Ҫӗнӗ ҫул ҫывхарнӑ май чӑрӑш сутас ӗҫ тупӑшлансах пырать. Анчах вӗсен йышӗнче саккуна пӑсса суту-илӳ тӑвакансем те пур.

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хушнипе ку тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттернӗ. Раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Шупашкарти Ленин районӗнче чӗрӗ чӑрӑшсене саккуна пӑсса сутнӑ тӗслӗхе тупса палӑртнӑ. 9-мӗш Пилӗкҫуллӑх тата Хусанкай урамӗсем хӗресленнӗ вырӑнта чӑрӑш сутакансен ҫакна тума нимӗнле ирӗк те пулман.

Полици ӗҫченӗсем вӗсене тӗрӗсленӗ, чӑрӑшсене туртса илнӗ. Пухнӑ тӗрӗслев материалӗсене административлӑ комиссие пӑхса тухма парӗҫ.

Сӑмах май, Шупашкарта чӑрӑш пасарӗсем 13 вырӑнта ӗҫлеҫҫӗ.

Шупашкар районӗнчи Мӑн Карачура ялӗнче пурӑнакан 46 ҫулти арҫынна судпа айӑпланӑ. Вӑл саккуна пӑсса азартлӑ вӑйӑсем йӗркеленӗ.

Ҫакскер Кӳкеҫ поселокӗнче азартлӑ вӑйӑсен салонне ҫур ҫул тытса тӑнӑ. Вӑл ӑна пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче уҫнӑ, салона вӑйӑ автомачӗсем вырнаҫтарнӑ. Анчах ҫӑмӑл тупӑш унӑн кӗсйине кӗҫех кӗме пӑрахнӑ, унӑн ҫулне йӗрке хуралҫисем пӳлнӗ. Кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗччен ҫак арҫын енчӗкне самаях хулӑнлатнӑ: 3 миллион та 850 пин тенкӗ «ӗҫлесе» илнӗ.

Йӗрке хуралҫисем салонран 31 вӑйӑ автоматне туртса илнӗ. Ҫӑмӑл тупӑшшӑн арҫыннӑн явап тытма тивнӗ. Ӑна суд колони-поселение 1 ҫуллӑха ӑсатма, 100 пин тенкӗ штраф тӳлеттерме йышӑннӑ. ЧР прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, приговор вӑя кӗнӗ.

Чӑваш Енре демографи лару-тӑрӑвне тишкернӗ. Шел те, кӑҫалхи кӑрлач-чӳк уйӑхӗсенче, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, ача ҫураласлӑх чакнӑ.

Чӑвашстатӑн официаллӑ даннӑйӗсене ӗненес тӗк, кӑҫал 2313 ача сахалрах ҫуралнӑ. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, ку кӑтарту 15,2 процент сахалрах. Ҫапах савӑнтараканни те пур: вилнисен йышӗ чакнӑ, кӑҫал 548 ҫын сахалрах пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Анчах ҫын вилеслӗхӗ ача ҫураласлӑхӗнчен пӗчӗк мар: вилекенсен йышӗ, ҫут тӗнчене килнисемпе танлаштарсан, 11,4 процент нумайрах.

Республикӑри ҫынсем ытларах чухне мӗншӗн пурнӑҫран уйрӑлаҫҫӗ-ха? Пӗрремӗш вырӑнта – юн ҫаврӑнӑшӗн чирӗсем. 12,2 проценчӗ тӗрлӗ салтава пула вилет, ҫавӑн чухлех процент усал шыҫҫа пула куҫне ӗмӗрлӗхех хупать. Апат ирӗлтерекен тытӑм, сывлав органӗсен чирӗсене пула та ҫынсем нумай вилеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ ҫул тӗлӗнче ҫӗнӗ шупашкарсем выҫӑ тытма шухӑшланӑ. Эрне ытла каннӑ вӑхӑтра ытла самӑрӑлса каясран шикленнипе мар, «Алза» строительство компанине тарӑхнипе вӗсен ҫилли тулса ҫитнӗ.

Выҫӑ тытасси пирки Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхне Ольга Чепрасовӑна хут ҫырса систернинчен 10 ҫынтан пуҫласа 40 ҫын таран ҫак акцие хутшӑнасси паллӑ. Апатсӑр ларма вӗсем раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче тытӑнасшӑн та кӑрлачӑн 1-мӗшӗ таран ҫимесӗр чӑтасшӑн.

Выҫӑ тытма шухӑшланисем «Алза» тулли мар яваплӑ обществӑна хваттер тума тӳпене кӗрсе укҫа хывнӑ. Анчах ҫӑраҫҫи уҫҫине паян та алла илеймен.

Предприятие панкрута кӑларас ӗҫе Чӑваш Енӗн Арбитраж сучӗ ҫитес ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче пӑхса тухмалла. Строительство компанийӗ панкрут ӗҫне юридици сӑпачӗллӗ тата уйрӑм 7 ҫын кӗнӗ.

Нумаях пулмасть Раҫҫейре 200 тата 2000 тенкӗллӗ укҫасем ҫаврӑнӑша кӗнине унчченех пӗлтернӗччӗ. Ҫак кунсенче ҫӗнӗ банкнотӑсем Чӑваш Ене те ҫитнӗ.

Республика ҫыннисем унпа усӑ курма пуҫланӑ. 200 тенкӗлли 50, 100, 500 тенкӗллисемпе пӗр калӑпӑшлӑ. 2000 тенкӗ вара 1000 тата 5000 тенкӗллисемпе пӗр пек. Ҫӗнӗ укҫасем сувенир евӗр мар, вӗсен тиражӗ те чикӗленмен. Вӗсене ҫаврӑнӑшра кирлине кура кӑларӗҫ. Банкнотӑсем – таваршӑн тӳлемелли укҫа. Вӗсене кирек мӗнле лавккара та, предприятире те йышӑнмалла.

Аса илтерер: ҫӗнӗ укҫасем Раҫҫейре кӑҫал юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ҫаврӑнӑша кӗнӗ. Вӗсем ҫине ӳкернӗ символсене сасӑлав мелӗпе суйланӑ.

Канаш хула администрацийӗн ҫӗнӗ пуҫлӑхне суйланӑ. Ертӳҫӗ пуканне «Энергия» акционерсен хупӑ обществин 41 ҫулти директорӗ Виталий Михайлов йышӑннӑ. Аса илтерер: унчченхи пуҫлӑх Владислав Софронов отставкӑна кайнӑранпа пӗр уйӑх та иртмен.

Пуҫлӑха паян суйланӑ. Ку должноҫшӑн 5 кандидат кӗрешнӗ: «РКС»н Шупашкарти подразделенийӗн ертӳҫи Иван Новиков, ачасемпе тивӗҫлӗ канурисене хӳтӗлекен «Надежда» общество председателӗ Виктор Федоров, Канаш хула администрацийӗн экономика пайӗн ертӳҫи Владислав Захаров, «Энергия» генеральнӑй директорӗ Виталий Михайлов, вӑхӑтлӑха ниҫта та ӗҫлемен Владимир Григорьев.

Захаровпа тата Михайловпа собеседовани ирттернӗ хыҫҫӑн хула пухӑвӗн элчисем пӗр саслӑн Виталий Михайловшӑн сасӑланӑ.

Шывпуҫӗнчи ФАПа уҫни

2018—2019-мӗш ҫулсенче Чӑваш Енре тепӗр 50 фельдшерпа акушер пункчӗ уҫӑлмалла. Ҫакна паян республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумӗ Алексей Кизилов пӗлтернӗ. Кун пирки вӑл Красноармейски районӗнчи Шывпуҫ ялне фельдшерпа акушер пунктне уҫма кайсан вырӑнти халӑха каланӑ.

Эпир пӗлнӗ тӑрӑх, ҫак кунсенче республикӑри хӑш-пӗр районта тухтӑр ҫурчӗсем тата уҫмалла. Вӗсенчен пӗри Шупашкар районӗнчи Карачурара пулӗ. Анчах фельдшерпа акушер пункчӗ мар, пӗтӗмӗшле практика врачӗн офисӗ. Хальччен те унта аслӑ пӗлӳллӗ тухтӑр ӗҫленӗ-ха. Анчах офисӑн хӑйне ята ҫурт пулман.

Ҫакна та пӗлтерер: 2013—2017 ҫулсенче ореспубликӑра 150 ФАП уҫнӑ. Маларах эпир асӑннӑ Красноармейски районӗнчи Шывпуҫӗнчи шучӗпе — 151-мӗш.

Шупашкар районӗнчи Янӑш тӑрӑхӗнче сӗт пӗр кунта 4 тенкӗ чакнӑ. Вӑл тӑрӑхрисем пӗлтернӗ тӑрӑх, унта ӗнер сӗтӗн литрне 20 тенкӗпе пуҫтарнӑ пулсан паян валли сӗт 16 тенке чакса ларнӑ. «Унтан хаклӑпа йышӑнмаҫҫӗ», — ӗнентернӗ вырӑнти халӑха сӗт пуҫтаракан ҫын.

Чӑн та, сӗт пуҫтаракансен хӑйсен йывӑрлӑхӗ иккен. Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, сӗт хакӗ республикипех чакса кайнӑ. Кун пекки раштав уйӑхӗнче унчченхи ҫулсенче пулман иккен. Ара, чӑн та, сӗт ҫуркунне енне чакнине ӑнланма пулать-ха, анчах хӗл варринче йӳнесе лартни ытла та тӗлӗнмелле пек.

Йывӑрлӑхӗ вара сӗт савучӗсене Беларуҫ Республикинчен типӗтнӗ сӗт илсе килме пуҫланипе ҫыхӑннӑ иккен. Вӑл йӳнӗреххине кура ӑна тирпейлекен савутсем йӳнӗрех продукцие суйлаҫҫӗ.

Хамӑр енчен ҫакна та пӗлтерер: иртнӗ шӑматкун республикӑн Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ — ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн ертӳҫи Юрий Васильев тата ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов уйрӑм хуҫалӑхӗсенче туса илекен сӗт хакне чакармалли марри пирки канашлу ирттернӗ. Анчах, куратпӑр ӗнтӗ, савутсен хайсен пасар саккунӗ.

Малалла...

Шупашкар район пуҫлӑхӗ пулнӑ Андрей Николаев текех район пуҫлӑхӗ мар. Хӑй унччен йышӑннӑ пуканран хӑтарма вӑл Депутатсен пухӑвӗ ячӗпе ыйтса ҫырнӑ. Ӗнер Кӳкеҫре иртнӗ районти Депутасен пухӑвӗнче Андрей Николаев ыйтӑвне тивӗҫтернӗ.

Ку хыпара малтанласа вӑл тӑрӑхри «Тӑван Ен» хаҫат сайтӗнче пӗлтернӗ. Ӗҫрен каяссине, унта ҫырнӑ тӑрӑх, Андрей Николаев ҫемьери лару-тӑрупа, йыш хушӑннипе сӑлтавланӑ. Депутатсем пӗрлех ӗҫлес кӑмӑллине палӑртнӑ пулин те район пуҫлӑхӗ хӑйӗн йышӑнӑвне ҫирӗппӗнех палӑртнӑ.

Андрей Николаев 1983 ҫулта ҫуралнӑ, Мускаври автоҫул университетӗнче вӗреннӗ. Темиҫе ҫул ӗнтӗ усламҫӑра ӗҫлет. Районти Депутатсен пухӑвне суйланнӑ хыҫҫӑн ӑна пухӑвӑн ертӳҫи — район пуҫлӑхӗ пулма суйланӑччӗ.

Елчӗк районӗнче пурӑнакан ватӑ ҫынна РФ УКн 228-мӗш статйин 2-мӗш пайӗпе килӗшӳллӗн айӑпланӑ. Вӑл наркотик килте упранӑ. Килте ватлӑх кунӗсемпе киленес вырӑнне вӑл йӗплӗ пралук леш енне лекнӗ.

Следстви тата суд акӑ мӗн палӑртнӑ: кӑҫалхи утӑ уйӑхӗнче 62 ҫулти арҫын наркотик хутӑшӗллӗ ӳсен-тӑран пухнӑ, ӑна килте упранӑ. Хутӑш пӗтӗмпе 738,2 грамм тайнӑ.

Ҫакӑншӑн тивӗҫлӗ канури арҫыннӑн явап тытма тивнӗ. Суд ӑна ҫирӗп режимлӑ колоние 3 ҫул та 6 уйӑхлӑха ӑсатнӑ. ЧР прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, приговор вӑя кӗнӗ.