Хӗрлӗ Чутай районӗнче «Чи пултаруллӑ асанне-2015» конкурс иртет. Конкурсӑн пӗрремӗш тапхӑрӗ Сӗнтӗкҫырминче иртнӗ. Унта Хусанушкӑнь, Кивӗ Атикасси, Штанаш ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан асанне-кукамайсем хутшӑннӑ.

Конкурса хутшӑннӑ асаннесенчен Атикасси Кивьял тӑрӑхӗнчи Алевтина Кушманова «Ылтӑн алӑллӑ асанне» номинацире палӑрнӑ. Штанаш ял тӑрӑхӗнчи Светлана Соловьева «Куракансен кӑмӑлне кайнӑ асанне» ята тивӗҫнӗ. Хусанушкӑнь ял тӑрӑхӗнчи Елена Кириллова вара — «Чи пултаруллӑ асанне».

Каярах Тралькассинчи Культура ҫуртӗнче «Чи пултаруллӑ асанне – 2015» конкурсӑн иккӗмӗш тапхӑрӗ иртнӗ. Унта Атнар, Ачкасси, Хӗрлӗ Чутай ял тӑрӑхӗсенчи асанне-кукамайсем хутшӑннӑ.

Атнар тӑрӑхӗнчи Галина Индейкина «Ӳркенмен ӗҫчен асанне» ята тивӗҫнӗ. Ишеккасси ялӗнчи пурӑнакан Галина Тверскова — «Куракансен кӑмӑлне кайнӑ асанне», Ачкасси ял тӑрӑхӗнчи Галина Ямброськина — «Чи пултаруллӑ асанне».

Паян асаннесем «Чи пултаруллӑ асанне-2015» конкурсӑн районти тапхӑрне хутшӑннӑ. Ӑмӑртӑва ЧНКн районти уйрӑмӗ пуҫарса ирттернӗ.

Малалла...

Чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Балаково хулинчи Наци культурисен ҫуртӗнче Сарӑту чӑвашӗсен «Ентеш» наципе культура автономийӗн савӑнӑҫлӑ пухӑвӗ иртнӗ.

Чӑваш Енрен унта Культура министерствин наци ӗҫӗсене тимлекен уйрӑмӗн специалисчӗ Эдуард Краснов, ЧНК Президенчӗн пӗрремӗш ҫумӗ Валерий Клементьев, Етӗрнери «Виръял» ансамбль хутшӑннӑ.

Унти чӑвашсен наципе культура автономине, сӑмах май, хӑй вӑхӑтӗнче хайхи Валерий Клементьев ертсе пынӑ. «Вӑл сӗннипех халӗ Capту чӑвашӗсен автономийӗн ӗҫӗсене Сергей Васильев йӗркелесе пырать», — тесе хыпарлать ЧНКн пресс-ҫыруҫи Зоя Яковлева.

«Ентешӗн» пухӑвне Пенза чӑвашӗсен автономийӗн ертӳҫи Денис Щербаков, Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи «Кӗмӗл cacӑ» конкурсӑн кӑҫалхи ҫӗнтерӳҫисенчен пӗpu Екатерина Карамзина, Capӑту енчи чӑвашсен юрӑ-ташӑ ушкӑнӗсем хутшӑннӑ.

Capту чӑвашӗсене уявпа Балаково хулин администрацийӗн культура пайӗн пуҫлӑхӗ Вячеслав Дерябин саламланӑ.

Пирӗн тӑрӑхрах кайнисем Сарту чӑвашӗсене Хисеп грамотисемпе хавхалантарнӑ.

Шупашкарти водительсем ҫул-йӗр правилине пӑснине ҫул-йӗр инспекторӗсем вӑрттӑн ӳкереҫҫӗ. Ҫулта-йӗрте йӗрке тӑвакансен ураписене аякран ниепле те уйӑрса илеймӗн — вӗсем ятарлӑ паллӑллӑ машинӑсемпе ҫула тухмаҫҫӗ. Водительсем йӗркене пӑснине асӑрхасан ҫавсем ӳкерсе илеҫҫӗ те ҫывӑхри ҫул-йӗр патруль службине систереҫҫӗ.

Чӳк уйӑхӗн 8-мӗшӗнче пӗр сехетре кӑна йӗркене пӑснине 15 асӑрхани пирки пӗлтерет республикӑн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби Шупашкарти ҫул-йӗр инспекцийӗн управленийӗ хыпарлани тӑрӑх.

Инспекторсем час-часах асӑрхакан кӑлтӑксем шутӗнче светофорӑн ҫутине пӑхӑнманнине кӗртмелле. Руль тытса пынӑ чухнех телефонпа калаҫни те час-часах тӗл пулать. Ҫуран ҫӳрекенсене каҫарма урапана чарманнине те, е тата, ҫуран ҫӳрекенсем каҫмалли йӗр ҫине машиӑнна чарса лартнине те асӑнмалла. Юлашкинчен каланине маршрут автобусӗсем ытларах пӑсаҫҫӗ-мӗн.

Чӳкӗн 27-28-мӗшӗсенче Беларуҫри Могилев хулинче йӑлана кӗнӗ «Симонов вулавӗсем» иртнӗ. Унта Константин Симонов ҫуралнӑранпа 100 ҫул тата Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалласа ирттернӗ пӗтӗм тӗнчери литература конкурсне пӗтӗмлетнӗ.

Конкурса тӗрлӗ ҫӗршыври 500 ытла автор хутшӑннӑ. Жюри Константин Симоновӑн сӑввисене белорус чӗлхине лайӑх куҫарнине уйрӑммӑн палӑртнӑ.

«Поэзи» номинацире пирӗн ентеш иккӗмӗш вырӑн йышӑннине ҫапларах пӗлтернӗ: «Хӑмӑш ятлӑ чӑваш ялӗнчи вырӑс поэчӗ Валерий Кошкин». Вӑл — Вӑрнар районӗнчен, ФСБн отставкӑри полковникӗ, ЧР Культура министерствин ветеранӗ.

Палӑртса хӑварар: Валерий Кошкинӑн «Родники России» сӑвви кӑҫал «Герои Великой Победы» литература конкурсӗнче дипломант пулнӑ ӗнтӗ.

Валерий Кошкин «Симонов вулавӗсене» хӑйӗн патриотлӑхпа, пӗтӗм тӗнчери терроризмпа ҫыхӑннӑ сӑввисене тӑратнӑ. Вӑл Константин Симоновӑн сӑввисене чӑвашла куҫарнине те палӑртмалла.

«Про Город» архивӗнчи сӑн

Ырантан, раштавӑн 1-мӗшӗнчен, Шупашкарта Хӗл мучин почти ӗҫлеме тытӑнӗ. Йӑлана кӗнӗ конкурса 14 ҫул тултарман ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ.

Ачасем ҫырура хӑйсен ҫитӗнӗвӗсем пирки, ырӑ ӗҫсем туни ҫинчен ҫырса кӑтартма пултараҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем хӑйсен шухӑшӗсене палӑртаяҫҫӗ: вӗсем Хӗл мучипе Юр пике пулнӑ тӑк мӗн тӑвӗччӗҫ?

Ҫырӑвӑн чӗлхине, унӑн содержанине хаклӗҫ. Вӗсене ӳкерчӗксемпе, аппликацисемпе, мишурапа, хӑюпа, вӗтӗ шӑрҫапа илемлетме юрать. Ҫырӑва ӑҫта ямалла?

Хӗл мучин почти Шупашкарти пур вулавӑшра те ӗҫлет. Раштавӑн 18-мӗшӗнчен пуҫласа вара Хӗл мучин тӗп почтине ҫыру ҫырма юрать. Вӑл хальхи пултарулӑхӑн «Ҫеҫпӗл» академийӗнче уҫӑлӗ.

Конкурса ҫырусене раштавӑн 24-мӗшӗччен йышӑнӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗсене раштавӑн 27-мӗшӗнче академире 14 сехетре чыслӗҫ (Шупашкар, Мускав проспекчӗ, 33-мӗш ҫурт).

Нумаях пулмасть Чӑваш Ене Турцирен Джамаледдин Явуз килнӗ. Вӑл — ӑсчах, тюрколог. Ҫамрӑк арҫын Тутар, Чӑваш тата Пушкӑрт республикисенче ӑслӑлӑх ӗҫӗсен авторӗ шутланать.

Турципе Раҫҫей ҫӗршывӗсен хушшинчи ҫыхӑну япӑхланнипе ҫыхӑннӑ ку ахӑртнех. Ку Турци пирӗн самолета персе антарнӑ хыҫҫӑн пуҫланнӑ.

Джемаледдин шӑпах ҫав вӑхӑтра Чӑваш Енре пулнӑ. Вӑл кунта «Юнус Эмре» программӑпа диссертаци валли материалсем пухма килнӗ.

Ун пирки кӑшт маларах «Ҫамрӑксен хаҫатӗнче» те ҫырнӑччӗ. Вӑл чӑваш юмахӗсене турккӑлла куҫарнине палӑртнӑ унта. Джамаледдин чӑвашла та кӗске вӑхӑтрах калаҫма вӗреннӗ.

Халӗ ӑсчаха штраф тӳлеттересшӗн — 5 пин тенкӗ. Ӑна Турцие ӑсатӗҫ, кун хыҫҫӑн унӑн Раҫҫее 5 ҫул килме юрамӗ. Халӗ ӑна икӗ эрнелӗхе арестленӗ.

Тракья университетӗнче Джамаледдина саккунсӑр майпа тытса чарнӑшӑн кӑмӑлсӑр. Халӗ Турцин Хусанти генеральнӑй консульстви ӑсчаха ирӗке кӑларас ыйтупа ӗҫлет.

Ҫулла пулса иртнӗ ҫак калаҫу халӗ аса килчӗ. Ун чухне Шупашкар хула кунӗччӗ. Самолетсем вӗҫнине курма тесе кайнӑччӗ те шоу пуҫланиччен вӑхӑта ирттермелле кӗнеке вуласа ларнӑ вӑхӑтра сак ҫине манпа юнашар 45-сенчи арҫынпа хӗрарӑм пырса ларчӗҫ. Хӑйсем ӑшӑ вырӑнта канни пӑхсанах паллӑ: ӳчӗсем иккӗшӗн те самай пиҫӗхнӗ.

Ҫаксем сӑмах чӗнчӗҫ те калаҫса кайрӑмӑр. Чулхула облаҫӗнчен пулчӗҫ. Шупашкар хула кунне курма ятарласа килнӗ иккен. Ӑнланнӑ тӑрӑх, вӗсем – хӑйсен бизнесӗпе аппаланакан ҫынсем. Ҫӗршыври тӗрлӗ хулара пулса курнӑ. Хайхисенчен чӑвашсене хаклама ыйтатӑп. Вӗсем пирӗн халӑх пирки пуян пурӑнаҫҫӗ тесе шухӑшланине палӑртрӗҫ. Мӗншӗн ҫавӑн пек пӗтӗмлетнипе кӑсӑклантӑм. Урапа тӑрӑх хаклаҫҫӗ иккен. Темиҫе ҫул каялла Шупашкарта «копейкӑсем» тата ҫавӑн йышши кивӗ машинӑсем нумай пулнӑ-мӗн, халӗ — чаплисем (ҫынсенчен самай пайӗ урапасене кредитпа илнине пӗлмеҫҫӗ курӑнать вӗсем). Тепӗр япалана та палӑртрӗҫ хӑнасем: «Чӑвашсем шап-шурӑ ҫӳреҫҫӗ. Кӑнтӑр енче канма юратманни сисӗнет».

Канма юратмаҫҫӗ тенипе манӑн килӗшес килмерӗ.

Малалла...

Шупашкарта, Чӑваш Енре туризма аталантармалли пирки тахҫанах шутлаҫҫӗ. Акӑ халӗ Австри специалисчӗсем Шупашкарти туризма сӳтсе яваҫҫӗ.

Ют ҫӗршыв специалисчӗсем Шупашкарта ҫӗнӗлӗхсем кӗртмелли пирки калаҫнӑ. Вӗсем тӗп хулара шӑккалат фестивальне тата романтика уявне ирттерме сӗннӗ.

Австри спциалисчӗсем Пушкӑрт Республикинче, Красноярск крайӗнче, Якутире, Тутар Республикинче, Кавказра туризма проекчӗсене хатӗрленӗ. Чӑваш Енре вара вӗсем ҫулталӑк ӗҫлеҫҫӗ. Специалистсем Шупашкар «пуянлӑхне» вӑтам балпа хаклаҫҫӗ. Анчах планӗсем вӗсен пысӑк.

Австри хӑнисем Шупашкарта «Шӑккалат тӗнчи» фестиваль тата «Романтикӑллӑ Шупашкар» уяв ирттерме сӗннеҫҫӗ. Вӗсен шухӑшӗпе, «Нарспи» поэмӑпа туризм маршрутне йӗркелемелле.

Ку шухӑшсем ҫеҫ-ха хальлӗхе. Кристофер Хинтереггер Шупашкар валли сӑмах ҫаврӑнӑшӗ те шутласа тупнӑ: «Шупашкар – туйӑмсен хули». Ку плана вырӑнти влаҫ та ырланӑ.

Дальнобойщиксем ҫул ҫинче ҫӳренӗшӗн укҫа тӳлемеллине хирӗҫ пулса акцие тухнине пӗлтернӗччӗ. Водительсем черетлӗ акци йӗркеленӗ.

Чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче 11-12 сехетсенче Шупашкарти Гагарин палӑкӗ патне пухӑннӑ вӗсем. 12 тоннӑран ытларах таякан фурӑсен водителӗсем ку эрнере иккӗмӗш хут акцие тухнӑ ӗнтӗ.

Гагарин палӑкӗ патне 100 яхӑн ҫын пухӑннӑ. Иртен-ҫӳрен вӗсене чарӑна-чарӑна пӑхнӑ, плакатсене вуланӑ. Сӑмах май, кунашкал акцисем ҫӗршывӗпех иртеҫҫӗ.

Ҫав вӑхӑтрах ЧР Транспорт министерстви 12 тоннӑран ытарах таякан водительсем укҫа тӳлеме тытӑннине пӗлтерет. Укҫа федераци ҫул-йӗр фондне кӗме пуҫланӑ ӗнтӗ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Капюсавшӑн укҫа тӳлеттерме тытӑнсан халӑх самаях хирӗҫленӗччӗ. Халӗ те хӑшӗ-пӗри ӑна тӳлесшӗн мар. Анчах юпа уйӑхӗнче тӳлеменшӗн пени хушма тытӑнсан чылайӑшӗ хускалчӗ. Халӗ тӳлекенсен йышӗ нумайланса пынине палӑртаҫҫӗ.

ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Дмитрий Медведев саккун проектне хатӗрлеме хушнӑ. Унпа килӗшӳллӗн ватӑ ҫынсем капюсавшӑн тӳленӗ чухне ҫӑмӑллӑхсемпе усӑ курма пултарӗҫ.

Проекта Финанс, Строительство тата Ӗҫ министерствисем хатӗрлӗҫ. Вӗсем ҫӑмӑллӑхсене палӑртӗҫ.

Ҫавӑн пекех премьер-министр палӑртнӑ тӑрӑх, Правительство регионти влаҫсене пӗччен пурӑнакан 70 ҫултан аслӑрах ҫынсене юсав укҫин 50 процентне саплаштарма сӗннӗ. 80-ран иртнисене вара — 100 проценчӗпех.