Владимир Курчин

ЧР Ҫутҫанталӑк министерствинче — улшӑну. Ведомствӑра министрӑн ҫумне Владимир Курчина отставкӑна янӑ. Кун хушӑва кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Министрсен Кабинечӗн пуҫлӑхӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ.

Документра должноҫран хӑтарнӑ сӑлтава палӑртман. Аса илтерер: Владимир Курчин асӑнна должноҫра 2013 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнчен ӗҫленӗ.

Министр ҫумӗн пуканне йышӑнсан вӑл патшалӑх экологи, вӑрман, вӑрманти пушар тӗрӗслевӗсен пайне ертсе пынӑ.

Кӑҫалтан пирӗн республикӑра ял урамӗсене тума тума пуҫлӗҫ. Ку шухӑша Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашне ӗнер янӑ Ҫырура палӑртнӑ.

«Ял урамӗсен пахалӑхӗ начар тесе ман пата ҫынсем сахал мар ыйтупа тухнӑ. Вӗсен пӑшӑрханӑвне ӑнланатӑп. Ялсем патне ҫул сарнин социаллӑ-экономика тухӑҫлӑхӗ хысна тӑкакӗпе ҫураҫса тӑраймарӗ. Программӑна нумай укҫа хывни инҫетри ялсенчи производствӑна хӑвӑрт аталантарма май параймарӗ», — тенӗ Михаил Игнатьев. Апла тӑк ял тӑрӑхӗсен хыснине налук ытларах кӗме тытӑнӗ тесе шухӑшлани те тӳрре килеймен-мӗн. Паян ял тӑрӑхӗсен ҫула тытса тӑма та, юсама та укҫа ҫук иккен.

Республикӑри лару-тӑрӑва тата ҫынсем ыйтнине кура Михаил Игнатьев Элтепер ял урамӗсен пахалӑхӗн регион стандартне йӗркелеме хушнӑ. Ӑна кура урамсенче ҫул тума тытӑнӗҫ.

Ку проект самай укҫа хывма ыйтать. Анчах ӑна тек тӑсса пыма та юрамасть тесе шухӑшлать Михаил Игнатьев. «Ял ҫыннисем йӗркеллӗ пурӑнма тивӗҫ», — тенӗ Элтепер.

Татьяна Николаенкӑна «Чӑваш Республикин Общество палатин аппарачӗ» хысна учрежденийӗн ертӳҫине лартнӑ. Тивӗҫлӗ Хушӑва Минситрсен Кабинечӗн ертӳҫи Иван Моторин алӑ пуснӑ.

Общество палатин аппарачӗн пуҫлӑхӗн лавне Татьяна Николаенко 5 туртӗ. Ҫӗнӗ пукан шанса париччен вӑл Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министрӗн пулӑшаканӗнче ӗҫленӗ. Ӑна 2-мӗш класлӑ патшалӑх чӑн канашҫи чин панӑ.

Общество палатин аппаратне 2014 ҫул вӗҫӗнче йӗркеленӗ. Унӑн тӗп тӗллевӗ – Общество палатин ӗҫ-хӗлне туса тӑрасси-мӗн. Ҫӗнӗ учреждение тытса тӑма республика хыснинчен «кӗмӗл» уйӑраҫҫӗ.

Пачах мар-ха. Тӗрлӗ ыйтупа тухасси пулать, анчах ҫавӑн пек тӗслӗх шучӗ чакса пырать. Район администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ ҫул унта пурӗ те 25 ҫыру кӑна шӑрҫаланӑ. Виҫӗм ҫулхипе танлаштарсан ку вӑл икӗ хута яхӑн сахалтарах-мӗн.

Ҫынсем районти тӳре-шара патне сахалтарах ҫырма пуҫлани шӑмӑршӑсене нимӗн те кирлӗ маррине, вӗсем нимӗнпе те кӑсӑкланманнине пӗлтермест. «Ыйтусене вӑхӑтра тататпӑр», — тесе калать район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Валерий Фадеев. Унран пулӑшу ыйтмапӗлтӗр, сӑмах май, 47 ҫын пынӑ.

Маларах асӑннӑ 25 ҫыруран ҫурри ытларах ҫӳлти инстанцирен ыйтнӑ. Ушкӑнпа ҫыракансем те тупӑннӑ. Халӑхпа ҫыракансем, тӗслӗхрен, ҫул юсама ыйтнӑ. Вӗренӳ учрежденийӗсенчен пӗри ытла ҫирӗп ыйтни кӑмӑла кайманнишӗн те пӗрле пулса ҫыру шӑрҫаланӑ. Пӗрре ҫырнипех лӑпланмасӑр тепре алла калем илекенсем те тупӑнаҫҫӗ. Вӗсен ыйтӑвӗ чылай чухне ҫурт-йӗрпе ҫыхӑннӑ-мӗн. Хӑйсен ятне пытарса ҫӑхавлакансем те, паллах, пур.

Кӑҫалхи ҫула ҫӗршывра Литература ҫулталӑкӗ палӑртнине эпир унччен те пӗлтернӗччӗ. Регионсем хӑйсем те ҫулталӑка тӗллевлӗ ирттереҫҫӗ. Кӳршӗллӗ Чӗмпӗр облаҫӗнче, сӑмахран, Наци астӑвӑмӗн тата мухтавӗн ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ.

Тунтикун унта Чӗмпӗр енӗн кунне (ӑна облаҫ кӗпӗрнаттӑрӗ пуҫарнипе пӗлтӗр ҫирӗплетнӗ) тата Чӗмпӗр облаҫӗн 72-мӗш ҫулхине халалласа савӑнӑҫлӑ мероприяти иртнӗ. Унта Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫри «Ахрӑм» халӑх фольклор ансамблӗ хутшӑннӑ.

Уявра, сӑмах май, ытти тӑрӑхри хӑнасем те пулнӑ. Вӗсем - 1780 ҫулта Чӗмпӗр тытӑмлӑхне кӗнӗ Симбирск, Сенгилей, Ставрополь, Самара, Сызрань, Канадей, Тагай, Карсун,Котяков, Ардатов, Курмыш, Пӑва хулисенчи пултарулӑх ӑстисем.

18 ҫул каялла Патӑрьел район хаҫачӗн редколлегийӗн пуҫарӑвӗпе «Ҫулталӑк ҫынни» конкурс йӗркелесе янӑ. Кӑҫал та ӑна йӗркелеме палӑртаҫҫӗ.

Хальхинче ятарлӑ комиссине (председателӗ — район администраци пуҫлӑхӗн ҫумӗ — вӗренỹ, социаллӑ аталану, информаципе архив ӗҫӗн пай пуҫлӑхӗ Валерий Осипов) редакци коллегийӗн членӗсене ҫеҫ мар, тӗрлӗ шайри яваплӑ ҫынсене те кӗртнӗ.

Конкурсӑн тӗллевӗ 2014 ҫулта халӑх хуҫалӑхӗпе социаллӑ пурнӑҫра хӑйсен хастарлӑхӗпе, пултарулӑхӗпе районта ят-сум ҫӗнсе илнӗ, район халӑхӗшӗн пысӑк ӗҫ тунӑ ҫынна палӑртасси-мӗн.

«2014 ҫул ҫынни» конкурса нарӑсӑн 8-мӗшӗнче, вырӑнтисем ӑна тепӗр майлӑ район пичечӗн кунӗ теҫҫӗ, пӗтӗмлетмелле.

Кӑҫалхи конкурса хутшӑнма ҫаксене суйласа илнӗ: Первомайскинчи «Шуҫӑм» халӑх ансамблӗн ертӳҫи Валерий Фролов, районти тӗп пульница хирургӗ Рустам Ахметов, «Звезда» ял хуҫалӑх производство кооперативӗн ертỹҫи Валерий Кузнецов, Патӑрьелӗнчи пӗрремӗш вӑтам шкул директорӗ Наталия Андреева, районти ветерансен канашӗн ертӳҫи Иван Хитров, Алманчӑ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Георгий Фомин, Именкассинчи фермер хуҫалӑхӗн ертỹҫи Ильсур Шарафутдинов, «Полигон» ТМЯП директорӗ Федор Уфуков, Алексей Иванов суту-илӳ ӗҫченӗ, районти ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗн завучӗ Анатолий Афанасьев.

Малалла...

Чӑннипе, Литература ҫулталӑкӗ пуҫланнӑ ӗнтӗ. Анчах ӑна тата Чӑваш Республикинчи Константин Иванова халалланӑ ҫулталӑка официаллӑ майпа кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче уҫӗҫ.

ЧР Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Константин Иванов ҫулталӑкне обществӑна литературӑпа ҫывӑхлатас, чӑваш класикӗн ятне тата унӑн хайлавӗсене яланлӑха халӑх асӗнче хӑварас тӗллевпе палӑртнӑ. Раҫҫейри Литература ҫулталӑкне те халӑха литературӑпа ытларах паллаштарас тӗллевпе ирттереҫҫӗ.

Кӑҫал Константин Иванов ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халалласа республикӑн кашни кӗтесӗнчех анлӑ меропиятисем иртӗҫ. Константин Иванов ҫулталӑкне официаллӑ майпа анлӑн уҫма палӑртаҫҫӗ.

Статистика кӑтартӑвӗ лӑплантармасть. Республикӑри кашни 100 пин ҫын пуҫне 4464-шӗ куҫ курманнипе аптӑрать-мӗн.

Раҫҫейри 19 регионта куҫ ҫывӑхрине ҫеҫ курнипе аптӑракансен йышӗ питӗ нумай иккен. Унта кашни 100 пин ҫын пуҫне 3 пин тӗслӗх. Кун пирки РФ Сывлӑх министерствин сайтӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Чӑваш Ен куҫ ҫывӑхрине ҫеҫ куракансен йышӗпе виҫӗ лидерсен йышне кӗнӗ. Палӑртрӑмӑр ӗнтӗ: 100 пин ҫын пуҫне 4464 чирлӗ ҫын.

Куҫ ҫывӑхрине ҫеҫ курнипе ытларах Ненецк автономи округӗнче аптӑраҫҫӗ-мӗн. Унта 100 пин ҫын пуҫне 8044 ҫын япӑх курать. Иккӗмӗш вырӑна Чукотка автономи округӗ йышӑннӑ. Унта кунашкал чирпе 518 ҫын нушаланать. Виҫҫӗмӗш — Чӑваш Ен.

Пӗтӗм тӗнчери сывлӑх сыхлавӗн организацийӗн специалисчӗсен шухӑшӗпе, куҫ ҫивӗчлӗхне социаллӑ политика шайлашуллӑ пулманни, япӑх экологи витӗм кӳрет.

Шупашкарти вулавӑшсем Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунне халех хатӗрленме тытӑнаҫҫӗ. Ҫапла вӗсем «Салтака ҫыру ҫыр» акци пуҫараҫҫӗ. Кун пирки влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтереҫҫӗ.

Акцие ятаралса Тӑван ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗ умӗн ирттереҫҫӗ. Салтака 10–16 ҫулсенчисем ҫырма пултараҫҫӗ. Вӗсем хӑйсен ҫырӑвӗсенче кирек мӗн пирки те шӑрҫалама пултараҫҫӗ: малашлӑх пирки каласа кӑтартма, хӑйсем ҫырнӑ сӑвӑсемпе паллаштарма, ырӑ сӑмахсем калама…

Ҫырӑва алӑ вӗҫҫӗн ҫырма та, компьютерпа пичетлеме те юрать. Мӗн чухлӗ ҫырас килет — тархасшӑн. Ҫырусене Шупашкарти мӗнпур ача-пӑча вулавӑшӗсенче йышӑнаҫҫӗ.

Акци пирки тӗплӗнрех mayak.cheb.ru тата vk.com/cheblib21 сайтра пӗлме пулать.

Кӑҫал Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ пулнӑ май вулавӑшсен ҫанӑ тавӑрса ӗҫлемелле пулӗ. Ҫынсене вулавӑша илӗртмелле, мӗнпе те пулин тӗлӗнтермелле. Ҫапларах тӗллев лартаҫҫӗ вӗсем.

Мероприятисем йӗркелеме тытӑннӑ ӗнтӗ. Ҫак кунсенче эрнипех «Полигон» лапамра Франци фильмӗсене кӑтартаҫҫӗ. Кунашкал фильмсене кинотеатрсенче кӑтартсах каймаҫҫӗ. Вӗсем ыттисенчен уйрӑлса тӑраҫҫӗ.

«Полигон» пултарулӑх лапамӗн директорӗ Михаил Кузьмин пӗлтернӗ тӑрӑх, Франци институчӗ 7 фильм панӑ. Кашнин теми расна: камит, драма, анимации, документаллӑ кино.

Лапама Шупашкарти Иван Франко урамӗнчи вулавӑш ҫумӗнче йӗркеленӗ. Вӑл хӑйне евӗр культура тавралӑхӗ.

Литература ҫулталӑкӗнче тата мӗнле мероприятисем йӗркелӗҫ? Пултарулӑх пӗрлӗхӗсем, тӗрлӗ клубсем уҫӗҫ, ҫамрӑк вулавҫӑсен шкулӗ ӗҫлӗ. Кӑҫал вулавӑшсен сӑн-сӑпачӗ тӗлӗшпе те ҫанӑ тавӑрса ӗҫлесшӗн.

Ҫулла уҫӑ сывлӑшра кӗнеке вулассине каллех йӗркелӗҫ. Вӗсем кӳлмекре, суту-илӳ центрӗсен ҫумӗнче, Республика тӳремӗнче пулӗҫ. Электронлӑ кӗнеке вулакансем валли те хыпар пур. Вӗсем валли лицензиллӗ кӑларӑмсене тӳлевсӗр илме май туса парӗҫ.

Малалла...