Шупашкарта пӗр миллион укҫана тивӗҫ чи хитре юрлакана шыраҫҫӗ. Кастинга виҫӗ куна палӑртнӑ. Пӗрремӗшӗ юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче «Олимп» культура ҫуртӗнче иртнӗ. Теприне ыран «Медвежий угол» барта, виҫҫӗмӗшне каллех «Олимпра» пухмалла.

Вокалистсен хушшинче иртекен «ХаРРошая премия» конкурса 16 ҫултан аслӑраххисене хутшӑнма ирӗк панӑ. Музыка ушкӑнӗсен те конкурсра тупӑшма юрать. Анчах пурин те вӗсен автор юррипе хутшӑнмалла.

Финала пӗтӗмпе 10 юрӑҫа суйласа илӗҫ. Вӗсенчен чи пултаруллине «Русское радио» пӗр миллион тенкӗ преми пама шантарать.

Финал чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Шупашкарти «Мега Галакси» кану центрта иртмелле. Ҫӗнтерӳҫӗне премие «Серебро» хӗрарӑмсен поп-ушкӑнӗн юрӑҫисем тыттарӗҫ.

Валерий Раштав

Валерий Раштав поэта Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, унчченхи пухура чӑваш парламентне ертсе пынӑ Юрий Попов тата Фарида юрӑҫ пӗр шухӑшлӑ пулса ноутбук парнеленӗ.

Студент чухнех сарӑмсӑрланса юлнине пула унтанпах вырӑнпах выртакан Валерий Кӳкеҫри ваттисемпе сусӑрсен ҫуртне лекнӗ. Шӑпа унта ҫитернӗ пулин те поэт чунлӑскерен аллинчен хутпа ручка каймасть. Пӗлтӗр чӑваш литературин ҫӳлӗкӗ Валерий Самойлов-Раштавӑн юрра хывӑннӑ сӑввисен пуххипе, ӑна «Телей кайӑкӗ» ят панӑ, пуянланнӑччӗ. Валерий Раштав маларах «Шухӑша вӗҫтереймӗн ҫилпе» ятпа кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Ӑна Валерий Самойловӑн университетра пӗрле вӗреннӗ тусӗсем парнелӗх кӑларнӑ.

Поэт патӗнче юпа уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Юрий Попов тата Валерий Раштав сӑввисемпе кӗвве хывнӑ самай юрра шӑрантаракан Фарида пулнӑ. Чӑваш Енӗн Ҫыравҫӑсен союзӗн пайташне вӗсем ноутбук парнеленӗ.

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче яланхиллех М.Д.Михайлов ячӗллӗ опера фестивалӗ иртӗ. Кӑҫал вӑл чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пуҫланӗ.

Фестиваль Дж.Вердин «Отелло» премьерипе уҫӑлӗ. Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкар ҫыннисем Ж.Бизен «Кармен» постановкипе киленме пултарӗҫ. Солистсем Михайловск театрӗн артисчӗсем пулӗҫ.

Чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Э.Сапаев ячӗллӗ Мари патшалӑх оперӑпа балет театрӗ «Любовь к трем апельсинам» постановка кӑтартӗ. Икӗ кунран Чулхалари патшалӑх академи оперӑпа балет театрӗ опера-мюзикл лартӗ. Раштавӑн 1-мӗшӗнче Удмурт Республикин артисчӗсем сцена ҫине тухӗҫ.

Фестиваль хупӑннӑ кун сцена ҫине Раҫҫейри тата ют ҫӗршывсенчи паллӑ артистсем тухӗҫ. Вӗсен йышӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн артисчӗсем те пулӗҫ. Дирижер ЧР тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Ольга Нестерова пулӗ.

Олег Цыпленков

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ пӗтӗм тӗнчери премие Ольга Тургайпа Олег Цыпленков тивӗҫнӗ.

Ольга Тургая чӑваш прозине тата журналистикине аталантарма пысӑк тӳпе хывнӑшӑн, «Лауреаты Международной премии имени Михаила Сеспеля» (чӑв. Михаил Ҫеҫпӗл ячӗллӗ пӗтӗм тӗнчери преми лауреачӗсем) кӑларӑма хатӗрлесе пичетленӗшӗн тата чӑваш театр ӳнерне аталантарма пулӑшнӑшӑн преми тивӗҫнӗ.

Олег Цыпленкова республикӑри ҫамрӑксене патриот воспитанине парассипе чылай ҫул ӗҫленӗшӗн, тӑван халӑхӑмӑр аваллӑхра пурӑннӑ вырӑнсене илсе кайса ҫӳренӗшӗн, чӑваш кинематографне аталантарнӑшӑн суйласа илнӗ.

Ҫеспӗл Мишши премине 1966 ҫулта ҫирӗплетнӗ. 50 ҫул каялла йышӑннӑ премин пӗрремӗш лауреачӗсем — Леонид Агаков ҫыравҫӑ, Юрий Збанацкий украина ҫыравҫи (вӑл «Ҫеҫпӗл» роман ҫырнӑ), Чӑваш академи драма театрӗн артистки Нина Григорьева. Премие вӗсем 1967 ҫулта тивӗҫнӗ. 1996 ҫултанпа Ҫеҫпӗл Мишши премине Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ыркӑмӑллӑх фончӗ валеҫет.

Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче паян Пӗтӗм чӑвашсен 2-мӗш «Асам» кинофестивалӗн пресс-конференцийӗ иртрӗ. Унта юпа уйӑхӗн 24–29-мӗшӗсенче иртекен культура мероприятийӗ пирки тӗплӗнрех каласа пачӗҫ.

Кӑҫалхи кинофестивале пурӗ 22 ӗҫ хутшӑнӗ — илемлӗ 9 фильм, 5 документалли тата 8 анимациллӗ фильм. Илемлӗ фильмсене илес пулсан куракансем «Там, где нет тебя» (режиссёрӗ Ю. Спиридонов), «Принять удар» (Е. Рябцева), «Вера и сомнение» (Е. Рябцева), «Сурӑм хӗрӗ» (В. Карсоков), «Чакӑр куҫӑм шӑпана» (А. Степанов-Пӑртта), «Никита» (М. Никитин), «В лесу» (М. Ефремов), «Асамат кӗперӗ» (Р. Андреев), «Ветки» (В. Синяев) фильмсемпе паллашма пултарӗҫ. Документаллисен шутӗнче Ю. Спиридоновӑн «Я люблю тебя, Шумерля» тата «Генерал Тихонов», А. Ефремовӑн «Вут-хӗмре иртнӗ ҫамрӑклӑх», Ю. Сергеевӑн «История великого народа», С. Сахаровӑн «Шигали» пулӗҫ. Анимациллӗ фильмсене иккӗн тӑратнӑ — 3 фильма Улатӑрти ача-пӑча ӳнер шкулӗ хатӗрленӗ, ыттисене — В. Галошев. Улатӑртисем чӑваш халапӗсем ҫинче никӗсленнӗ «Почему сосна и ель вечно зеленые», «Как река началась», «Как ловили Луну» фильсем кӑтартӗҫ. Вӗсем пурте — вырӑсла.

Малалла...

Чӑваш Енӗн Наци телекуравӗ ӗнер пилӗк ҫул тултарнӑ. Республикӑри ҫамрӑк телеканала видеохыпара куракансем патне чӑвашла ҫитерекен тӗп ҫӑлкуҫсенчен пӗри тесе хаклани пӗртте йӑнӑш мар. Телеканал хатӗрлекен тӑван чӗлхеллӗ кӑларӑмсене республикӑра пурӑнакан чӑвашсем кӑна мар, хамӑр регион тулашӗнчи йӑхташӑмӑрсем те кураяҫҫӗ. Ирхи улттӑран ҫурҫӗрччен (Наци телекуравӗн сайтӗнче пичетленӗ телепрограмма тӑрӑх хакласан унӑн эфирӗ ҫавӑн пек пырать) кӑтартакан каналӑн 8 сехетне вырӑнтисем хатӗрленӗ кӑларӑмсем йышӑнаҫҫӗ.

Чӑваш наци телекуравӗн проекчӗсем тӗрлӗрен. Вӗсенчен пӗрне «Хавал» общество организацийӗпе пӗрле ача-пӑча валли хатӗрленине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. «Чӑвашла вӗренетпӗр — Учим чувашский» ят панӑскер шӑпӑрлансене чӑвашла вӗренме пулӑшать.

Канаш хулинче ӗнер «Хавхаланса юрлать чӗре» республикӑри конкурсӑн зонӑри тапхӑрӗ иртнӗ.

Юрлакан ушкӑнсем хушшинче йӗркеленӗ ӑмӑртӑва Республикӑри халӑх пултарулӑхӗн ҫурчӗ 80 ҫул тултарнине тата кӑҫал Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗ пулнине халалланӑ.

Канашри Культура ҫуртӗнчи конкурса Канаш, Йӗпреҫ, Тӑвай районӗсенчи тата Канаш хулинчи организацисемпе предприятисенчи пултарулӑх ушкӑнӗсем пуҫтарӑннӑ. Канаш тӑрӑхӗнчисене илсен, унтисен чысне районти культура ӗҫченӗсен халӑх хорӗ тата ветерансен халӑх хорӗ (ушкӑнсен ертӳҫи — Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Владимир Стеклов) хутшӑннӑ.

Чи лайӑх юрӑҫсене хӑйсен юррисемпе республикӑри конкурса хутшӑнма йыхравлӗҫ. Ӑна чӳк уйӑхӗнче ирттермелле.

Чылай ялта пулма тӳр килет. Шел те, нумайӑшӗнче клубсем хупӑнаҫҫӗ. Сӑлтавӗ пӗрре – ӑна тытса тӑмашкӑн хыснара укҫа ҫук. Ял халӑхӗ куншӑн пӑшӑрханать-и? Тен, аслӑ ӳсӗмрисем кулянаҫҫӗ пуль, ҫамрӑккисем вара — пачах ҫук. Вӗсем тахҫанах клуба тухма пӑрахнӑ ӗнтӗ, телефон, компьютер ӑшне путнӑ.

Ҫапах, манӑн шухӑшпа, ялта клуб пулмаллах. Вӑл — культура вучахӗ. Халӑхӑн пӗрле пухӑнмалла, концерт курмалла-ҫке-ха. Тепӗр енчен, ялта клуб пулсан та ҫынсем унта тухмаҫҫӗ. Концерт лартаҫҫӗ-и, спектакль килет-и — ҫын сахал пухӑнать. Пурин те килте телевизор пур-ҫке-ха. Кунашкал ӳкерчӗке чылай ялта курма пулать. Хӑш-пӗр ялта вара халӑх питӗ хастар.

Пирӗн ялта клуб пур. Пысӑк вӑл. Пӗлтӗр ӑна юсарӗҫ, сӑрларӗҫ, пластик чӳречесем лартрӗҫ. Йӑлтӑртатса кӑна ларать ял варринче. Шел те, аппаратура хальлӗхе туянса памарӗҫ. Вӑл вара питӗ кирлӗ. Унсӑрӑн ҫынсем пӗрле пухӑнсан юрласа ташлаймӗҫ.

Культура тенӗрен. Клуба юсаман чухне вӑл питӗ япӑх лару-тӑрураччӗ. Алӑкӗ те йӗркеллӗ питӗрӗнместчӗ. Вӑл ун чухне ӗҫкӗҫсен «йӑвиччӗ». Канмалли кун-и, уяв-и — килсе ларатчӗҫ ялти ӗҫкеҫсӗм.

Малалла...

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн солисчӗ, Чӑваш халӑх артисчӗ Айдар Хисамутдинов ыран, юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, хӑйӗн пултарулӑх каҫне ирттерет. Вӑл 35 ҫул тултарать.

Концерт интереслӗ иртессе шантараҫҫӗ. Автор ӗҫӗ нумай пулать. Куракана хальхи хореографипе савӑнтарӗҫ, классика пулмӗ.

Пултарулӑх каҫне ӗҫтешӗсем те хутшӑнӗҫ. Концертра артистсем кураканпа ҫывӑхланасшӑн. Унта пынӑ хӑнасем концертпа киленӗҫ ҫеҫ мар, постановкӑсене те хутшӑнӗҫ.

Айдар пултарулӑх каҫӗ ирттерсе хӑй театрта ӗҫленине пӗтӗмлетесшӗн. Мӗншӗн тесен вӑл ҫитес вӑхӑтра карьерӑна вӗҫлесшӗн. Унӑн шухӑш нумай, вӑл хӑйне проектсем пурнӑҫа кӗртсе аталантарасшӑн. Артистӑн ку шухӑш тахҫанах ҫуралнӑ. Ҫапах вӑл хӑш чухне сцена ҫине ташӑҫӑ пек тухӗ.

Шупашкарти ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗнче «Самая читающая семья» (чӑв. Чи вулакан ҫемье) республикӑри конкурс ӑмӑртӑвне пӗтӗмлетнӗ. Чи вулаканнисем Канашпа Етӗрне хулисенче тата Кӳкеҫ поселокӗнче пурӑннине палӑртнӑ.

Харӑс ларса вулама кӑсӑклине республикӑри 58 ҫемье ӗнентерме тӑрӑшнӑ. Вӗсем — 15 районпа 4 хуларан. Ку шутра Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Муркаш, Пӑрачкав, Вӑрмар, Шупашкар, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Елчӗк тата Тӑвай районӗсем, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш тата Етӗрне хулисем пур.

Конкурсра Канашри Игнатьевсем, Етӗрнери Семеновсем тата Кӳкеҫри Ташковсем ҫӗнтернӗ. Конкурса хутшӑннисене хаклама Галина Белгалис тата Елена Светлая ҫыравҫӑсем хутшӑннӑ.