Чӑваш чӗлхи
![]() Чӑваш чӗлхи кунне халалласа Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче паян Чӑваш кӗнеки фестивалӗ иртрӗ. Унӑн йышне кӗрекен мероприятисенчен пӗри Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн кӗнекисен хӑтлавӗ пулчӗ. Пухӑннисене пурӗ виҫӗ кӗнекепе паллаштарчӗҫ. Вӗсем пурте — хальтерех тухнӑскерсем. Чи малтанах паллашу «Чебоксары: история и тайны Николаевского девичьего монастыря» (чӑв. Шупашкар: хӗрсен Николаевски мӑнастирӗн историйӗ тата вӑрттӑнлӑхӗсем) кӗнекепе пулчӗ. Кӗнеке авторӗ вӑл мӗнле калӑпланни пирки каласа пачӗ. Итлекенсем ку кӗнекене ыйтакансем нумай пулни пирки пӗлтерчӗҫ, ӑна сахал тиражпа кӑларнӑран ниӑҫта та тупма ҫуккишӗн пӑшӑрханчӗҫ. Иккӗмӗш кӗнеке «Чӑваш чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнекин» 3-мӗш томӗ пулчӗ. Ун пирки тӗп сӑмаха кӗнекен редакторӗ Геннадий Дегтярёв каласа пачӗ. Хӑтлава пынисем чӑваш сӑмахӗсене чӑваш чӗлхипех ӑнлантарма йывӑр е ҫӑмӑл пулни пирки пӗлчӗҫ. Ку сӑмахсарӑн ырӑ енӗсене те асӑнчӗҫ. Виҫҫӗмӗш кӗнеке пирки чи малтанхи сӑмаха вара Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологипе журналистика факультечӗн деканӗ Алена Иванова илчӗ. |
Чӑваш чӗлхи
![]() Паян Чӑваш чӗлхи кунне халалласа Чӑваш наци вулавӑшӗ ҫывӑхӗнчи И.Я.Яковлев палӑкӗ умӗнче митинг-концерт иртнӗ. Ӑна ЧР Профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗ, Елена Светлая ҫыравҫӑ, «Нарспи» клуб ертӳҫи Лидия Константинова йӗркеленӗ. Уяв «Нарспи» юрӑпа ташӑ ансамблӗпе «Сарпике» ташӑ ушкӑнӗн театрланӑ постановкипе пуҫланнӑ. Композицин тӗп шухӑшӗ — хӑйӗн историне пӗлекен халӑх вӑйлӑ пулни. Митингра ЧР культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов, Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов, «Хыпар» Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Татьяна Вашуркина, ЧР Профессионал писательсен председателӗ Геннадий Максимов, Чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер тата ыттисем тухса калаҫнӑ. Митинга пухӑннисем Иван Яковлевӑн Халалне итленӗ. Унӑн палӑкӗ умне чечексем хунӑ. Юлашкинчен Чӑваш чӗлхине уявне килнисем вӑйӑ картине тӑнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Республикӑра
![]() Ҫу уйӑхӗ пуҫланиччен вӑхӑт нумаях та иртмерӗ. Уйӑхӑн пӗрремӗш кунӗнчех Георгий хӑйӑвӗсене валеҫме пуҫлӗҫ. Вӗсене ҫынсене урамра ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен парӗҫ. Раҫҫейри чылай хулара ку акци пуҫланнӑ ӗнтӗ. Пирӗн республикӑра вара Георгий хӑйӑвӗсен ҫу уйӑхӗн 1–9-мӗшӗсенче валеҫӗҫ. Шупашкар хула администрацийӗн культура управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хӑюсене волонтерсенчен хулари тӗп урамсенче — Модӑсен ҫурчӗ ҫывӑхӗнче, Республика тӳремӗнче, Хӗрлӗ тӳремре — илме май пулӗ. Хӑюсене халӑх нумай пухӑнакан вырӑнта та валеҫӗҫ. Ку акцие Чӑваш Енре ҫулленех ирттереҫҫӗ. Ӑна Ҫӗнтерӳ кунне халалласа йӗркелеҫҫӗ. Кӑҫал Аслӑ Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 72 ҫул ҫитет. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Статистика
![]() Чӑваш Енре пурӑнакансен хӑйсене чухӑн ҫын пек туяс мар тесен мӗн чухле ӗҫлесе илмелле? Раҫҫейри Общество телекуравӗ ку ыйтӑвӑн хуравне тупнӑ. Чӑвашра пурӑнакансен сахалтан та 20–30 пин тенкӗ ӗҫлесе илмелле-мӗн. Экспертсем куракансене хӑйсем пурӑнакан регионта чухӑн туяс мар тесен мӗн чухлӗ укҫа кирли пирки ҫырма ыйтнӑ. Вӑтамран пӗр ҫын пуҫне уйӑхра 27 пин тенкӗ те 991 тенкӗ тухнӑ. Палӑртмалла: тӗрлӗ регионта ку кӑтарту тӗрлӗрен. Тӗслӗхрен, Камчатка, Алтай, Кабарда-Балкар, Якути, Байкал, Сахалин тӑрӑхӗнче, Аҫтӑрхан, Мускав, Севастополь хулисенче пурӑнакансене ытлӑ-ҫитлӗ пурӑнмашкӑн уйӑхне 40–50 пин тенкӗ кирлӗ. Адыгея, Бурят, Карачай-Черкеси, Крым, Тыва, Курган тӑрӑхӗсенче ҫынсем уйӑхра 15–20 тенкӗпе лайӑх пурӑнаяҫҫӗ-мӗн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хӗсмет
![]() Анастасия Коновалова тунӑ сӑн Шупашкарта пӗрремӗш призывниксене ҫара ӑсатнӑ. Вӗсенчен хӑшӗ-пӗри нацгвардире ҫар тивӗҫне пурнӑҫлӗ. Паян ҫар комиссариачӗн пуху пунктӗнче, Пирогов урамӗнче, пулас салтаксене тӑванӗсем ӑсатнӑ. Пӗтӗмпе 14 каччӑ пынӑ унта. Вӗсем ҫар тивӗҫне Мускавра, Хусанта пурнӑҫлӗҫ. Призывниксене ятарлӑ тумсемпе тивӗҫтернӗ. Кашнине электронлӑ картта, сим-картта панӑ. Тӑванӗсем сывпуллашмалли самант ҫитсен куҫҫульне чарайман. Ҫапах кашниех ӑнланнӑ: ҫар тивӗҫне пурнӑҫласси — кашни арҫыннӑн тивӗҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ҫул-йӗр
![]() Пӑрачкавсемшӗн ку чӑн-чӑн савӑнӑҫ пулӗ. Унти пӗр урамра ҫӗнӗ ҫул сарасшӑн. Ҫак ӗҫе тумашкӑн республика хыснинчен 18 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ. Патшалӑх туянӑвӗсен сайтӗнче Пӑрачкав ялӗнчи Комсомольски урамӗнчи ҫула сармашкӑн «Чӑвашупрдор» аукцион ирттересси пирки пӗлтернӗ. Пирвайхи хак — 18 миллион тенкӗ те 339 пин тенкӗ. Ӑна республика хыснинчен уйӑрӗҫ. Килӗшӳре ҫул вӑрӑмӑшӗ 2 ҫухрӑм та 868 метр пулнине палӑртнӑ. Ҫула вӗтӗ чулран тӑвӗҫ. Ку ҫула кам тӑвассине ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Ӗҫе 6 уйӑхра туса пӗтерме палӑртнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Ҫурт-йӗр
![]() Куславккри барон ҫурчӗ Куславкка пуҫлӑхӗсем Жомини барон ҫуртне тара парасшӑн. Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енӗн Культура министерствипе Куславкка хула администрацийӗ аукцион ирттерме хатӗрленет. Барон ҫурчӗ культура эткерлӗхӗ шутланать. Ӑна халӑх инвентаризацийӗ вӑхӑтӗнче тупса палӑртнӑ. Аса илтерер, Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьев республика парламентне янӑ Ҫырура халӑх инвентаризацине ирттерессине кӑҫал та малалла тӑсмаллине палӑртса хӑварнӑччӗ. Акци тӗллевӗ — юхӑнса ларакан пурлӑха тупса палӑртасси, ҫавӑн пирки тӳре-шарана пӗлтересси. Пуҫлӑхсем вара ун пек ҫурт-йӗре, ҫӗре тивӗҫлипе усӑ курасси пирки пуҫа ватма тивӗҫ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 21-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енре 858 объекта хуҫалӑх ҫаврӑнӑшне кӗртнӗ. Вӗсене пурне те халӑх инвентаризацийӗ вӑхӑтӗнче тупса палӑртнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Чӑваш чӗлхи
![]() Паянхи Чӑваш чӗлхи кунне халалласа ӗнер Элӗкри ача-пӑча вулавӑшӗнче «Тӑван чӑваш сӑмахӗсем мерчен те ылтӑн пӗрчисем» ятпа литературӑпа музыка уявӗ иртнӗ. Унта Элӗкри вӑтам шкулта вӗренекенсене йыхравланӑ. Ача-пӑча вулавӑшӗн ертӳҫи Галина Миронова тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлев пурнӑҫӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ май вӑл тӑван чӗлхе аталанӑвӗшӗн тунӑ сулмаклӑ утӑм ҫинчен ӑнланмалла та ансат чӗлхепе каласа кӑтартнӑ. «И.Я. Яковлев в фотографиях и документах» (чӑв. Иван Яковлев сӑнсенче тата хутсенче) кӗнекепе усӑ курса вулавӑш ӗсченӗ вӗрентекенӗмӗршӗн ҫывӑх пулнӑ вырӑнсемпе паллаштарнӑ. Уяв каҫне хутшӑннӑ ачасем Митта Ваҫлейӗн, Анатолий Смолинӑн, Петӗр Хусанкайӑн, Любовь Мартьянован тата ыттисен сӑввисене вуланӑ. Вулав залӗнчи «Янӑра, чӑваш чӗлхи!» куравпа та ачасем кӑсӑклансах паллашнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Хулара
![]() Шупашкарта маршруткӑсен йышне чакарасшӑн. Пассажирсене хальхи вӑхӑтра турттаракансенчен ҫиччӗшӗн ҫу уйӑхӗнче килӗшӳ вӑхӑчӗ вӗҫленет. Ун хыҫҫӑн вӗсен вӑхӑтне тӑсмасан та пултарассине Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ хыпарланӑ. «За рулем» (чӑв. Руль умӗнче) порталта пӗлтернӗ тӑрӑх, сӑмах 60, 60К, 48, 49, 51, 56, 59 маршруткӑсем пирки пырать. Маршруткӑсем сахалтарах пулсан пассажирсем троллейбуспа ытларах ҫӳреме пуҫласса шанаҫҫӗ. Троллейбус управленийӗнче лару-тӑру ҫӑмӑл маррине шута илсен маршруткӑсене сирсе хӑварни муниципалитетӑн унитарлӑ предприятине усӑ кӳме пултарать. «За рулем» портал 49-мӗш маршуртпа ӗҫленӗ Валерий Захаров усламҫӑ пирки аса илтерет. Хула пуҫлӑхӗсем унпа пӗрлехи транспорт карттипе ЕТКпа ӗҫлеме килӗшменшӗн килӗшӗве татнӑ. Ҫакӑнпа килӗшмесӗр лешӗ суда панӑ. Ӗҫе ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче пӑхса тухмалла. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Персона
![]() Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑм ялӗнче пурӑнакан Фаина Александрова 1922 ҫулхи ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Ункӑҫум ялӗнче ҫуралнӑ. Малтан Ункӑҫумри пуҫламӑш шкулта, кайран Тракри вӑтам шкулта вӗреннӗ. Хаяр вӑрҫӑ ҫулӗсенче Красноармейскинчи вӑтам шкулта кӗҫӗн классене вӗрентнӗ. 1945–1948 ҫулсенче райпланра плановикра ӗҫленӗ. 1943 ҫулта Афанасий Михайловпа ҫемье ҫавӑрнӑ. 5 ача ҫуратса пурнӑҫ ҫулӗ ҫине кӑларнӑ. 1948 ҫулта пурнӑҫ кинемее Шор-Пусай ялне илсе ҫитернӗ. Унта вӑл 75 ҫула ҫитичченех колхозра ӗҫленӗ. Халӗ Фаина Тимофеевна пӗчченех пурӑнать. Ветеран сурӑхсем, чӑхсем усрать. 95 ҫулхи юбилей ячӗпе Фаина Тимофеевнӑна Элӗк район администрацийӗн вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗ Петр Павлов тата Чӑваш Сурӑм ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Виктор Сорокин саламланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (09.05.2025 15:00) пӗлӗтлӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 748 - 750 мм, 13 - 15 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 2-4 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.
| Адрианов Константин Адрианович, педагог пӗлӗвне илнӗ пӗрремӗш чӑваш вӗнетевҫи вилнӗ. | ||
| Федоров Николай Васильевич, Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗ ҫуралнӑ. | ||
| Егоров Иван Павлович, чӑваш ҫыравҫи ҫуралнӑ. | ||
| Шупашкарта В.И. Чапаев музейне уҫнӑ. | ||
| Шупашкарта хӑвӑрт утакансен XXIII тӗнче кубокӗ уҫӑлнӑ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |