Чӑваш патшалӑх филармонине юсама пуҫланине «Советская Чувашия» хаҫат журналисчӗ Рита Кириллова паян халӑх тетелӗсенчен пӗринче пӗлтернӗ. Рита Кириллова ку хыпара «нумай калаҫнӑ, питех кӗтнӗ» пулӑм тесе хакланӑ.

Чӑн та, 2016 ҫул вӗҫӗнче эпир Чӑваш Ене килмелли 80 миллиона пирӗн региона ярса памассине пӗлтернӗччӗ. Ҫӗнӗ ҫул умӗнхи хавассӑр хыпара ун чухне Александр Белов журналист «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырнӑччӗ.

Пирӗн тӑрӑха уйӑрма палӑртнӑ 79,6 миллион ытларах тенке касса илесси ҫинчен калакан хушӑва РФ финанс министрӗ Антон Силуанов раштавӑн 16-мӗшӗнчех кӑларнӑччӗ. Ун пек тума федераци министрӗ Чӑваш Ен спорт объекчӗсене хӑпартма хӑй енчен укҫа уйӑрманнипе сӑлтавланӑччӗ.

Чӑваш кӗнеке издательстви авӑн уйӑхӗн 28-30-мӗшӗсенче Азербайджанӑн тӗп хулинче Бакура иртекен Пӗтӗм тӗнчери кӗнеке куравне хутшӑнӗ. Кун пирки паян Чӑваш Енӗн Культура министерстви хӑйӗн сайтӗнче пӗлтернӗ.

Кӗнеке куравӗн программине тӗплӗ хатӗрленӗ иккен. Унта тӗнчери тӗрлӗ издательство хӑйӗн кӗнекисемпе, ытти продукципе паллаштарӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем хӑйсен ҫӗнӗ кӗнекисене презентацилӗҫ, «ҫавра сӗтел» хушшинче кӗнеке кӑларассипе ҫыхӑннӑ ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явӗҫ. Курав-ярмӑрккӑна тӗрлӗ ҫӗршыври 30 ытла издательство хутшӑнассине каласа хунӑ та ӗнтӗ.

Чӑваш кӗнеке издательстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн кӗнекеҫӗсем хӑйсен ҫӗнӗ кӑларӑмӗсемпе пирвайхи кунах паллаштарӗҫ. Вӗсен йышӗнче Юрий Ювенальевӑн, Елена Еньккан, Василий Каховскин, Зоя Трифоновӑн кӗнекисене, ытти кӑларӑма кӗртнӗ.

Авӑн уйӑхӗн 25-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Федор Павлов (1892-­1931) ҫыравҫӑ тата композитор ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халалласа литературӑпа музыка каҫӗ иртӗ. Мероприяти 14 сехетре пуҫланӗ. Ҫав кунах унта ҫыравҫӑпа тата композиторпа паллаштаракан кӗнекесем тата сӑн ӳкерчӗксем урлӑ паллаштаракан «Итле­ купӑс мӗн калать...» курав уҫӑлӗ.

Федор Павлов 1892 ҫулта авӑнӑн 25-мӗшӗнче Хусан кӗпернин Етӗрне уесӗнчи (халӗ Ҫӗрпӳ районӗ) Патӑрьелӗнче хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. 1907–1911 ҫулсенче Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче пӗлӳ илнӗ. 1930 ҫулта вӑл Ленинградра Н.А. Римский-Корсаков ячӗллӗ консерваторине вӗренме кӗнӗ.

Федор Павловӑн юбилейне халалласа Чӑваш кӗнеке издательствинче Михаил Кондратьев музыкҫӑ «Гора золотая…» Федор Павлов и его время» ятпа кӗнеке кун ҫути кӑтартнине, ӑна Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче хӑтланине эпир пӗлтернӗччӗ.

«Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журнал редакцийӗ ҫумӗнче «Ҫунатлӑ чӑвашсем» пултарулӑх тӗпелӗ йӗркеленӗ. Ун пирки хастар хӗрарӑмсем Шупашкарти чӑваш наци апат-ҫимӗҫне хатӗрлекен кафене пуҫтарӑнса калаҫса татӑлнӑ.

Пултарулӑх тӗпелӗнче — сӑмах, ӳнер, сцена ӑстисем, вӗрентекенсем, музей ӗҫченӗсем, кӗнеке кӑларас тата сиплев тытӑмӗнче вӑй хуракансем.

Йӗркелӳ саманчӗсемпе пӗрлех калаҫу тӑван литература, чӗлхе, ӳссе пыракан ӑрӑва ашшӗ-амӑшӗн чӗлхине манма парас мар тесен мӗнле ӗҫ-утӑм тӑвасси тавралла пынине «Тӑван Атӑл» журнал редакторӗ Лидия Филиппова «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтерет.

«Ҫунатлӑ чӑвашсем» пултарулӑх тӗпелӗн черетлӗ ларӑвне авӑн уйӑхӗн вӗҫӗнче ирттерме палӑртнӑ.

Аркадий Павлович Айдак Етӗрне районӗнчи «Ленинская искра колхоза 43 ҫул ертсе пынӑ. СССР халӑх депутачӗ (1989–1991), республикӑри Хресченсен союзӗн йӗркелӳҫисенчен пӗри тата унӑн ертӳҫи. Эколог, экспериментатор, реформатор, педагог, йышлӑ ҫемье пуҫӗ (мӑшӑрӗпе Людмила Андреевнӑпа 5 ача пӑхса ҫитӗнтернӗ), чӑваш наци юхӑмӗн ӑс-хакӑл ҫул пуҫӗсенчен пӗри (Чӑваш наци конгресӗн йӗркелӳ комитечӗн тата Кӗҫӗн Канашӗн пайташӗ), Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн ял хуҫалӑхӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин хисеплӗ гражданинӗ, «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа ытти нумай орден-медаль кавалерӗ…

Эпӗ чаплӑ ҫыннӑмӑр урӑх тӗнчене яланлӑхах кайнӑ хыҫҫӑнах (2013 ҫулхи авӑн уйӑхӗ) кӗнеке кӑлармашкӑн материалсем пуҫтарма пуҫланӑччӗ. Шел, вӑхӑтра тытӑмласа-йӗркелесе ҫитереймерӗм. Ҫак кунсенче вара «АРКАДИЙ АЙДАК: РОМАНТИК, ПАССИОНАРИЙ, СОЗИДАТЕЛЬ» кӗнекен электрон кӑларӑмӗ кун ҫути курчӗ. Сире кӗнекен аннотацийӗпе тата ум сӑмахӗпе паллашма сӗнетӗп.

Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче республикӑра Аркадий Павлович ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине тӗрлӗ мероприяти ирттерсе палӑртрӑмӑр.

Малалла...

Константин Яковлев — Ивановӑри музыка училищинче...

Чӑваш республикин культура министрӗ Константин Яковлев паян Иваново облаҫӗнче пулнӑ, унти культура учрежденийӗсене ҫитсе курнӑ.

Тӗпрен илсен, Ивановӑри музыка училищин, патшалӑх театрӗсен комплексӗн ӗҫӗ-хӗлӗпе паллашнӑ, Палех поселокӗнчи Палех искусствин патшалӑх музейне, Ново-Талицы салинчи Цветаевсен ҫемье музейне ҫитсе курнӑ. Унсӑр пуҫне министр Ревель Федоров художникӑн Ивановӑри художниксен ҫуртӗнче йӗркеленнӗ «Хайӗн туприпе вӑрттӑнлӑхӗсем» куравӗпе киленнӗ.

Ҫапах та Константин Геннадиевич инҫе ҫула тухнин тӗллевӗ урӑх: Чӑваш республикин Культура министерствипе Иваново облаҫӗн культурӑпа туризм департаменчӗ малашне пӗрле килӗштерсе ӗҫлеме, пӗрлехи проектсене пурнӑҫлама килӗшӳ алӑ пуснӑ. Ҫапла майпа чӑваш театрӗсем хӑйсен спектаклӗсемпе Иваново облаҫӗнчи куракансене паллаштарӗҫ, унти театрсем пирӗн пата гастрольпе килӗҫ.

Шупашкар районӗнчи Чӑрашкассинче хӑйне евӗр конкурс иртнӗ. Ҫамрӑксем ҫӳп-ҫапран хӑйсем валли костюм ҫӗленӗ, унпа сцена ҫине тухнӑ.

«Ҫӳп-ҫапран – мода» ятлӑ конкурс авӑн уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Чӑрӑшкассинчи культура ҫуртӗнче иртнӗ. Унта сакӑр ҫамрӑк дизайнер хутшӑннӑ.

Конкурсҫӑсем хутран, пластикран, пленкӑран, хаҫатран тата ҫӳп-ҫапа ывӑтмалли ытти япаларан костюм ҫӗленӗ. Модельерсем пурте тӑрӑшса хатӗрленнӗ.

Жюри пайташӗсем чи илемлӗ тума ниепле те суйлайман. Ара, пурте илемлӗ пулнӑ-ха та. Ҫавна май кашни конкурсҫа диплом тата пылак парне парса савӑнтарнӑ.

«Пулӑшма вӑхӑт» ыркӑмӑллӑх марафонӗпе килӗшӳллӗн Шупашкарта ҫамрӑк артист юрлӗ. Пирӗн пата «Голос. Дети» проект ҫӗнтерӳҫи Данил Плужников килӗ. Вӑл юрланине пульницӑсенче сипленекен ачасем курайӗҫ.

Данил Шупашкарта икӗ хутчен сцена ҫине тухӗ. Авӑн уйӑхӗн 20-мӗшӗнче 11 сехетре вӑл Республикӑри ача-пӑча клиника пульницин акт залӗнче юрлӗ. Концертра Раҫҫейри, тӗнчери конкурссенче лауреат ятне тивӗҫнӗ Ульяна Самохина, Олеся Захарова, Дима Белков, Дуняша Стайл фолк-ушкӑн, «Артикль» вокал та сцена ҫине тухӗҫ. Унта сипленекен ачасене тӳлевсӗрех кӗртеҫҫӗ.

Ҫав кунах Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче 18 сехетре концерт пулӗ. Унта та тӗрлӗ конкурс лауреачӗсем хӑйсен юррисемпе савӑнтарӗҫ. Унта вара 350 тенкӗ тӳлесен ҫеҫ кӗртеҫҫӗ.

Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музейра «Никита Бичурин ‒ тӗнче, аталану тата халӑх туслӑхӗн элчи» регионсем хушшинчи пӗрремӗш семинар-пленэр уҫӑлнӑ. Ӑна Китай тӗпчевҫи ҫуралнӑранпа 240 ҫул ҫитнине халалланӑ. Пленэра ирттерме музей Чӑваш Ен Элтеперӗн грантне, 100 пин тенке, ҫӗнсе илнӗ.

Семинар-пленэра музей пуҫлӑхӗ Ирина Удалова тата Раҫҫейри дизайнерсен канашӗн пайташӗ, Чӑваш Енри ҫак организацин правленийӗ ертӳҫи Александр Астраханцев ертсе пыраҫҫӗ.

Унта куҫӑнсӑр майпа ытти регионти ҫынсем те хутшӑнаҫҫӗ: Ӗренпурти патшалӑх университечӗн доценчӗ Динара Туйсина, Чуллӑ ҫырти Александр Максимов, Питӗрти Ирина Солянова дизайнерсем тата Ӗренпурти патшалӑх университечӗн архитектурӑпа строительство факультечӗн дизайн кафедрин студенчӗсем.

«Шывармань» опера

Чӑваш Енри театрсенчен пӗрин хыҫҫӑн тепри ҫак кунсенче хӑйӗн чаршавне уҫать. Виҫӗмкун Вырӑс драма театрӗнче сезон уҫӑлнӑ, ӗнер — Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче.

Оперӑпа балет театрӗ куракана тӑван халӑхӑмӑр оперине — Федор Павловӑн «Шыварманьне» — кӗтсе илнӗ. Ӑна театрӑн ҫӗнӗ художество ертӳҫи Сергей Кисс хӑй дирижер пулса ертсе пынӑ. Вӑл Шупашкрати театрта кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче ӗҫлеме пуҫланине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ авӑн уйӑхӗн 26-мӗшӗнче черетлӗ ҫӗнӗ сезона «Виҫ кӗтеслӗ юрату» премьерӑпа уҫассине те эпир пӗлтернӗччӗ.

Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ сезона авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче «Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» пьесӑпа уҫӗ.