Шупашкарти Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурта 2015 ҫулта сӳтнӗччӗ. Япӑхса ишӗлме пуҫланине кура ӑна ватма тивнӗччӗ. Ун вырӑнне халӗ ҫӗннине хӑпартаҫҫӗ.

Ҫурта тӑвакан организаци ӗҫӗнче республикӑн надзор органӗсем нумаях пулмасть кӑлтӑк тупса палӑртнӑ. Тӗрӗслеве Чӑваш Ен прокуратури Чӑваш Енӗн Строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министерствин ӗҫченӗсемпе пӗрле йӗркеленӗ. Надзор органӗн представителӗсем подрядчик строительство материалӗн пахалӑхне тӗрӗслесе тӑманнине асӑрханӑ. Хутсене ӗненсен, юлашки хутчен пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче хакланӑ. Ҫав вӑхӑтрах стройматериала кашни кунах кӳрсе килеҫҫӗ.

Пахалӑха тӗрӗслеме ӳркеннӗшӗн подряд организацийӗн тӗп инженерне асӑрхаттарнӑ.

Борис Чиндыков пухса кӑларнӑ кӗнекесем

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗнер Борис Чиндыковӑн «Чувашский рассказ» пуххине хакланӑ. Кӗнеке хӑтлавне историпе филологи факультечӗн чӑваш чӗлхипе литературин кафедри йӗркеленӗ.

Аса илтерер, «Чувашский рассказ» ярӑмлӑ кӗнеке икӗ томпа кун ҫути курнӑ. Пӗрремӗш кӑларӑмра XIX–XXI ӗмӗрсенчи ҫыравҫӑсен вырӑсла куҫарнӑ калавӗсем вырӑн тупнӑччӗ. Иккӗшне те Борис Чиндыков ҫыравҫӑ, драматург, поэт пухса хатӗрленӗ. Кайран тухнине вӑл «Родные берега» ят панӑ. 2015 ҫулта кун ҫути курнӑ пӗрремӗш тома 39 калав кӗнӗччӗ.

Борис Чиндыков — 1990 ҫултанпа СССР Ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗ, Чӑваш Республикин литературӑпа ӳнерӗн патшалӑх премийӗн лауреачӗ (1993), М.Д. Трубина премийӗн лауреачӗ (1988).

Ӗнертенпе Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне художество ертӳҫи пулса ҫӗнӗ ҫын ертсе пырать. Коллектива унпа Чӑваш Енӗн культура тата национальноҫсемпе архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев паллаштарнӑ. Тилхепене тытни — Мӑкшӑ Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Сергей Кисс.

Сергей Кисса Днепропетровскри М.И. Глинка ячӗллӗ музыка училищин дирижерпа хор тата теори уйрӑмӗсенче (1993), Мускав облаҫӗнчи С.С. Прокофьев ячӗллӗ музыка училищин фортепиано уйрӑмӗнче (1998) вӗреннӗ, Мускаври П.И. Чайковский ячӗллӗ консерваторире (1999 тата 2006 ҫулсем) тӗрлӗ специальноҫа илнӗ.

Мускаври Ҫӗнӗ опера театрта театрта стажировка тухнӑ хыҫҫӑн тӗрлӗ ҫӗрте ӗҫленӗ. 2010–2017 ҫулсенче вӑл Саранскри Патшалӑхӑн музыка театрӗнче тӗп дирижер пулнӑ.

Ӗнер, пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче чӑваш поэзийӗн улӑпӗ, Чӑваш АССРӗн К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх преми лауреачӗ (1967), Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш комсомол премийӗн лауреачӗ (1969), СССР писателӗсен Союзӗн пайташӗ (1934) П. П. Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ «Петӗр Хусанкайӑн пултарулӑх эткерӗ» ятпа пӗтӗм тӗнчери ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ иртнӗ.

ЧППУн сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, конференци ӗҫне И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУн ректорӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Владимир Иванов профессор П. Хусанкайӑн чӑваш культурипе литературинчи тӳпи вышкайсӑр пысӑк пулнине, унӑн ӗҫӗ-хӗлӗ пуриншӗн тӗслӗх пулса тӑнине палӑртнӑ.

Ҫавра сӗтеле Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Юрий Исаев, ЧР культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев та хутшӑннӑ.

Британи академийӗн профессорӗ Питер Франс, Туркменистанри ӑслӑлӑх академийӗн академикӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Соегов Мурадгелди профессор видео саламсем янӑ.

П. Хусанкай поэзийӗнчи Ҫеҫпӗл Мишшин традицийӗсем пирки филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, И.

Малалла...

Кивӗ Элпуҫӗнчи курав

Пуш уйӑхӗн 19-мӗшӗнче юрӑҫ-композитор, хор дирижерӗ, педагог, чӑвашсен профессилле музыкине пуҫарнисенчен пӗри, Василий Воробьев ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитет.

Пулас музыкҫӑ 1887 ҫулта Хусан кӗпӗрнинчи Ҫӗрпӳ уесӗнчи Элпуҫ (халӗ вӑл Тӑвай районне кӗрет) ялӗнче ҫуралнӑ. 1924 ҫулта вӑл Чӑваш патшалӑх хорне йӗркеленӗ. Халӗ те ансамбль халӑхра ятлӑ-сумлӑ — ӑна паян Чӑваш патшалӑх юрӑпа-ташӑ ансамблӗ евӗр пӗлеҫҫӗ.

В.П. Воробьев йӗркеленӗ хор хӑй ҫырнӑ хайлавсене: «Кай-кай Ивана», «Килмен те курман Шупашкарне», «Тӑпачӑ юрри», «Хресчен юрри», «Вӑрман урлӑ каҫрӑмӑр», «Туҫа хӗрӗсем» — пуҫласа шӑрантарнӑ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче вӑл Илле Тукташ сӑввипе «Шурӑ кӑвакарчӑн» патриотла юрӑ ҫырнӑ. Музыка фольклорне те самай тӳпе хывнӑ: вӑл 800 ытла чӑваш халӑх юррине ҫырса илнӗ.

Паллӑ ентешне халалласа Кивӗ Элпуҫри вулавӑшра «В. П. Воробьев — великий чувашский композитор» (чӑв. В. П. Воробьев — паллӑ чӑваш кӗвӗ хайлавҫи) курав йӗркеленӗ. Вӑл пуш уйӑхӗн 31-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Чӑваш Енри Ашшӗпе амӑшӗн ҫулталӑкне тата Чӑваш чӗлхи кунне халалласа Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗ, «Хыпар» хаҫат редакцийӗ, Чӑваш наци радиовӗ, Чӑваш наци телекуравӗ, Тӑван радио, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ – 2017» акци ирттересси ҫинчен пӗлтереҫҫӗ.

ЧР Вӗренӳ министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, вӑл 2017 ҫулхи ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче чӑвашсем пурӑнакан тӗрлӗ вырӑнти ял-хулара иртмелле. Диктант 13 сехетре пуҫланать. Акцин тӗп тӗллевӗ — чӑваш чӗлхин пӗлтерӗшне, сум-хисепне ӳстересси.

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ кӑҫалхи диктант тексчӗн конкурсне ирттересси ҫинчен пӗлтерет. Чӑвашлӑх анинче ятарласа вӑй хуракансем яваплӑха туйса хутшӑнма пултараҫҫӗ. Кашниех хамӑр халӑхӑн пултаруллӑ вӑйне кӑтартма тивӗҫ.

Иртнӗ ҫулсенчи диктант тексчӗсене Ҫеҫпӗл Мишши, Нестер Янкас, Фатых Карим ячӗллӗ премисен лауреачӗ, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер, ЧР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш патшалӑх премийӗн лауреачӗ Марина Карягина тележурналист хатӗрленӗччӗ, чӑвашсен паллӑ прозаикӗ Леонид Маяксем ҫырни («Асран кайми кун») тата А.

Малалла...

Паян Патшалӑх Думин ларӑвӗнче пӑтӑрмах сиксе тухнӑ. Владимир Жириновские (ЛДПР парти ертӳҫи) сӑмах парсан вӑл Мускав облаҫӗнчи «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» депутачӗсене хурласа пӗтернӗ. Микрофон умӗнчен каяс умӗн вара ҫитес ҫулхи суйлавра ҫӗнтерес пулсан «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» депутачӗсене ҫакма тата персе пӑрахма хатӗр пулни ҫинсен каланӑ.

«Вӑрӑ-хурахла ӗҫсем сирӗн унта, Мускав облаҫӗнче! Вӑл чи криминаллӑ, чи преступлӑ область. Малтанхи Громов кӗпернаттӑр мӗнле апла пулнӑ, паян та ҫаплах... Куратӑр-и, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» мӗн хӑтланать? Акӑ вӗсем — сутӑннӑ депутатсем, ҫӗр хут сутӑннӑскерсем. Вӑрӑ-хурахсене тата мафине хӳтӗленӗшӗн «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫейе» кӑларса ҫапмалла, депутат мандачӗсене туртса илмелле! Ҫитес ҫулта ак Кремле кӗрсе ларӑп, вара пурсӑра та сире персе пӑрахӑп, ҫакӑп» — тенӗ ЛДПР ертӳҫи.

Ытти фракцисен депутачӗсем Владимир Жириновские хӑйӗн сӑмахӗсемшӗн каҫару ыйтма каланӑ.

Ҫитес эрнекун, пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн археологӗсем пресс-конференци ирттерӗҫ. Унта вӗсем 2016 ҫулта мӗн тӗпченине, ӑҫта тата мӗн чавнине каласа парӗҫ. Унсӑр пуҫне кӑҫалхи плансемпе те паллаштарӗҫ. Пресс-конференцине килнисене вӗсем пӗлтӗр шыраса тупнӑ чи кӑсӑк япаласене кӑтартӗҫ. Мероприяти 10 сехетре пуҫланӗ.

Каласа хӑварас пулать, пӗлтӗр чӑваш археологӗсем виҫӗ вырӑна тӗпченӗ. Пӗри — мезеолит вӑхӑтӗнчи Мукшум-XVIII (вӑл Йӑлӑм енче вырнаҫнӑ). Теприсем — Вӑрнар районӗнчи Сентимӗр ялӗ ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ II-III ӗмӗрсенчи Улӑп тӑпри тата Каҫал тӑрӑхӗнчи Хырхӗрри ҫывӑхӗнчи ял вырӑнӗ (XIV–XV ӗмӗрсем). Архологсем ҫавӑн пекех Ҫӗрпӳ, Ҫӗмӗрле тата Пӑрачкав тӑрӑхӗсенче авалхи палӑксен вырӑнӗсене шыранӑ. Ку ӗҫ ахаль иртмен, вӗсем I пинҫуллӑхри археологи палӑкӗсене тупса палӑртнӑ.

Археологсен ӗҫӗпе тӗплӗрех пресс-конференцире паллашма пулӗ.

Чыслав вӑхӑтне кӗтекен хисеп хучӗсен йышӗ

Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ «Хастарлӑх ҫӑлкуҫӗ» видеосӑвӑсен ӑмӑртӑвӗн ҫӗнтерӳҫисене чыслама вӑхӑт ҫитрӗ. Ӑна эпир, конкурса йӗркелекенсем, пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, шӑматкун, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗнче ирттерме палӑртрӑмӑр. 10 сехетре пуҫланӗ.

Унчченех палӑртнӑччӗ ӗнтӗ: пӗрремӗш-иккӗмӗш-виҫҫӗмӗш вырӑнсене кам-кам йышӑннине чыславра кӑна пӗлтеретпӗр тесе. Ҫавна май ҫӗнтерӳҫӗсен йышне эпир халӗ те сире каламан. Ҫакна шута илсе 1-мӗш тура тухнисен чыслава пурин те пыма тивет, эпир сире пурсӑра та унта ҫитме йыхравлатпӑр! Парнесӗр никам та тӑрса юлмӗ. Кашни ушкӑнра пӗрремӗш вырӑна тухнӑ пӗр хутшӑнакана палӑртнӑ, иккӗмӗш вырӑн — 2 хутшӑнакана панӑ, виҫҫӗмӗшне — виҫӗ хутшӑнакана. Тепӗр тӑватӑ хутшӑнаканӗ хавхалану парниллӗ пулӗҫ. Унсӑр пуҫне, чыслава килнисен йышӗнче пылак парнесем те выляттаратпӑр!

Кам мала тухнисене каламастпӑр терӗмӗр пулин те, икӗ номинацири ҫӗнтерӳҫӗсене пӗлтересех пулать. Пӗри вӑл — «Куракансен кӑмӑлне кайнӑ ӗҫ». Ку номинацине Улатӑр районӗнчи Ҫӗнӗ Эйпеҫри ача пахчине ҫӳрекен 6 ҫулти Тельцова Ариадна тивӗҫрӗ.

Малалла...

Пуш уйӑхӗн 11–12-мӗшӗсенче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче вокалпа хореографи, театрпа художество тата инструмент пултарулӑхӗн Пӗтӗм Раҫҫейри иккӗмӗш фестивалӗ иртнӗ.

«Калейдоскоп талантов» (чӑв. Пултаруллисен калейдоскопӗ) конкурсра «Эстрада вокалӗ» номинацире Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчен, ҫавӑн пекех хамӑр республикӑри уҫӑ сасӑллӑ та хитре юрлакан ачасем ӑмӑртнӑ.

Патӑрьелти ача-пӑча ӳнер шкулӗнче вӗренекен ачасем те конкурсра хастар пулнӑ. Унтан «Звуки детства» (чӑв. Ачалӑх сасси) вокал ушкӑнӗ, Ильяс Атаказов, Зиля Субханкуллова, Келли Мишина, Линара Куликова, Мефодий Галкин, Василя Салихова савӑк кӑмӑлпа таврӑннӑ. Арина Селенина тата Залина Шагаева I степеньлӗ диплома тивӗҫнӗ.