Республика шайӗнче иртекен «Чӑваш Ен литератури: 2013 ҫулхи чи вуланакан кӗнеке» конкурспа килӗшӳллӗн Йӗпреҫ районӗнчи Чӑваш Тимеш ял тӑрӑхӗнче «Нарспи» вулатпӑр» флешмоб ирттернӗ. Унта Константин Ивановӑн поэмине ушкӑнпа вуланӑ.

Акцие хутшӑнакансем поэма сыпӑкӗсене сасӑпа вуланӑ. Вӑл вулавӑшра пуҫланнӑ та урама, ял тӑрӑхӗн администрацин ҫуртне, ача пахчине, лавккана ҫитнӗ. Поэмӑна вулавӑша килекенсем те, ахаль иртен-ҫӳрен те вуланӑ.

«Нарспи» поэма шыв юххи пек тикӗссӗн янӑранӑ, хӑш-пӗр ҫӗрте хаваслӑн илтӗннӗ. Пӗр сӑмахпа, никам та айккинчен иртсе кайман, акцие пурте хутшӑннӑ. Пурте чӑваш литературин классикӗн поэмине тулли кӑмӑлпа вуланӑ.

Каҫхине вулавӑша ялти хӗрарӑмсен канашӗн элчисем пухӑннӑ. Чей ӗҫнӗ май вӗсем поэмӑна сӳтсе явнӑ, Константин Ивановӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашнӑ. Хӗрарӑмсем хӑйсен шухӑшӗсене те пӗлтернӗ. Кӗтмен ҫӗртен ирттернӗ флешмоб халӑха кӗнеке вулама илӗртнӗ.

Патӑрьелти тӗп вулавӑшра халӑха кӗнекепе ытларах туслаштарма тӑрӑшаҫҫӗ. Унта вулакансене ҫӗнӗ кӗнекесемпе те илӗртеҫҫӗ. Патӑрьелти тӗп вулавӑшра та «Чӑваш Ен литератури: 2013 ҫулхи чи вуланакан кӗнеке» конкурс иртет.

Вулавӑшра литературӑна тишкереҫҫӗ, калаҫусем ирттереҫҫӗ, вулав конференцийӗсем йӗркелеҫҫӗ. Ҫапла майпа ӗҫченсем халӑха ҫӗнӗ кӗнекесемпе паллаштараҫҫӗ.

Кӗнеке куравне чылай кӗнекене кӗртнӗ. Ҫынсем уйрӑмах А.Павловскаян «Вӗрене шывӗ те пылак», В.Эльпин «Пулас кинсем», В.Тараватӑн «Чарусӑр чӗре», «Чӑваш литературин антологийӗпе», М.Юхман «Ҫут хӗвел тӳпене хапарсан…», В.Самойлов-Раштавӑн «Шухӑша вӗҫтереймӗн ҫилпе», Г.Хлебниковӑн «Ҫут ҫанталӑк кӗвви», И.Ерофеевӑн «Тайгари вӑрӑ-хурах», В.Турханӑн «Живым надо жить» кӗнекисемпе кӑсӑкланнӑ.

Хальлӗхе А.Павловскаян «Вӗрене шывӗ те пылак», В.Самойлов-Раштавӑн «Шухӑша вӗҫтереймӗн ҫилпе», Г.Хлебниковӑн «Ҫутҫанталӑк кӗвви», В.Эльпин «Пулас кинсем» кӗнекисене уйрӑмах нумаййӑн вуланӑ. Халӗ вулавӑшра шорт-листсемпе усӑ курса ҫынсен хушшинче ыйтӑм ирттереҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхи кунӗ ҫитиччен шутлӑ кунсем юлчӗҫ теме пулать — ӑна акан 25-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫакна шута илсе Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ открытка кӑларчӗ — чӑвашлӑхшӑн ҫунакансемшӗн вӑл кӑмӑла каясса шанатпӑр. Открыткӑна «СУМ» лавккара туянма пулать. Хакӗ ыттисен пекех — 20 тенкӗ.

Чӑваш чӗлхи кунӗ ячӗпе кӑларнӑ открыткӑра Геннадий Волковӑн сӑмахӗсене вырнаҫтартӑмӑр: «Чӑваш чӗлхи ... пирӗншӗн вӑл асаттесен пехилӗ, асаннесен кӗлли, пирӗншӗн вӑл вӑрман сулхӑнӗ, тӑп-тӑрӑ ҫӑлкуҫ шывӗ, пирӗншӗн вӑл чӗре таппи, чун хавалӗн чи ачаш хусканӑвӗсем, пирӗншӗн вӑл пурнӑҫ...»

«СУМ» лавккара ҫавӑн пекех ытти открыткӑсене, чӑвашла укҫа конверчӗ те туянма май пур. Ҫывӑх вӑхӑтра эпир Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе тата ҫуралнӑ кун ячӗпе парнелемелли чӑвашла открыткӑсем кӑларма шутлатпӑр.

Ыран — Константин Иванов ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ кун. Энциклопедисенче вӑл пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче вилнӗ тесе палӑртаҫҫӗ, анчах та чӑннипе, ҫӗнӗ стильне шутласан вӑл шӑп та лӑп ыранхи куна лекет.

Ҫак куна асӑнса тата кӑҫӑл Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулнине шута илсе ыран, пушӑн 26-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологи факультечӗн студенчӗсем, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫтешӗсем, ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗ Шупашкарти академи драма театрӗ ҫумӗнчи палӑк патне чечек хума тухӗҫ. Мероприяти 13 сехетре иртӗ. Пурне те йыхравлаҫҫӗ.

М7 федераци автоҫулӗ ҫинче, Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси ҫывӑхӗнче (инкек ҫавӑнта пулнӑ. Массӑллӑ информаци хатӗрӗсем авари Кӳкеҫри ҫул ҫаври тӗлӗнче тесе хыпарални тӗрӗс мар) ҫул ҫинчи пысӑк инкек пирки эпир пӗлтернӗччӗ.

Аса илтеретпӗр, ӗнер водительпе тӑватӑ пассажир вилнӗ, вӗсенчен виҫҫӗшӗ чӗрӗллех ҫуннӑ-мӗн. Тӗрлӗ сурана пула 11-ӗн пульницӑна лекнӗ, вӗсенчен саккӑрӑшне ӗнер реанимацие хунӑччӗ.

Вилнисен тӑванӗсен 2 миллион та 25 пин тенкӗ компенсаци илме ирӗк пур. Кун пирки Страховщиксен наци пӗрлешӗвӗн президенчӗ Андрей Юрьев пӗлтернӗ. Аманнисене те тӳлемелле. Сурана кура — 2 миллион тенкӗ таран.

Андрей Юрьев каланӑ тӑрӑх, пассажирсене турттаракан компани пассажирсен умӗнче «УралСиб» страхлакан ушкӑн Шупашкарти филиалӗнче страхланнӑ.

«УралСиб» страховка килӗшӗвӗ пуррине тата компенсацие тӳлеме хатӗррине ҫирӗплетнӗ иккен.

Компенсаци илес тесен ҫул-йӗр ҫинче инкек пулни ҫул-йӗр инспекторӗсем панӑ справка, паспорт, сывлӑха епле сиен кӳни ҫинчен тухтӑрсем панӑ справка кирлӗ.

Малалла...

Вӑраха кайнӑ ҫуртсем. Хваттере харӑссӑн туянма йывӑррине кура тепӗр ҫынсем строительствӑна пӗчӗкшерӗн укҫа хывса хваттерлӗ пулма ӗмӗтленеҫҫӗ. Анчах пӗр вӑхӑтра ун пеккисем шӑнман пӑр ҫине сахаллӑн мар ларса кайнӑччӗ. Теприсем хӑйсен пур кӗтесне сутса ярса хӑтлӑрах пурӑнма ӗмӗтленнӗ май нимсӗр-мӗнсӗр тӑрса юлнӑччӗ. Юлашки вӑхӑтра патшалӑх ҫак ыйтӑва хӑй еккипе яма пӑрахрӗ. Паян ҫурт хӑпартакансене ҫирӗп тӗрӗслеҫҫӗ темелле.

Чӑваш Енӗн Строительство министерстви те ун пек объектсене ҫитсе-пӑхсах тӑрать. Ку ведомствӑн реестрӗнче паян — йывӑрлӑхлӑ икӗ ҫурт шутланать. Ҫавсенчен пӗри Шупашкарти 9-мӗш Пилӗкҫуллӑх проспектӗнче вырнаҫнӑ. Хайхи ҫурта епле хӑпартса пӗтернинчен 161 ҫын шӑпи килет.

Кӑҫал туса пӗтермелли ҫав объекта хӑпартакан организаци ҫине тӑрса тӑрӑшнине ӗнентерет министерство.

Чӑваш патшалӑх академи симфони капеллин симфони оркестрӗ 15 ҫулхине паллӑ тӑвать. Ку коллектива Раҫҫей халӑх артисчӗ, Морис Яклашкин художество ертӳҫи тата тӗп дирижер пулса ертсе пырать.

Симфони оркестрӗнче паян 70 ытла артистпа музыкант. Ҫӳллӗ шайри профессионалсем тӗрлӗ жанра тата музыка направленине куракан патне ҫитереҫҫӗ. Ҫапах та ушкӑн хӑйӗн тӗп тӗллевӗ чӑваш наци юрӑ-ҫеммине упраса хӑварасси тата ӑна малалла аталантарасси тесе шухӑшлать. Репертуарта паян Федор Павловӑн, Степан Максимовӑн, Анисим Асламасӑн, Владимир Иванишинӑн, Григорий Хирпӳн, Филипп Лукинӑн, Федор Васильевӑн, Тимофей Фандеевӑн классика пулса тӑнӑ хайлавӗсем янӑраҫҫӗ.

Чӑваш юрри-ҫеммипе пӗрлех оркестр вырӑс тата ют ҫӗршыв классикине те куракан патне ҫитерет. Кунта И.С. Бахӑн «Магнификат», В.А. Моцартӑн «Реквием» вокалпа симфони пысӑк хайлавӗсене тата ыттине асӑнма пулать.

Раҫҫейри чи лайӑх симфони ушкӑнӗсенчен пӗри шутланакан коллектив ыран, пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, тата акан 3-мӗшӗнче музыка уявне йыхравлать.

Шупашкар районӗнче ветеринари правилисемпе нормисене пахӑнманни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Районти ветеринари службин ӗҫченӗсем чылай йӗркене пӑснӑ-мӗн.

Ишекре ветеринари участокӗ пур. Анчах вӑл ӑҫта вырнаҫнӑ? «Шупашкар районӗнчи чӗрчунсен чирӗсемпе кӗрешекен станци» патшалӑх служби «Ёлочка» ача пахчин ҫуртӗнче вырнаҫнӑ иккен.

Паллах, ку — ветеринари йӗркисене пӑсни. Кунти ветеринари участокӗн ӗҫченӗсем пӗлтӗрхи пуш уйӑхӗнчен пуҫласа чирлӗ чӗрчунсене регистрацилемелли журнала тытса пымаҫҫӗ. Вакцинаци ирттернине кӑтартакан актра иммунизаци тунӑ йытӑсен хуҫисен адресӗсене те кӑтартман.

Кун пирки Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтерет.

Хамӑрӑн тымарсем пирки манмалла мар. Уйрӑмах — халь. Кашни ачанах тӑван патшалӑх историне хисеплеме вӗренмелле. Ҫакӑн пек тӗллевсем лартнӑ республикӑри пӗр хулара иртнӗ канашлура.

Улатӑрта регионсен хушшинче «Социокультура тымарӗсем» канашлу иртнӗ. Унта ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та ҫитнӗ.

Михаил Васильевич канашлӑва уҫнӑ май чӑваш халӑхӗ пуян культурӑллӑ пулнине, хӑйӗн йӑли-йӗркине куҫ пек упранине палӑртнӑ. Ҫак пуянлӑха ӑруран ӑрӑва куҫармаллине те каланӑ Михаил Игнатьев.

«Социокультура тымарӗсем» канашлу вӗрентекенсене чӑн-чӑн патриотсене хатӗрлеме те пулӑшать. Улатӑр хули сӑнав лапамӗ шутланать. Ҫак проекта мӗншӗн шӑпах ҫак хула пурнӑҫа кӗртме тытӑнни те ахальтен мар. Чылайӑшӗ Улатӑра православиллӗ Атӑлҫин центрӗ тесе шутлать. Проекта хула духовенстви хастар хутшӑнать.

«Социокультура тымарӗсем» вӗренӳ курсӗпе килӗшуллӗн ачасем тӑван ен историне тарӑннӑн вӗренеҫҫӗ, паллӑ ҫынсем пирки пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех ӳнерпе, живопиҫпе паллашаҫҫӗ.

Бизнес инфраструктурине аталантарма Раҫҫей Правительстви регионсене 1,6 миллиард тенкӗ ытла уйӑрма йышӑннӑ. Пӗчӗк тата вӑтам бизнесӑн инфраструктурине аталантарма тесе уйӑракан «кӗмӗл» пирӗн республикӑна та тивӗҫӗ. Раҫҫей премьер-министрӗ Дмитрий Медведев алӑ пуснӑ хушупа килӗшӳллӗн пире 49 миллион тенкӗ ытла лекмелле.

Ҫын аллинчи укҫӑна шутлама хушмаҫҫӗ те, анчах республикӑн Экономика аталанӑвӗн, промышленноҫ тата суту-илӳ министерстви ытти регионпа ӳркенмесӗрех танлаштарса пӑхнӑ. Мускавран уйӑракан ҫав укҫа виҫипе эпир ытти регион хушшинче 12-мӗш вырӑн йышӑнатпӑр иккен. Тупра пуринчен ытла Мускав облаҫне каймалла: унта 276 миллион тенкӗ ытла яма пӑхса хӑварнӑ. Тутартсан Республикине 185 миллион тенкӗ лекӗ. Пирӗнпе кӳршӗллӗ регионсене пирӗнтен сахалтарах уйӑрӗҫ.