РФ Президенчӗ ҫумӗнчи Чӑваш Енӗн тулли праваллӑ экс-элчи Леонид Волков тӗлӗшпе пуҫиле пуҫарнӑран ӑна килтен ирӗк ыйтмасӑр тухмалла мар тунӑ. Волков ҫак йышӑнӑва пӑрахӑҫалаттармашкӑн суда аппеляци тӑратнӑ.

Экс-элчене килтен ирӗк ыйтмасӑр 2 уйӑх тухмалла мар тунӑ. Ӑна коррупци ӗҫӗ тунӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, Леонид Волков темиҫе ҫул хӑй тӗллӗн приказсем хатӗрлесе преми илнӗ. Пӗтӗмпе — 2,3 миллион тенкӗ ытла.

Леонид Волков тӑратнӑ аппеляцие Аслӑ суд пӑхса тухнӑ, анчах ӑна пӑрахӑҫланӑ. Йышӑнӑва ҫаплипех хӑварнӑ: Леонид Волковӑн ирӗк ыйтмасӑр килтен тухса ҫӳреме юрамӗ.

Сиссе те юлаймӑпӑр — пахча-ҫимӗҫ, тыр-пул пухса кӗртмелли тапхӑр пуҫланӗ. Кӑҫал ял хуҫалӑхӗ мӗнпе савӑнтарӗ пире? Мӗнле кӑтартусем патне талпӑнаҫҫӗ уй-хирте тӑрӑшакансем?

Кӑҫал аграри 580 пин тонна ытла тырӑ пухса кӗртме палӑртнӑ. Ку, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 4 процент ытларах. Кӑҫал тырӑ нумайрах та акнӑ.

Ҫӗрулмине вара фермерсемпе харпӑр хуҫалӑх пуҫлӑхӗсем сахалрах лартнӑ. ЧР Ял хуҫалӑх министерстви тухӑҫлӑх ҫавӑн чухлех пуласса шанать. Кӑҫал пер гектартан 210 центнер пухма палӑртнӑ.

Аграри сӗт суса илессине те ӳстерме палӑртнӑ. Аш-какай туса илесси вара ҫав шайрах юлӗ. Сӑлтавӗ — «Чӑвашбройлер» тата «Акашево» сахалрах тупӑш тунинче.

Чӑваш Ен хӑйӗн пултаруллӑ тепӗр ҫыннине ҫухатнӑ. ЧР тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Тамара Локтева пурнӑҫран уйрӑлнӑ.

Тамара Локтева йывӑр чирлесе выртнӑ хыҫҫӑн 70 ҫул тултарсан куҫне хупнӑ. Вӑл юрӑҫ та, концертсемпе массӑллӑ мероприятисен ертӳҫи те пулнӑ.

Пултаруллӑ юрӑҫ республика, хула шайӗнче иртнӗ мероприятисене чылай ҫул ертсе пынӑ. 20 ҫулта вӑл Пӗтӗм Раҫҫейри тата Пӗтӗм Союзри вокалистсен конкурсӗн лауреачӗн ятне тивӗҫнӗ.

Тамара Локтева Чӑваш музыка театрӗн хорӗнче, «Атӑл» вокалпа инструмент ансамблӗнче юрланӑ. Ӑста юрӑҫ Пӗтӗм тӗнчери вырӑс романсӗн конкурсӗн лауреачӗ те пулнӑ. Сӑвӑ вулама та пӗлнӗ вӑл. 1989 ҫулта Тамара Локтева Калининградра иртнӗ Пӗтӗм Союзри сӑвӑ вулакансен конкурсӗнче гран-при ҫӗнсе илнӗ.

Тамара Локтевӑпа ыран Христос ҫуралнӑ ятпа ҫӗкленнӗ храмра сывпуллашӗҫ.

Хир сыснисем ҫӗрулми кӑлараҫҫӗ. Шупашкарти дачӑсене каллех ҫак чӗрчун тапӑннӑ. Хальхинче «Майский» корпоратив шар курнӑ.

Тамара Космина шӑматкун ҫумӑр ҫунине пӑхмасӑрах дачӑна кайма шухӑшланӑ. Унта ҫитсен хӑйӗн пахчине палласа илеймен — йӑлтах чавса пӗтернӗ. Ахӑртнех, унта хир сыснисен кӗтӗвӗ «ӗҫленӗ». Ҫӗрулми чӑх ҫӑмарти пысӑкӑш ӳснӗ пулнӑ ӗнтӗ. Чӗрчунсем суханпа помидора ҫеҫ тытман.

Кӗтмен хӑнасем кӳршисем патӗнче те пулнӑ. ЧР Ҫутҫанталӑк министерствин чӗрчун тӗнчине сыхлакан дирекци пахчасене тапӑнакан чӗрчунсем пирки пӗлет. Специалистсем вырӑна ҫитнӗ. Хир сыснисене персе вӗлереймӗн. Вӗсене карта ҫывӑхне лартнӑ катемпи хӑратма пултарать-мӗн. Е специалистсем йытӑ усрама сӗнеҫҫӗ.

Вандалсен черетлӗ ӗҫе. Шупашкарти пӗр картишре ача-пӑча вылямалли лапама вӗсем ирсӗрлетнӗ. Ку Трактор тӑвакансен проспектӗнчи 73-мӗш ҫурт тӗлӗнсе пулнӑ.

Тренажерсене, ытти пурлӑха вандалсем ҫӗмӗрни, сӑнсӑрлатни, шел те, час-часах тӗл пулать. Асӑннӑ лапама нумаях пулмасть йӗркеленӗ. Халӗ унта ачасемшӗн выляма хӑрушӑ: аманма пултараҫҫӗ.

Ҫынсем ҫакӑншӑн 8-мӗш класра ӑс пухакан ачасене айӑплаҫҫӗ. Инҫех мар пурӑнаҫҫӗ вӗсем. Халӗ ярӑнса анмалли тӑвайккие гарантипе юсама май килмӗ.

Халӗ коммуналлӑ тӑкаксемшӗн тӳленӗ чухне ача-пӑча лапамне тытса тӑнӑшӑн та укҫа кӑларса хума тивет. Ҫапла ҫынсем ют пурлӑха ытларах хаклама тытӑнаҫҫӗ тесе шухӑшланӑ. Анчах ку тӗслӗхре ав мӗнле килсе тухнӑ…

Иртнӗ канмалли кун Патӑрьел районӗн кунӗнче Ксыл-Камыш ялӗнче ҫӗнӗ ҫула савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Унта ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.

Ҫӗнӗ урамра пурӑнакансем халӗ ҫӗнӗ ҫулшӑн савӑнаҫҫӗ. Ҫула тумашкӑн 11,25 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. «Стройреммост» фирма директорӗ каланӑ тӑрӑх, ҫул ҫирӗп, кирек мӗнле ҫанталӑк та уншӑн хӑрушӑ мар.

Ҫул тӑршшӗ 1 ҫухрӑм. Малтанах ӑна ҫӗртмен 1-мӗшӗ тӗлне туса пӗтермелле пулнӑ. Контракта 10 миллион та 781 тенкӗлӗх алӑ пуснӑ.

Ялта пурӑнакан Фердания Ахмадеева кунашкал ҫул пуласса ӗненмен те. Вӑл куншӑн питӗ савӑнать.

«Автҫулсене тӑвасси республикӑра аталанать, ҫавна май хулапа ял хушшинчи уйрӑмлӑх пӗтсе пырать», — тенӗ Михаил Игнатьев сӑмах илсен.

Ҫӗрле Шупашкарта ҫурт ҫунма тытӑннӑ. Ку Хӗвелтухӑҫ поселокӗнче пулнӑ. Пушара сӳнтерме 4 техника, 16 ҫын ҫитнӗ. Ҫур ҫӗр иртни 35 минутра ҫулӑма алхасма чарнӑ. 2 сехет те 20 минутра вара тӗппипех парӑнтарнӑ.

Пушар ҫурҫӗр тӗлнелле тухнӑ. Пушарнӑйсене, ахӑртнех, кӳршисем чӗннӗ. Йывӑҫ ҫурта ҫулӑм часах хыпса илнӗ. Ҫемье пуҫӗ урама тухса чупма ӗлкӗрнӗ. Вӑл чӗрӗ-и — паллӑ мар-ха. Ӑна васкавлӑ медпулӑшупа илсе кайнӑ.

Ҫулӑм кӳршӗри ҫурт ҫине те каҫнӑ. Пушарта, шел те, кил вучахӗн управҫи Любовь тата унӑн пӗчӗк ачи Дарья вилнӗ. Ҫурт тӗппипех ҫунса кайнӑ. Ҫӑлавҫӑсем верандӑра арҫынна тупнӑ. Унӑн ӳчӗ самаях ҫуннӑ (3-мӗш степень). Халӗ пушар мӗнрен тухнине уҫӑмлатаҫҫӗ.

Ҫӑмӑл атлетикӑсен пӗтӗм тӗнчери ассоциацийӗ Раҫҫей спортсменӗсене Рио-де-Жанейрӑра иртекен Олимп вӑййисене хутшӑнмашкӑн ирӗк паман. Кун пирки «Раҫҫей хаҫачӗ» ҫырнӑ.

Паян ҫакӑ паллӑ: Олимп вӑййисене Раҫҫейри пӗр ҫӑмӑл атлетка ҫеҫ хутшӑнма пултарать. Вӑл — Дарья Клишина. Ассоциаци ыттисен заявкисене пӑрахӑҫланӑ. Вӗсен йышӗнче — Чӑваш Ен спортсменӗсем те.

Аса илтерер: Олимп вӑййисене Чӑваш Енри ултӑ спортсмен хутшӑнма пултарнӑ. Вӗсем — Татьяна Архипова тата Алина Прокопьева марафонкӑсем, хӑвӑрт утакан Светлана Васильева тата Марина Пандакова, сӑнӑ ывӑтакан Вера Ребрик, шӑчӑпа сикекен Анжелика Сидорова. Вӗсем Раҫҫейри ытти спортсменпа пӗрле Ҫӑмӑл атлетикӑсен пӗтӗм тӗнчери ассоциацине заявка янӑ пулнӑ.

Спортсменсем парӑнасшӑн мар. Халӗ вӗсем Лозаннӑри Спорт арбитраж судне тавӑҫ тӑратма хатӗрленеҫҫӗ. Аппеляцие утӑн 19-мӗшӗнче ҫеҫ пӑхса тухӗҫ. Хурав вара утӑ уйӑхӗн 21-мӗшӗнче килӗ.

Иртнӗ вырсарникун, утӑн 3-мӗшӗнче, «Сӑр шурӑмпуҫӗ» кану базинче «Хавал» уйлӑх (лагерь) ӗҫлеме пуҫларӗ. Чӑваш халӑх сайчӗ те унта ҫитсе курчӗ, уйлӑха йӗркелекен Александр Блиновпа калаҫу йӗркелерӗ.

— Кӑҫал «Хавал» уйлӑх ҫиччӗмӗш хут пухӑнчӗ, ҫапла-и?

— Ҫапла.

— Ытти ҫулхисемпе танлаштарсан мӗнле ҫӗнӗлӗхсем тата уйрӑмлӑхсем пур?

— Пӗтӗмӗшле илсен ҫавах ӗнтӗ. Анчах ман шутпа лекцисем пахалӑх енчен илсен лайӑхрах. Кӑҫал чӑн та кунта хӑйне евӗрлӗ университет пулса иртет. Ҫавӑнпа эпир кӑҫал футболкӑсем те турӑмӑр — вӗсем ҫине «Хавал — чӑвашлӑх университечӗ» ҫыртӑмӑр. Чӑнах та эпир нумай вӗренетпӗр, кунта интереслӗ хӑнасем пыраҫҫӗ. Сӑмах май, енчен те пирӗн хӑна чӑвашла пӗлет пулсан унӑн лекцийӗ чӑвашла иртет. Ыттисем валли эпир ӑна вырӑсла куҫарса паратпӑр. Пурте кунта вырӑсла ӑнлансан та лекцие чӑвашла ирттерни пирӗншӗн пӗлтерӗшлӗ — эпир хӑнасене те чӑвашла интереслӗ темӑсемпе калаҫма хӑнӑхтаратпӑр (хӑйсен специальноҫӗсемпе калаҫма), ҫав вӑхӑтрах эпир хамӑра та ҫӗнӗ терминологине хӑнӑхтаратпӑр.

Малалла...

Кӑҫал «Тӑван Атӑл» литература журналӗ тухма пуҫланӑранпа 85 ҫул ҫитет. Ҫавна май Йӗпреҫри тӗп вулавӑшра «Тӑван Атӑл» журнал страницисем тӑрӑх» курав ӗҫлет.

Асӑннӑ вулавӑшра «Тӑван Атӑла» ҫынсем юратсах вулаҫҫӗ. Ӑна илес тесе черет те кӗтеҫҫӗ-мӗн. Чылайӑшӗ пӗр номерне те сиктермест, йӑлтах вулать. Курав утӑ уйӑхӗн 1-31-мӗшӗсенче ӗҫлӗ.

«Тӑван Атӑл» журнал, чӑваш писателӗсен кӑларӑмӗ, 1931 ҫултанпа тухса тӑрать. Халӗ ӑна «Хыпар» Издательство ҫурчӗ кӑларать. 1940-1944 ҫулсенче журнал «Илемлӗ литература» ятпа тухса тӑнӑ. 1965 ҫулччен литература альманахӗ пек тухнӑ. Журнала тӗрлӗ ҫулта Илья Тукташ, Аркадий Ӗҫхӗл, Ҫемен Элкер, Ухсай Яккӑвӗ, Александр Кӑлкан, Василий Алагер, Уйӑп Мишши, Василий Алентей, Владимир Абашев, Леонид Агаков, Пётр Львов, Александр Галкин, Георгий Краснов, Лаврентий Таллеров, Фёдор Агивер ертсе пынӑ. Халӗ унӑн редакторӗ — Василий Кервен (тӗп редактор — Михаил Арланов).