Акан 30-мӗшӗнче чӑваш филологоийӗпе культура факультечӗн ӗҫченӗсем Вӑрнар районӗнчи Ҫӗрпел вӑтам шкулне аслӑ классенче вӗренекенсемпе тӗлпулу ирттерме кайса килчӗҫ. Хӑнасене вӑтам классенче вӗренекен ачасен фольклор ушкӑнӗ кӗтсе илчӗ. Преподавательсем ачасене университетӑн, факультетӑн ӗҫӗ-хӗлӗпе, вӗренӳ условийӗсемпе, вӗренме кӗмелли йӗркепе паллаштарчӗҫ, хӑйсем патӗнче иртекен конференцисене хутшӑнма йыхравларӗҫ. Пуҫтарӑннисене факультетпа паллаштаракан брошюрӑсене, «Ульяновец» хаҫтӑн номерӗсене валеҫсе пачӗҫ. Студентсен ушкӑнӗ хаваслӑ концерт кӑтартрӗ. Ҫӗрпеле районти мӗн пур шкулсенчи чӑваш чӗлхи учителӗсем те пуҫтарӑннӑччӗ. Факультет ӗҫченӗсемпе тӗл пулни вӗсемшӗн те усӑллӑ пулчӗ.

Аслӑ Ҫӗнтерӳ тунӑранпа 65 ҫул ҫитнине халалласа Красноармейски район хаҫачӗн тӗп редакторӗ, нумай ҫул хушши журналистикӑра ӑнӑҫлӑ ӗҫлекен публицист, Раҫҫей журналисчесен союзӗн членӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ И.А. Прокопьев (Чураль) ҫӗнӗ кӗнеке, «Ҫӗньял Упи салтакӗсем», кӑларчӗ. Кӗнекене Ҫӗньял Упи ялӗнчен фронта тухса кайнӑ вӑрҫӑ паттӑрӗсен пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен ҫырнӑ статьясем кӗнӗ. Автор хӑйӗн таврапӗлӳ ӗҫӗнче Георгий Николаевич Николаев, Вилорик Федорович Романов, Алексей Николаевич Кротов, Иван Семенович Семенов, Нестер Никитич Кольцов, Никандр Маркович Марков, Елизавета Дмитриевна Дмитриева ентеш вӑрҫӑ ветеранӗсен сӑнарне уҫса панӑ. Шел пулин те, вӗсенчен пӗри те пирӗнпе юнашар ҫук.

Сӑмах май, ҫак пӗчӗк ялтан Аслӑ Аттелӗх вӑрҫине 70 ытла ентеш тухса кайнӑ, вӗсенчен 43-шӗ вӑрҫӑ хирӗнчех юлнӑ.

Кӗнекере Ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнӑ ӗҫ ветеранӗсем ҫинчен те сахал мар ырӑ сӑмах каланӑ. Кунсӑр пуҫне ҫӗршыва хӳтӗлес енӗпе суйласа илнӗ професси ҫыннисем ҫинчен те материал тупма пулать.

Малалла...

Пирӗн электронлӑ вулавӑш уйӑхсерен ӳссе пырать — кашни кун тенӗ пек ҫӗнӗ хайлавсемпе пуянланать. Паян вара 3 пинӗмӗш хайлав вырнаҫрӗ.

Электронлӑ вулавӑш 2008 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче уҫӑлсаччӗ. Унтанпа вӑхӑт чылай иртрӗ. 2 пинӗмӗш хайлав пӗлтӗр юпан 26-мӗшӗнче хушӑнсаччӗ, 6 уйӑх хушшинче вара вулавӑш тепӗр пӗр пин хайлавпа пуянланчӗ.

Хайлавсен ытларах пайӗ — сӑвӑсем. Вӗсен шучӗ 2 пинрен те иртет. Ытти тӗслӗ хайлавсем: калав (330 ытла), юрӑ (70 ытла), юмах (120 ытла), шӳтлӗ сӑвӑ (60 ытла), кулӑшла калав (45), поэма (21), халап (22), новелла (18), юптару (17), сӑвӑллӑ юмах (7). 6 уйӑх хушшинче электронлӑ вулавӑш пысӑк калӑпӑшлӑ хайлавсемпе те пуянланчӗ. Халӗ кунта 12 повесть (малтан 6 кӑначчӗ), 7 роман (вӗсен шутӗнче 1 историллӗ роман, 1 роман-халап тата 1 сӑвӑллӑ роман).

Электронлӑ вулавӑш малалла та пуянланса пырӗ — вулама кӑмӑллакансене вӑл ялан хапӑлласах кӗтсе илӗ!

ӗҫлӗ канашлура

Паян Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен ӗҫӗсен, информаци политикипе архив ӗҫӗн министерствинче Чӑваш Ен тулашӗнче пурӑнакан ачасем валли ҫуллахи лагере йӗркелес тӗлӗшпе ӗҫлӗ канашлу иртрӗ. 2005 ҫултан пуҫласа кӑҫал 5-мӗш хут иртӗ ӗнтӗ вӑл.

Канашлӑва Чӑваш Республикин Вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министерствинчен, Сывлӑха упракан тата социаллӑ аталану министерствинчен хутшӑнчӗҫ. Ҫавӑн пекех унта Чӑваш наци конгресӗнчен, культурӑпа ӳнер ӗҫченӗсем пулчӗҫ. Пурте пӗрле пухӑнса «Эткер» этнокультура программа шайӗнчи культурӑллӑ программӑсене ирттермелли плана пӑхса тухрӗҫ, йышӑнчӗҫ.

Ачасем лагере Республика кунӗ умӗн, ҫӗртмен 23-мӗшӗнче, ҫитӗҫ. Вӗсен шутӗнче олимпиадӑсенче, ҫавӑн пекех чӑваш халӑхӗн историйӗпе тата культурипе ҫыхӑнтарнӑ ӑмӑртусенче мала тухнисем пулӗҫ. Ачасем Раҫҫей Федерацийӗн 9 тӑрӑхӗнчен тата Беларуҫ Республикинчен ҫитӗҫ.

Вӑрнар районӗнчи Хура Ҫырмара пурӑнакансем тавралӑха тирпей-илем кӗртмелли, симӗслентермелли уйӑхлӑха хутшӑнса Аслӑ Ҫӗнтерӗвӗн 65 ҫулхи юбилейне халалласа ял вӗҫӗнчи ҫырма пуҫне, шыв ҫулӗсем таврашне — ял хуҫалӑх культурисем ӳстерме юрӑхлӑ мар вырӑнсене — тӗрлӗ йывӑҫсен ҫамрӑк хунавӗсене чылай лартса хӑварчӗҫ, асӑнмалӑх парк ешертӗр терӗҫ. Ҫак пархатарлӑ ӗҫе пурте хаваспах хутшӑнмалла пек ӗнтӗ. Анчах, шел пулин те, алла кӗреҫе тытса ӗҫлеме пултаракан ҫынсенчен пӗр 10 проценчӗ кӑна пуҫаруллӑ пулчӗ. Ыттисем темшӗн йывӑҫ лартассине пӗлтерӗшлӗ ӗҫ вырӑнне хумарӗҫ, тӑван тавралӑх илемӗшӗн сехет енне тӑрӑшма ӳркенчӗҫ. Ҫавӑнпа та хӑйсен вӑхӑтне шеллемесӗр йывӑҫ лартма хастар хутшӑннисене — Петр Иванова, Андрей Чашкова — Хура Ҫырмара пурӑнакан А. Алексеев вӗсене чунтан тав тӑвасшӑн. Вӑл хӑй те 100 ытла хунав лартса хӑванӑ.

Хура Ҫырмасем малашне те пулас вӑрман лаптӑкӗнче ҫулсеренех йывӑҫсен йышне ӳстерсе пыма шутлаҫҫӗ. Вӗсене ку ӗҫре ӑнӑҫу сунмас килет.

спектакльти самант

Ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнчи уявсем умӗн Шупашкарти пукане театрӗ Елчӗк районне ҫитсе килчӗ — кунта театр кунне ирттерчӗҫ.

Елчӗкри культура ҫуртӗнче артистсем чи малтан Г. Азамӑн «Заяц-победитель» спектакле кӑтартрӗҫ. Шупашкартан килнӗ пукане вылявӗн ӑҫтисен вӑййине курма 250 ытла ача пухӑнчӗ — район центрӗнчен кӑна мар, ача-пӑча ытти ялсенчен те ҫитрӗ.

Тӗп вулавӑшра вара французсен юмахӗ тӑрӑх лартнӑ «Шурӑ кушак» спектакле кӑтартрӗҫ — хальхинче куракансем хушшинче 21 сусӑр ача пулчӗ.

Кашни спектакле ачасем кӑмӑллӑн кӗтсе илчӗҫ — хӑнасене хӑйсем патне тепре те килсе кайма сӗнчӗҫ.

Сӑнӳкерчӗксем

А.П. Князев

Акан 30-мӗшӗнче Шупашкар район администрацин пуҫлӑхӗ А.П.Князев тӗрлӗ ҫулсенче районти организацисемпе учрежденисене ертсе пынӑ ветерансемпе тӗл пулчӗ. Анатолий Пантелеймонович вӗсене Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи Ҫӗнтерӳпе вӗҫленнӗренпе 65 ҫул ҫитнӗ ятпа хӗрӳллӗн саламларӗ, унтан кӗскен районӑн социаллӑ-экономика пурнӑҫӗпе паллаштарчӗ.

Район ертӳҫипе тӗлпулӑва пухӑннӑ тыл ветеранӗсем Кӳкеҫре Державная богородица иконӗ ячӗпе туса лартнӑ ҫӗнӗ храма ҫитсе курчӗҫ, унтан ҫӗнӗ ЗАГСпа тата районти тӗп вулавӑш ҫурчӗпе паллашрӗҫ.

Районти ҫак ҫӗнӗ объектсем пур енчен те паянхи пурнӑҫ ыйтнӑ шайра — хӑтлӑ, илемлӗ, ӗлккен. Кунта килекенсен ыйтӑвӗсене туллин тивӗҫтерекен учрежденисем пулнине палӑртрӗҫ ветерансем, ҫакӑншӑн хӑйсем савӑннине палӑртрӗҫ.

Районта тата тепӗр паллӑ культура учрежденине те — Иакинф Бичурин ячӗллӗ музее те кӗрсе курчӗҫ ветерансем, паллӑ востоковед-ученӑй палӑкӗ умне чӗрӗ чечексем хурса сӑн ӳкерттерчӗҫ. Район музейӗн экскурсовочӗ вӗсене Ҫар мухтавӗн залӗпе паллаштарчӗ.

Малалла...

Эпир ҫак литература ӑмӑртӑвӑн ҫӗнтерӳҫисене тем тесен те чыйлаймӑпӑр. Ку ыйту пирӗнтен кӑна килнӗ пулсан — пӗр сӑмахсӑрах чаплӑ уяв туса панӑ пулӑттӑмӑр, шел те ӑмӑртӑва эпир кӑна мар ирттернине пула чыслав тума май пулмӗ. Малтан пире шартлама сивӗсем чӑрмантарчӗҫ пулсан, каярах вара алтан тухайман ӗҫсем мероприятие ирттерме чарчӗҫ.

Ҫавна май парнесене (эпир вӗсене тахҫанах хатӗрлесе хурса) сирӗн Чӑваш Республикин Вӗрентӳ институтӗнчи чӑваш чӗлхи кафедринче илмелле пулӗ. Ку учреждение вӗрентекенсем ҫав-ҫавах ӗҫпе килсех ҫӳреҫҫӗ — ҫавна май ҫӗнтерӳҫӗсене парнесемпе тивӗҫтересси те вӗсем урлӑ ҫӑмалрах пулӗ.

Вырӑн йышӑнманнисене унтах ӑмӑртӑва хутшӑннине ҫирӗплетекен ӗнентерӳ хучӗсем кӗтеҫҫӗ.

Асилтеретпӗр! Эпир ирттерекен кӑҫалхи литература ӑмӑртӑвӗ (кӑҫал вӑл «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» ятпа иртет) пуҫланнӑ та ӗнтӗ — хайлавсене кӗтетпӗр.

Ҫавӑн пекех пӗлтӗрхи тата виҫӗмҫулхи ӑмартусенче мала тухнӑ хайлавсен пуххине кӗнекен пичетлесе кӑларас ӗҫ хӗрӳ пырать — укҫа пухатпӑр, кӗнекене калӑплатпӑр.

Малалла...

уяври самант

Халӑх сӑн-сӑпачӗпе чунӗн хӑйевӗрлӗхӗ чи малтан чӗлхере упранипе кашниех аван пӗлет-тӗр. Ҫакна шута илсе Чӑваш чӗлхи эрнин кунӗсенче тӑван чӗлхемӗре халалланӑ мероприятисем чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнче чылай иртеҫ ӗнтӗ. Акан 27-мӗшӗнче вара «Чӑваш тумӗн уявӗ» пулчӗ. Уява факультетра ӗҫлекенсемпе вӗренекенсем пурте хутшӑнчӗҫ. Ҫак кун чӑвашсен тӗрлӗ районсенче пурӑнакан тум-юмне тӑхӑннӑ студентсемпе преподовательсем вӑйӑ картинче те ҫаврӑнчӗҫ, чӑваш ташши те ташларӗҫ. Культурологи кафедрин доценчӗ Ф.И. Васильева авалхи чӑваш хӗрарӑмӗн тумӗ пирки кӑсӑклӑ каласа пачӗ, алӑпа тӗртнӗ, ҫӗленӗ ӗлӗкхи чӑваш тумне кӑтартрӗ. Ҫавӑн пекех 1,2,3 курс студенчӗсем уявра активлӑ пулнине палӑртса хӑварас килет. Чӑваш тумне тӑхӑнса уява чи нумайӑн хутшӑннӑ кафедра вара — чӑваш тата танлаштаруллӑ литература пӗлӗвӗн кафедри.

Чӑвашӑн авалтан килекен пуянлӑхне хамӑр та хисеплемесен, унпа мӑнаҫланмасан ыттисем ҫавна тӑвасса кӗтме те кирлӗ мар. Ҫие мӗнле тумтир тӑхӑнни те халӑхшӑн, ун пуласлӑхӗшӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ.

Малалла...

Етӗрне хули паян

Кӑҫал Етӗрне хулине никӗсленӗренпе 420 ҫул ҫитет. «Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, уяв кунӗсенче районти таврапӗлӳ музейне уҫма палӑртнӑ. Вӑл К.В.Волков ячӗллӗ унчченхи хирурги больницин ҫуртӗнче вырнаҫӗ. Асӑннӑ ҫурта 1911 ҫулта Н.М.Таланцев тунӑ, вӑл — историпе культура палӑкӗ. Ҫакӑнта 1937 ҫулччен паллӑ хирург, медицина ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Лев Толстой ҫыравҫа сипленӗ Константин Васильевич Волков ӗҫленӗ.

Ҫурт тулашне юсама, музей экспозицийӗсене йӗркелеме укҫа-тенкӗ чылай кирлӗ. Ҫавӑнпа ятарлӑ счет уҫнӑ. Етӗрне райадминистрацийӗ хаҫат тусӗсем те унта хастар хутшӑнасса шанать.

Музей пирки ыйтса пӗлмелли инҫесас номерӗсем: 22-5-41, 22-4-71 (Етӗрне хули).

Укҫа куҫармалли реквизитсем: Ядринский райфинотдел (Ядринская районная администрация ЧР, лицевойсчет 03193000011),

Расчетный счет: 40703810775193000075, корр. счет 30101810300000000609 БИК 049706609 в Чувашском ОСБ № 8613 г.Чебоксары ИНН 2119003281 КПП 211901001 код дохода 90330399050050000180 пункт 1, разр. «Спонсорская помощь на восстановление музея».