Паянхи кун Раҫҫейре Сталинград ҫывӑхӗнче фашистла нимӗҫсен ҫарне ҫапса аркатнине паллӑ тӑваҫҫӗ. Шӑп та лӑп 70 ҫул иртрӗ унтанпа.

Патӑрьел районӗнчи Ыхраҫырми ялӗнче ҫак кун тӗлне ытларикунах, кӑрлачӑн 29-мӗшӗнчех хатӗрленме тытӑннӑ — вӗсем ятарлӑ кӗнеке куравӗ йӗркеленӗ.

Сталинград (паянхи Волгоград) патӗнчи ҫапӑҫу Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче пысӑк вырӑн йышӑнать — 1943 ҫулта тӑшмана кунта ҫапса аркатнӑ хыҫҫӑн пирӗн ҫӗршыв ҫӗнтерӳ ҫулӗ ҫине тӑнӑ тесен те йӑнӑш пулмӗ. Ҫак ҫапӑҫу 200 кун тӑсӑлнӑ — нумай юн тӑкӑннӑ ун чух, нумай пурнӑҫ татӑлнӑ. Совет ҫарӗ 700 пин ытла ҫынна ҫухатнӑ е вӑйлӑ амантнӑ кунта.

Шупашкар районӗнчи Юртукасси ялӗнче вырнаҫнӑ клуб-музей ӗҫченӗсем уйӑхра икӗ хутччен килсерен ҫӳреҫҫӗ. Кашни вулакана кӗнекепе тивӗҫтерес тесе ырма-канми тӑрӑшаҫҫӗ: вулавҫӗсем ыйтакан кӗнекесемпе тивӗҫтереҫҫӗ, ҫӗннисем пирки каласа параҫҫӗ.

Куҫса ҫӳрекен вулавӑшпа тӑтӑшах усӑ куракансен шутне пушӑн 8-мӗшӗнче 92 ҫул тултаракан Трофимова Клавдия Ивановна та кӗрет. Хӑйӗн ӗмӗрӗнче 4 ача ӳстерсе 8 мӑнукпа тата мӑнуксен 7 ачипе савӑнса пурӑнакан кинемей чӑвашла хаҫат тата кӗнеке вулама юратать. Вулавӑш ӗҫченӗсем те вӑл ыйтнӑ кӗнекесене вӑхӑтра илсе килсе пама тӑрӑшаҫҫӗ!

Ачасем ӑсталанӑ сырӑшсем

Ҫӗрпӳ районӗнчи Апакасси ял тӑрӑхӗнче «Кайӑксене хӗлле тӑрантар» ятлӑ мероприяти иртрӗ. Уйрӑмах Апакассинче вӗренекен ачасем тӑрӑшрӗҫ — 1–4, 5, 7 классенчи шкул ачисем 30 ытла сырӑш ӑсталарӗҫ. Кам мӗнле пӗлет — ҫавнашкал хатӗрленӗ. Тӗрлӗ тӗслӗ сырӑшсем нумаййине кура вӗсене урама ҫакиччен ятарлӑ курав та ирттерчӗҫ.

Паллах, чаплӑ ҫитеркӗчсене тӑвас ӗҫе ашшӗ-амӑшӗ те хутшӑннӑ — ҫавна май шкулта вӗрентекенсемпе ял тӑрӑхӗнче ӗҫлекенсем ачасене ӗҫе вӗрентнӗшӗн, ҫутҫанталӑка упрама хӑнӑхтарнӑшӑн ашшӗ-амӑшӗсене пысӑк тав сӑмахӗ каларӗҫ.

Курав хыҫҫӑн сырӑшсене шкул лаптӑкӗнче ҫакса тухрӗҫ. Вӗҫен кайӑксем валли апатне те хурса пама манмарӗҫ.

«Пенси» сӑмаха чӑн чӑвашла куҫарсан вӑл «тӳлев» тенине пӗлтерет. Историре пӗрремӗш хут пенси пама тытӑнаканни Рим диктаторӗ Юлий Цезарь пулнӑ. Ҫапла майпа вӑл ватӑ салтак-ветерансене хӗсметре тӑнӑшӑн палӑртнӑ. Каярахпа хӑш-пӗр ҫӗршыв патшисем хӑйсен юратнӑ ҫыннисене акӑш-макӑш пысӑк пенсисем парса «тӑрантса» тӑнӑ. Ӗҫлесе канӑва тухнӑ ҫынсене пенси парассине чӑн малтан 1889 ҫулта Германире Отто фон Бисмарк канцлер йӑлана кӗртнӗ. Ҫак саккуна йышӑнни ҫӗршывӑн хыснине пысӑк йывӑрлӑх кӳмен, мӗншӗн тесен вӑл вӑхӑтра рабочисен ытларахӑшӗ аллӑ ҫула ҫитичченех ҫӗре кӗнӗ.

Пирӗн ҫӗршывра пенси 1956 ҫултанпа йӑлана кӗнӗ. Малтанласа ӑна хула ҫыннисене ҫеҫ панӑ, 1964 ҫулта вара Н.С.Хрущев хушӑвӗпе килӗшӳллӗн колхозниксем те ҫак тӳлеве илме пуҫлаҫҫӗ. Хальхи Раҫҫейре те ӗҫлесе канӑва тухнӑ ҫынсене Патшалӑх пенси парса пулӑшать. Хӑш-пӗрисемшӗн ҫакӑ — пурнӑҫа тытса пымалли пӗртен-пӗр тупӑш ҫӑлкуҫӗ. Вӑхӑтран вӑхӑта, хаксем тата коммуналлӑ тӳлевсем ӳссе пынӑ май, пенси виҫи те ӳссе пырать. Раҫҫей правительстви кун пирки ятарласа Постановленисем кӑларать. Сӑмахран, кӑрлачӑн 23-мӗшӗнче те 26-мӗш номерлӗ Постановлени ватлӑха е сусӑрланнине пула паракан пенси виҫи 6,6% ӳсни ҫинчен пӗлтерет.

Малалла...

Етӗрнери тӗп вулавӑшра Еремин Владимир Петрович педагог 85 тултарнине халалласа экспозици уҫӑлнӑ. Ӑна Етӗрне район архивӗ пулӑшнипе хатӗрленӗ.

Вулавӑш хӑнисем Владимир Ереминӑн тӗрлӗ удостоверенийӗсемпе, хисеп тата тав хучӗсемпе, сӑнӳкерчӗкӗсемпе паллашма пултараҫҫӗ — вӗсенче унӑн кун-ҫулӗ сӑнланнӑ.

Еремин Владимир Петрович — педагог. Педагогика училищинчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн вӑл Етӗрнери ПТУ-ра вӑй-хал культурине вӗрентессин ертӳҫи пулнӑ. Кайран пуҫламӑш ҫар хатӗрлевне ертсе пынӑ. Ӗҫре хастар кӑтартнӑшӑн ӑна «Тӑван Ҫӗршывӑн 1941–1945 ҫҫ. аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче хастар ӗҫленӗшӗн», «Ӗҫ ветеранӗ» медальсемпе, «РСФСР профтехвӗренӳ отличникӗ» «Союзри «Ӗҫ резервӗсем» спорт пӗрлӗхӗн хисеп палли» паллӑсемпе, хисеп тата тав хучӗсемпе чысланӑ.

Аркадий Айдак

Кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче Етӗрне район администрацийӗн пуҫлӑхӗ 36-мӗш хушӑва алӑ пусса Тури Ачакри тӗп пӗлӳ паракан вӑтам шкула Аркадий Айдак ятне панӑ. Малашне ҫак шкул «Чӑваш Республикинчи Етӗрне районӗн «Аркадий Айдак ячӗллӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан Тури Ачак тӗп вӑтам шкулӗ» муниципалитетӑн пӗтӗмӗшле вӗренӳ бюджет учрежденийӗ» ятлӑ пулӗ.

Ҫавӑн пекех «Ачак» Чӑваш Республикин этноҫутҫанталӑк паркне» те Аркадий Айдак ятне парасси пирки проект хатӗрленӗ. «Сӑр» автоҫул енчен «Ленинская искрӑна» кӗнӗ вырӑнта вара А.П. Айдак ячӗпе астӑвӑм стеллине туса лартма йышӑннӑ.

Айдак Аркадий Павлович 1937 ҫулхи ҫӗртмен 7-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Чурпайра ҫуралнӑ. 1961 ҫулта И.Я.Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагигика институчӗн историпе филологи факультечӗн вырӑс-чӑваш уйрӑмне пӗтерсе аслӑ пӗлӳ илнӗ.

Малалла...

Виҫӗмкун, кӑрлачӑн 29-мӗшӗнче, Етӗрнери Культура ҫуртӗнче Тани Юн актисӑна аса илчӗҫ — «Слава и трагедия Тани Юн» (чӑв. Тани Юн чапӗпе асапӗ) театрланӑ литература каҫӗ иртрӗ. Ӑна паллӑ актриса ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине паллӑртса ирттерчӗҫ.

И.С. Масимов-Кошкинскийӗн мӑшӑрне аса илсе иртрренӗ каҫра тӗрлӗ тӳре-шарасӑр пуҫне Тани Юн пӗртӑван хӗрӗ, Етӗрнере ҫуралса ӳснӗ Светлана Березкина, Пётр Градов сӑвӑҫ-тӑлмач, Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ актёрӗ Андрей Градов, Светлана Асамат сӑвӑҫ тата ыттисем пулчӗҫ. Светлана Березкина хальхи вӑхӑтра Тани Юнпа И.С. Максимов-Кошкинскийсен япалисене упрать, вӗсен ӗҫӗ-хӗлне ҫутатас ӗҫре вӑй хурать.

Литература каҫӗнче Етӗрнери тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем Тани Юнӑн пурнӑҫри саманчӗсене кӑтартса унӑн кун-ҫулне ҫутатса пачӗҫ. Ҫавӑн пекех сӑвӑсем вуларӗҫ, Тани Юн монологӗсене сцена ҫинчен каласа пачӗҫ, «Сӑр ен» халӑх ансамблӗ юрӑсемпе савӑнтарчӗ.

Малалла...

Чӗмпӗрти чӑваш ҫурчӗ

Чӗмпӗр хулинче Чӑваш ҫурчӗ уҫӑлчӗ. Адресӗ: Лев Толстой урамӗ, 12-мӗш cурт. Ун хуҫи — Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗ (УОЧНКА). Халӗ ун председателӗ — В.И.Сваев — кунта ларать.

Чи малтан кунта «Канаш» хаҫат редакцийӗ куҫса килчӗ. Ҫӗнӗ вырӑнта пӗр номер хаҫат кӑлартӑмӑр ӗнтӗ. Ҫаплах ку ҫуртра «Еткер» телекӑларӑм редакцийӗ тата Кӗрешӳ федерацийӗ вырнаҫнӑ.

Чӑваш ҫурчӗ И.Я. Яковлев палӑкӗ патӗнче, урам урлӑ чалӑш ларать — 50 метрта ҫеҫ. Пӗр хутлӑ ҫурта юсаса ҫӗнетме УОЧНКА ҫумӗнчи чӑваш арӗсен «Эртел» ушкӑнӗ нумай укҫа-тенкӗ тӑкакларӗ.

Ҫапла вара УОЧНКА чӑвашсене пӗр йӑвана пухрӗ.

«Янташ» хӗрӗсем

Нарӑсӑн 14-15-мӗшӗнче «Салют» культура керменӗнче Анатолийпе Надежда Никитинсем Юрату кунне халалласа «Ах, юрату, юрату» пысӑк концерт ирттереҫҫӗ! Пуҫламӑшӗ 18 сехет те 30 минутра.

Концертра «Янташ» ушкӑнпа пӗрле ытти паллӑ артисемсем те хутшӑнаҫҫӗ: Сергей Павлов, Валерий Клементьев, Александр Нефрит, Дипендра Мани тата ыттисем.

Пурне те ҫак концерта йыхравлатпӑр!!!

«Янташӑн» тепӗр концерчӗ вара Трактор тӑвакансен кульутра керменӗнче пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче иртӗ!

Вӑйӑ саманчӗ

Иртнӗ канмалли кунсенче Вӑрмарти хоккей лаптӑкӗнче Вӑрмарпа Тӑвай районӗсен хоккей ушкӑнӗсем хушшинче тӗлпулу иртрӗ — вӗсем ҫак вӑйӑра хӑйсен ӑсталӑхне тӗрӗслерӗҫ.

Кӳршӗллӗ районсен ушкӑнӗсен тӗлпулӑвӗ 5:5 счётпа вӗҫленчӗ. Матч хыҫҫӑнхи хушма вӑхӑтра вара мала вӑрмарсем тухрӗҫ — 2:1.

Пӗлме: нарӑсӑн 14–15-мӗшсенче Йӗпреҫре республикӑн VI хӗллехи ял спорт вӑййисем иртӗҫ. Ку тӗлпулу икӗ ушкӑншӑн та ҫак ӑмӑртӑва хатӗрленас тӗлӗшпе самай пысӑк пулӑшрӗ теме пулать.

Сӑнсем (85)