Иртнӗ шӑматкун Чӑваш Енри ашшӗсен пӗрремӗш форумӗ иртнӗ. Унта пухӑннисем ӳсекен ӑрӑва тивӗҫлӗ ҫын пулма, хӑйсене пур енлӗн аталаннӑ ҫын евӗр туйма пулӑшасси, ашшӗн ят-сумне ӳстересси пирки калаҫнӑ.

Ашшӗсен канашне Чӑваш Енри 200 ытла ҫын пухӑннӑ. Асӑннӑ канаш ертӳҫи Алексей Мурыгин калашле, ик айкки те тӑвайкки маррисем пуҫтарӑннӑ унта.

Форума ирттерме ҫавӑн пекех Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви, Чӑваш Енри хӗрарӑмсен канашӗ, Ачасен правине хӳтӗлес енее ӗҫлекен республикӑри уполномоченнӑй йӗркеленӗ.

Форум виҫӗ секцие пухӑнса ӗсленӗ. Унта хастарсем шкула, ача пахчисене тухса хӑйсем ирттерекен мероприятисемпе паллаштарнӑ. Ашшӗсен канашӗн пайташӗсем Ҫӗмӗрле тата Улатӑр хулисенче, Вӑрмар районӗнче уйрӑмах хастар ӗҫлеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ ҫул умӗн чӑрӑшсене сыхлама тытӑннӑ. Ара, уяв умӗн вӗсене касакансем пур. Ку вара – саккуна пӑсни.

Вӑрманҫӑсем тӑтӑшах патруле тухаҫҫӗ, кунсӑр пуҫне вӗсем шалти ӗҫсен ӗҫченӗсемпе пӗрле рейдсем ирттереҫҫӗ. Саккуна пӑснӑ ҫынсене вара административлӑ майпа явап тыттарӗҫ е вӗсен тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарӗҫ. Ахаль ҫынсене чӑрӑш каснӑшӑн 3-4 пин тенкӗ штраф тӳлеттереҫҫӗ, должноҫри ҫынсене – 20-40 пин тенкӗ. Юрдици сӑпачӗсен вара саккуна пӑснӑшӑн самаях укҫа кӑларса хумалла: 200-300 пин тенкӗ.

Саккуна пӑсаканӑн тӑкака та саплаштарма тивӗ. Вӑл 5 пин тенкӗрен иртет пулсан паҫиле ӗҫ пуҫарӗҫ.

Шупашкарти полицейскисем сусӑра тата икӗ йытӑ ҫурине пушартан ҫалнӑ. Полици лейтенанчӗ Дмитрий Георгиев тата полици сержанчӗ Александр Румянцев пушар вырӑнне чи малтан ҫитнӗ.

Ку раштав уйӑхӗн 4-мӗшӗнче О.Кошевой урамӗнчи 11-мӗш ҫуртра пулнӑ. Пакунлисем хваттерте сусӑр ҫын пурӑннине пӗлсен унталла хӑпарнӑ. Картлашкапа хӑпарнӑ чухне вӗсем алӑксенчен шакканӑ, ҫынсене урама тухма ыйтнӑ.

Ҫунакан хваттерӗн алӑкӗ уҫӑ пулнӑ. Ҫӑра тӗтӗм йӑсӑрланнӑ, сывлама йывӑр пулнӑ. Апла пулин те пӗр полицейски хваттере хырӑмпа шуса кӗнӗ, ура айӗнче выртакан сусӑр арҫынна тупнӑ. 63 ҫулти арҫын самаях пиҫсе кайнӑ, вӑл реанимацире темиҫе кун выртнӑ. Юрать-ха, халӗ сывалма пуҫланӑ.

Пушар вырӑнне Ильнар Галеев полицейски те ҫитнӗ. Вӑл ҫынсенчен ыйтма пуҫланӑ: тен, ҫуртра кам та пулин юлнӑ? Пӗр хӗрарӑм хӑйӗн хваттерӗнче, ҫунаканнипе юнашарах, икӗ йытӑ ҫури пуррине каланӑ. Кун хыҫҫӑн пакунли унта ҫитнӗ, урайӗнче хырӑмпа шуса ҫурӑсене тупнӑ, вӗсене утиялпа чӗркесе урама йӑтса тухнӑ.

Раштавӑн 22-мӗшӗнче Шупашкарти 33-мӗш шкулта «тӗлӗнмелле вӑйлӑ пуҫару» кӑтартнӑ. Ҫакнӑ «Хавал» чӑвашсен пуҫару ушкӑнӗ пӗлтернӗ.

Хӗл Мучи те, Юр пике те чӑвашла калаҫнӑ, ачасем вара юрланӑ, ташларӗҫ, сӑвӑ каланӑ.

Ҫакна Ирина Диарова йӗркеленӗ. «Хавал» пӗлтернӗ тӑрӑх, «паллах, пӗччен мар», пулӑшаканӗсем те пулнӑ: шкул директорӗ, шкулти вулавӑш ертӳҫи, Хӗл Мучи пулнӑ Александр Марсович Степанов, ытти ҫын та.

Ирина Диарова чӑваш чӗлхине суйланӑ ашшӗ-амӑшне чӑвашла уяв иртересси пирки пӗлтернӗ. Хӑшӗ-пӗри кӑсӑкланман, теприсе хутшӑнма кӑмӑл туман, виҫҫӗмӗшӗсе илтмен. Кӑмӑл тунисем, пӗр 50 ҫын, уява ачасене хутшӑнтарас тенӗ. Хӑйсем курма пухӑннӑ. «Хавал» ушкӑн Ирина Диарова пуҫарӑвне ырланӑ май ытти шкулта та уяча ҫапла чӑвашла ирттерме пулать тесе палӑртнӑ.

Чӑваш Енри тата тепӗр шӑпӑрлан «Лучше всех» (чӑв. Пуринчен те лайӑххи) телешоура ӳкерӗннине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, вӑл телекӑларӑма Пӗрремӗш каналпа вырсарникун каҫсерен кӑтартаҫӗ. Ӑна Алексей Галкин шӳт ӑсти ертсе пырать. Раштавӑн 23-мӗшӗнчи телекӑларӑмра 3 ҫулти Мария Александровӑна кӑтартрӗҫ. Вӑл Раҫҫейӗн тӗрлӗ хулинчи паллӑ вырӑнсемпе паллаштарчӗ. Унпа Максим Галкин «тӗнчери чи ҫамрӑк экскурсовод» тесе паллаштарчӗ.

Кӑларӑма ача ашшӗ-амӑшӗпе тата хреснашшӗпе-хреснамӑшӗпе пынӑ. Хӗрачан ҫулталӑкри Глеб шӑллӗне те аслисем пӗрле илнӗ.

Шупашкарта пуринчен ытла мӗн килӗшни пирки телеертӳҫӗ ыйтсан Маша: «Диван», — тесе хуравларӗ. Мускавра ӑна, амӑшӗ Ксения каланӑ тӑрӑх, Василий Блаженный чиркӗвӗ килӗшнӗ.

Чӑваш Енри, тата тӗрӗсрех каласан, Шупашкарти Роза Максимова ятлӑ хӗр ТНТ телеканалпа кӑтартакан «Дом 2» (чӑв. Пӳрт 2) проека хутшӑнать. Анчах нумаях пулмасть ӑна унтан кӑларса ярас патне ҫитнӗ. Ҫакӑ черетлӗ сасӑлав хыҫҫӑн палӑрнӑ. Ун вӑхӑтӗнче чылайӑшӗ, пурӗ 19 ҫын, Роза Максимовӑна хирӗҫ пулнӑ.

Шупашкар хӗрне ҫапах та ӑннӑ. Ӑна иммунитет текеннине туртса кӑларма сӗннӗ те — Розӑна хайхи лекнӗ. Малтанах вӑл хӑйне панӑ ҫав мелпе усӑ курасшӑн та пулман. Анчах Ольга Бузова ертӳҫӗ ӑна иммунитет туртса кӑларма хистенӗ. Вӑл (хӳтлӗх) лексен те, лекмесен те пултарать. Шупашкар хӗрне Роза Максимовӑна, ав, ӗнерхи телекӑларӑмра ӑннӑ. Апла пулсан «Дом 2» хӑйне евӗр проекта вӑл малалла та хутшӑнӗ.

Шӑматкун каҫхине, раштав уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, 18 сехетре Шупашкарти Эгер бульварӗнчи пӗр ҫуртра инкеклӗ пулӑм пулнӑ. Пӗр хваттерте, 4-мӗш хутра, вӗри шыв пӑрӑхӗ ҫурӑлса кайнӑ.

Хваттер хуҫи шар курнӑ. Унӑн алли тата ури вӗри шывпа пиҫсе кайнӑ. Ӑна васкавлӑ медпулӑшу машинипе Республикӑри пульницӑна ӑсатнӑ. Ку хыпара «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ.

«ТЭЦсем шыва вӗри тӑваҫҫӗ, ҫапла тупӑш тӑвасшӑн», - ҫапла комментари ҫырнӑ пӗр ҫын хыпар айне.

Раштав уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Актай ялӗнче пурӑнакан 40 ҫулти арҫынна пульницӑна илсе ҫитернӗ. Вӑл тӑнсӑр пулнӑ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Унӑн 47 ҫулти арӑмне тытса чарнӑ.

Шел те, раштав уйӑхӗн 15-мӗшӗнче ҫӗрле арҫын пульницӑрах вилсе кайнӑ. Унӑн арӑмӗн ҫынна асӑрханмасӑр вилӗм кӳнӗшӗн явап тытма тивӗ.

Следстви версийӗ тӑрӑх, раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче арҫын килте ӳсӗр пулнӑ. Арӑмӗпе эрех ӗҫнӗ, кайран хирӗҫсе кайнӑ. Хӗрарӑм арҫынна вутӑ пуленккипе пуҫӗнчен ҫӑпнӑ. Лешӗ тӑнсӑр кайса ӳкнӗ. Следовательсем шутланӑ тӑрӑх, хӗрарӑм ӑна хӑйӗн пиччӗшӗпе пӗрле кравать ҫине хунӑ. Анчах упӑшки тепӗр кун та вӑранман. Пульницӑра та вӑл тӑна кӗмен.

Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Иосиф Дмитриев-Трер режиссера асӑнма палӑртнӑ. Вӑл, аса илтерер, чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче йывӑр чире пула вилчӗ. Асӑну каҫӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче 18 сехетре пуҫланӗ. Кун пирки Николай Семенов режиссер «Контактра» пӗлтернӗ.

Иосиф Дмитриевӑн пултарулӑхӗ пирки Борис Чиндыков драматург тата ҫыравҫӑ «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журналӗн вулаканӗсене ҫак уйӑхри номерте пӗлтернӗ тӑрӑх, «ГИТИС пӗтернӗ пултаруллӑ ҫамрӑк режиссер валли академи драма театрӗнче вырӑн тупӑнмасть — вара вӑл самай вӑхӑт хушши Ача-пӑчапа ҫамрӑксен театрӗнче ӗҫлет, кунта Ф. Павловӑн «Ялта», Н. Терентьевӑн «Хӗрӗме калам — кинӗм илт», А. Чеховӑн «Чарлан» пьесисене хӑйӗнле, чӑваш сцени ҫинчен халиччен курма хӑнӑхманла лартать. 1980-мӗш ҫулсен варринелле вӑл театрта ӗҫленипе пӗрлех Шупашкарти музыка училищинче вӗрентме пуҫлать, сцена ҫинчи калаҫу, хускану вӑрттӑнлӑхӗсемпе пӗрлех чӑвашла пӗлмен ҫамрӑксене чӑваш чӗлхине вӗрентет. Ҫав вӑхӑталлах Чӑвашрадиопа ирсерен чӑвашла пӗлменнисем валли чӑваш чӗлхи урокӗсем йӗркелесе ертсе пырать, «Молодой коммунист» хаҫатра та унӑн чӑваш чӗлхи урокӗсем пичетленсе пыраҫҫӗ~~».

Малалла...

«Про Город» сайтран илнӗ сӑн

Паян, раштав уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, ир-ирех, 5 сехет те 15 минутра, Шупашкар районӗнчи Уйкас ялӗнче харпӑр ҫыннӑн чӑх-чӗп ферми ҫунма пуҫланӑ. Пушар ампара тӗп тунӑ, чӑх-чӗп те ҫунса кайнӑ. Юрать, ҫынсем шар курман.

Пушара ирхи 8 сехет тӗлне кӑна сӳнтернӗ. Ҫулӑма сӳнтернӗ ҫӗре РФ Инкеклӗ лару-тӑру министерствин Чӑваш Енри тӗп управленийӗн 5 ятарлӑ техника, 15 ҫӑлавҫӑ хутшӑннӑ. Халӗ пушар мӗншӗн тухнине уҫӑмлатаҫҫӗ.