Куславкка районӗнчи Куснар ҫыннисем шыв ҫитменнипе аптӑранӑ. Хальлӗхе, ҫумӑр ҫунӑ чухне, вӗсем шывсӑр лармаҫҫӗ-ха. Анчах шӑрӑх килсен шыв ҫукки питӗ лайӑх сисӗнет. Ун чухне урамӗпех шывсӑр юлаҫҫӗ-мӗн.

Куснар районти чи пысӑк ял шутланать. Унта 500 ытла кил. Шыв башни вара — пӗрре ҫеҫ. Паллӑ ӗнтӗ: вӑл кун чухлӗ кил валли ӗҫлесе ҫитереймест. Ара, вӑл кивелнӗ те ӗнтӗ. Пӑрӑхсене 30 ытла ҫул каяллах хунӑ. Вӗсем ҫӗрнӗ ӗнтӗ.

Фермер хуҫалӑхӗсене те шыв ҫитмест. Ялта вӗсем 17-ӗн. Вӗсем пахчине шӑварма тытӑнсан ҫынсем шывсӑр юлаҫҫӗ. Ҫынсем те пахча ҫимӗҫе шӑвараҫҫӗ-ха. Хӑшӗ-пӗри Энӗше шыв илме каять, теприсем — ҫӑл патне. Теприсем килте ҫӑл чаваҫҫӗ. Анчах шыв тарӑнра-мӗн. 15–18 метр тарӑнӑш та чавма тивет-мӗн.

Башня тума пулать, анчах администрацин кун валли укҫа ҫук-мӗн. Усламҫӑсем пулӑшма хыпӑнмаҫҫӗ пулмалла. Анчах лару-тӑру япӑхах мар-мӗн. Ял «Таса шыв — 2017» программӑна кӗнӗ. Пӑр вырӑнтан тапранмаллах.

Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн сайтӗнче Виталий Станьял хӑйсен енче Питрава мӗнле уявлани пирки пӗлтерет. Ҫав кунпа ҫамрӑксем ҫимӗк хаваслӑхне, уяв вӑййисене ӑсатса ярать.

Виталий Станьял хӑйсен енче, Шупашкар районӗнчи Вӑрман-Ҫӗктер тӑрӑхӗнче, Ҫимӗке Хравути поххи ятлӑ акатуйпа пуҫланине ҫырать. Кӑҫал вӑл Станьял ялӗ патӗнчи Чемен паттӑр картинче районти акатуйпа питӗ чаплӑ иртнӗ-мӗн. Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Сергей Сорокин акатуй тӗлне тӑватӑ пашнеллӗ, 16 «яллӑ» хулаш хӳми картарнӑ.

Ҫимӗк эрнисем Питравкка уявӗпе вӗҫленеҫҫӗ. Станьял палӑртнӑ тӑрӑх, халӗ чӑвашсен авалхи Питравкки вырӑс Петровкипе пӗрлешнӗ. «Питравкка тени «пӗтрекке» (кӑтра) тенинчен тухса кайнӑ теҫҫӗ, мӗншӗн тесен ҫав кун кашни ӑратне е кил-йыш Ҫут тӗнчене тав туса пӗтрекке така пусса чӳкленӗ. Пирӗн Ишлей-Шарпаш ушкӑнне кӗрекен 20 ял халӑхӗ Питравккана ӗмӗртенпех Салапай-Вӑрманкас тавринчи уҫланкӑсенче ирттернӗ. Кӑҫал ӑна Вӑрманкас ҫыннисем хӑйсен ялӗнчи авалхи вырӑна — Хуралту сӑрчӗ ҫине тавӑрчӗҫ», — ҫапла ҫырать Виталий Станьял.

Малалла...

Элтепер пулас шухӑшлӑ Ирина Алексеева

Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче «Раҫҫей коммунисчӗсен коммунист партийӗ» политика партийӗн республикӑри уйрӑмӗ пӗтӗмӗшле пуху ирттернӗ. Унта пухӑннӑ парти пайташӗсем Чӑваш Ен Элтеперӗ пулма хӑйсен партийӗнчен кандидат кӑларма йышӑннӑ. Асӑннӑ парти ҫыннисем шухӑшланӑ тӑрӑх, ку должноҫре ӗҫлеме партин регионти уйрӑмӗн ертӳҫи Ирина Алексеева тивӗҫ.

Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗ утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗ тӗлне политика партийӗсен регионти 13 уйрӑмӗ Элтепер пуканӗшӗн кандидат палӑртма пуху ирттернине пӗлтерет. 11 кандидат суйлав комиссине хӑйӗн шухӑшне пӗлтерсе хутсем тӑратнӑ. Ҫав шутра — республикӑна Элтепер пулса хальхи вӑхӑтра вӑхӑтлӑх ертсе пыракан Михаил Игнатьев та. Сӑмах май, Михаил Васильевич хӑйне кандидат евӗр шута илме хутсене тӑратни пирки эпир ӗнер пӗлтернӗччӗ.

Выляса-кулмалла мар, тарӑхсах, пӗтӗм вӑйран тенӗ пек. Пӑтӑрмахӗ кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче пулса иртни пирки РФ Следстви комитечӗн республикӑри следстви управленийӗ пӗлтерет.

Шӑл тухтӑрӗ руль умне ӳсӗр ларнӑ тесе шухӑшланипе пӗри полицин дежурство пайне шӑнкӑравласа систернӗ. Ҫул-йӗр инспекторӗсем ӳсӗр тесе шухӑшлакан водителе тытса чарма васканӑ. Ӑна вӗсем ӑнлантарса пама хӑйсен машини патне пыма хушнӑ. Лешӗ кӑмӑлпа килӗшменнине кура вӑйпа илсе кайнӑ. Арҫын хӑйне хаяррӑн тытнине кура унӑн аллине ятарлӑ хатӗр тӑхӑнтартма йышӑннӑ. Усалланас енне кайнӑ арҫынна ҫакӑ та тытса чарайман имӗш. Инспекторсенчен пӗрне вӑл темиҫе хутчен урапа тапнӑ тата аллинчен ҫыртнӑ.

Инспекторсемпе ҫапӑҫакан арҫын тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе халӗ тӗпчесе пӗтернӗ.

Сӑмах май, вӑл тӑватӑ ҫул каялла та влаҫ ҫыннисемпе хирӗҫнӗ иккен. Ун чухне ӑна РФ Пуҫиле кодексӗн 318-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе явап тыттарнӑ.

Атратьри практикӑри студент ватӑпа калаҫать

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн историпе филологи факультечӗн 1-мӗш курс студенчӗсем Улатӑр районӗнчи Атрать ялӗнче фольклорпа диалект практикине ирттернӗ. Унта ҫамрӑксем ҫӗртмен 29-мӗшӗнчен пуҫласа утӑн 11-мӗшӗччен пурӑннӑ.

Вырӑс чӗлхипе литературин, тӗнчери художество культурин пулас вӗрентекенӗсем ял ҫыннисемпе калаҫнӑ май вырӑнти йӑла-йӗрке пирки ыйтса пӗлнӗ, ял кун-ҫулӗпе кӑсӑкланнӑ. Вырӑнти такмаксене, юрӑсене, халапсене, тухатмӑшсем пирки ҫӳрекен хӑрушла хыпар-хӑнара ҫырса илнӗ. Вырӑнти ҫынсен калаҫӑвӗн уйрӑмлӑхӗ те вӗсемшӑн кӑсӑклӑ пулнӑ. Практикӑри студентсем ял ҫыннисемпе калаҫма кӑмӑллине палӑртнӑ — лешсем мӗн илтни-пӗлни пирки хаваспах каласа кӑтартнӑ.

Вӗренекен ҫамрӑксене «Сӑрҫум» заповедника та кайса кӑтартнӑ. Атратьри культура ҫурчӗн пуҫлӑхӗпе Галина Марковнинӑпа калаҫни те студентсен асӗнче юлнӑ-мӗн.

Сӑнсем (11)

Прокурорсем Шупашкарта иртнӗ политика сӗмӗллӗ мероприятисене ачасене явӑҫтарни пирки тӗрӗслев ирттернӗ. Ун пеккисене ачасене кӑларса тӑратни тӑрӑх чӑваш парламенчӗн депутачӗ Игорь Моляков патшалӑхӑн тӗрлӗ органне ыйтса ҫырнине пӗлтернӗ. «Кирек мӗнле ҫанталӑкра та Хӗрлӗ лапама илсе тухнӑ ачасене пӑхма шел. Хӑш чух вӗсене вӗренӳ ӗҫ-хӗлне е канӑва татса кӑлараҫҫӗ», — палӑртнӑ хӑй шухӑшне депутат. Студентсене те йышлӑн кӑларнӑ иккен.

Ачасене политика сӗмӗллӗ мероприятисене хутшӑнтарни пирки прокуратура вӗренӳ учрежденийӗсене ӑнлантарса пама ыйтса ҫырнӑ. «Сирӗн учрежденири ачасене 2014 ҫулхи раштавра ача пахчи уҫнӑ, 2015 ҫулхи ҫӗртмен 3-мӗшӗнче автобуссем панӑ ҫӗре, 2015 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчи тата ҫӗртмен 1-мӗшӗнчи массӑллӑ мероприятисене явӑҫтарнӑ-и, миҫе ача хутшӑннине тата мӗн тӗллевпе тата мӗн чухлӗ вӑхӑта явӑҫтарнине, мероприяти вӑхӑтӗнче епле ыйту сӳтсе явнине, ачасен ашшӗ-амӑшӗнчен ирӗк илнине кӑтартма ыйтатӑп», — ҫапларах ыйту шӑрҫаланӑ-мӗн Шупашкар хулин Калинин районӗн прокурорӗн ҫумӗ Светлана Алексеева.

Прокуратурӑна вӗренӳ учрежденийӗсем пӗр пекрех хуравланӑ-мӗн.

Малалла...

Чӑваш Енри хисепе тивӗҫ ҫемьесене «Юратушӑн тата шанчӑклӑхшӑн» орденпа наградӑласси ырӑ йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал кӑна унпа 11 ҫемьене чысланӑ. 2010–2014 ҫулсенче унпа нумай ҫул килӗштерсе пурӑнакан 89 мӑшӑра хавхалантарнӑ. Кунсӑр пуҫне «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орденпа чыслаҫҫӗ. Вӑл наградӑна ҫичӗ ҫемье тивӗҫнӗ, «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орден медальне — 11 мӑшӑр.

«Юратушӑн тата шанчӑклӑхшӑн» медале утӑ уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Шупашкарта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура тыттарнӑ. Ҫак хисепе тӗп хулара пурӑнакан Красномир Афанасьевичпа Анна Николаевна Харитоновсем тивӗҫнӗ. Ҫу уйӑхӗнче кил хуҫи арӑмӗ, Анна Николаевна, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн ертӳҫи Юрий Попов патне йышӑнӑва пынӑ. Унта вӑл вӗсене, упӑшкипе иккӗшне, юратупа шанчӑклӑхшӑн медальпе наградӑлама ҫук-ши тесе кӑсӑкланнӑ. Харитоновсем пӗр ҫемьене тӗвӗленни 56 ҫул та ҫитнӗ иккен. Вӗсем «социаллӑ яваплӑ ҫемье пулнине, сывӑ пурнӑҫ йӑли-йӗркине тытнине, ҫемье институтне ҫирӗплетме тӗслӗх кӑтартнине» кура парламент спикерӗ асӑннӑ ҫемьене медальпе наградӑлас ыйтӑва пӑхса тухма Шупашкар хулин Мускав район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Петров ячӗпе ҫырма хушнӑ.

Малалла...

Чӑваш Енре авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Пӗрлехи суйлав кунӗ пулӗ. Ун чух эпир тӑван республикӑмӑр Элтеперне палӑртӑпӑр тата хӑш-пӗр тӑрӑхра депутатсене суйлӗҫ. Суйлав вӑхӑтӗнче видеосӑнавпа усӑ курмӗҫ. Ҫапла йышӑнӑва хысна укҫи-тенкине перекетлес тӗллевпе тунӑ-мӗн. Кун пирки республикӑн Тӗп суйлав комиссийӗн ертӳҫи Александр Цветков REGNUM информаци агентствине пӗлтернӗ.

Суйлав ирттернӗ чух видеосӑнавпа усӑ курсан 1 пин камера вырнаҫтарма тата видеосӑнава йӗркелеме тӑкак 25–30 миллион тенке кайса ларать иккен. Ку вӑл суйлав бюджечӗн ҫуррипе танлашать. Пӗтӗмпе суйлав валли 55 миллион тенке яхӑн тухса кайӗ. Ҫав шутран пысӑк пайӗ, 80 проценчӗ, 1165 участокри комисси пайташӗсене тӳлеме кайӗ. Кашни комиссире вӑтамран 7-шар ҫын ларать.

Видеосӑнавпа хӑй вӑхӑтӗнче пирӗн республикӑра усӑ курнӑччӗ. Хальхи вӑхӑтри ҫав технологие 2010 ҫулхи пуш уйӑхӗнче Раҫҫей Президентне суйланӑ чух хута янӑччӗ. Суйлав епле иртнине ун чух онлайн-меслетпе те кӑтартнӑччӗ, вӑл ҫырӑнса та юлнӑччӗ.

Ку Ирина Калентьевӑн черетлӗ ҫитӗнӗвӗ. Чӑваш спортсменки ӑмӑртусенче малти вырӑнсене тухса Чӑваш Ене савӑнтарать.

Нумаях пулмасть Ижевск хулинче маунтинбайк енӗпе Раҫҫей чемпионачӗ иртнӗ. Ирина Калентьева кросс-кантри дисциплинӑра ҫӗнтернӗ. Аса илтерер: вӑл 2008 ҫулта Олимпиадӑра малти вырӑнсенчен пӗрне йышӑннӑ.

Чӑваш шкулӗнче ӑсталӑхне туптакан тепӗр икӗ спортсменка Ольга Терентьева тата Надежда Антонова финиша иккӗмӗш тата виҫҫӗмӗш ҫитме пултарнӑ.

Вӗсенчен ҫамрӑк спортсменсем те ӑнӑҫлӑ тупӑшнӑ. 1999-2000 ҫулсенче ҫуралнӑ хӗрсен йышӗнче Олеся Крылова — 1-мӗш, 1993-1996 ҫулсенче ҫуралнисен ушкӑнӗнче Руслан Боредский 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Пӑхӑр медале Виктория Савельева ҫӗнсе илнӗ.

Раҫҫей общество пуҫарулӑхӗн сайтӗнче сасӑлав иртет. Мӗн пирки? Хӑлхине наушник чикнӗ ҫуран ҫӳрекен ҫынсене, велосипедистсене сахалтан та 3 пин тенкӗлӗх штрафлатарасшӑн. Ку урапасем ҫӳрекен вырӑнта тата чукун ҫул ҫывӑхӗнче утакансене пырса тивет.

Ҫакна шухӑшласа кӑларнисем каланӑ тӑрӑх, ку ҫул ҫинче ҫуран ҫӳрекенсен вилеслӗхне чакарать. Наушникпа пыракансене пула авариллӗ лару-тӑру сиксе тухма та пултарать-мӗн.

Текстра ҫырнӑ тӑрӑх, наушникпе утакан ҫын тимсӗрлӗхне ҫухатать, ҫул ҫинче мӗн пулса иртнине курмасть те, илтмест те. Уйрӑмах наушник урапа пиклеттернине илтме чӑрмантарать-мӗн, ҫавна май пӑтӑрмах сиксе тухма пултарать.

Хальлӗхе ҫак пуҫарӑва 400 яхӑн ҫын ырланӑ. Ӑна федераци шайӗнче пӑхса тухчӑр тесен 100 пин сасӑ кирлӗ.