ тӗле вӗсен йышӗ пысӑкланасса шанаҫҫӗ (чылайӑшӗ хӑйсен ӗҫне халь тӳрлетет иккен). Камӑн вариантне суйласа илнине министерство сайтӗнче пӗтӗмлетӳ тунӑ хыҫҫӑн 5 кунран пӗлтерӗҫ.

Аса илтеретпӗр, пӗлтӗрхи конкурсра Красноармейскинчи тӑрӑхсен пӗрлехи информаципе культура центрӗнче тӑрӑшакан Александр Анатольевич Казаков эрешлевҫӗ-художник ӗҫне суйланӑччӗ.

Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Литература ҫулӗнчи юбилей датисем» курав-паллашу йӗркеленӗ. «Ҫавра» кунсем ҫынсен кӑна мар, кӗнекесен те пулаҫҫӗ. «Кӗнеке юбилей палӑртать» уйрӑмра ҫынсем уйрӑмах лайӑх пӗлекен кӗнекесем пичетленнӗренпе юбилей ҫитнине тӗпе хунӑ. Кураври чи авалхи кӗнеке — 845 ҫул каялла кун ҫути курнӑ хрантсуссен «Роланд ҫинчен хывнӑ юрӑ» паттӑрла эпосӗ. 400 ҫул каялла «Хитроумный Дон Кихот Ламанчский» кӗнекен иккӗмӗш томӗ пичетленнӗ. Мигель де Сервантесӑн ҫак романне Нобель институчӗ тӗнче литературинчи чи лайӑх хайлав тесе йышӑннӑ.

Кунта ытти хайлава та асӑнса кайма пулать. Ҫапах та эпир «Чӑваш Енри литература юбилейӗсем» экспозици пирки чарӑнса тӑрар. Кунта Леонид Агаков, Иван Вутлан, Константин Иванов, Илпек Микулайӗ, Зоя Нестерова, Георгий Орлов, Сергей Павлов, Лидия Сарине, Куҫма Турхан тата ыттисем кӗнӗ. Константин Иванов пирки каламӑпӑр та — вӑл уйрӑм ярӑм йышӑнма тивӗҫ.

Малалла...

Николай Ытарая халалланӑ краеведени сехетне пухӑннӑ иккӗмӗш классем

Кӑҫал Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ тесе йышӑннине шута илсе Элӗкри ача-пӑча вулавӑшӗнче Николай Ытарай ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалласа «Ачасен ҫывӑх тусӗ» таврапӗлӳ сехечӗ ирттернӗ. Унта Элӗкри вӑтам шкулта иккӗмӗш «б» класра вӗренекенсене илсе пынӑ.

Николай Ытарай — паллӑ чӑваш ҫыравҫи, поэчӗ, прозаикӗ, Раҫҫей писателӗсен союзӗн пайташӗ. Унӑн пултарулӑхӗ нумай енлӗ. Ачаранпах вӑл сӑвӑ ҫырма кӑмӑлланӑ, алӑпа ҫырса «Хӗлхем» журнал кӑларнӑ. 16-ра унӑн «Ҫӑмламас упа» сӑвви «Сунтал» журналта кун ҫути курнӑ. Пӗрремӗш кӗнеки 1958 ҫулта пичетленнӗ. Пӗтӗмпе вӑл — 30 ытла кӗнеке авторӗ. Вӗсем пурте — ачасем валли ҫырнӑскерсем. Ытарай чӑваш фольклорне, уйрӑмах ваттисен сӑмахӗсене, пухнипе те паллӑ.

Ача-пӑча вулавӑшӗн ертӳҫи Г.Н. Миронова ҫыравҫӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ, вулавӑшра упранакан Ытарай кӗнекисене кӑтартнӑ. Ачасем ҫыравҫӑн сӑввисене хаваспах итленине пӗлереҫҫӗ. Вӗсем валли вулавӑш ӗҫченӗсем мультимеди хӑтлавӗ те хатӗрленӗ. Унта Ытарайӑн пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ.