|
Хулара
 sm-news.ru сайтри сӑн Ҫӗнӗ Шупашкарти усламҫа Арбитраж сучӗ явап тыттарнӑ. РФ Следстви комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл питӗ нумай налук тӳлемен. Ҫак усламҫӑ – Ҫӗнӗ Шупашкарти строительство компанийӗн пуҫлӑхӗ. Суд тата следстви палӑртнӑ тӑрӑх, вӑл 2014-2015 ҫулсенче 38 миллион та 800 пин тенкӗ налук тӳлемен. Усламҫӑ тӑратнӑ декларацисенче суя информацисем пулни те тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Суд усламҫа тӗрмене хупмасӑр 2 ҫуллӑха айӑплама йышӑннӑ. Кунсӑр пуҫне унӑн патшалӑх службинче икӗ ҫул должноҫ йышӑнма юрамӗ. Хальлӗхе ун тӗлӗшпе вуланӑ приговор саккунлӑ вӑя кӗмен-ха. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Политика
 Хӗрлӗ Чутай район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Башкиров отставкӑна кайнӑ. Ҫакна пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче районти депутатсен пухӑвӗнче пӗр саслӑн ырланӑ. Александр Викторович пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ӗҫрен хӑйӗн ирӗкӗпе каясси пирки заявлени ҫырнӑ. Ӑна Хӗрлӗ Чутай районӗн пуҫлӑхӗн Тав ҫырӑвне панӑ. Палӑртмалла: Александр Башкиров район администрацийӗн ертӳҫинче 2011 ҫултанпа ӗҫленӗ. Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнчен пуҫласа район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене Игорь Живоев пурнӑҫлать. Вӑл пуҫлӑх ҫумӗ пулнӑ, вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑваш чӗлхи
 Чӑваш ачисен клубӗ шāматкун, пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, тӑван чӗлхене вēренес шухӑшлā шӑпӑрлансене хӑй патӗнче пуҫтарнӑ. Ҫакӑн пирки эпир «Аталану» ассоциаци пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче пӗлтернӗ. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, икē ушкāнāн та занятийē Шупашкарти Ленин проспектēнчи 15-мӗш ҫyртра, тепӗр майлӑ каласан, Чӑваш Ен наци вулавӑшӗнче иртнӗ. Заняти вулавӑшри 212-мēш пулēмре пулассине пӗлтернӗ. «Шкул ҫулне ҫитмен ачасен ушкāнē 14 сехетре, аслā ушкāнāн вара 13 сехетре занятийēceм пуҫланēҫ», — хыпарланӑ «Аталану» ассоциацире. Тӗплӗнрех ыйтса пӗлмелли телефон номерӗсене те кӑтартнӑ унта. Занятие хӑш ҫулхи тата миҫе ача пухӑнни пирки хыпарланине каярах пӗлтерменччӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 smolnarod.ru сайтри сӑн Чӑваш Енри тухтӑрсен ӗҫ укҫине ӳстерме 30 миллиона яхӑн тенкӗ уйӑрса панӑ. Ку укҫа – Раҫҫей правительствин медицина страхованийӗн фондӗнчен. Ку распоряжение Раҫҫей правительствин председателӗ Михаил Мишустин пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Кӑҫал ҫак фондран Чӑваш Ен валли 29 миллион та 951 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ку укҫаран тухтӑрсене тата вӑтам медицина персоналне (ку йыша фельдшерсем, медсестрасем, акушерсем кӗреҫҫӗ тӗслӗхрен) ӗҫ укҫи тӳлӗҫ. Палӑртса хӑварар: Раҫҫей правительствин медицина страхованийӗн фондӗнчен ҫӗршыври регионсем валли пӗтӗмпе 18,3 миллиард тенкӗ уйӑрса панӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 mishred-m.rbsmi.ru сайтри сӑн ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри пӗр ялта 9 сурӑха йытӑсем тӑлласа тӑкнӑ. Сурӑхсем пӗр ҫын хуҫалӑхӗнче пулнӑ. Пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫӗрле Вӑрнар районӗнчи Энӗш ялӗнче 9 сурӑх виллине тупнӑ. Вӗсене хуҫи сарайне хупнӑ пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, сарая каҫхи 19 сехетрен пуҫласа тепӗр кун ирхи 7 сехетчен йытӑсем кӗме пултарнӑ. Вӗсем сурӑхсене тӑлланӑ, кӑшланӑ. Хуҫалӑха тытса пыракан 52 ҫулти арҫын кун пирки полицие пӗлтернӗ. Халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ, тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 Пурӑнма паман кӳршӗ карчӑкки Халь ҫывӑрма кӑна выртас тенӗччӗ — ман пата кӳршӗн ывӑлӗ, тӗрмере ларса тухнӑскер килсе кӗчӗ. Ман килхушшинче (хапхана питӗрместӗп-ха та) пирус туртса тӑрать. Унӑн амӑшӗ ҫине заявлени ҫырни пирки мана хӑратма пуҫларӗ. «Сан пӗтӗм ҫемйӳне тӗп тӑвӑп!» — тесе хӑмсарма пуҫласан, юрать-ха пӳрте кӗрсе тартӑм, алӑка ҫӑраҫҫипе питӗрсе илме ӗлкӗртӗм. Унччен маларах вӑл мана ҫак пирӗн урамри ҫурхи шывшӑнах вӑйлӑ хӗненӗччӗ, анчах эп вӑл вӑхӑтра ун ҫине заявлени ҫырмарӑм. Шеллерӗм (кайран ҫавах тӗрмене мансӑрах ӑсанчӗ-ха). Ман пуҫра халь пӗр ыйту кӑна: халь ҫак кӳршӗрен ман хӑраса пурӑнмалла-и? Ялан хапхапа пӳрт алӑккине питӗрсе пурӑнмалла-и? Унпа эп вӑй виҫейместӗп — ун чухлӗ ман вӑй ҫук. Ку ҫемье вара хӗнеме ҫеҫ мар, пӳрт-ҫурта та ҫунтарса яма пултараканскерсем… Ҫак лару-тӑрӑвӑн пӗтӗм айӑпӗ вара — Лапсар ял тӑрӑхӗн администраципе Шупашкар районӗн администрацийӗнче. Вӗсем ҫак ҫурхи шыв ыйтӑвне татса парас теменнипе ҫак хирӗҫӳ — ниме тӑман ҫурхи шыв ыйтӑвӗ — ҫын вӗлернипе те вӗҫленме пултарать. ХК: Полицине чӗнсе илтӗм-ха, вӗсем эпӗ каласа панине ҫырса илчӗҫ. |
|
Сумлӑ сӑмах
Чӑвашлӑх
Эпир час-часах чӑваш халӑхӗн «чӑваш» текен этнос ячӗ хӑҫан пулса кайни ҫинчен калаҫатпӑр. Тата мӗншӗн-ха Атӑл тӑрӑхӗнчи пӑлхар халӑхӗн этнонимӗ Хусан ханлӑхӗ вӑхӑтӗнче «чӑваш» этнонимпа улшӑнни ҫинчен е кун пек улшӑну пулман та-ши, текен ыйту та нумай ҫынна канӑҫ памасть. 19 ӗмӗр вӗҫӗнче – 20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пурӑннӑ Н.И.Ашмарин паллӑ историк-тюрколог авалхи пӑлхарсене ҫак «пӑлхар» ятпа ытти халӑхсем чӗннӗ, пӑлхарсем хӑйсене хӑйсем «чӑвашсем» тени ҫинчен каланине нумайӑшӗ пӗлетпӗр. Урӑхла каласан, ӑсчах ҫырнӑ тӑрӑх, ҫакна ӑнланмалла: 10-мӗш ӗмӗрте мӑсӑльман тӗнне йышӑннӑ пӑлхарсемпе кунта 13 ӗмӗрте килнӗ монгол-тутарсем тата кипчаксем 13–15 ӗмӗрсенче пӗр тутар этносне пӗрлешнӗрен, 10-мӗш ӗмӗрте мӑсӑльман тӗнне йышӑнман, хӑйсен тӑван чӗлхине ҫухатман пӑлхарсене 15 ӗмӗрте вӗсен авалтан килекен ячӗпе ҫӗнӗрен «чӑваш» тесе палӑртма тытӑннӑ иккен. Н.И. Ашмарин каланипе тавлашма май ҫук, мӗншӗн тесен, «чӑваш» текен этнос терминӗ Хусан ханлӑхӗ тата Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхӗ умӗнхи вӑхӑтсенчех пулни ҫинчен нумай истори факчӗсем калаҫҫӗ. |
|
Республикӑра
 cap.ru сайтри сӑн Чӑваш Енре пурӑнакансенчен чылайӑшӗ ҫӳп-ҫап турттарса тухнӑшӑн регионти оператора укҫа тӳлемест-мӗн. Парӑм самай пухӑннӑ: 239 миллион тенкӗ. Хальлӗхе халӑхӑн 84 проценчӗ кӑна регоператора укҫа тӳлет. Патӑрьел районӗнче пурӑнакансен 49 проценчӗ ҫеҫ ҫӳп-ҫап турттарса тухнӑшӑн килекен квитанцисене тӳлет. Ҫӗмӗрле районӗнче ку кӑтарту- 51 процент. Ҫак районсем ку енӗпе кая юлса пыракансем. Сӑмах май, «Экоцентр» республикӑри 1704 ял-саларан ҫӳп-ҫап илсе тухать. Ку ялсен 98,8 проценчӗ. Ыттисене, 21 яла, ҫӳп-ҫап турттаракан машина кӗреймест, унта ҫулсем ҫук. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Политика
 cap.ru сайтри сӑн ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев тӳрӗ эфир ирттерни пирки, вӑл унта тӗрлӗ ыйтӑва хуравлани ҫинчен пӗлтернӗччӗ. Олег Алексеевич тӳрӗ эфирта «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партине кӗме палӑртманнине каланӑ. Халӗ вӑл Элтепер ӗҫне пуҫӗпех путнӑ-мӗн. Тата, вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, хӑйӗн шухӑшне улӑштарма хӑнӑхман. «Чӑннипе каласан, манӑн халь кун пирки шутлама та вӑхӑт ҫук: «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» пирки те, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» ҫинчен те», - тенӗ Олег Николаев. Палӑртмалла: «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти 2016 ҫулта йӗркеленнӗ. Нарӑсӑн 15-мӗшӗччен Олег Николаев Чӑваш Енри уйрӑмне ертсе пынӑ, кайран ку тивӗҫе хӑйӗн ирӗкӗпе пӑрахнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑваш чӗлхи
 Федераци Канашӗн сайтӗнчи видео скринӗ Чӑваш Ене республикӑн пӗрремӗш президенчӗ пулнӑ Николай Федоров килнӗ. Вӑл кунта килсен тӑван чӗлхе ыйтӑвӗ пирки те сӑмах хускатнӑ. Николай Федоров Шупашкара килсен ЧР Наци вулавӑшӗнче пулса курнӑ. Николай Васильевич ҫитес вӑхӑтра тӑван чӗлхене вӗрентме, учебниксемпе преподавательсене хатӗрлеме хушма укҫа пулассине пӗлтернӗ. Ҫакна Конституцири тӳрлетӳ те, этнокультурӑна упрасси, тума хӗтӗртет. «Хушма укҫа уйӑрса парӗҫ, хала ав ҫӗнӗ институт, тӑван чӗлхесене вӗренме тата аталанма пулӑшакан федераци фончӗ, туса хучӗҫ, ӑна эпӗ ертсе пыратӑп. Хальлӗхе унта пысӑках мар укҫа, 200 миллион тенке яхӑн», - тенӗ Николай Федоров. Ҫулталӑкне ку тӗллевпе 2 миллиард тенке яхӑн уйӑрма палӑртаҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+19.3 °C
