Чӑваш кӗнеке издательствинче В.А. Нестеровӑн «Над картой Чувашии» (чӑв. Чӑваш Ен картти ҫийӗн) кӗнекин иккӗмӗш кӑларӑмӗ пичетленнӗ. Унта пирӗн республикӑри топонимсемпе паллаштарнӑ. Чӑваш Енри географи ячӗсен вӑрттӑнлӑхне XVI ӗмӗртен пуҫласа паянчченех пӗлме май пур.

Кӗнекери историпе топоним ячӗсене чӗлхене тата тематикӑна кура уйӑрнӑ. Чӑваш топонимне тарӑннӑн тишкернипе пӗрлех кунта тӑтӑш тӗл пулакан ытти ята та тӗпченӗ.

Ҫӗнӗ кӗнекене Владимир Степанов редакциленӗ. Вӑл хӑй те кӗнекесем кӑларнине Чӑваш халӑх сайтне вулакансем пӗлеҫҫӗ пулӗ. Чӑваш кӗнеке издательствине куҫиччен В.В. Степанов «Хыпар» издательство ҫуртӗнче ӗҫленӗччӗ, унти ача-пӑча кӑларӑмӗсенчен пӗрин, «Самант» журналӑн, редакторӗ пулнӑччӗ.

Чӑваш Енри Шӑмӑршӑ районӗнче кӗр енне ирттерекен «Грибной фестиваль» (чӑв. Кӑмпа фестивалӗ) мероприятие ҫӗршыв шайӗнче палӑртнӑ. Ку хыпара «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗ пӗлтерет.

«Кӑмпа фестивальне» Шӑмӑршӑ районӗнчи наци паркӗнче 2013 ҫулта пуҫласа йӗркеленӗ. Унтанпа вӑл аталаннӑҫемӗн аталанса пынӑ. Халӗ унта ҫав тӑрӑхрисем ҫеҫ мар, ытти районпа хуларан та туристсем хутшӑнаҫҫӗ. Вырӑнти вӑрман поселокӗсенче пурӑнакансем хӑйсен апат-ҫимӗҫне — кӑмпа — сутаҫҫӗ. Тем тӗрлине те сӗнеҫҫӗ вӗсем: тӑварланине, маринадланине, типӗтнине, тин ҫеҫ пуҫтарнине. Фестиваль вӑхӑтӗнче туристсем кӑмпа та пуҫтараҫҫӗ, кӑмпа яшки пӗҫерсе те ҫиеҫҫӗ.

Ҫӗршыври чи лайӑх 17 проект шутне лекнӗ май «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Наталия Игнатьева тата унти туризм енӗпе ӗҫлекен Оксана Ревунова специалист нарӑсӑн 2-мӗшӗнче РФ Общество палатинче иртнӗ тӗлпулӑва хутшӑннӑ.

Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, республикӑри онкологи диспансерӗнче ҫӑмарталӑхӑн муцинозлӑ шыҫҫипе чирлекен хӗрарӑма сакӑр сехет хушши операци тунӑ.

Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлавӗн министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, тухтӑрсен хырӑм хӑвӑлӗнче калӑпӑшпех сарӑлнӑ шыҫӑсене касма тивнӗ. Унашкал кӑткӑс операцие Раҫҫейри темиҫе клиникӑра ҫеҫ тӑваҫҫӗ.

Онкодиспансерӑн тӗп тухтӑрӗн ҫумӗ Сергей Гамаюнов каланӑ тӑрӑх, кун пек операцие ҫак енӗпе куллен ӗҫлекен опытлӑ хирургсен ушкӑнӗ ҫеҫ тума пултарать. Пирвайхи хут вара капла операцие Шупашкарта пӗлтӗр Мускаври Н.Н. Блохин ячӗллӗ онкоцентр тухтӑрӗ Валентин Нечушкин тата Будапештри Ласло Унгар профессорсем темиҫе хут килсе кайнӑ хыҫҫӑн тунӑ. Паянхи кун тӗлне вунӑ ытла пациента Шупашкартах ҫак мелпе пулӑшу панӑ та ӗнтӗ.

Францире ҫул-йӗр йӗркине тепӗр хут ҫирӗплетнӗ. Ҫакна ҫул ҫинчи пӑтӑрмахсем ӳснине шута илсе кӗртнӗ. Унччен темиҫе теҫетке ҫул хушши ҫул-йӗр инкекӗнче вилекенсен йышӗ чакса пынӑ. Халь вара вӑл каллех ӳсме пуҫланӑ. Сӑлтавне руль умӗнче телефонпа калаҫнинче кураҫҫӗ. Ҫавна май Францире ҫул-йӗр правилине татах та ҫирӗплетнӗ.

Руль умӗнче калаҫма унччен те юраман. Халь вара калаҫас тесе ҫул хӗррине чарӑнса ларсан та водителе штрафлама пултарӗҫ. Мотора сӳнтерни те хӑтармӗ. Калаҫас тесен вӗсен машинран тухма тивӗ.

Штрафӗ вара пӗчӗк мар — 135 евро. Тенкӗ ҫине куҫарсан паянхи курспа вӑл 9 567 тенкӗпе танлашӗ.

Сӑмах май икӗ йӑрӑмлӑ ҫулсенчи чи пысӑк хӑвӑртлӑха та 90-ран 80 таран чакарнӑ. Ку пӗтӗм ҫӗнӗлӗхсем ҫул-йӗрти пӑтӑрмахсен йышне чакарасса шанаҫҫӗ.

Яппунсен «Yunika» компанийӗ Чӑваш Енре ҫурт-йӗр хӑпартма кӑмӑл пуррине пӗлтернӗ. Кун пирки асӑннӑ фирмӑн Раҫҫейри представителӗсем ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Шупашкарта Чӑваш Енӗн экономика аталанӑвӗн министрӗпе Владимир Аврелькинпа тӗл пулнӑ май каланӑ.

Фирма ӗҫченӗсем республика тӗп хулинче нарӑсӑн 8-мӗшӗчченех пулӗҫ. Унччен вӗсем Чӑваш Енри строительство компанийӗсем хӑпартнӑ тата халь тӑвакан ҫуртсене ҫитсе курӗҫ, ку ӗҫ епле пурнӑҫланса пынине тишкерӗҫ, хӑйсен проекчӗсемпе паллаштарӗҫ.

Палӑртса хӑвармалла, яппунсен «Yunika» компанийӗ Раҫҫейре ҫурт-йӗр ҫӗклес енӗпе тӑваттӑмӗш ҫул ӗҫлет, ҫак тапхӑрта вӗсем Мускав, Пермь тата Ижевск хулисенче хӑйсен инвестици проекчӗсене пурнӑҫа кӗртме пысӑк укҫа-тенкӗ хывнӑ.

Антонина Кудрявцева.

Шупашкарта пурӑнакан Антонина Кудрявцева 100 ҫул тултарнӑ. Ӗҫленӗ ҫулсенче вырӑнти депутата темиҫе хут та суйланнӑскер сумлӑ юбилейне нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче паллӑ тунӑ.

Ҫак ятпа Антонина Ивановнӑна Мускав районӗн администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Петров тата унӑн ҫумӗ Елена Романова ӑшшӑн саламланӑ, чечек ҫыххипе парне тыттарнипе пӗрлех Раҫҫей Президенчӗн Владимир Путинӑн саламлӑ ҫырӑвне вуласа панӑ.

Палӑртса хӑвармалла, Антонина Кудрявцева Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кайри Чиперуй ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, ачалӑхӗпе ҫамрӑклӑхӗ ҫӑмӑл килмен — Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче колхозра бригадир пулса ӗҫленӗ. Качча тухсан виҫӗ хӗре кун ҫути парнеленӗ, мӑшӑрӗпе 58 ҫул килӗштерсе пурӑннӑ. Халӗ Антонина Ивановна хӑйӗн хӗрӗн ҫемйинче канлӗ ватлӑхӗпе киленет.

Шупашкарти Ленин район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Максим Андреев

Ҫӗркаҫпа паян ҫавӑрттарнӑ ҫил-тӑмана Чӑваш Енри ятарлӑ тытӑмсем ҫеҫ мар, ахаль ҫынсемпе тӳре-шара та хатӗр пулнине ӗҫпе ҫирӗплетрӗҫ. Ҫутӑсӑр юлнисене энергетиксем вӑхӑтра пулӑшма тӑрӑшрӗҫ. Ҫул-йӗре техника хыпӑнса тасатрӗ.

Ҫут ҫанталӑк кӳнӗ мелсӗрлӗхе вӑхӑтра пӗтермеллине Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев тӳре-шарапа паян ирпе ирттернӗ канашлура та хускатнӑ.

Дворниксемпе пӗрлех Шупашкарти организацисенче ӗҫлекенсем те алла кӗреҫе тытнӑ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн сайтӗнче кӑнтӑрла хыҫҫӑнах хыпарланӑччӗ. Юр тасатма тухнисен шутӗнче республикӑн тӗп хулин Ленин район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Максим Андреев та пулнӑ. Администраци ҫурчӗ умӗнчи юра вӑл тасатнине сӑнлакан ӳкерчӗке Инстаграмра вырнаҫтарнӑ. Сӑн ӳкерчӗкре пуҫлӑх перчеткесӗр пулнӑран теприсем ӑна шанмасӑртарах пӑхнӑ. «Урамра ҫара алӑпа ӗҫлекенӗн алли шӑнса кӳтӗ. Самантлӑха кӑна кӗреҫе тытнӑ вӑл», — йӗкӗлтешнӗ хӑшӗсем.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе тунтикунсерен ирттерекен канашлура Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхне Алексей Ладыкова Атӑл ҫыран хӗрринчи ҫӳллӗ хутлӑ ҫуртсемшӗн ятланӑ.

«Юханшыв порчӗ патӗнче нумай хутлӑ ҫурт тума каллех ирӗк панӑ. 25–30 хутлӑ ҫурт хӑпартса лартса Атӑла хупласа хуратӑр. Унти ҫуртсен пилӗк хутран ытла пулмалла мар», — тенӗ иккен Элтепер хула администрацийӗн пуҫлӑхне.

Ҫав тӑрӑхра «Альбатрос» ҫурт-йӗр комплексӗ хӑпартма пуҫланӑ. Ӑна «Старко» предприяти ҫӗклет. Эпир пӗлнӗ тӑрӑх, вӑл комплекс ниепле те хута кайса пӗтеймест. Ҫавӑнтах теприсем «Ривьера» ҫурт-йӗр комплексӗ тума пуҫланӑ.

ЧР Стройминӗн тӗп архитекторне Александр Шевлягина та Михаил Игнатьев ӳпкеленӗ. Ӑна сӑмах строительсене ҫавӑн пек ҫӳллӗ ҫуртсем тума ирӗк панишӗн лекнӗ.

Нарӑсӑн 3-мӗшӗнче Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче фольклор уявӗ иртнӗ. Унта пухӑннисем ӑна хӗллехи Акатуй тесе хакланӑ. Уявра «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» регионсем хушшинчи радиоконкурса пӗтӗмлетнӗ.

Чӑваш Республикин тӗрлӗ кӗтесӗнчен килнӗ пултарулӑх ушкӑнӗсемпе пӗрле Ӗренпур, Тутар, Пушкӑрт тӑрӑхӗсенчи чӑвашсем куракансене илемлӗ юрӑ-кӗвӗпе, илӗртӳллӗ ташӑ-ҫемӗпе килентернӗ.

«Епле ӗлккен курӑнаҫҫӗ тухья-хушпуллӑ пикесемпе арӑмсем. Чӑваш тӗрри-эрешӗ аякранах куҫа илӗртет, ҫепӗҫ юрри чуна тыткӑнлать, кӑмӑла уҫса ярать. Куракансем те пӗр вырӑнта чӑтса лараймарӗҫ. Халӑхран тухнӑ артистсемпе пӗрле юрласа-ташласа савӑнчӗҫ», — тесе ҫырнӑ уявра пулнӑ хыҫҫӑн Канаш районӗнчи Чарпуҫ ял тӑрӑхӗн сайтӗнче.

Канаш районӗнчи Вӑрман Енӗш клубӗ ҫумӗнчи «Енӗшсем» фольклор ушкӑнӗ 3 юрӑ шӑрантарнӑ. Вӗсене «Пултарулӑхри хӑйне евӗрлӗхшӗн» номинацире чысланӑ.

«Чӑваш пичетне» пируспа сутӑ тунӑ май Шупашкарти виҫӗ киоскра саккуна пӑснӑшӑн 90 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Кун пирки «Ман хула Шупашкар» (выр. «Мой город Чебоксары») портал пӗлтерет.

Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ хыпарланипе килӗшӳллӗн, Шупашкар хулинчи Кадыков урамӗнче вырнаҫнӑ «Чӑваш пичечӗ» павильонра пируса сентре ҫине кӑларса хурсах сутнӑ. Саккунпа пӑхсан, ун пек хӑтланма вуҫех юрамасть. Унсӑр пуҫне асӑннӑ павильонра пируссен хут ҫине ҫырнӑ списокӗ те пулман.

Ку кӑна та мар, Мир проспектӗнчи тата И. Франко урамӗнчи киосксенче тапак сутма юраман ҫӗртех ӑна сутлӑха кӑларнӑ. Ҫак сӑлтавсене шута илсе «Чӑваш пичечӗ» акционерсен хупӑ пӗрлӗхӗ ҫине пысӑк штраф хума йышӑннӑ.