Культура
Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Елчӗк Ен ентешлӗхӗн пайташӗсем, республикӑри композиторсемпе ҫыравҫӑсем, вӗрентекенсемпе культура ӗҫченӗсем Николай Карлин композитора тата поэта асӑннӑ. «Ҫичӗ чӳрече», «Юр тӑкӑнать», «Хӗвелҫаврӑнӑш» тата ытти чылай авторӗ вӑл. Асӑну каҫне хутшӑннӑ чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер Николай Карлинпа пӗрле ӗҫленӗ самантсене кӑмӑллӑн та ӑшшӑн аса илнӗ. Калӑпласа ҫитернӗ «Суйлса илнисем» юлашки кӗнекине пичетрен тухнине те курайман композитор. Кӗнекене юлашки вӑхӑтра ҫырнӑ сӑвӑсем, юмах, легенда, баллада тата поэмӑсем кӗнӗ. Асӑну каҫне пуҫтарӑннисем ку кӗнекене пысӑка хурса хакланӑ. «Николай Карлин — чӑн чӑн профессиллӗ композитор. Мӗн чухлӗ баллада ҫырнӑ вӑл. Ку пысӑк жанрлӑ произведени шутланать. Унӑн кашни юрри — шедевр, халӑх юрри пек пулса кайнӑ»,— тенӗ Юрий Кудаков композитор. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
Чӑваш Енри культура ӗҫченӗсене ведомство наградипе чыслама пуҫласшӑн. Кун пек пуҫарупа республикӑн Культура, наци тата архив ӗҫӗсен министерстви Правительствӑна тухнӑ. Йышӑну проектне паян ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче пӑхса тухнӑ. «За достижения в культуре» (чӑв. Культурӑри ҫитӗнӳсемшӗн) кӑкӑр ҫине ҫакмалли паллӑ ҫирӗплетесшӗн. Культура министрӗн ҫумӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Вячеслав Оринов ларура пӗлтернӗ тӑрӑх, ун пек награда Раҫҫей шайӗнче пур. Культурӑра, ӳнерте тата туризмпа ӗҫлекенсене унпа чыслаҫҫӗ. Чӑваш Енре вара вӑл паллӑна отрасльте 10 ҫултан кая мар ӗҫлесен ним мар ҫакса ярӗҫ. Тепӗр услови те пур-ха: награда илме тӑратнӑ организацире хайхи ҫыннӑн 5 ҫултан кая мар тимлемелле. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
Иртсе кайнӑ канмалли кунсенче Тутарстанра Пӗтӗм Раҫҫейри драматургсен семинарӗ иртнӗ. Унта пирӗн республикӑран Марина Карягина хутшӑннӑ. Паллӑ телеертӳҫӗ, пултаруллӑ поэт литературӑра драматурги жанрӗпе те тухӑҫлӑ ӗҫлет. Унӑн хайлавӗсем чӑваш сцени ҫинче вырӑн тупаҫҫӗ. Маларах Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» пьеса лартнӑччӗ, пӗлтӗр Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ куракан патне унӑн «Куккуклӑ сехетне» ҫитерчӗ. Тутарстанри семинар пирки Марина Карягина Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, унта «ҫӗнӗ ҫынсемпе паллашнӑ — ҫӗнӗ тӗнчесем уҫнӑ». Семинар Тутарстанри ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗн ертӳҫин Данил Салиховӑн ялти ҫуртӗнче, Хусантан утмӑл ҫухрӑмра, иртнӗ. «Эрнекунран пуҫласа тунтикунччен 40 хӑнана пӑхма, тӑрантарма, вырнаҫтарма, юрама ансат мар. Чаплӑ пӑхрӗҫ. Эпир йӗркелесе ирттерейӗпӗр-и ҫапла усӑллӑ семинарсем?» — тесе ҫырнӑ Чӑвашри хальхи вӑхӑтри драматург. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
Шупашкарти тӑватӑ вулавӑша ҫыравҫӑсемпе сӑвӑҫсен сӑнӗсем ҫӗнӗ сӑн кӗртӗҫ. Вӗсене юпа уйӑхӗнче ӳкерсе пӗтермелле. Ҫӗнӗ ӗҫе ҫитес уйӑхӑн ҫуррисенче пуҫӑнӗҫ. Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗ бензин-топливо сутакан пысӑк компанисенчен пӗри ирттернӗ социаллӑ тата культура проекчӗсен конкурсӗнче ҫӗнтернӗ. Укҫа ҫӗнсе илме пултарнӑ «ART-Libraries» проекта В. Маяковский ячӗллӗ вулавӑшӑн пай ертӳҫи Юлия Шелтукова хатӗрленӗ. Проект партнерӗсем — Шупашкар хула администрацийӗ, «FreeArt» аэрографи студийӗ, Шупашкарти Элли Юрьев ячӗллӗ ача-пӑчан 4-мӗш ӳнер шкулӗн преподавателӗсем. Юлия Шелтукова ӑнлантарнӑ тӑрӑх, дизайна вӗсем пӗрле татса парӗҫ. Хӑш ҫыравҫӑпа сӑвӑҫ сӑнне ӳкересси те каярах паллӑ пулӗ.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Фарида сассиХарпӑр шухӑш
Культура
Тахӑш вӑхӑтран пуҫласа чӑваш эстрадин уҫлӑхӗнче Фарида сасси янраса кайрӗ. Чӑваш Енти Патӑрьел районӗнче Начар Упи текен ял пур (Темшӗн ӑна "Красномайск" текен сӑнсӑр ятпа улӑштарнӑ та халиччен те чӑн ята каялла тавӑрман....). Асӑннӑ ялта ӗлӗкренпех тутарсем пурнакан кӗтес пур. Ҫав кӗтесе Тутаркасси теҫҫӗ. Официалла хутсенче те ҫаплах ҫырӑнать: улица Татарская. "Хыпар" хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, унта хальхи вӑхӑтра мӗнпурӗ 8 кил. Вӑт ҫав 7-8 килтен пӗринче ҫуралса ӳснӗ те ӗнтӗ Фарида. Ачаранпах чӑвашла пӗлнӗ тени — ним те каламаннипе пӗрех. Мӗншӗн тесен тутарла вӑл чӑннипе килте ҫеҫ калаҫнӑ. Кулленхи пурнӑҫра ытларах чӑваш чӗлхипе усӑ курнӑ. Шкулта та, ытти ачасемпе пӗрле, чӑваш программипех вӗреннӗ. Мӗншӗн-ха ҫакӑн пирки пусарсах калама тивет? Акӑ мӗншӗн! Юрлама пулать 10 чӗлхепе, 99 чӗлхепе, 100 чӗлхепе, 180 чӗлхепе.... Анчах та ку ҫавӑн чухлӗ халӑхӑн юрӑҫи пулса тӑнине пӗлтермест-ха. Фарида вара чӑн-чӑн чӑваш юрӑҫи пулса тӑчӗ. Апла пулса тӑма вара чӑвашла юрлани ҫеҫ сахал. | ||
Культура
Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртне юсамашкӑн мӗн чухлӗ укҫа кирлӗ? ЧР культура министрӗ Константин Яковлев пӗлтернӗ тӑрӑх, 10 миллион тенкӗ тӑкакланӗ. Ку укҫа-тенке республика хыснинчен уйӑрса парӗҫ. Утӑ уйӑхӗн 18-мӗшӗнче юсав Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче юсав ӗҫӗсем пуҫланнӑ ятпа «Халӑх пӗрлӗхӗнче — Раҫҫей вӑйӗ» чула савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура хунӑ. Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртне кӑҫалах уҫма палӑртнӑ. Ӑна чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗ тӗлне юсаса пӗтермелле. Ку ахальтен мар. Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Халӑх пӗрлӗхӗн кунне уявлатпӑр-ҫке-ха. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
Чӑваш Енри юрӑпа ташӑ ансамблӗ Испанири Бургос хулинче утӑ уйӑхӗн 11—15-мӗшӗсенче иртнӗ «Chiudad de Burgos» Пӗтӗм тӗнчери фольклор фестивальне хутшӑннӑ. Индири, Эквадорти, Мексикӑри, Чехинчи ансамбльсемпе пӗрле сцена ҫине тухнӑ чӑвашсене унти хаҫат ырласа ҫырнӑ. «Фестиваль хулари чи кӗтнӗ культура пулӑмӗ пулса тӑрать. Чӑваш Енри динамикӑллӑ ташӑсем тӗнче культурине халалланӑ каҫа уҫрӗҫ.. Концертра Раҫҫейри чӑваш ушкӑнӗн Тухӑҫ Европӑри ташшисем уйрӑмах уйрӑлса тӑчӗҫ», – тесе ҫырнӑ Испанири Бургос хулинче тухса тӑракан «Diario de Burgos» хаҫат. «Chiudad de Burgos» фестиваль кӑҫалхипе 41-мӗш хут иртнӗ. Чӑваш Енри патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗ унта иккӗмӗш хут кайнӑ. Унччен вӑл 1999 ҫулта Бургос сцени ҫинче куракана тыткӑнланӑ. Асӑннӑ хулари фестиваль вӗҫленнӗ хыҫҫӑн ансамбль ҫав ҫӗршыври Португалете тата Баске хулисенчи фестивале хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
Патӑрьел районӗнчи Турхан ялӗнче Кокель плэнерӗ кӑҫалхипе 11-мӗш хут иртет. Унта Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчен килнӗ. Зуфар Гимаев, Юрийпе Татьяна Бердниковсем (Хусан), Сергей Качин (Харьков), Владимир Чернышев (Минск), Алексей Волковпа Вера Дмитриева (Шупашкар), Алия Зейнутдинова (Питӗр) Аслӑ Чемен ялӗнче пурӑнакан Нина Мулгачева патӗнче пулнӑ. Вӗсем кинемей тӗрӗ тӗрленине, кӑмакара ҫӑкӑр пӗҫернине ӳкернӗ. Ӳнерҫӗсем ҫуртпа та паллашнӑ, аваллӑхпа ҫыхӑннӑ япаласене типтерлӗ упранинчен тӗлӗннӗ. Нина Михайловнӑн ҫуртне музейпа танлаштарма пулать. 50 ҫул каяллахипе танлаштарсан, унӑн пӳрт ӑшчикӗ нимӗнпе те улшӑнман. Стена ҫинче – ӳкерчӗксем, урайӗнче – кавир. Плэнера кашни ҫулах ирттерессине йӑлана кӗртнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Культура
Опурӑпа балет театрӗ (2014). Н. Плотников тунӑ сӑн Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ Раҫҫейри чи пысӑк тупӑшлӑ 25 театр йышне лекнӗ. Укҫа-тенкӗне РБК журнал шутласа тухнӑ. Пӗтӗмлетӳ савӑнмаллиех мар — хыснаран илекен укҫа-тенкӗне шута илмесен Раҫҫейре пӗр тупӑшлӑ патшалӑх театрӗ те ҫук. Театрсене тишкерме аналитиксем Раҫҫейри 650 патшалӑх театрӗн пӗлтӗрхи тупӑшӗсемпе тӑкакӗсене илнӗ. Танлаштарӑмра пӗрремӗш вырӑна 7 823 млн тенкӗ пӗтӗмӗшле тупӑшпа Раҫҫей Пысӑк театрӗ йышӑннӑ. Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ рейтингра 19-мӗш вырӑна лекнӗ: пӗтӗмӗшле тупӑш 137 млн тенкӗ, комерциллӗ тупӑш — 16 млн тенкӗ, тӑкак — 100 млн тенкӗ. Чи нумай укҫаллисен йышне ҫавӑн пекех И.Гончаров ячӗллӗ Чӗмпӗрти драма театрӗ (17-мӗш вырӑн), Удмуртин вырӑс драма патшалӑх театрӗ (20-мӗш вырӑн) лекнӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
| ||
Сумлӑ сӑмах
Культура
Эх, ҫухалсах ӗлкӗреймен ӗмӗтсен пире хитрен пиллекен ытарайми тӗнчийӗ... Ҫав ахах-мерченлӗ ниепле хакпа виҫейми тупра пире малашлӑх ҫулӗпех уттарать, пурнӑҫ епле пулмаллине тата пулмалла маррине куллен ытарлӑн вӗрентсе калать. «Эпир хамӑр ӗмӗрте кил-йышри ҫичӗ сыпӑка курма тивӗҫ: хамӑра, атте-аннене, асатте-асаннепе кукамай-кукаҫине, вӗсен ашшӗ-амӑшне, ачамӑрсене, мӑнуксене, вӗсен ачисене. Йӗркеллӗ, илемлӗ, сывлӑха упраса пурӑнайсан этем ӗмӗрӗ ҫакна валли ҫитет...» (В.Аванмарт). Ҫитмелле тетпӗр, анчах ӑс-паруҫи кам? Чӑрсӑр ҫил ташшиллӗ паянхи пурнӑҫӑн таппипе куллен пире тухӑҫлӑн ӗҫлеттерме тӑрӑшакан ӑс-хакӑлҫӑ-ши.... Ҫакӑнтах Ҫынлӑх Ӑшшине куллен ҫунат хушса патваррӑн утма вӑй паракан сӑвӑҫӑн тӳпи те пысӑк. Вӗсен йышӗнче чи малта Теветкел тӑрать. Вӑл ӑста ҫыравҫӑ-сонетҫӑ-куҫаруҫӑ пулнине пурте лайӑх пӗлетпӗр. Шӑплӑха куҫайнӑ хыҫри ҫулсене (тӗлӗнмелле, иртнисӗр пирӗн малашлӑх ҫук!) этемлӗх ӑс-тӑнӑн пӗлӳ асамӗ ҫеҫ чӗртсе тӑратма пултарать. Ыттисемпе пӗрлех ӑна пурнӑҫлаканӗ — эпир сывлакан сывлӑшпах куллен хавхаланса пурӑнакан ҫак ҫыравҫӑ-поэт та пулса тӑрать. | ||
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (25.12.2024 15:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 760 - 762 мм, -6 - -8 градус сивӗ пулӗ, ҫил 0-2 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.
| Кӑлкан Александр Дмитриевич, чӑваш сӑвӑҫи, драматургӗ, тӑлмачӗ ҫуралнӑ. | ||
| Зайцев Юрий Антонович, чӑваш живописецӗ, фотографӗ вилнӗ. | ||
| Аслан Степан Степанович, чӑваш ҫыравҫи ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
Пулӑм хуш... |