Паян Шупашкарти «ЭКСПО-КОНТУР» суту-илӳпе курав центрӗнче «Ҫӗрулми – 2017» курав уҫӑлнӑ. Ӑна уҫнӑ ҫӗре ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев, РФ Федераци Пухӑвӗн Федераци Канашӗн пайташӗ Вадим Николаев, Пӗтӗм Раҫҫейри А.Г.Лорх ячӗллӗ ҫӗрулми хуҫалӑхӗн ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗн директорӗн ҫумӗ Борис Анисимов, Шупашкар хула пуҫлӑхӗн ҫумӗ Виктор Горбунов хутшӑннӑ.

Курава РФ Ял хуҫалӑх министерстви тата Раҫҫейри Ҫӗрулми пӗрлӗхӗ пулӑшнипе йӗркеленӗ. Михаил Игнатьев тухса калаҫнӑ чухне РФ Президенчӗ Владимир Путин ҫӗрулми экспортне аталантарма тӗллев лартнине палӑртнӑ. Элтепер хамӑрӑн, Чӑваш Ен ҫӗрӗ ҫинче ӳсекен вӑрӑсем пулассине пӗлтернӗ. Ку – питӗ лайӑх, мӗншӗн тесен ют ҫӗршывран вӑрлӑх кӳрсе килме укҫа сахал мар кирлӗ. Пӗр килограмӗшӗн 60-70 тенкӗ тӳлемелле.

Кӑҫал курава Раҫҫейри 22 регион хутшӑнать. Ҫӗрулмине ҫӗнӗ технологипе ӳстерекен компанисем, фирмӑсем вӑрлӑхӗпе паллаштараҫҫӗ.

«Ҫӗнтерӳшӗн» хаҫат иртнӗ уйӑхра 85 ҫул тултарчӗ. Нарӑсӑн 8-мӗшӗнче ҫак куна чаплӑ уяв туса палӑртнӑччӗ. Ҫитес эрнери шӑматкун вара, пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, хаҫат мини-футбол ӑмӑртӑвне ирттерет, пурне те хутшӑнма чӗнет. Мечӗк хӑвалас тесен 7 ҫынран кая мар ушкӑн йӗркелемелле, тата тепӗр ҫын представитель тивӗҫне пурнӑҫламалла.

Ӑмӑрту Йӗпреҫри «Патвар» ятлӑ вӑй-хал культурипа сиплев комплексӗнче иртмелле. Пуҫламӑшӗ 10 сехетре.

Ку турнира хаҫат кашни ҫул ирттерет. Ҫӗнтерӳҫӗ куҫакан кубока тивӗҫет. Ҫавӑн пекех ушкӑнри кашни ҫынна ҫурҫуллӑх хаҫат ҫырӑнса параҫҫӗ, медальпе чыслаҫҫӗ. 2-мӗшпе 3-мӗш вырӑн йышӑннисене диплом парӗҫ тата медальсем.

Шупашкарти 4-мӗш гимназие нумай ҫул хушши чӑрмав кӳрекен никӗс валли чавнӑ шӑтӑка хупласа хума йышӑннӑ. Ку йышӑнӑва хула админисстрацийӗ вырӑна ҫитсе тишкернӗ хыҫҫӑн тунӑ. Комисси пӗлтернӗ тӑрӑх «Два капитана» (чӑв. Икӗ капитан) пулмалли катлован вырӑнне машинсем тӑратмалли парковка тӑвасшӑн. Ҫавӑн пекех ӑна пӗтернӗ хыҫҫӑн шкула ҫитмелли ҫула лайӑхлатма май пулӗ. Ку ӗҫе тума ҫавӑн пекех юнашар вырнаҫнӑ металл гаражсенчен хӑтӑлма тивӗ.

Энгельс урамӗ, 1а адрес ҫумӗнчи никӗс шӑтӑкӗ 4-мӗш гимназие нумай ҫул лӑпкӑлӑх памасть. Ҫурта хӑҫан хӑпартма пуҫласси паллӑ мар, ҫавӑнпа та шӑтӑк ҫумӗнчи ҫӗр ишӗлет. Пӗр ҫулхине шкул карти те унталла ишӗлсе аннӑччӗ. Ҫавӑн пекех гимназие ҫитерекен тротуар та ҫурӑлса тайӑлнӑччӗ.

Пӗрлехи транспорт карточкин (ПТК) операторӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ЕТК карточкине йӳнерехпе сутас тапхӑра пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗччен тӑснӑ. Кун пирки «Советская Чувашия» хаҫат пӗлтерет.

Ҫул хакӗ иртнӗ уйӑхӑн 20-мӗш кунӗнчен пуҫласа ӳсрӗ. Пӗрлехи транспорт карточкипе тӳлесен маршруткӑпа, троллейбуспа е автобуспа ҫӳреме хака 4 тенкӗ йӳнӗрех тунине пула чылай ҫын ҫав карточкӑпа усӑ курма тӗмсӗлет. Хӑй карточки вара тӳлевсӗр мар, ӑна туянас тесен 100 тенкӗ кӑларса хума тивӗ. Карточкӑллӑ пулас шутлӑ ҫынсем нумай пулнӑран ПТК операторӗ нарӑс уйӑхӗнче ӑна 70 тенкӗпе сутасси пирки пӗлтернӗччӗ. Ҫапла май уйӑх вӗҫленнӗ кунсенче карточка сутнӑ вырӑнсенче уйрӑмах пысӑк черетсем йӗркеленнӗ. Ҫакна шута илсе ПТК операторӗ 70 тенкӗпе сутас тапхӑра пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗччен тӑснӑ.

Хальхи вӑхӑтра троллейбусра укҫан тӳлесен ҫул хакӗ 17 тенке ларӗ, карточкӑпа — 13 тенке. Автобусра — 18 тата 14 тенкӗ; маршрутлӑ автобуссенче — 22 тенкӗпе 18 тенкӗ. Каласа хӑварас пулать, Шупашкартан Ҫӗнӗ Шупашкара ҫӳрекен маршрут автобусӗсенче хула тӑрӑх ҫеҫ кайсан укҫан тӳлесен йӳнӗрех ларать. Водителе 20 тенкӗ ҫеҫ тӳлеме тивӗ. ПТК карточкипе вара хаклӑрах пулӗ — 24 тенкӗ.

Малалла...

Чӑвашрадио хушӑран хушӑ, уйрӑмах телевиденипе радио юбилейӗсем умӗн, янкӑс саслӑ пӗр хӗрарӑма сӑмах парать. Эх, ҫаптарать ҫакскер, хӑлхуна тӑратса тӗлӗнсе кӑна лар! Вӑл хӑйӗн ӗҫченлӗхӗпе тата тӑкӑнса тӑракан таланчӗпе тӗлӗнтерет: спектакльсемпе концертсем нумай ӳкерсе кӑтартнӑ иккен, тележурналистикӑра ҫӗнӗ жанрсем никӗсленӗ, радиофестивальсемпе ялтан яла ҫӳренӗ, ҫамрӑксен юратнӑ передачине, «Ӑраскала», пуҫарса янӑ тата ытти те.

Эпир мӗн ачаран ҫакна ӗненсе ӳснӗ: пирӗн телевиденипе радио тӗнчере чи лайӑххи, вӑл тӗрӗссине кӑна калать тата кӑтартать. Апла пулсан, чыс та мухтав телерадио ӗҫченне!

Анчах Чӑваш АССРӗн телевиденипе радио комитечӗн председателӗ пулнӑ П.А. Крысин кӑларнӑ «Буквы складываю в слово» (Шупашкар, 2007) кӗнекине уҫса пӑхатӑн та ҫӳлерех асӑннӑ «никӗслевҫе» тав туса пуҫ таяс шухӑш таҫта кайса ҫухалать.

Кӗнеке титулӗ ҫине Раҫҫей вӗрентӳ министерствин тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн ячӗсене вырнаҫтарнӑ, унта паянхи журналистика аталанӑвӗн нумай ыйтӑвне ҫӗкленӗ. П.А.

Малалла...

Йывӑр тиевлисене вӑхӑтлӑха чарӗҫ

Ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗччен Чӑваш Енре регион пӗлтерӗшлӗ тата муниципалитетсем хушшинчи ҫулпа йывӑр тиевлӗ автомобильпе ҫӳреме чарӗҫ. Кашни ҫуркунне йышӑнакан ҫак чару асфальта упраса хӑварас тенипе ҫыхӑннӑ.

Ҫапах та пур транспорта пырса тивмӗ ку чару. Халӑхсем хушшинче транспорт турттаракан, инкеклӗ лару-тӑрӑва пӗтерме васкакан машинӑсен, пассажирсене турттаракан автобуссен, эмел, апат-ҫимӗҫ, вӑрлӑх, топливо тата ытти илсе ҫӳрекен транспортӑн ҫулне пӳлмӗҫ.

Чару, сӑмах май, ҫулла та пулать. Ҫӗртме–ҫурла уйӑхӗсенче сывлӑш температури 32 градусран иртсен те йывӑр тиевлӗ машинӑсен кӑнтӑрла хутлама юрамӗ. Ҫапах та васкавлӑ службӑсен тата маларах асӑннӑ хӑш-пӗр категоришӗн чару пулмӗ. Йывӑр тиевлӗ ытти транспортӑн каҫхи вунӑ сехетрен ирхи вуннӑччен ҫула тухма юрӗ.

Мускаври чӑвашсен 2014 ҫулхи Акатуйӗ

Мускаври чӑвашсен автономине 2013 ҫултах пӗтернӗ иккен. Кун пирки Мускаври пӑлхар-чӑвашсен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Владимир Болгарский тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсен пӗринче ӗнер пӗлтернӗ.

2002 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 28-мӗшӗнче регистрациленӗ автономие пӗтересси пирки Мускавра суд пулса иртнӗ. «Халӑх пӗрлешӗвӗсем» ҫинчен саккунпа килӗшӳллӗн йӗркеленӗ организаци 2007 ҫултанпа хӑй пирки информаци тӑратман иккен. Ҫавна кура Раҫҫей Юстици министерствин Мускаври тӗп управленийӗ суда тавӑҫпа тухнӑ. Мускаври чӑвашсен автономине патшалӑх реестрӗнчен кӑларнине Владимир Болгарский пӑшӑрханса пӗлтернӗ май суд йышӑнӑвӗпе те паллаштарнӑ. Ӑна тишкерсен суда автономи пайташӗсем пыманни, ӗҫе вӗсемсӗрех пӑхса тухма ыйтни палӑрать.

Приватизацилеме кая юлман

Хваттера е пӳлӗме приватизацилеме ӗлкӗрейменнисен кулянмалла мар. Ҫак пурлӑха харпӑрлӑха куҫармалли саккун хӑй вӑйне паянтан ҫухатман.

«Приватизаци вӑхӑтне миҫе хутчен тӑсса панин шутне ҫухатрӑмӑр пулӗ. Саккуна улшӑну кӗртмессерен ӑна хатӗрлекенӗсем: «Хальхинче — юлашки хут», — тесе шиклентеретчӗҫ», — тесе пӗлтернӗ паян «Хыпар» хаҫат сайтӗнче.

Чӑн та, пӗлтӗр черетлӗ хутчен ылмаштарнӑ хыҫҫӑн приватизаци тапхӑрӗ кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вӗҫленмеллеччӗ. Анчах кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 22-мӗшӗнче 14-мӗш номерлӗ федераци саккунӗ вӑя кӗчӗ. Ҫав документра пӑхса хӑварнӑ тӑрӑх, приватизаци тапхӑрне палӑртман вӑхӑта тӑсса панӑ. Апла пулсан, социаллӑ найм меслечӗпе пурӑнакан хваттере е пӳлӗме харпӑрлӑха куҫарма кая юлман.

Михаил Игнатьевпа Валерий Шанцев

Паян, нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Сочире иртекен Раҫҫейри инвестици форумӗнче Чӑваш Енӗн тата Чулхула облаҫӗн пуҫлӑхӗсем Михаил Игнатьевпа Валерий Шанцев регионсен правительствисем килӗштерсе ӗҫлесси ҫинчен алӑ пуснӑ.

Сӑмах май, регионсем хушшинчи тавар ҫаврӑнӑшӗ халӗ те пӗчӗк мар, ҫитес вӑхӑтра кӑтартӑва 10 млрд тенке ҫитересшӗн. Ҫак цифрӑна Михаил Игнатьев пӗлтернӗ.

«Ял хуҫалӑхне аталантарма Чӑваш Республикинчен пирӗн чылай вӗренмелли пур. Тавралӑха тирпей-илем кӗртессипе те ырӑ тӗслӗхсем вӗсен самай. Эпӗ сахал мар хулана ҫитсе курнӑ. Шупашкар хули хӑйӗн илемӗпе куҫа илӗртет. Чулхулапа танлаштарсан, Шупашкарта хӑтлӑ, хитре, таса. Эпир Чӑваш Республикипе кӳршӗллӗ регионсем кӑна мар, ӗҫлеме пӗлекен чӑн-чӑн партнерсем пулса тӑтӑмӑр», — тенӗ Чулхула облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ Валерий Шанцев.

Ҫӗнӗ кӗнеке

Чӑваш кӗнеке издательствинче «Блюда чувашской кухни. Чӑваш апат-ҫимӗҫӗ» кӗнеке кун ҫути курнӑ. Унта авалтан пыракан ӗҫме-ҫимепе пӗрлех хальхи вӑхӑтри кухньӑра ҫирӗпленнӗ апат-ҫимӗҫ те вырӑн тупнӑ. Унсӑр пуҫне кӳршӗллӗ халӑхсенчен куҫнӑ, чӑвашсем тахҫантанпах хӑйсенни евӗр хатӗрлекеннисем те унта пичетленнӗ.

Ҫӗнӗ кӑларӑма хатӗрлекенӗсем – З.Л. Антипова, В.Н. Алексеев. Художникӗсем – В.Н. Гончаров, С.А. Бритвина. Фото ӳкерчӗксен авторӗ — М.А. Костарев. Чӑваш Енӗн кӗнеке издательстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗнӗ кӑларӑм 1500 экземпляр тиражпа кун ҫути кӑтартнӑ. Вӑл тӗпелтен тухма пӗлмен кил хуҫи хӗрарӑмӗсемшӗн кӑна мар, чӑваш культурипе, йӑли-йӗркипе кӑсӑкланакан ҫынсемшӗн те кӑсӑклӑ пуласса шанмалла.

Кӗнекене «СУМ» лавккара туянма пулать. Хакӗ — 175 тенкӗ.