Координаци канашлӑвӗнче

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑра право йӗркипе тивӗҫтерессипе ӗҫлекен координаци ларӑвне ирттернӗ те унта тӗп ыйтусенчен пӗри халӑха вӑхӑтра ӗҫ укҫипе тивӗҫтересси пулнӑ.

Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне ӗҫ укҫин парӑмӗ 6 организацире пухӑнса кайнӑ, 66,4 млн тенке ҫитнӗ. Нарӑс уйӑхӗнче парӑмӑн сахал мар пайне чакарма май килнӗ, хальлӗхе вӑл 16,5 млн тенкӗ тӑрса юлнӑ.

Хысна учрежденийӗсем парӑмлӑ мар. Ҫав вӑхӑтрах панкрута тухма хатӗрленекен предприятисен шӑпи вара пӑшӑрхантарать. «Оперативлӑ информацисемпе кулленех ӗҫлеме пӗлмелле. Граждансен прависене вӑхӑтра хӳтӗлемелле. Енчен те организацисен панкрута тухас хӑрушлӑх пулсан, ҫынсене те кун пирки пӗлтермелле. Тӑтӑшах ӗҫ коллективӗсемпе курса калаҫмалла, халӑха пӑтӑрмахран сирсе хӑварма тӑрӑшмалла», — тенӗ Михаил Игнатьев.

Пурӑннӑ пулсан, иртнӗ эрнекун, нарӑсӑн 10-мӗшӗнче, Фёдоров Георгий Иосифович профессор 75 ҫул тултармалаччӗ. Шел те, ҫак куна ҫити вӑл пурӑнса ҫитереймерӗ, виҫӗмҫул пирӗнтен яланлӑхах уйрӑлса кайрӗ. Паллӑ ӑсчаха, пултаруллӑ ҫыравҫа халалласа наци вулавӑшӗнче ыран, нарӑсӑн 15-мӗшӗнче, юбилей каҫӗ иртӗ. Вӑл 14 сехетре пуҫланӗ.

Юбилей каҫӗнче Георгий Фёдоров профессорӑн пултарулӑхне хак пама ӑслӑлӑх ҫыннисем, ҫыравҫӑсем, тӑванӗсем пухӑнӗҫ. Мероприятире ҫавӑн пекех «Чӑваш фразеологийӗн ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнеки» словарьне пахалӗҫ тата авторне хӑйне халалланӑ асаилӳсен кӗнекипе паллаштарӗҫ.

Федоров Георгий Иосифович 1942 ҫулхи нарӑсӑн 10-мӗшӗнче Ҫӗмӗрле районне кӗрекен Патаккасси (халӗ Тӑванкасси) ялта ҫуралнӑ. Тӑванкассинчи ҫичӗ ҫул вӗренмелли шкулта ӑс пухнӑ хыҫҫӑн И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче аслӑ пӗлӳ илнӗ. Георгий Иосифович ӑслӑлӑхра та, илемлӗ литературӑра та, ӳнерте те палӑрнӑ ҫын. Ӑслӑлӑх енӗпе вӑл илемлӗ литературӑна тӗпченӗ, чылай кӗнеке пичетлесе кӑларнӑ. Ҫыравҫӑ ӑсталӑхне илес пулсан, чи малтан унӑн «Рондо» сӑвӑ кӗнекине тата «Ай, мӑнтарӑн, хир мулкачи» повеҫне асӑнма пулать.

Малалла...

Вячеслав Телятов кино- тата телеоператор

Чӑваш Енӗн телерадиокомпанине хӑйӗн пурнӑҫӗн 47 ҫулне халалланӑ Вячеслав Телятов телеооператор пурнӑҫран уйрӑлнӑ.

Чулхула облаҫӗнче ҫуралнӑскер пирӗн республикӑна 24-ра килнӗ. Вӑл кинооператорта та тӑрӑшнӑ. Хӑйӗн ӗмӗрӗнче Чӑваш Енри мӗн чухлӗ паллӑ ҫынна ӳкермен-ши! Унӑн ӗҫтешӗ, Зинаида Паршагина тележурналист пӗлтернӗ тӑрӑх, Вячеслав Телятов тӑрӑшнипе утмӑла яхӑн спектаклӗн телеверсине куракан патне ҫитернӗ. Мӗнпур ӗҫ телекомпанин фондӗнче упранать. 1980 ҫулта Мускавра иртнӗ Олимпиадӑна та вӑл ӳкернӗ.

Иртнӗ ӗмӗрӗн 70-мӗш ҫулӗсенче Вячеслав Телятов кинокомплекс пуҫлӑхӗ пулнӑ. «Штатив 350 килограмм таятчӗ, камера – 150 килограмм ытла. Вӗсене тӗксе куҫарма тиветчӗ», – аса илсе каласа кӑтартнӑ каярах паллӑ телеооператор. Телевиденири ӗҫе вӑл 2008 ҫулта, ҫитмӗл урлӑ каҫсан, пӑрахнӑ.

Телеооператорпа ыран, нарӑсӑн 15-мӗшӗнче, Шупашкарти Граждан урамӗнчи 19-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ Ритуал залӗнче 12 сехетре сывпуллашӗҫ.

Петӗр Ялкир

Ыран, нарӑсӑн 15-мӗшенче, К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Петӗр Ялкир поэт (1922-2006) ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа литература каҫӗ иртет. Вӑл 14 сехетре пуҫланмалла.

Петӗр Ялкир (Пётр Алексеевич Тихонов) 1922 ҫулхи нарӑсӑн 19-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Ҫӗн Ирчемес ялӗнче ҫуралнӑ. Канашри педагогика училищинче тата А.М. Горький ячӗллӗ Литература институтӗнче вӗреннӗ.

Поэт ВЛКСМ тытӑмӗнче, КПСС Вӑрнар райкомӗнче, райӗҫтӑвкомра ӗҫленӗ. Тӳре-шара кӑна пулман вӑл: Хӗрлӗ Чутайӗнчи радиовещанире тата Вӑрнар район хаҫатӗнче, Чӑвашрадион корреспондентӗнче, Художество литературин пропаганда бюровӗнче литература ӗҫченӗнче, Республикӑри писательсен союзӗнче тӑрӑшнӑ. Петӗр Ялкир ачасем валли нумай ҫырнӑ.

Пӗрремӗш класа каякан ачасен ашшӗ-амӑшӗ суя прописка тума тытӑннӑ. Вӗсем тӗпренчӗкне хӑйсене килӗшекен шкула ярас тесе ҫапла тӑваҫҫӗ.

Ҫур ҫулта Шупашкарти 2-мӗш гимнази ҫывӑхӗнче 24 ҫын пропискӑна тӑнӑ, 4-мӗш гимнази патӗнче – 58 ҫын, 59-мӗш шкул районӗнче – 51 ҫын. Тӗрӗслев ирттернӗ хыҫҫӑн ҫакӑ тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ: ҫав районсенче иккӗ тата ытларах ачасене тӗрлӗ хушаматпа 22 адреспа пропискӑна тӑратнӑ. Пӗр хваттерте вара тӗрлӗ хушаматлӑ тӑватӑ ача пропискӑра тупӑннӑ. Ҫавна май прокуратурӑна тата полицие тӗрӗслеме ыйтнӑ.

Нарӑсӑн 10-мӗшӗ тӗлне пӗрремӗш класа каякан ачасен ашшӗ-амӑшӗнчен 5458 заявлени килнӗ. Кӑҫал Шупашкарта 7 пин ачаран кая мар парта хушшине ларӗ.

Шӑматкун, нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, «Лыжня России-2017» (чӑв. Раҫҫей йӗлтӗрӗ-2017) ятпа йӗлтӗрҫӗсен старчӗ иртнине Чӑваш халӑх сайтне вулакансем те пӗлеҫҫех ӗнтӗ. Республикӑри министерствӑсемпе ведомствӑсенче тӑрӑшакансем те унта яланхиллех хастар хутшӑннӑ. Ҫулсерен йӗркелекен массӑллӑ спорт мероприятие пухӑнакансем мӗнпе те пулин уйрӑлса тӑма тӑрӑшаҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерствин сайтӗнче вырнаҫтарнӑ хыпарпа пӗрле лартнӑ сӑн ӳкерчӗксенче Хӗл Мучи тумӗ тӑхӑннӑ арҫынна та, чӑваш тумӗллӗ кинемие те асӑрхама тиврӗ. Капла капӑрланса йӗлтӗр йӗрӗ ҫине тӑракан, ҫулне кура мар ӳрӗк хӗрарӑм ытти чухне те пулнӑччӗ. Кӑҫал тата пӗри, ҫамрӑках мар арҫын, ҫӑпата сырса йӗлтӗрпе тухнӑ. Тумпа ыттисенчен уйрӑлса тӑракансене хавхалантарнипе хавхалантарманни паллӑ мар — кӗске хыпарта ун пирки асӑнман.

Ростуризм «Этника Чӑваш Енӗ» проекта пурнӑҫламашкӑн тепӗр 200 миллион ытла тенкӗ уйӑрнӑ. Нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче иртнӗ канашлура субсиди пайланӑ. Кун пирки ЧР Культура министерстви хыпарлать.

Кӑҫал проекта пурнӑҫлама 200 миллион ытла тенкӗ килӗ. Сӑмах май, 2016 ҫулта комплексри объектсен 80 процентне туса пӗтернӗ.

Инвестор «Амазония» этнокомплексра чӑвашсен наци апатне пӗҫерекен «Шыв арманӗ» ресторана тӑвать, аквапарк тата аттракционсен паркӗ валли хатӗр-хӗтӗр туянать.

«Этника Чӑваш Енӗ» 2018 ҫулта туристсене йышӑнма тытӑнӗ.

Нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Пӗтӗм Раҫҫейри «Йӗлтӗр йӗрӗ» спорт уявӗ иртнӗ. Кӑҫал, пӗлтӗрхи пекех, Шупашкарта вӑл аэропорт ҫывӑхӗнче йӗркеленнӗ. Хальхинче спорт уявне 13,5 пин ытла ҫын хутшӑннӑ.

Чи малтан VIP-чупу пулнӑ. Унтан ыттисем старта тухнӑ. Финиша ҫитичченех вӗсемпе пӗрле хаски йытӑсем чупнӑ.

Спорта юратакансем 3, 5 тата 10 ҫухрӑмлӑ дистанцисене парӑнтарнӑ. Чи аслӑ тата чи кӗҫӗн спортсменсем те парнеллӗ пулнӑ. Кӑҫал чи аслисем 84-ри Леонид Никифоровпа Вера Орлова пулнӑ. Чи пӗчӗкки вара — Шупашкарти 144-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Дарья Иванова. Вӑл 2,5 ҫулта кӑна.

Сӑмах май, кӑҫал пирӗн республикӑра «Йӗлтӗр йӗрӗ» старта пӗтӗмпе 60 пин ытла ҫын тухнӑ.

ЧР финанс министрне Светлана Енилинӑна РФ МЧСӗн Чӑваш Енри управленийӗн ертӳҫи Станислав Антонов тата ЧР граждан хӳтӗлевӗпе инкеклӗ лару-тӑру енӗпе ӗҫлекен патшалӑх комитечӗн председателӗ Вениамин Петров чысланӑ.

Ведомство пуҫлӑхне граждан хӳтӗлевне ҫирӗплетнӗшӗн «Василий Чуйков маршал» медальне панӑ. Светлана Енилинӑна паян, нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, чысланӑ.

Станислав Антонов палӑртнӑ тӑрӑх, МЧСпа ЧР Финанс министерстви пӗрле ӗҫлени инкеклӗ лару-тӑрӑва сирме пулӑшать. Станислав Антонов малашне те килӗштерсе ӗҫлессе шанать.

«Чӑвашавтотрансра» ӗҫлекен ҫынсене халӗ те пӗр пус шалу тӳлемен. Вӗсене шалӑвӑн пӗр пайне пама шантарсан та ҫакна пурнӑҫламан.

Предприяти ӗҫченӗсем забастовка тунӑранпа пилӗк кун иртнӗ. Анчах ку таранччен ҫынсене пӗр пус та паман-мӗн. Ҫапах предприяти ертӳлӗхӗ урӑхла ҫирӗплетет.

«65 миллион тенкӗ парӑма тӳрех татаймастпӑр. Ҫынсене пулӑшма тӑрӑшатпӑр. Хамӑр тупӑшран вӗсене укҫа паратпӑр. Пӗрне 3–4 пин тенкӗ лекет, теприне, тен, ытларах та. Ку ҫын мӗнле лару-тӑрӑва кӗрсе ӳкнинчен килет. Ӗҫченсем кирек хӑш вӑхӑтра та пырса укҫа ыйтма пултараҫҫӗ», — ӑнлантарнӑ ертӳлӗх.

Анчах ҫынсем вӗсене ӗненмеҫҫӗ. Ӗҫрен кӑларассипе хӑратнӑ-мӗн вӗсене, ҫавӑнпа ӗҫе тухмах тивнӗ. Ҫапах ҫынсем парӑма нарӑсӑн 20-мӗшӗччен татасса шанаҫҫӗ.