Марина Карягина сӑнӳкерчӗкӗ

«Хальхи ҫамрӑксем тӑван культурӑна тата чӑвашла пӗлмеҫҫӗ, тӑван чӗлхепе калаҫмаҫҫӗ», — чунне ыраттарнӑҫи пулса калаҫаҫҫӗ хӑшӗсем. Фейсбукра Марина Карягина тележурналист, поэт, драматург кӑсӑклӑ пӗр пулӑма ҫырса кӑтартни шухӑша янӑран сире те унпа паллаштарас килчӗ:

«Шупашкарӑн кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнче пулнӑ май культурӑпа искусство институчӗ умӗнчи Петӗр Хусанкай палӑкӗ патне ҫитсе Аслӑ поэта пуҫ таяс терӗм. Палӑк патӗнчи арҫын ачасенчен ыйтатӑп:

— Камӑн палӑкӗ ку?

Ачасем мана пулӑшма васкаса хыпаланса ӳкрӗҫ, ҫырса хунине шыраҫҫӗ.

— Петр Хузангай, — терӗ пӗри.

— Кам вӑл? — питӗ ӑнӑҫлӑн (ютран килнӗ ҫын вырӑннех йышӑнчӗҫ) пӗлмӗше перетӗп ҫаплах. — Куллен тенӗ пек ҫакӑнта ҫӳресе, вуламасӑр мӗнле пӗлеймерӗр-ха камӑн палӑкӗ иккенне?

— Эпӗ пӗлнӗ!

— Тӳрех асилеймерӗм кӑна...

— Эпӗ те пӗлнӗ! — пӗр-пӗрне пӳлсе хуравлаҫҫӗ ачасем.

— Астуса юлӑр та нихҫан та ан манӑр: Петӗр Хусанкай — пысӑк поэт, — терӗм те хуллен пӑрӑнса утрӑм.

Ачасем шӑпланса хытса юлчӗҫ».

Унтан Марина Карягина ҫапларах пӗтӗмлетнӗ: «Ҫак шӑплӑх мана питӗ килӗшрӗ: унта пӗр ытлашши хускану тусанах ҫак Ята манса каясран хӑрани, эпӗ каланӑ сӑмах пӗлтерӗшне ӑнланса юлас тени пурччӗ.

Малалла...

Шупашкарти «Космос» каҫхи клуб хӑйсен патӗнче эрне каялла арҫын вилнишӗн куляннине пӗлтернӗ. Кун пирки вӗсем халӑх тетелӗсенчи хӑйсен страницинче ҫырнӑ. Клуб администрацийӗ тата уйрӑм ҫыннӑн хурал предприятийӗ следствипе тачӑ ҫыхӑну тытнине пӗлтернӗ. Ҫав ҫырурах тӗпчевҫӗсем пӗтӗмлетӳ тумасӑр пӑтӑрмаха хак пама сӗнменнине те палӑртнӑ.

Ӗнертенпе «Космос» вӑхӑтлӑха хупӑннӑ иккен. Ҫакна администраци клуб ӗҫченӗсене тата вӗсен тӑванӗсене вӗҫӗм кӳрентернипе тата хӑратнипе сӑлтавланӑ.

Ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче ҫурҫӗр иртни 2 сехетсенче 35 ҫулхи арҫынпа хуралҫӑ хушшинче тавлашу сиксе тухнине, хуралҫӑсем канма килнӗ ҫынна урайне ҫавӑрса хурса пӗр вӑхӑт ӑна ҫапла тытса тӑнипе арҫын сывлаймасӑр вилсе кайнӑ тесе шухӑшланине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтернӗччӗ.

Канма пынӑ ҫынна вӗлерсе пӑрахнӑ хуралҫӑ тӗлӗшпе астумасӑр вӗлернӗ текен статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫамрӑк арҫын леш тӗнчене ӑсаннипе вӗҫленнӗ инкеке тӗпчевҫӗсем малалла тӗпченӗ май судпа медицина экспертизисем ирттерӗҫ, хирӗҫтӑрӑва курса тӑнисенчен ыйтса пӗлӗҫ.

Ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Муркаш районӗнче пушар пулнӑ. Ҫулӑм ҫӑнӑх складне сиенлетнӗ.

Шатракассинчи складра ҫулӑм ҫурҫӗр иртни 2 сехет ҫурӑра алхасма тытӑннӑ. Вырӑна ҫитнӗ пушарнӑйсем унпа 20 минут кӗрешнӗ. Юрать, кӳршӗ склада сыхласа хӑварма май килнӗ. Унта тырӑ упраннӑ.

Пушарта 30 тонна ҫӑнӑх ҫунса кайнӑ. Ку тӑкак 200 пин тенкӗпе танлашать.

Палӑртса хӑварар: кӑҫал республикӑра 549 пушар тухнӑ, ҫулӑм пӗтӗмпе 54 миллион ытла тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ. Тата хӑрушӑраххи – пушарта 38 ҫын вилнӗ, 47-ӗн аманнӑ. 129 ҫынна пушарта ҫӑлма май килнӗ.

Красноярск крайӗнче кӑҫалхипе ҫиччӗмӗш хут «Чӳклеме» уява пуҫтарӑннӑ. Чӑваш халӑх культурине халалланӑ уява крайри чӑвашсем ҫулсерен урӑх хулара е ялта ирттереҫҫӗ. Кӑҫал вӗсем ӑна ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ачинскра уявланӑ.

Уяв Чӳклемене халалланӑ юрӑпа тата вӑйӑ картипе пуҫланнӑ. Ҫӗнтерӳ паркӗнче нацисен 20 картишне йӗркеленӗ. Хӑнасене наци апат-ҫимӗҫӗпе сӑйланӑ.

Арҫынсем спорт лапамӗнче кире пуканӗ йӑтассипе, ачасем кӗвенте йӑтса чупассипе тупӑшнӑ.

Вӑйӑ картине Ачинск хула мэрӗ Илай Ахметов тӑнӑ.

Красноярск крайӗнчи чӑвашсен автономине ертсе пыракан Геннадий Храмов та уявра халӑхпа савӑннӑ, унта тӗрлӗ мероприяти ялан йӗркелет. Геннадий Храмов — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ.

2014-мӗш ҫулта пирӗн республикӑри Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ӗсмӗлте (Октябрьскинче) пурнакан 10 ҫулхи Ольга Ярисова пушар вӑхӑтӗнче пысӑк паттӑрлӑх кӑтартнӑ.

Пушар вахӑтӗнче хӑйӗн тӑван йӑмӑкӗсене ҫӑлса хӑварнӑ.

Чӑваш наци телевиденийӗн сюжечӗ шӑпах ҫавӑн ҫинчен.

Сюжет — вырӑсла. Ҫав темӑпах чӑвашла сюжет кӑларнипе кӑларманни пирӗншӗн паллӑ мар.

Вырӑсла-тӑк вырӑсла пултӑр эппин. Анчах та паттӑрӗ — чӑваш ачи. Каларӑмӑр ӗнтӗ, вуннӑра ҫеҫ. Телевизионщиксен передачинче вӑл та, ытти персонажсем те шарлантарса ҫеҫ вырӑсла калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ мана пӗрре те савӑнтармарӗ.

Ҫамрӑк ача паттӑр ӗҫ тунӑ! Эппин ӑна ҫавна кура та пулин камерӑсем умӗнче чӑн чӑвашла калаҫма май туса памалла пулнах! Нивушлӗ телекуравра ӗҫлекенсенчен нихӑшӗн пуҫне те ҫак ансат шухӑш пырса кӗмен? 10 ҫулхи ачапа та ҫапла пулса тухать пулсан, аслисем тӗлӗшпе мӗн каламалли пур? Ачасенне те хӳтӗлемеҫҫӗ пулсан, аслисен чӗлхе прависене хӳтӗлӗҫ-ши?

Кайран вара хамӑр чӑваш халӑхӗн йышӗ ҫур мӗльюн чухлӗ чакнинчен тӗлӗненҫи тӑватпӑр.

Малалла...

Раҫҫейре дача юлташлӑхӗсене пӗтересшӗн. Кун пирки РФ Президенчӗ Владимир Путин кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.

Ку ыйтӑва ЧР Ял хуҫалӑх министерстви ҫумӗнчи Общество канашӗн ларӑвӗнче сӳтсе явӗҫ.

Малашне коммерциллӗ мар сад юлташлӑхӗ тата коммерциллӗ мар пахча юлташлӑхӗ ҫеҫ юлӗҫ. Пӗрремӗшӗнче пурӑнмалли ҫурт-йӗр хӑпартма юрать. Иккӗмӗшӗнче вара ял хуҫалӑх тӗлӗшпе усӑ курмалли ҫурт таврашӗ ҫеҫ хӑпартма ирӗк параҫҫӗ.

Саккун 2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 19-мӗшӗнчен вӑя кӗрӗ.

Тайваньте иртекен Пӗтӗм тӗнчери ҫуллахи Универсиадӑра пирӗн гимнастсем ҫитӗнӳпе савӑнтарнӑ. Унта Дарья Спиридонова, Евгения Шелгунова, Владислав Поляшов хутшӑннӑ.

Тунтикун хӗрарӑмсем спорт гимнастики енӗпе ӑмӑртнӑ. Унта Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ команди мала тухнӑ. Команда йышӗнче пирӗн ентешсем те пулнӑ. Иккӗмӗш вырӑна Япони гимнасткисем йышӑннӑ, виҫҫӗмӗш вырӑна – Канада спортсменӗсем.

Кӑштах маларах арҫынсен командисем вӑй виҫнӗ. Раҫҫей командинче Владислав Поляшов та пулнӑ. Пирӗннисем пӑхӑр медаль ҫӗнсе илнӗ.

Паян Универсиада вӗҫленнӗ. Хальхинче Дарья Спиридонова харпӑр ӑмӑртура мала тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Германи тата Канада спортсменкисем пайланӑ.

Шупашкарти васкавлӑ медпулӑшу ӗҫченӗсем планшетпа ӗҫлеме пуҫланӑ. Малашне вӗсем пациентсем пирки планшет урлӑ хыпар илӗҫ.

Планшетсем васкавлӑ медпулӑшу подстанцийӗсене кӑҫалхи ака уйӑхӗнче килме пуҫланӑ. Ҫулталӑк вӗҫне пӗтӗм подстанцие ҫак хатӗрпе тивӗҫтерме палӑртнӑ. Ҫавна май тухтӑрсене ятарласа унпа усӑ курма вӗрентеҫҫӗ.

Гаджетсем информацие онлайн-мелпе илме май параҫҫӗ. Ҫавӑн пекех кӗске маршрут суйлама пулӑшаҫҫӗ.

Хальлӗхе кунашкал мелпе Мускаври, Питӗрти, Тутарстанри, Сарӑту облаҫӗнчи васкавлӑ медпулӑшу подстанцийӗсем усӑ кураҫҫӗ.

«Чӑвашавторанс» патшалӑхӑн унитарлӑ предприятине республика бюджетӗнчен укҫа уйӑрас ыйтӑва ӗнер иртнӗ ЧР Патшалӑх Канашӗн сесийӗнче пӑхса тухмаллине эпирпӗлтернӗччӗ. Чӑн та, хыснаран 65 миллиона яхӑн тенкӗ уйӑрӗҫ. Вӑл укҫа предприяти ӗҫченсене шалу илме унччен кредит илнин тӗп парӑмне тата процента тӳлеме кайӗ.

Ҫав вӑхӑтрах предприяти 2014-2015-мӗш ҫулсенче ҫӑмӑллӑхлӑ категорири ҫынсене турттарнишӗн республикӑн Финанс министерствинчен 127 миллион тенкӗ шыраса илесшӗн пулнӑ. Ҫак шутпа суда ҫитнӗ. «Правда ПФО» Чӑваш Енӗн Арбитраж сучӗн картотекине тишкернӗ те суд предприятие майлӑ йышӑну кӑларманнине асӑрханӑ. ЧР Арбитраж сучӗн ларӑвӗ ӗнер иртнӗ.

«Чӑвашавтотранс» предприятири йывӑр лару-тӑру пирки эпир унччен те пӗлтерсех тӑнӑччӗ.

Чӑваш Енри тӳре-шарана тытса тӑма ҫулталӑкне 950 миллиона яхӑн тенкӗ тухса каять. 2017—2019 ҫула валли республика хыснине чӑваш парламенчӗн депутачӗсем ырланӑ чух ҫемҫе пукан йышӑнакансене тӑкакӗсем 0,8 процент ӳсни палӑрнӑ.

Республикӑн финанс министрӗ Светлана Енилина тӑкаксем ӳснине пурлӑхӑн кадастр хакӗнчен илекен налук ӳснипе тата коммуналлӑ пулӑшу тӑкакӗ пысӑкланнипе ӑнлантарнӑ. 0,8 процент ӳсни министр шучӗпе пысӑк мар, тӳре-шарана тытса тӑмалли тӑкак пӗлтӗрхи шайрах юлнӑ.

«Пӗтӗмӗшле патшалӑх ыйтӑвӗсем» статьяпа укҫа уйӑрассине унчченхинчен 45 млн тенкӗ ӳстернӗ те птӗмӗшле виҫе 1,6 млрд тенке ҫитнӗ. Тӳре-шаран шалӑвне те ҫав укҫаран уйӑраҫҫӗ. 2018 тата 2019 ҫулсенче ку тӑкака 40 миллион тенкӗ, кашни ҫул — 20-шер миллион, ӳстересшӗн.