Кӑҫалхи ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче ачасене пӗлӳ тӗнчине илсе кӗмелли пӗрремӗш кун вырсарние лекет. Анчах хӑҫан шкула кайсан аванрах: вырсарникун-и е тунтикун, авӑн уйӑхӗн 2-мӗшӗнче-и? Кун тавра пуҫ ватнӑ май ЧР Вӗренӳ министерстви ыйтӑва хӑй тӗллӗн мар, ашшӗ-амӑшне, вӗрентекенсемпе вӗрентекенсене явӑҫтарса татса пама шут тытнӑ. Ҫапла вара халӗ ҫынсен шухӑш-кӑмӑлне кӗтеҫҫӗ. Пӗлӳ кунне вырсарникун, авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ирттерсен, уншӑн авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче канмалла тӑвӗҫ.
Шухӑша Вӗренӳ министерствин сайтӗнче, «Чӑваш Енӗн вӗрентӗвӗ» порталта, «Чӑваш Республикин ҫамрӑксен порталӗнче» тата республикӑн влаҫ органӗсен порталӗн тӗп страницинче пӗлтерме май туса панӑ. Сасӑлав ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗнче вӗҫленет.
Асӑрхарӑр пулӗ, пирӗн сайт хӑйӗн сӑнне кӑшт улӑштарчӗ. Енчен те маларах вӑл ытларах сарӑ тӗслӗрех пулнӑ пулсан хальхинче асамат кӗперӗ евӗрлӗ тӗрлӗ тӗссемпе сӑрланса ларчӗ. Улшӑнӑвӑн тӗп тӗллевӗ вара блок ятне уҫӑмлӑрах кӑтартасси пулчӗ. Тӗрлӗ тӗспе сӑрлани те пайсене лайӑхрах уйӑрма май парӗ тесе шутлатпӑр.
HTML5 текен япала пирки эсир илтнӗ те пулӗ — хальлӗхе ӑна пӗтӗмешле ҫирӗплетмен пулин те чылай браузер унти хӑш-пӗр уйрӑмлӑхӗсемпе усӑ курма май парать. Паллах, ҫӗнӗрех версисем. Эпир те ыттисенчен юлас темерӗмӗр, ҫӗнӗ стандартри капӑрлату меслечӗсемпе усӑ куртӑмӑр. Firefox, Chrome браузерсенче пирӗн сайт пӗр кӑлтӑксӑр курӑнать пулсан, IE-ре аплах мар. Тӗрӗссипе, IE те кирлӗ пекех кӑтартать, анчах сирӗн 10-мӗш версирен кая мар пулмалла. Тепӗр май каласан, пирӗн сайта пӗр кӑлтӑксӑр курас килсен хӑварӑн браузерсене ҫӗнетме ан манӑр!
Паллах, капӑрлатупа кӑна ҫырлахмарӑмӑр эпир, сайтпа меллӗрех усӑ курма май пултӑр тесе тӗрлӗ ҫӗнӗлӗхсем кӗртрӗмӗр: хальхи сайт сарлака чӳречесенче сарӑлса каймасть (чики пур); хӑш-пӗр пайсенче сайтӑн сылтӑм юпи курӑнмасть (ҫапла май варринчи юпа валли ытларах вырӑн юлать); электронлӑ вулавӑшра тинех шырав ӗҫлесе кайрӗ (ку ӗҫе тӗпчевҫӗсем валли туса-ха та, анчах ыттисем те усӑ курма пултараҫҫӗ), т.
Чӑваш Енре ҫывӑх вӑхӑтра тата тепӗр ҫӗнӗ портал ӗҫлесе кайӗ. Вӑл социаллӑ пулӑшу кӳрекенсене пӗр ҫӗре пӗрлештерекенскер пулӗ. Кун пирки республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумӗ Ирина Ефимова паянхи брифингра пӗлтернӗ.
Ҫӗнӗ портала Республика кунӗ тӗлӗнче йӗркелекен «Регионсем — чикӗсӗр ҫыхӑну» курав вӑхӑтӗнче уҫма шухӑшлаҫҫӗ. Тӗнче тетелӗ пулӑшнипе республикӑри социаллӑ учрежденийӗсем пӗр тӗвве ҫыхӑнӗҫ. Пӗр тытӑмри учрежденисене, тӗрӗсрех, сывлӑх сыхлавӗн хуралӗнче тӑракансене, пӗтӗҫтерекен медицина порталӗ пур-ха. Апла тӑк, ку вӑл ҫавӑн йышширехскер пулӗ тесен те йӑнӑш мар. Раҫҫейре вара апла проект ҫук-мӗн. Тӗрӗссипе вара — шыравҫӑсенчен ыйтсан — темиҫе таранах тупса параҫҫӗ: тӗслӗхрен, Самар тӑрӑхӗнче, Тинӗҫҫум енӗнче ҫавнашкал сайтсем ӗҫлеҫҫӗ те ӗнтӗ.
Чӑваш Енӗн Информаци политики it.cap.ru текен ҫӗнӗ портал ӗҫлеттерсе янӑ. Вӑл ятарласа тӳре-шара валли шухӑшласа кӑларнӑскер. Унта тытӑмпа ҫыхӑннӑ саккунсемпе, тӗрлӗ информаципе паллашма пулать. Портал пулӑшнипе тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем хӑйсене кирлӗ документсене пӗр-пӗринчен ыйтса илейӗҫ. Ҫӗнӗ сайтра чӑваш чӗлхи валли вырӑн тупӑнманни ҫеҫ пӑшӑрхантарать — чӑвашла тума майӗсем те пур ӗнтӗ, саккунӗпе те пирӗн икӗ патшалӑх чӗлхи. Ҫак хисеплемеҫҫӗ тӳре-шарасем чӑвашсен чӗлхине.
Аса илтеретпӗр, хальхи вӑхӑтра ведомствӑсем хушшинче электронлӑ майпа ӗҫ тӑвакан 15 влаҫ органӗ, 26 муниципалитет, 291 ял тӑрӑхӗ ҫыхӑну тытать. Асӑннӑ тытӑм урлӑ халӗ республикӑра ведомствӑсем хушшинче 2 пин ытла, федерацин влаҫ органӗсем 5 пин ытла запрос янӑ иккен.
Иртнӗ уйӑхра порталпа Шупашкар, Элӗк, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Ҫӗрпӳ районӗсен, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисен администрацийӗсем, ЧР Тариф енӗпе ӗҫлекен тытӑм, Сывлӑх сыхлав, Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсем министерствисем порталпа уйрӑмах хастар усӑ курнӑ иккен.
Сӑмахӑмӑр сиплени, эмел тавраш ҫырса парни, укол туни пирки мар. Тепӗр тесен ытах чире кайсан киле те пырса пулӑшаҫҫӗ-ха, анчах паян эпир урӑххи пирки. Калаҫӑвӑмӑр ҫынсене электронлӑ майпа пулӑшу кӳресси ҫинчен. Ҫакна тухтӑрсен хушшинче анлӑ сарас тӗллевпе республикӑра кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш ҫул ӗнтӗ ятарлӑ конкурс ирттереҫҫӗ. Председатель пулса ӑна республикӑн сывлӑх сыхлавӗпе социаллӑ аталану министрӗн ҫумӗ Татьяна Богданова ертсе пыракан комисси хакланӑ.
Конкурс тӗллевӗ — «Сывӑ Чӑваш Ен» медицина порталне кӗрекен организацисем хушшинче чи лайӑх сайта палӑртасси. Хальхинче унта 29 учрежденипе врач хутшӑнма кӑмӑл тунӑ. Ҫынсене электронлӑ майпа пулӑшу кӳрессипе тата информацие уҫса парассипе Ҫӗнӗ Шупашкарти стоматологи поликлиникипе тата ЧР Сывлӑх сыхлавӗпе социаллӑ аталану министерствин штатра тӑман специалисчӗн — эндокринологӗпе танлашакан пулман иккен.
Уйрӑм номинаципе те хакланӑ сайтсене. Сӑмахран, информаци енчен уҫӑмли — Ҫӗнӗ Шупашкарти стоматологи поликлиникин сайчӗ, Куславккари район больницин сайтне ҫынсем ҫӗнӗ хыпарсемпе паллашассишӗн час-час кӗреҫҫӗ иккен.
Ҫак кунсенче тӗнче тетелӗнче Ӗпхӳри чӑвашсен П.М. Миронов ячӗллӗ вырсарни шкулӗшӗн сасӑлав пырать. Вӗренӳ учрежденийӗ хӑй пек ытти заведенисем хушшинче «Чи лайӑх сайт» ята ҫӗнсе илесшӗн кӗрешӗве тухнӑ.
Конкурс пирки «Одноклассники» халӑх тетелӗнче Ӗпхӳ ҫынни Иван Тарасов ҫапла ҫырнӑ: «Калаҫҫӗ: чӑваш ҫынни ӑссӑр ҫын, чӑваш малтан кӗвӗҫет, чӑваша чӑваш ырӑ сунмасть, пулӑшма тӑрӑшмасть, хӗрхенсе хӗлле юр памӗ, такӑнтарас тӗлӗшпе ура хума ӳркенмӗ… Конкурс кӑтартса пачӗ: калани — ултав, суя сӑмах, эпир — ун пек халӑх мар! Чӑваш — ӑслӑ, илемлӗ, маттур, хастар, паттӑр, ӗҫчен, чи шанчӑклӑ тус! Чӑвашшӑн чӑваш — чи ҫывӑх тус, тӑван-хурӑнташ! Тав сире! Ǎнӑҫу ялан пултӑр Сирӗнпе пӗрле!»
Сӑмах май, сасӑлав ыран юлашки кун пырать. Апла тӑк эсир те Ӗпхӳри вырсарни шкулӗшӗн сасӑлама пултаратӑр. Хальлӗхе уншӑн 118 компьютертан сасӑланӑ иккен.
«Мӗншӗн «Вконтакте» ӗҫлемест? Мӗншӗн тетеле кӗме май ҫук?» Ҫак ыйтусен хуравне Google, Яндекс шырав тетелӗнчӗ чӑваш, вырӑс тата ытти реогионсенчи ҫамрӑксем ӗнерхи кун тӑтӑшах тупма хӑтланкаланӑ. Юратнӑ тетел ӗҫлеме пӑрахни вӗсене самаях пӑшӑрхантарнӑ. «Контактра» социаллӑ тетеле хура списокне кӗртни ҫинчен те сӑмах тухнӑ имӗш.
Асӑннӑ ыйтун хуравне вара Роскомнадзор ӑнлантарса пама тӑрӑшнӑ. Вӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх «Контактра» тетеле йӑнӑшла хура списока кӗртне пулнӑ иккен. Тетелен пӗр пайне хуратма тӑнӑ Роскомнадзор ӗҫченӗ сайтра йӑнӑшла паллӑ лартса тӗппипех ӗҫлеме пӑрахтарнӑ.
Паянхи куна ҫамрӑксен кӑмӑлне каякан «Контактра» тетел чиперех ӗҫлет. Ӗнерхи ӗҫ-пуҫ лайӑх вӗҫленни тетелпе усӑ куракансене самаях савӑнтарчӗ ӗнтӗ.
Ӗнертенпе пирӗн сайтра «Хыпарла 2» проект ӗҫлет. Малашне хыпар ҫыракансен йышӗнче ятарлӑ икӗ ҫын пулӗ — эпир вӗсене укҫа тӳлесе тӑрӑпӑр. Калаҫса татӑлнӑ тӑрӑх хыпарҫӑсен кунне 5-шер хыпар ҫырмалла.
Эпир суйлана ҫынсем: пӗри пиҫсе ҫитнӗ журналист Вера Эверкки (вӑл «Тӑван Ен» хаҫатра нумай ҫул ӗҫленӗ), тепри — И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн студентки Анастасия Владимирова (вӑл 3-мӗш курсра вӗренет).
Хыпарҫӑсем тӗрлӗ пулӑмсене ҫутатса тӑрӗҫ: Шупашкартисене те, республикӑрине те. Тулай чӑвашӗсен хыпарӗсем те пулӗҫ. Верӑпа Настя ӗҫӗ сирӗн кӑмӑла каясса шанса тӑратпӑр.
«Хыпарла 2» проект пуҫарнӑ май сирӗн хыпарсене те малтанхи пекех вырнаҫтарӑпӑр — «Хуш» каҫӑпа усӑ курса кӗртмелле ҫеҫ. Паллах, ытти хыпарсемшӗн малашне эпир укҫа тӳлеме пӑрахӑпӑр. Сӑмах май, «Хыпарла» проектри парӑма эпир майӗпен пӗтерсе пыратпӑр.
Ҫапла, ӗнертенпе пирӗн сайтра хыпарсен йышӗ 2 500 иртрӗ. Малтанхи кӑтартӑва, 1 500 хыпар йышне эпир 2011 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче ҫитсеччӗ (2 пин шутне палӑртмасӑр хӑварса). 500 хыпара ҫырма ун чухне пире ҫулталӑк (2010, ҫурла вӗҫӗ) кирлӗ пулчӗ пулсан, хальхинче информаципе пуянланас ӗҫ самах хӑвартланчӗ теме пулать.
Унсӑр пуҫне пирӗн малашне ҫӗнӗ проект ӗҫлеме пуҫлӗ — «Хыпарла 2». Унпа килӗшӳллӗн эпир ятарласа икӗ журналиста тытӑпӑр — вӗсем кунне 5-шер хыпар ҫырма шантараҫҫӗ. Кама илессине палӑртрӑмӑр теме пулать — ун пирки сире, вулаканӑмарсем, ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пӗлтерӗпӗр. Кашни кун пирӗн сайт 10 ҫӗнӗ хыпарпа пуянланса пыни пирӗн сайтра ҫӗнӗ ҫынсем ытларах явӑҫасса шанатпӑр.
Енчен те сирӗн Чӑвашри тӗрлӗ енлӗ хыпар-хӑнара пӗлсе тӑрас килет пулсан — пирӗн пата хӑнана кашни кунах кӗрсе тухни пӑсмӗ. Эпир тӳре-шаран ӗҫӗнчи кӑлтӑкӗсене те, вӗсен ӳсӗмӗсене те палӑртсах тӑрӑпӑр. Тӗрлӗ сферӑри хыпарсене ҫутатӑпӑр — ял хуҫалӑхӗнчен пуҫласа экономика таранах. Чӑваш ҫӗрӗнчисене ҫеҫ мар, Раҫҫейпе тӗнче шайӗнчисем те пулӗҫ.
Электронлӑ сӑмахсарсен сайчӗпе Windows 8 операци системинче усӑ курма пулать. Ятарлӑ приложенине Мирон Толи ҫырнӑ.
Приложени сайтри базӑпа усӑ курать, ҫавӑнпа та унӑн ӗҫӗ валли тӗнче тетелӗпе ҫыхӑну кирлӗ. Хальлӗхе приложение ансат мелпе хатӗрленӗ, ҫавӑнпа та авторӗ программҫӑсенчен, ӳнерҫӗсенчен пулӑшу ыйтать. Усӑллӑ сӗнӳпе пулӑшнишӗн те хавас вӑл.
Приложенин кочӗ, унпа паллашас кӑмӑл пур пулсан, кунта вырнаҫнӑ: github.com/mirontoli/chuvash-dict. Авторпа «Контактра» е тӗвӗт (твиттер) урлӑ ҫыхӑнма пулать.
Сӑмах май, электронлӑ словарьсен ӗҫне Мирон Толи хӑй те хутшӑнса — вӑл тӑрашнипе унта «Никольскийӗн чӑвашла-вырӑсла словарӗ» сӑмахсара кӗртме май пулчӗ.
+14.3 °C