Пӗрремӗш каналпа шӑмат кунсерен эфира тухакан «Играй, гармонь любимая» (Выля, юратнӑ хуткупӑс) телекӑларӑмра паян Чӑваш Енри пултарулӑх коллективӗсем пулчӗҫ. Эфирта Шупашкар районӗнчи «Телей», Шупашкарти «Эревет», «Уяв» ансамбльсене, Ҫӗрпӳ районӗнчи «Нестареющие сердца» тата Шупашкарти Трактор историйӗн музейӗнчи сыпӑксене кӑтартрӗҫ. Хуткупӑсҫӑсенчен Николай Алексеев, Ҫӗрпӳри Николай Ключников татӑ Эльвира Тимофеева, Комсомольски районӗнчи Михаил Луков, Етӗрне районӗнчи Михаил Михайлов, Шупашкар районӗнчи Валерий Васильев пулчӗҫ.

Аса илтерер: кӑҫал иртнӗ Ҫӗрпӳ ярмӑрккине «Играй, гармонь любимая!» кӑларӑма ӳкерекен Захар тата Анастасия Заволокинсем концертпа килнӗччӗ. Кайран вӗсем темиҫе пултарулӑх ушкӑнне телекӑларӑм ӳкернӗччӗ. Телекӑларӑма хатӗрлекенсем Шупашкарти Трактор музейӗнче чӑваш туй сыпӑкне ӳкернине те Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Паян Чӑваш Енӗн тӗп хулинче Пӗтӗм тӗнчери опера фестивалӗ черетлӗ хутчен уҫӑлнӑ. Ӑна, аса илтерер, Максим Михайлова халалланӑ.

Паянхи фестиваль шучӗпе — ҫирӗм ҫиччӗмӗш. Паян П. Чайковскин «Евгений Онегин» оперипе куракана савӑнтарнӑ. Тӗп партисенче Сартури Михаил Журков, Ярославььти Альбина Хрипкова, Беларуҫри Юрий Городецкий пулнӑ.

Кӑҫалхи фестивальте ҫавӑн пекех — Г.Доницеттин «Любовный напиток», Дж.Вердин «Риголетто» оперисемпе, «21 ӗмӗрти тенорсен» арт-проекчӗ тата, яланхиллех, гала-концерчӗ. Ют регионсенчен килнӗ сцена ӑстисем те чӑвашсене хӑйсен пултарулӑхӗпе тӗрлӗ оперӑра тӗлӗнтерӗҫ.

Опера фестивалӗ уҫӑлнӑ савӑк саманта кураканпа Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев мӑшӑрӗпе, ытти тӳре-шара пайланӑ.

Ҫӗмӗрлери икӗ предприяти Раҫҫейӗпех чапа тухнӑ. РБК журнал 2013-2016 ҫулсенчи кӑтартусене шута илсе танлаштарӑм хатӗрленӗ. Ҫӗмӗрлери икӗ предприяти ҫӗршывра пысӑк хӑвӑртлӑхпа ӳсекен ТОП-50 организацисен шутне кӗнӗ.

«Автомобиль фургонӗсен комбиначӗ» списокра 25-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Вӑл 2013-2016 ҫулсенче тупӑшне 2,2 миллиардран 6,6 миллиард тенке ҫитернӗ. Вӑл ҫар фургонӗсем, автозаксем, куҫса ҫӳрекен ҫӑлав пункчӗсем, кустӑрма ҫинчи лабораторисем тата ытти техника туса кӑларать. Продукцие ытларах РФ Хӳтӗлев министерстви, ШӖМ, МЧС, ФСИН, РЖД, «Газпром», «Транснефть» туянаҫҫӗ. Предприяти 1930 ҫултанпа ӗҫлет.

27-мӗш йӗркене вара «Ҫӗмӗрлери ятарлӑ автомобильсен савучӗ» йышӑннӑ. Вӑл тупӑшне 2,9 миллиард тенкӗрен 8,5 миллиард тенке ҫитернӗ. 1920-мӗш ҫулсенче йӗркеленнӗ савут ятарлӑ техника кӑларать. Унӑн продукцине те ытларах чухне РФ Хӳтӗлев министерстви туянать.

Чӳк уйӑхӗн 13-14-мӗшӗсенче Ҫӗмӗрлери 3-мӗш шкул ҫумӗнче хулари ҫамрӑк вӗрентекенсен «Вӗрентекен – яланлӑхах!» фестивалӗ иртнӗ. Ӑна акӑлчан вӗрентекенне Н.В.Юклановӑна халалласа йӗркеленӗ.

Ҫамрӑк педагогсем хӑйсен ӑсталӑхӗпе паллаштарнӑ. Кӑҫал унта Ҫӗмӗрле хулинчи вӗренӳ учрежденийӗсенче ачасене ӑс паракан 13 вӗрентекен хутшӑннӑ. Вӗсем икӗ кун урок ирттернӗ, жюри ҫамрӑк педагогсен ӗҫне хакланӑ. Кӑҫал конкурсра хушма пӗлӳ паракан педгогсем те тупӑшнӑ. Ку конкурса тата интереслӗрех иртме май панӑ.

Палӑртмалла: ку фестиваль Ҫӗмӗрле хулинче пиллӗкмӗш хут иртнӗ. Вӑл вӗрентӳре пӗрремӗш утӑмсем тӑвакан педагогсене уйрӑмах пулӑшать. Жюри вӗсен ӑсталӑхӗ ҫулран-ҫул ӳснине палӑртнӑ. Кашнинех грамотӑпа чысланӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене вара «Педагогика шухӑшӗсен тата вӗренӳ проекчӗсен ярмӑркки» фестивальте палӑртӗҫ.

Красноармейски районӗнче приставсем ашшӗпе ачи патне пынӑ. Вӗсем 8 ҫулти арҫын ачана амӑшӗ патне илсе каясшӑн пулнӑ.

Приставсем пырса кӗнӗ чухне арҫын шӑпах ывӑлне лаша утлантарнӑ. Пакунлисем кӗрсе тӑнине курсан ашшӗ тӳрех ӑнланнӑ: вӗсем ачана туртса илесшӗн. Хайхискер аптӑраса тӑман — лаша утланнӑ ывӑлне тарма ыйтнӑ. Ача итленӗ, ял тӑрӑх вӗҫтерсе уя виркӗннӗ. Приставсем ун хыҫҫӑн чупнӑ.

Кӑштахран ача кӳршӗ яла ҫитнине пӗлнӗ. Приставсем, ача-пӑча психологӗ, опека органӗсем тата ачан амӑшӗ унталла вӗҫтернӗ. Арҫын ачана лаша ҫинчен анма ӳкӗте кӗртнех. Ӑна амӑшне панӑ.

Ашшӗне вара куншӑн пуҫран шӑлман, 10 талӑклӑха арестленӗ.

Паян республикӑра юр хулӑнӑшӗ вырӑнӑн-вырӑнӑн 5 сантиметра ҫитнӗ. Анчах савӑнма ан васкӑр: вӑл та ирӗлсе кайӗ. Сӑмах май, кӑҫал юр виҫҫӗмӗш хут ҫуса лартать, унтан ирӗлет.

Хальхинче вӑл ҫитес тунтикун ирӗлме пуҫлӗ. Канмалли кунсенче вара йӗпе юр ҫукалӗ. Сывлӑш температури 0 градус пулӗ. Ку нормӑран 4 градус ӑшӑрах.

Тунтикун каллех ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫанталӑк 5 градус таран ӑшӑтӗ. Ытларикун та ҫумӑр ӳккелӗ. Икӗ талӑкра пӗр уйӑхри нормӑн ҫурри ҫума пултарӗ. Кӗҫнерникун каллех юр ҫуса савӑнтарӗ, эрнекун кӑштах шӑнтӗ. Ҫапах хӗл ларасса кӗтмелле мар. Чӳк уйӑхӗ вӗҫлениччен юр ҫуса лартмӗ. Хальлӗхе пӗлтернӗ тӑрӑх, уйӑх вӗҫӗнче каллех ӑшӑтать.

Шупашкарта Пӗтӗм тӗнчери кинофестивале ирттересси йӑлана кӗнӗ. Ӑна кашни ҫулах ҫу уйӑхӗнче йӗркелеҫҫӗ. Ҫитес ҫул вӑл хӑҫан йӗркеленӗ?

Паян, чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Шупашкарти кинофестивале ирттересси пирки хушу алӑ пуснӑ. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, вӑл 2018 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 21-25-мӗшӗсенче иртӗ. 11-мӗш хут йӗркеленекенскер пилӗк куна тӑсӑлӗ.

Михаил Игнатьев хушура ЧР Министрсен Кабинечӗн кинофестивале йӗркелемелли пирки палӑртнӑ. Ҫавӑн пекех Михаил Васильевич вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсене ку ӗҫе хутшӑнма, массӑллӑ информаци хатӗрӗсене кинофестивале ҫутатма сӗннӗ.

Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче ӗнер Тӗп Ваттисен канашӗн ларӑвӗ иртнӗ, унта Владимир Путин патне яма хатӗрленӗ Уҫӑ ҫырӑва хӗрӳллӗ пӑхса тухнӑ. Тӗслӗхрен, Тимӗр Тяпкин чӑваш чӗлхи паянхи кун йывӑр лару-тӑрӑва кӗрсе ӳкнин сӑлтавне ашшӗ-амӑшӗ хӑйсен тӑван чӗлхине тимлӗх уйӑрманнинче курать. «Килте чӑвашла калаҫма пуҫланӑ хыҫҫӑн кӑна шкулсемпе ача пахчисенче чӑвашла вӗрентессине ыйтма пулать», — пӗлтернӗ вӑл хӑйӗн шухӑшне. Пётр Федотов пенсионер вара Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче 400 пин ытла хӑйсен юнне тӑкни пирки каланӑ. Анчах, шел те, вӑрҫӑ хыҫҫӑн чӑваш чӗлхине хӗсме пуҫлани пирки пӗлтернӗ. Алексей Бойков тӗрлӗ хутсене икӗ чӗлхепе йышӑнса пыма сӗннӗ, радиопа телекуравра чӑваш чӗлхин вӑхӑтне ӳстерме ыйтнӑ.

Усӑллӑ сӗнӳсемпе ҫавӑн пекех Алексей Иванов-Сӗрмек, Эдуард Ушаков, Владимир Милютин, Альберт Егоров татат ыттисем тухса калаҫнӑ.

Уҫӑ ҫырӑвӑн хатӗр варианчӗпе пирӗн сайтра паллашма пултаратӑр.

Малалла...

Николай Ашмаринӑн Хусанти Ар ҫӑвинчи вил тӑпри. 2009 ҫул, Чунҫӳрев вӑхӑчӗ

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӗнер Чӑваш Республикинчи гуманитари ӑслӑлӑхӗсен аталану Канашӑн черетлӗ ларӑвӗ иртрӗ. Унта темиҫе ыйту пӑхса тухрӗҫ, Геннадий Волковпа Никита Бичурина халалласа ирттернӗ мероприятисем пирки каласа пачӗҫ.

Сӳтсе явнӑ чи пысӑк ыйтусен йышне Тутарстанра вырнаҫнӑ Сӑварпа Пӳлер хулисенче археологи тӗпчевӗсем ирттересси кӗчӗ. Ку ӗҫе тума ӑсчахсем 400 пин укҫа ыйтрӗҫ, канаш ларӑвне пынӑ тӳре-шара вӗсемпе килӗшрӗ.

Чӑваш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗ Николай Иванович Ашмарина сума сӑвас мероприятисене ирттерме сӗнчӗ. 2020 ҫулта паллӑ ӑсчах ҫуралнӑранпа 150 ҫул ҫитет. Ҫавна май вӑл вӑхӑт тӗлне Николай Иванович ӗҫӗсен тулли пуххине пичетлесе кӑларма, Хусанти Ар ҫӑви ҫинче ӑсчах палӑкне лартма, 150 ҫулхи юбилей мероприятисен планне тума тата Ашмарин ячӗпе Шупашкарта та мӗнле те пулин палӑк е барельеф вырнаҫтарма сӗнчӗҫ. Вӗсемпе пуринпе те канаш пайташӗсем килӗшрӗҫ.

Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен аталану Канашне Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ ҫумӗнче 2012 ҫулта йӗркеленӗ. Председателӗ — Иван Моторин, ҫумӗ — вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев.

Малалла...