Вӗренӳ министрӗ пӗрремӗш ҫумӗ пулнӑ Светлана Петрова

57 ҫулти Светлана Петровӑна Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен ӗҫӗн министрӗн ҫумӗнчен хӑтарнӑ. Министр ҫумӗнче 15 ҫула яхӑн ӗҫленӗскер 2012 ҫулта пӗрремӗш ҫум пуканне йышӑннӑ. Ӑна пӗлекенсенчен хӑшӗсем: «Шывра та путмасть, вутра та ҫунмасть», — теме юрататчӗҫ. Ҫак сӑмаха вӗсем Светлана Владимировна тӗрлӗ министрпа ӗҫлеме пултарнӑран каланӑ-тӑр.

Ӗҫ биографине Светлана Петрова Шупашкар районӗнчи Ишлейри шкулта пуҫламӑш классене вӗрентнинчен пуҫланӑ. Унта вӑл 1978–1985 ҫулсенче тимленӗ. Унтан КПСС Шупашкар райкомне куҫнӑ, райӗҫтӑвкомра тӑрӑшнӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче темиҫе уйӑх ӗҫленӗ хыҫҫӑн Чӑваш Енӗн Социаллӑ политика министерствинче ертсе пыракан специалистра вӑй хума тытӑннӑ. Патшалӑхӑн ытти службинче те тӑрӑшнӑ.

Светлана Петрова тӗлӗшпе хушӑва республика Правительствин пуҫлӑхӗ Иван Моторин ӗнер, кӑрлачӑн 12-мӗшӗнче, кӑларнӑ. Хутра Светлана Владимировнӑна тивӗҫлӗ канӑва кайнӑ пирки хӑтарнине палӑртнӑ.

Ҫемьере укҫа-тенкӗ ҫитсе пымасть. Ҫак сӑлтава пула виҫӗ хӗрарӑм тин ҫуралнӑ ачине пульницӑрах хӑварасси пирки хут ҫырнӑ.

Шупашкарти пепкелӗх центрӗнче Ҫӗнӗ ҫул хыҫҫӑнхи канмалли кунсенче виҫӗ хӗрарӑм ачине пӑрахса хӑварнӑ. Икӗ хӗрача тата пӗр арҫын ача сывах ҫуралнӑ. Хальлӗхе вӗсем ача ҫуратмалли ҫуртрах-ха. Вӗсем валли ашшӗ-амӑшне шыраҫҫӗ.

Тин ҫуралнӑ ачана усрава илессишӗн 75 ҫемье черетре тӑрать. Ҫавӑнпа ҫак ачасем ашшӗ-амӑшӗсӗр, ахӑртнех, юлмаҫҫӗ. Вӗсене ача ҫуртне ямасӑр ҫемьене парасшӑн.

Шупашкарти ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнче вырнаҫнӑ Ҫветтуй Татиана чиркӗвне ҫаратнӑ. Халӗ кун тӗлӗшпе полици тӗрӗслев ирттернӗ.

Ку кӑрлач уйӑхӗн 11-мӗшӗнче ҫурҫӗр ҫитеспе пулнӑ. Чиркӳрен тимӗр ещӗке йӑтса тухнӑ. Унта вара чиркӗве килекен ҫынсем укҫа янӑ.

Вырӑна йӗрке хуралҫисем ҫитнӗ. Халӗ шырав мероприятийӗсем ирттереҫҫӗ. Кун пирки мӗн те пулин пӗлекенсене 02 номерпе шӑнкӑравласа пӗлтерме ыйтаҫҫӗ.

Ещӗк чиркӳри чӑрӑш айӗнче ларнӑ. Мӗн чухлӗ укҫа вӑрлани паллӑ мар, мӗншӗн тесен ӑна никам та уҫса шутламан.

Юлашки ҫулсенче РФ Сывлӑх сыхлавӗн министерстви йышӑннӑ йӗркепе килӗшӳллӗн, 21 ҫулран аслӑраххисем диспансеризаци витӗр тухаҫҫӗ. Кӑҫал камӑн ӳсӗмӗ виҫҫе пайланать, ҫавӑн тухтӑрсен патӗнче тӗрӗсленме май пур.

Кӑҫал диспансеризаци витӗр ҫак ҫулта ҫуралнисем тухма пултараҫҫӗ: 1996, 1993, 1990, 1987, 1984, 1981, 1978, 1975, 1972, 1969, 1966, 1963, 1960, 1957, 1954, 1951, 1948, 1945, 1942, 1939, 1936, 1933, 1930, 1927, 1924, 1921, 1918. Ытти ҫулта ҫуралнисен 2018-2019 ҫулсенче тӗрӗсленме май килӗ.

Пӗлтӗр республикӑра 210 пин ытла ҫын диспансеризаци витӗр тухнӑ. Ун чухне ҫынсем тӗрлӗ чирпе аптӑранӑ 27 пин ытла тӗслӗхе тупса палӑртнӑ. 413 ҫыннӑн усал шыҫӑ аталаннине тупса палӑртнӑ.

Елчӗк районӗнче вырнаҫнӑ «Яльчикское РТП» организаци район центрӗнче ҫынсене паха шывпа тивӗҫтерессипе кирлӗ пек ӗҫлемен. Тӗрӗслев вӑхӑтӗнче палӑртнӑ тарӑх, хайхисем шыв пахалӑхне тӗрӗслесе тӑман. Ун пек кӑлтӑка «Спутник-1» обществӑра та асӑрханӑ.

Кӑлтӑка курнӑ район прокуратури асӑннӑ икӗ предприяти пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе те административлӑ ӗҫсем пуҫарнӑ. Вӑл ӗҫе Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗн Патӑрьел районӗнчи пайӗ пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн яваплисене 2-шер пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Маларах асӑннӑ РТПра тӗрӗслевҫӗсем ытти кӑлтӑка та самай асӑрханӑ: ӗҫлӗ хутсене кирлӗ пек йӗркелесе пыманнинчен пуҫласа территорире карта тытманни таранах асӑрханӑ. Уншӑн предприятие 10 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.

Раштав уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Раҫҫейре спиртлӑ шӗвексене, 25 процент ытлараххисене, сутма чарнӑ. Ку йышӑну 30 талӑк вӑйра пулӗ.

Ҫак тапхӑрта Роспотребнадзор 70 ытла суту-илӳ тата усламҫӑсене объектне тӗрӗсленӗ, йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ.

Спиртлӑ 26 шӗвеке лабораторие тӗрӗслеме илсе кайнӑ. Продукци йӗркепе килӗшсе тӑманнине тупса палӑртман. Сутма юраман шӗвеке лавкка сентрисем ҫинче асӑрханӑ. Кунашкал икӗ тӗслӗх пулнӑ. Шупашкарти «Ярмарккӑ» суту-илӳ комплексӗнче «Огуречный», «Персиковый», «Грейпфрутовый», «Медовый» лосьонсем сутнӑ. Пӗтӗмпе 147 штук. Ку 14,7 литрпа танлашать.

Кун пирки ШӖМе пӗлтернӗ. Канашра «Промхозстройра» вара пӗр «Медовый» тоник сутнӑ.

Тӗлӗнетӗп хамӑн паллаканӑмсенчен. Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр ялта пурӑнаҫҫӗ вӗсем. Кӳршӗллӗ Вӑрмар районӗнчен киле кайса кӗнӗ арҫын Ҫӗрпӳрен инҫех мар ялта ҫемйипе пурӑнать. Арӑмӗ те манашкал чӑвашах. Хӑй те манашкал чӑвашах. Вырӑнти ял хуҫалӑх предприятийӗ ура ҫинче ҫирӗп тӑнӑ вӑхӑтра иккӗшӗ те унта ӗҫленӗ: пӗри — фермӑра, тепри — механизаторта. Хальхи вӑхӑтра иккӗшӗ те Ҫӗрпӗве кайса вырнаҫнӑ: пӗри — стройкӑна, тепри — урам шӑлма. Ҫаксен хӗрӗпе ывӑлӗ те Ҫӗрпӳри шкула ҫӳреҫҫӗ.

«Мӗнрен тӗлӗннӗ-ши ҫак статья авторӗ? Пӗлӗшӗсем ялта пурӑнса хулара ӗҫленинчен-ши е лешсен ӗҫ вырӑнӗ тивӗҫтерменнинчен-ши?» — тесе пуҫ ватакансем ыйту хуравне кӗҫех тупӗҫ. Ҫук, ӑҫта тата кам ӗҫлени тӗлӗнтермест мана. Хайхи ҫак икӗ этем ачисемпе чӗлхисене хуҫа-хуҫа (акцентшӑн ӳпкелес килмест-ха, анчах вӗсен акценчӗ хӑлхана ытла та касать) вырӑсла пакӑлтатни. Лешсем те ашшӗпе амӑшне шелле пӗлмеҫҫӗ — вырӑсла калаҫаҫҫӗ. Илтмесен е уҫӑмлатмалли тупӑнсан: «Чо?» — тесе ыйтаҫҫӗ. Тепре шӑнкӑравласа калаҫмалли пулсан «созвОнимся» тесе килӗшсе татӑлаҫҫӗ.

Малалла...

Шупашкарта пурӑнакан Мария Яковлевӑна таракансем мӑй таран йӑлӑхтарса ҫитернӗ пулмалла. Юлашкинчен вӑл вӗсене пухса управляющи компанине илсе кайма шухӑшланӑ.

Кун пирки Мария Яковлева «Про Город» хаҫата пӗлтернӗ. Пӗр ҫуртра пурӑнакансем таракансенчен ывӑнса ҫитнӗ. Вӗсем кун пирки управляющи компанине пӗрре мар ҫӑхавланӑ. Анчах таракансем пӗтмен.

Подъездра ҫӳп-ҫап пемелли провод пур. Ҫынсен шухӑшӗпе, таракансем ҫавӑнпа пӗтмеҫҫӗ. Мария Яковлева таракансене ятарласа тытма пуҫланӑ. Вӗсене курупкана пуҫтарнӑ. Хӗрарӑм ӑна управяющи компанине йӑтса каясшӑн, унти ӗҫченсене кӑтартасшӑн.

Управляющи компанийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх вара, ҫав ҫуртра пурӑнакансем таракансем пирки ҫӑхав ҫырман.

Альбина Юрату — Николай Никольский премийӗн лауреачӗ

Чӑваш Енӗн Журналистсен союзӗ Ҫемен Элкер, Николай Никольский, Леонид Ильин премийӗсен пӗлтӗрхи лауреачӗсене палӑртнӑ.

Союз ертӳҫи Валерий Комиссаров пӗлтернӗ тӑрӑх, премие кама парассине комисси хӗрӳ сӳтсе явнӑ. Конкурса МИХсенче, информаци агентствисенче, пресс-службӑсемпе ытти медиа-тытӑмра ӗҫлекен Раҫҫей Журналистсен союзӗн пайташӗсем хутшӑннӑ.

Ҫемен Элкер премине Наци телекуравӗн аслӑ редакторне Владимир Егорова «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» автор проекчӗшӗн тата «Чӑваш Ен» ПТРКн «Чебоксары ТВ» (чӑв. Шупашкар ТВ) студийӗн шеф-редакторне Ольга Петрована «Чебоксарские адреса» кӑларӑмсен ярӑмӗшӗн чысланӑ.

Николай Никольский ячӗллӗ премие «Ҫамрӑксен хаҫачӗ» редакцин штатра тӑман корреспонденчӗ Альбина Любимова-Юрату «Чуна уҫса калаҫар» рубрикӑпа ҫыракан материалсемшӗн тивӗҫнӗ.

Леонид Ильин премине Патӑрьел районӗнчи «Авангард» хаҫатӑн экономика пайӗн редакторне Ольга Павлована панӑ.

Анатолий Емельянов

Вӑрнар районӗн «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» хаҫачӗ Анатолий Емельянов ячӗллӗ преми лауреатне пӗлтернӗ. Редколлеги ҫӗнтерӳҫӗ тесе хальхинче Роза Волковӑна палӑртнӑ. Вӑл редакципе темиҫе ҫул ӗнтӗ туслӑ ҫыхӑну тытать. Унӑн калавӗсене, сӑввисене тата юррисене район хаҫатӗнче тӑтӑшах пичетлеҫҫӗ. Роза Волкова — паллӑ ҫӗр ытла юрӑ авторӗ. Унӑн сӑввисене ытларах Юрий Кудаков юрра хывнӑ. Вӗсене Людмила Семенова, Василий Раймов, Надежда Заводскова тата ытти юрӑҫ шӑрантарать. Кӑҫал Роза Волкова 80 ҫул тултарать.

2005 ҫулта ҫирӗплетнӗ премие редакци Вӑрнар ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗ ентеше, Чӑваш халӑх ҫыравҫине Анатолий Емельянова хисеплесе йышӑннӑ. Ҫыравҫӑ Вӑрнар райкомӗнче те, 1972—1973 ҫулсенче Чӑваш АССР культура министрӗнче те тӑрӑшнӑ.