11-мӗш класра вӗренекенсен Патшалӑхӑн пӗрлӗхлӗ экзаменне тытмалли тапхӑр пуҫланчӗ. Ҫак кунсенче вӗсем географипе вырӑс литературине тытнӑ.

Географи предметне кӑҫал Чӑваш Енре 164 яш-хӗр суйланӑ. Литературӑна вара 195 ҫын тытнӑ. Пӗтӗмпе вара кӑҫал 6,5 пин ҫын ППЭ тытӗ.

ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче экзаменран икӗ ҫынна йӗркене пӑснӑшӑн кӑларса янӑ. Вӗсен кӑҫал ҫав предмета тытма ирӗк пулмӗ.

Ҫав икӗ ҫын экзаменра шапргалкӑпа тата кӗсье телефонӗпе усӑ курнӑ-мӗн. Кӑҫал йӗркене тата ҫирӗплетнӗ. Экзамен тытмалли пур вырӑна та видеокамерӑсем лартнӑ, кӗсье телефонӗн ҫыхӑнӑвне пӗтерекен хатӗр вырнаҫтарнӑ.

Экзамен мӗнле пынине комисси сӑнанӑ. Географи тата литература экзаменӗсенче 3 федераци инспекторӗ пулнӑ. Ыран 11-мӗш классен вырӑс чӗлхипе ППЭ тытмалла.

Коллекторсем ҫынсен парӑмне шыраса илессипе ӗҫлекен специалистсем пулнине пӗлтепӗр-ха. Вӗсен кӑралӑхӗ, хӑратма укҫа шыраса илме хӑтланни пирки каланине вӗҫӗмех илтме тивет. Парӑма шыраса илес тесе вӗсем ҫынсем патне кӑнтӑрла тӑк кӑнтӑрла, ҫӗрле тӗк ҫӗрле шӑнкӑравлама хатӗр. Халӗ Раҫҫейӗн Патшалӑх Думин «Чӑнлӑхшӑн Раҫҫей» фракци депутачӗ Олег Михеев «Потребитель кредичӗ ҫинчен» саккуна улшӑну кӗртесси пирки саккун проекчӗ тӑратнӑ.

Проекта пӑхса тухса йышӑнсан коллекторсене парӑмҫӑсем патне каҫхине шӑнкӑравлама чарӗҫ. Вӗсен каҫхине шӑнкӑравлама кӑна мар, SMS-хыпар яма та юрамӗ.

Потребитель кредичӗпе парӑма кӗнисем патне каҫхине шӑнкӑравлама чаракан саккуна 2013 ҫулта йышӑннӑ-ха, анчах ипотека кредичӗ пулсан ун пек чарма ун чух йышӑнман. Халӗ вара ипотека кредичӗ илнисен лӑпкӑлӑхӗ пирки те пӑшӑрханаҫҫӗ.

Раҫҫейӗн премьер-министрӗ Дмитрий Медведев ҫынна тӑватӑ сехетре ҫывӑрса канма май паракан сехете хакланӑ. Ӑна шухӑшласа кӑларакансене вӑл унпа правительство пайташӗсене тивӗҫтерме ыйтнӑ.

«Пире кун пек прибор кирлӗ. Тренировкӑсем ирттерсе пӗтерсен пире, Сергей Сергеевичпа (кунта сӑмах Мускав мэрӗ Собянин пирки пырать. — авт.)» иксӗмӗре тата правительствӑн мӗнпур пайташне ярса парӑр», — тенӗ вӑл шӳтлесе.

Ҫӗршывӑн премьер-министрне Дмитрий Медведева ҫӗнӗ гаджета Мускавра технопарк уҫнӑ вӑхӑтра кӑтартнӑ. Сулӑна алла тӑхӑнмалла иккен. Вара вӑл пуҫ мимин импульсне шутласа пырать те тарӑннӑн ҫывӑрас вӑхӑта тӑсать.

Гаджета шухӑшласа кӑларакансем ахаль ҫынна ҫыврӑса тӑранма пӗтӗмпе тӑватӑ сехет кирлӗ. Ҫав шутран иккӗшӗ — тарӑннӑн ҫывӑрма, иккӗшӗ — тарӑннӑн ҫывӑрасси патне ҫитме. Ҫӗнӗ хатӗр ҫак вӑхӑта кӗскетет иккен те темиҫе минут та ҫитет-мӗн. Ун пек хатӗр правительство пайташӗсене ларура ҫывӑрса каясран кирлӗ тесе шӳтленӗ.

Ҫу уйӑхӗн 19–23-мӗшӗсенче Италири Терамо хулинче Чӗлхе прави енӗпе пӗтӗм тӗнчери пӗрремӗш конгресс иртнӗ. Унта 40 ҫӗршыври 170 ытла эксперт хутшӑннӑ. Ҫавсен хушшинче пӗртен-пӗр Раҫҫей ҫынни пулнӑ. Вӑл — пирӗн ентеш, Раҫҫей Федерацийӗн Коммунистсен партийӗн Чӑваш рескомӗн секретарӗ, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Дмитрий Евсеев.

Конгреса Евсеева юлташӗ, Итлаи журналисчӗ, халӗ вӑл Чӑваш Енре пурнӑать иккен, Массимо Рипани, чӗннӗ-мӗн. Кун пирки коммунист-депутат асӑннӑ партин сайтӗнче вырнаҫтарнӑ интервьюра пӗлтернӗ. Италири унӑн тусӗ Евсеева Раҫҫейри чӗлхе политики пирки каласа пама ыйтнӑ. Коммунист-депутат каланӑ тӑрӑх, Европа ҫыннисем пирӗн ҫӗршыври чӗлхе ыйтӑвӗсем пирки пӗлмеҫҫӗ иккен. Раҫҫейре 277 чӗлхепе диалектпа калаҫакан 193 наци ҫынни пурӑннинчен вӗсем тӗлӗннӗ имӗш. Форума хутшӑннисенчен хӑшӗсем Раҫҫей 1917-мӗш ҫултанпа федераци пулнине пӗлмен иккен.

К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче гастроле тухса кайнӑ. Артистсем Пушкӑртстанра тата Тутарстанра пулӗҫ. Унта вӗсем «Икӗ каччӑн пӗр шухӑш» камите илсе кайнӑ.

«Айтар» тата «Кушар» пьесӑсен авторӗ Петр Осипов — чӑваш театрне пуҫарса яраканӗсенчен пӗри. Паян та унӑн хайлавӗсене куракансем кӑмӑлласах йышӑнаҫҫӗ. Унӑн «Икӗ каччӑн пӗр шухӑш» камичӗ — чӑваш театрӗн сцени ҫинче ӑнӑҫлӑ пыракан спектакльсенчен пӗри. Камитре халӑх юрри-ташши чылай. Хайлаври ӗҫсем пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи вӑхӑтӗнче пулса иртеҫҫӗ пулин те ӑна пӑхас килет. Мӗншӗн тесен унта нихӑҫан кивелмен темӑсене хускатнӑ: юратупа ҫемье, туслӑхпа ултав, пуянлӑхпа чухӑнлӑх пирки.

Спектакле Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Андриян Павлов лартнӑ. Художникӗ — Чӑваш Республикин халӑх художникӗ Юрий Матросов. Ташшисене Раҫҫей Федерацийӗн культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Анатолий Музыкантов лартнӑ.

Чӑваш наци конгресӗ «Чӑваш тӗнчи» хаҫатӑн кӑҫалхи пӗрремӗш номерне кун ҫути кӑтартни пирки ЧНКн пресс-служби хавасланса пӗлтерет. Ӑна кӑларма республикӑн Информаци полтикин тата массӑлла коммуникацисен министерстви панӑ гранта ҫӗнсе илни пулӑшнӑ иккен.

Пӗлтӗр хаҫата 16 страницӑпа кӑларса тӑнӑ улсан, кӑҫал 24 страницӑпа кун ҫути кӑтартнӑ.

Чӑвашла-вырӑсла пичетленекен статьясем ЧНК ӗҫӗ-хӗлӗпе, ытти регионти чӑвашсем епле пурӑннипе, тӑван культурӑпа ӳнер ӗҫӗнчи ҫӗнӗлӗхсемпе, пултаруллӑ йӑхташсемпе паллаштарма шантараҫҫӗ.

Хаҫата кӑларма «Хыпар» хаҫат корреспонденчӗсем пулӑшаҫҫӗ иккен.

Хаҫат тусӗсене, ытти регионта пурӑнакансене уйрӑмах, кӑсӑклӑ хыпарсем пӗлтерсе тӑма ыйтаҫҫӗ.

«Чӑваш тӗнчи» хаҫат уйӑхра nӗppe тухса тӑрӗ.

Ҫак, кӗҫнерникун, ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Шупашкар хулин 2-мӗш ҫӑви ҫинче Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнма пухӑнӗҫ. Пуҫламӑшӗ 14 сехетре.

Николаева Укахви Николаевна 1879 ҫулхи нарӑсӑн 21-мӗшӗнче хальхи Красноармейски районне кӗрекен Шывпуҫ Чуракасси ялӗнче ҫуралнӑ. 1970 ҫулхи раштавӑн 7-мӗшӗнче вилнӗ, 10-мӗшӗнче пытарнӑ. Юлашки ҫулӗсене хӗрӗ патӗнче пурӑннӑ. Хулана ӑна хӗрӗ 1952 ҫулта илсе килнӗ — ун чухне ялтисене пенси тӳлемен. Вӑл вӑхӑталла Чӑвашра выҫлӑх ҫулӗсем пулнине шута илсен кӑна Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшӗн пурнӑҫне ҫӑмӑллатас тесе тунӑ ӗнтӗ. Юлашки ҫулӗсене Шупашкарта пурӑнса ирттернӗ май ӑна Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫине пытарнӑ.

Ҫеҫпӗл Мишши сӑвӑҫӑн пурнӑҫне хисеплекенсене пурне те ҫак мероприятие хутшӑнма йыхравлатпӑр.

Захар Шапиро

Паян Раҫҫейӗн тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ, скрипка ӑсти тата педагог Захар Шапиро 75 ҫул тултарнӑ. Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн оркестрӗн концертмейстерӗн аллинче скрипка асамлӑ инструмента ҫаврӑнать.

Захар Шапиро Хусанта ҫуралнӑ. Амӑшӗ фортепианӑпа каланӑ тата хитре юрланӑ. Улӑт ҫула ҫитсен ӑна ашшӗ-амӑшӗ Хусанти оперӑпа балет театрне спектакльсене илсе ҫӳреме тытӑннӑ. Саккӑрта ӑна музыка шкулне яраҫҫӗ. Унта скрипкӑпа калама вӗренет те вӑл. Кайран, ӳссен, Хусанти музыка училищинче ӑсталӑха туптать. Училищӗре вӗреннипех ҫырлахмасть, 1963–1967-мӗш ҫулсенче Сартури консерваторинче пӗлӳ илет. Консерваторие пӗтернӗ ҫул Шупашкара килет, кунти музыка театрӗнче ӗҫлеме тытӑнать. Унтанпа вӑл кунта тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшать, пур ҫӗрте те — чунне парса. 1996 ҫултанпа вӑл Чӑваш патшалӑх университетӗнче искусство факультетӗнче вӗрентет. Шупашкарти музыка училищинчи скрипкӑпа калкансен ансамбльне те вӑлах йӗркеленӗ.

Ыран — вилӗмсӗр «Нарспи» поэма авторӗн, чӑваш литературин классикӗн Константин Ивановӑн ҫуралнӑ кунӗ. Ҫав ятпа К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче поэтӑн 125 ҫулхи юбилейне халалланӑ уяв каҫӗ иртет. Савӑнӑҫлӑ мероприяти 15 сехетре пуҫланмалла. Унта кирек кам та кайса курма пултарать.

Константин Васильевич Иванов пирки пӗлмен чӑваш ҫук пулӗ те, ҫапах та унӑн ҫуралнӑ кунӗ умӗн пӗр-ик сӑмахпа та пулин аса илни ытлашши пулас ҫук. Вӑл 1890 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 1915 ҫулхи пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче вилнӗ. Унӑн «Нарспи» поэмипе чӑваш халӑхӗ мӑнаҫланмаллипех мӑнаҫланать. Ӑна тӗнчери нумай чӗлхе ҫине куҫарнӑ. Вырӑсла ӑна Петӗр Хусанкай куҫарнӑ. «Нарспи» тӑрӑх темиҫе пьеса ҫырнӑ, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ опера лартнӑ, Чӑваш патшалӑх филармонийӗ Борис Чиндыков либретти тӑрӑх сцена ҫине мюзикл кӑларнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Элӗкре чӑваш эстрада юррисен «Виръял шевлисем» регионсен хушшинчи фестиваль иртӗ. Кӑҫал унта Елчӗк, Комсомольски, Муркаш, Патӑрьел, Ҫӗрпӳ, Улатӑр, Хӗрлӗ Чутай районӗсенчи, Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти пултаруллӑ ҫынсемсӗр пуҫне Чӗмпӗр облаҫӗнчен те килӗҫ.

25 ҫын заявка панӑ. Унта 14-35 ҫулсенчи ҫамрӑксене йышӑнаҫҫӗ. Фестиваль ҫулран-ҫул анлӑланса пырать. Ку таранччен унта 2500 ытла ҫын хутшӑннӑ. «Виръял шевлисем» фестивалӗн истори те пуян. Ара, кӑҫал вӑл 20 ҫул тултарать-ҫке-ха.

Кӑҫал фестивале Чӑваш Республикинчен кӑна мар, чӑваш диаспоринчен те хутшӑнма пултараҫҫӗ. Вӑл икӗ номинаципе иртӗ: солистсем тата ансамбльсем.

Ҫӗнтерӳҫӗсене I, II, III степень лауреат ятне параҫҫӗ. Призерсене вара — дипломант. Жюри Гран-при пама та пултарать. Пурне те унта хутшӑнма чӗнеҫҫӗ.