Вӑрнар районӗнчи Чӑрӑшкас Хирлеп ялӗнче пӗрисем пӗлтӗрхи кӗрхи каҫ ик арҫынна мунчана хупса хунӑ.

24-ри каччӑпа хӗр 2018 сӳлхи юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче асӑннӑ яла пикен аппӑшӗ патне кайнӑ. Унта вӗсем ӗҫсе-ҫинӗ. Ҫавӑнта хӑналаннӑ тепӗр арҫынпа каччӑ кӗҫех хирӗҫсе кайнӑ. Ҫамрӑкки алла мӑлатук ярса илнӗ те аслӑраххине питӗнчен икӗ хутчен туртса ҫапнӑ. Лешӗ персе аннӑ хыҫҫӑн ӑна икӗ хутчен тапать. Кайран каччӑпа хӗр арҫынна мунчана илсе кайса хупса хураҫҫӗ.РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫакна вӗсем шар курни право хуралҫисене ан пӗлтертӗр тесе тӑваҫҫӗ. Мунчара, сӑмах май, кил хуҫин тӑванӗ те пулнӑ. Вӑл унта, ӳсӗрскер, ҫывӑрма кӗрсе выртнӑ. Ҫапла вара ик арҫын хупӑ мунчара ҫӗр каҫаҫҫӗ. Ир енне алӑка аран уҫса тухаҫҫӗ.

24-ри каччӑпа хӗре суд хупса хумасӑр айӑплама йышӑннӑ. Каччӑна — 3,5 ҫуллӑха, хӗре — 3 ҫуллӑха.

Тӑххӑрмӗш тата вун пӗрмӗш класра вӗренекенсемшӗн ҫак кунсем питех те хумхануллӑ. Вӗсен экзаменсем ҫывхараҫҫӗ-ҫке. Тепӗр учительсемпе ашшӗ-амӑшӗ те вӗсене аптӑратни вӑрттӑнлӑх мар.

Ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, 18 сехетре, Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви ашшӗ-амӑшӗн онлайн-пухӑвне ирттерӗ. Ун вӑхӑтӗнче 9-мӗшсемпе 11-мӗшсен патшалӑхӑн (пӗтӗмлетӳллӗ) аттестацине ирттерес ыйтӑва ҫеҫ мар, ачасемпе ҫамрӑксен ҫуллахи канӑвӗпе ҫыхӑннӑ самантсене те тишкерӗҫ. Ачасене суранланасран епле асӑрхамалли пирки те калаҫма палӑртнӑ.

Онлайн-пухӑва хутшӑнас тесен https://conf.cit.cap.ru каҫӑпа иртмелле (вӑл — Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерствин пӳлӗмӗ. Пухӑва пӑхаканӑн паролӗ – 227733). Асӑннӑ пӳлӗмпе 17 сехет те 30 минутран пуҫласа ҫыхӑнма май килӗ.

Ял туризмне аталантарасси пирки пирӗн республикӑра темиҫе ҫул каяллах калаҫма пуҫланӑччӗ. Пысӑк та шавлӑ хулара пурӑнакансене илӗртмеллеччӗ ун. Хула ҫынни пӗр-пӗр ялти ҫавӑн пек вырӑна каять те унти сывлӑшпа кӑна мар, экологи енчен таса апат-ҫимӗҫпе киленет. Калӑпӑр, тин ҫеҫ сунӑ сӗте ӗҫет. Ӗни-качакине хӑй те сума пултарать. Ҫак ырӑ шухӑш аталанайманни пирки Маргарита Красотина журналист Фейсбукра пуҫ ватнӑ.

«Пӗр 20 ҫул каялла ял туризмне кӗҫ-вӗҫ аталантарма пуҫлассӑн туйӑнатчӗ. Хӑна ҫурчӗсем тӑвӑпӑр, инфраструктурӑна аталантарӑпӑр теттӗмӗр. Хаваслӑ туристсемпе вырӑнти канакансене сӗт ӗҫтерӗпӗр, шӑрттанпа хӑналӑпӑр теттӗмӗр. Анчах нимӗн те тухмарӗ. Федераци укҫи-тенкипе тем пысӑкӑш этнокомплекс туса лартрӑмӑр. Хитре ҫуртсем пур, чӑваш мунчи, курӑк чейӗ. Ҫавӑн пек этнотрубаза ҫав хака тӑчӗ-ши тата ял туризмӗнчен пӑрӑнмаллаччӗ-ши?» — тесе ҫырнӑ вӑл.

Шупашкарти юсанмалли 4-мӗш колони

Елчӗк районӗнче пурӑнакан, юсанмалли 4-мӗш колонире (вӑл Шупашкарта вырнаҫнӑ) ӗҫленӗ ҫамрӑк тата унӑн тусӗ ҫыннӑн банк картинчен укҫа вӑрланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Раҫҫейӗн Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ.

Кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнче 26-ри ҫамрӑк Елчӗкрен Шупашкара каякан пӗчӗк автобус салонӗнче ют телефон тупнӑ. Ӑна йӑтса вӑл хӑйӗн 23-ри тусӗ патне васканӑ. Туссем карас телефонне тишкернӗ май ют смс-ҫырусене вуланӑ. Унта ҫырни тӑрӑх телефон хуҫин банк картти ҫинче укҫа пуррине ӑнланнӑ. Кӗҫех вӗсем карттӑ ҫинчен 8 пин тенкӗ укҫана тӗрлӗ счёт ҫине куҫарнӑ.

Пуҫиле ӗҫе тӗпченӗ май, 26-ри ҫамрӑкӑн килӗнче тӗтӗмсӗр тар тупнӑ. Вӑл хайхин 37 грамм ытла упраннӑ. Тара ҫамрӑк 2014 ҫулхи кӗркунне туяннӑ иккен. Ун чухне унӑн граждан хӗҫпӑшалӗпе усӑ курма ирӗк пулнӑ, анчах ҫав ҫулхи раштав уйӑхӗнче ирӗк панӑ вӑхӑт вӗҫленнӗ. 26-ри каччӑн тӗтӗмсӗр тара упранӑшӑн та явап тытма тивӗ.

Паян, ҫу уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳ районӗсем тинех ҫӗнӗ хуҫана тупнӑ.

Асӑннӑ район администрацине ертсе пынӑ Андрей Павлова пуҫиле статьяпа айӑпласа колони-поселение ӑсатнӑ хыҫҫӑн ку вырӑн пушӑ тӑчӗ. Паян вара тинех пуҫлӑх пулма тивӗҫ ҫынна тупнӑ. Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ хуҫа кам пулассине унчченех тӗшмӗртӗнччӗ-ха. Аса илтерер, ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче республикӑри комисси пайташӗсем кандидатурӑсене тишкернӗччӗ. Вӗсен йышӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн Шалти политика управленийӗн вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсемпе ӗҫлекен пайӗн пуҫлӑхӗ, 1981 ҫулхи Игорь Николаев пулнӑччӗ.

Паян Ҫӗрпӳ районӗнче иртнӗ Депутатсен пухӑвӗн черетсӗр ларӑвӗнче шӑпах Игорь Николаева пуҫлӑха ҫирӗплетнӗ те.

Ҫак тапхӑрта сӑвӑссенчен асӑрханмалла. Чӑваш Енре ҫынна сӑвӑс тапӑннӑ тӗслӗхсене тупса палӑртнӑ. Роспотребнадзор пӗлтернӗ тӑрӑх, лаборатори тӗпчевӗсем те ирттернӗ, хӑш-пӗр тӗслӗхре инфекци пулни палӑрнӑ.

Ака-ҫу уйӑхӗсенче сӑвӑса пула 46 ҫын пульницӑна пулӑшу ыйтма пынӑ. Вӗсенчен 17-шӗ – ачасем. Лабораторире 125 сӑвӑса тӗрӗсленӗ, вӗсенчен 119-шне ҫын ҫинчен кӑларнӑ. 5 сӑвӑс инфекциллӗ пулни палӑрнӑ. Биотопсенче пуҫтарнӑ 6 сӑвӑс боррелиоз инфекциллӗ пулнӑ.

Пирӗн республикӑра энцефалит вирусӗ ҫук тесе палӑртаҫҫӗ. Боррелиоза вара сулсеренех тупса палӑртаҫҫӗ.

Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери музейсен кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫавна май ҫак кун Чӑваш наци музейне тата унӑн филиалӗсене тӳлевсӗрех кӗрсе курма май пулӗ.

ЧР Культура, национальноҫ ӗҫӗсене тата архив ӗҫӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш наци музейӗнче экспозицисем ӗҫлӗҫ: "Древние обитатели Чувашского края по данным археологии и палеонтологии", "История чувашского народа и Чувашского края с IX до начала XX вв.", "Чувашия в XX веке", "Природа и человек". Тата "Сценический образ. Детали", "Герои России, какими их не видел никто", "Любовь и театр" куравсем пулӗҫ.

Кунсӑр пуҫне «Черепахи» (чӑв. «Тимӗр шапасем») ятпа коммерци куравӗ ӗҫлӗ. Музей ӑҫта вырнаҫнине аса илтерер: Шупашкар хули, Хӗрлӗ лапам, 5\2-мӗш ҫурт. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ: 62-41-24.

Чӑваш Енри паллӑ художниксем: Юрий Ювенальев тата унӑн ывӑлӗ Сергей (вӑл та ашшӗн ҫулне суйланӑ, художник-дизайнер) — археологи комплексӗ уҫма ӗмӗтленеҫҫӗ. Ӑна вӗсем Патӑрьел районӗнчи Тикеш ялӗ патӗнчи территорире йӗркелесшӗн.

Археологи комплексне икӗ пайран тӑвасшӑн: X-XII ӗмӗрсенчи хаклӑ археологи объекчӗсене тӗпе хурса тата ҫулӑн тепӗр енче вара авалхи вырӑнта тупнӑ евӗр объектсем пулӗҫ. Ҫав шутра — «шурӑ» тата «хура» мунча. Вӗсене Ювенальсем вутӑпа хутмалла тӑвасшӑн. Унтах хӑна ҫурчӗсем, музей, администраци офисӗсем, инженери инфраструктури, хуҫалӑх блокӗ пулӗ.

Тикеш ялӗнчен хӗвеланӑҫнерех вырнаҫнӑ тӗлте тума палӑртакан комплекс «Нурӑс – Патӑрьел – Елчӗк» ҫул ҫинче вырнаҫнӑ.

Проекта ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ЧР Стройминӗн Хула тӑвакан канашӗн ларӑвӗнче тишкермелле.

Шупашкарти парад. 2017 ҫулхи сӑн ӳкерчӗк

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе тунтикунсерен ирттерекен ӗнерхи канашлура сӳтсе явнӑ ыйтусен шутӗнче Ҫӗнтерӳ кунне республикӑра епле уявлани те пулнӑ. «Вилӗмсӗр полк» акцие кӑҫал 22 пин ҫын тухнӑ. Ӑна республикӑн тӗп хулинче ҫеҫ мар, районсенче те ирттернӗ.

Кама мӗн пӑшӑрхантарать те, республикӑн ҫар ӗҫ комиссарӗ Александр Мокрушин ҫар техникин управлӑхӗ пирки сӑмах хускатнӑ. Ҫав техника валли ятарлӑ вырӑн пулсан ӑна унта упрама тата ҫавӑнта музей йӗркелеме те май килӗччӗ. Уҫӑ ҫӗрте ларакан техника япӑхать, ӑна юсаса ҫӗнетме те хакла ларать. Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ку шухӑша ырласа йышӑннӑ.

Чӑваш автономи облаҫӗ йӗркеленнӗренпе 100 ҫул ҫитет. Ҫавна май ЧР Элтеперӗн администрацийӗ юбилей тӗлне кӑлармалли медаль эскизне хатӗрлес енӗпе конкурс ирттернине пӗлтернӗ.

Чи кирли – эскизӑн аналогсем пулмалла мар. Ӗҫсене ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫе вара ҫӑв уйӑх вӗҫӗнче палӑртӗҫ. Чи лайӑх эскиз авторне 10 пин тенкӗпе хавхалантарӗҫ. Килӗшӳ алӑ пуссан тепӗр 5 пин тенкӗ парӗҫ.

Юбилейлӑ медальпе республика аталанӑвне тӳпе хывнӑ тава тивӗҫлӗ ҫынсене чыслӗҫ. Аса илтерер: Шупашкар 550 ҫул тултарнӑ тӗле те медаль ҫирӗплетнӗ. Вӗсемпе чи малтан Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене наградӑланӑ.