Шупашкар районӗнче тислӗк тирпейлеме пуҫлӗҫ. Ҫакӑн пирки асӑннӑ районти «Тӑван Ен» хаҫат пӗлтернӗ.

Шупашкар районӗнчи Лапсар ҫывӑхӗнчи «Юрма» кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗ ырӑ мар шӑршӑ таврана сарни пирки пӗр вӑхӑтра халӑх хытах шавларӗ. Ял хуҫалӑх предприятине хуптарас тесе петици ҫыракансем те тупӑннӑччӗ. Ку лару-тӑрӑва республика ертӳҫисем таранах тишкерме тытӑннӑччӗ. Кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен предприяти валли «Юрмана» укҫа уйӑрса пулӑшасси пирки те калаҫу тухнӑччӗ.

Чӑх-чӗп тирпейлекен предприятие Хурӑнлӑх ялӗ патӗнче тӑвасшӑн.

Паянхи куна илсен строительство ӗҫӗсем пуҫланнӑ-мӗн. Ҫурт ҫине «Цех переработки помета №1» (чӑв. — Каяша тирпейлекен 1-мӗш номерлӗ цех) тесе ҫырнӑ иккен.

Ҫӗрпӳре вырнаҫнӑ юсанмалли 9-мӗш колоние пысӑк партипе телефон таврашӗ турттарса кӗме хӑтланнӑ. Анчах унта тӑрӑшакан оперативлӑ ӗҫченсем ҫула пӳлнӗ.

Айӑплава пурнӑҫа кӗртекен федераци службин Чӑваш Енри управленийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, колонире айӑплава ирттерекенсен аллинче пулма юраман япаласене промышленность зонине илсе кӗртме хӑтланнӑ.

Гидравлика поршенӗсене лайӑхрах тӗрӗсленӗ чухне унта тем те пӗр сиксе тухнӑ: телефонсем, аккумуляторсем, наушниксем... Тата тӗрӗсрех каласан, 49 карас телефонӗ, карас телефонӗсем валли 13 аккумулятор батарейи, 7 мӑшӑр наушник, 26 зарядка хатӗрӗ, 5 карт-ридер, 9 флеш-карта тата 14 SIM-карта.

Айӑплава пурнӑҫа кӗртекен федераци службин Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ ку фактпа тӗпчев пуҫарнӑ.

Мишуково ялӗ

Чӑваш Енри 83 ялпа поселок цифра телекуравӗн сигналне йышӑнмалли зона тулашӗнче юлать. Утмӑл ытла ялпа поселок сигнала кӳршӗ регионсенчен илейрет иккен.

Цифра телекуравӗпе ҫыхӑннӑ ыйтӑва паян Правительство ҫуртӗнче черетлӗ хутчен сӳтсе явнӑ. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе ирттернӗ планеркӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынӑ.

Республикӑн информполитика министрӗ Михаил Анисимов Чӑваш Ен чиккисенче вырнаҫнӑ ултӑ теҫетке ытла ял сигнала кӳршӗ регионсенчен йышӑнаяссине ӗнентернӗ. Тӗслӗх вырӑннӗ Пӑрачкав районӗнчи Мишуково ялне асӑннӑ. Унтисем Мордва Республикинчи антенӑпа усӑ курайӗҫ.

Кунсӑр пуҫне республикӑри кабель телекуравӗн 19 операторӗнчен тӑваттӑшӗ цифра телекуравӗ ҫине куҫма хатӗр иккен.

ҪҪХПИ тунӑ сӑн

Пассажирсене йӗркене пӑсса турттаракан водительсем, шел те, пур. Шӑпах унашкаллисене тупса палӑртас тӗллевпе ӗҫлеҫҫӗ Патшалӑх автоинспекцийӗн ӗҫченӗсем.

Ҫак канмалли кунсенче, ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, ҪҪХПИ инспекторӗсем Патӑрьелтен Мускава кайма тухнӑ микравтобуса документсене тӗрӗслеме чарнӑ. Водитель пассажирсене йӗркене пӑсса илсе ҫӳрет-мӗн.

Ҫитменнине, микроавтобуса урӑхла туса хунӑ: салонра лармалли тепӗр 3 вырӑн вырнаҫтарнӑ, ҫывӑрмалли вырӑн та пулнӑ. ҪҪХПИ пӗлтернӗ тӑрӑх, кун тӗлӗшпе административлӑ материалсем хатӗрленӗ.

Водителӗн услам тӑвасси пулман – ӑна Канаш районӗнчи полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ. ____

Ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Сӑр юханшывӗнче ҫухалнӑ икӗ арҫыннӑн виллисене тупнӑ. Вӗсем – йӗкӗреш, 1956 ҫулта ҫуралнӑскерсем.

Ҫак йӗкӗреш Шупашкарта пурӑннӑ. Пӗр кунхине, акан 6-мӗшӗнче, вӗсем Етӗрне хули ҫывӑхне, Сӑр юханшывне, пулла кайнӑ. Хайхискерсем каҫхине ҫыхӑнӑва тухма пӑрахнӑ. Пӗрин арӑмӗ йӗкӗреш ҫухални пирки полицие пӗлтернӗ.

Ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ирхине Сӑр юханшывӗнче икӗ арҫын виллине тупни пирки хыпар ҫитнӗ. Кун тӗлӗшпе следстви умӗнхи тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫынсем пӑр айне анса кайнӑ, ҫыран хӗррине тухайман – ҫавӑнтах шӑнса вилнӗ.

Муркаш районӗнче пурӑнакан 50 ҫулти арҫын ҫынна асӑрханмасӑр вӗлернӗ, ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Анчах пуҫиле ӗҫе чарса лартнӑ, арҫын суд штрафне — 40 пин тенке — ҫеҫ тӳленӗ.

Следстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Шетмӗпуҫ ялӗнче ҫак арҫын ҫырмара 12 метр ҫӳллӗш йывӑҫ каснӑ, анчах вӑл ӑҫталла ӳкессине шутласа илеймен — йывӑҫ 46 ҫулти арҫын ҫине персе аннӑ. Лешӗ ҫавӑнтах сывлама пӑрахнӑ. Ҫывӑхра ӗҫлекен ентешӗсем йывӑҫ ҫумӗнче ҫын пурри пирки асӑрхаттарнӑ, ку вара шута илмен.

50-ри арҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Вӑл унччен судпа айӑпланман, вилнӗ арҫыннӑн ывӑлне компенсаци тӳленӗ. Ҫавӑнпа пуҫиле ӗҫе чарса лартнӑ, ӑна суд штрафӗ кӑна тӳлеттернӗ.

Чӑваш Енри спортсменсем В.И. Чапаев ячӗллӗ пӗтм Раҫсейри ӑмӑртура тивӗҫлипе ӑмӑртнӑ. Чӑваш Енӗн Спорт министерстви пирӗн пӑхаттирсем 19 медале тивӗҫнине пӗлтерет.

В.И. Чапаева асра тытса турнира 52-мӗш хутчен йӗркеленӗ. Унта ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчи 130 спортсмен пухӑннӑ. Ӑмӑрту Шупашкарти В.Н. Кочков ячӗллӗ олимп резервӗн 5-мӗш спорт шкулӗнче иртнӗ.

Икӗ кунлӑ ӑмӑртура наградӑсен 20 комплектне выляттарнӑ. Чӑваш Ен спортсменӗсем 5 ылтӑн, 6 кӗмӗл тата 8 бронза медале тивӗҫнӗ.

Ылтӑн илнисен ретӗнче — Надежда Матвеева (50 килограмчченхи виҫере), Анна Иванова (59 кг), Алена Тимофеева (68 кг), Владислав Астаков (79 кг) тата Шамиль Исмаилов (97 кг). Вӗсене В.И. Чапаевӑн бронза бюсчӗпе те хавхалантарнӑ. Кӗмӗл медале Иван Филиппов (70 кг), Всеволод Григорьев (79 кг), Игорь Столяров (97 кг), Алена Игнатьева (50 кг), Анастасия Яндушкина (55 кг), Надежда Яндушкина (57 кг) ҫӗнсе илнӗ; бронзӑна — Сергей Албутов (57 кг), Зотик Егоров (65 кг), Александр Ульянов (74 кг), Игорь Николаев (79 кг), Магомед Омаров (92 кг), Марина Николаева (50 кг), Светлана Тарасова тата Вероника Кононова (53 кг).

24 ҫулти Денис Авакумов Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗнче виҫҫӗмӗш курсра вӗренет. Ҫамрӑк-ха, анчах вӑл Вӑрнар районӗнче хӑйӗн фермине ертсе пырать.

Денис пӗлтӗр ЧР Ял хуҫалӑх министерствин грантне – 3 миллион тенкӗ – ҫӗнсе илнӗ. Ку укҫапа студент ӗне ферми ҫӗкленӗ, выльӑх-чӗрлӗхпе аппаланма пуҫланӑ. Халӗ каччӑ беснес-плана пӑхӑнса ӗҫлет: ферма тунӑ, трактор туяннӑ, икӗ ентешне официаллӑ мелпе ӗҫе илнӗ. Чылай ӗҫе хӑйӗн тума тивет, анчах ака вӑхӑтӗнче ҫамрӑк фермер тепӗр икӗ пулӑшуҫа илесшӗн.

Халӗ Денисӑн ферминче 50 пуҫ ӗне, вӗсенчен 26-шӗ – сумалли. Икӗ кунра 1 тонна сӗт параҫҫӗ. Кунпа кӑна ҫырлахасшӑн мар студент – ӗне шутне ӳстересшӗн.

Денис Авакумов ашшӗн ӗмӗтне пурнӑҫланӑ тесен те йӑнӑш мар. Ашшӗ ҫамрӑк чухне кунашкал услам пирки шутланӑ. Шӑпах вӑл ывӑлне ҫемье ферми уҫма, грант илме документсем тӑратма сӗннӗ.

Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп тӗллевӗсенчен пӗри — хамӑр тӑван чӗлхене паянхи саманапа тан уттарасси. Ҫавна май эпир тӗрлӗ сервиссем уҫатпӑр, хатӗрлесе пыратпӑр. 2005 ҫултанпа сахал мар ку тӗлӗшпе вӑй хутӑмӑр — Электронлӑ сӑмахсар сайчӗ, Чӑвашла терминсем ӑсталамалли сайт, Чӑвашла ҫырнӑ текстсенчи йӑнӑшсене кӑтартакан хатӗр, Чӑваш чӗлхин икӗ чӗлхеллӗ корпусӗ, тата ытти япаласем сахал мар ӑсталарӑмӑр. Ку пӗтӗм ӗҫе эпир майӗпен, вӑхӑт тупнӑ май йӗркелесе-хатӗрлесе пытӑмӑр.

Анчах та тем тесен те чӑваш чӗлхине тӗнче тетелне сарас ӗҫе вӑхӑтран-вӑхӑта мар, куллен туса пымалла. Ҫавна май эпир «Чӑваш чӗлхин лабораторине» уҫас терӗмӗр. Уйрӑм ҫынсене тытса маларах хатӗрленӗ сайтсене аталантарас енӗпе ӗҫлеттерес терӗмӗр. Паянхи кунта (тӗрӗсрех каласан, иртнӗ эрнекун, ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче) вӑл хӑйӗн ӗҫне туса пыма та пуҫларӗ ӗнтӗ — лабораторинче Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн икӗ студентки (2-мӗш курс) — Портнова Эрбинӑпа Тихонова Татьяна — вӑй хурать.

Малалла...

Шупашкарта 42 ҫулти арҫын тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ, суда ярса панӑ. Юсанмалли учрежденире ӗҫлекенскер лифтсенче хӗрачасене тапӑннӑ. Кун пирки «ПроГород Чебоксары» кӑларӑм хыпарлать.

Хайхи ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче Шупашкарти ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнчи нумай хваттерлӗ пӗр ҫуртӑн лифтӗнче вӑл, Красноармейски арҫынни, 11 ҫулти хӗрачана ҫулӑхнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑнах ӑна тытса чарнӑ, хупса хунӑ. Пуҫиле ӗҫе тишкернӗ вӑхӑтра ҫак арҫын ытти преступление туни те ҫиеле тухнӑ. Унран пӗтӗмпе 10 ача шар курни паллӑ пулнӑ.

Каласа хӑвармалла, ӗҫ-пуҫа тӗпченӗ май 1 пин 250 кӳнтеленрен ыйтса пӗлнӗ, тӗрлӗ йышши 80 ытла экспертиза ирттернӗ. Пуҫиле ӗҫ тишкерӗвӗ 35 томлӑ пулса кайнӑ.