Ят сӑмахсем (терминсем) пирки халиччен эпӗ ятарласа «Чӑваш сӑмахлӗхӗн вӗрентӳ меслечӗсем» кӗнекере (2006, 51-55 тата 389-396 енсем), уйрӑм хӑтавсенче (тӗслӗхрен, «Кивви-ютти лайӑх-и е ҫӗнни те кирлӗ-и? 2009; «Ӗҫ ҫуртне палӑртакан ятармӑксем», 2012; «Чӗлхе ҫинчен шухӑшласан», 2020) ҫырнӑччӗ.

Ҫавсем ҫумне хушса, халӗ калаҫӑва малалла тӑсас кӑмӑл пур.

Кутемӗн вырӑс чӗлхине те, ытти чӗлхесене те интернет урлӑ виҫесӗр нумай мӑриккан сӑмахӗсем кӗрсе тулчӗҫ. Ни яшши, ни ватти вӗсем мӗне пӗлтернине пӗлмеҫҫӗ. Компьтер умӗнче кун ирттерекен ачасем ӑнланмасӑрах хӑнӑхнине кура вӗсем шкул чӗлхине хӑвӑрт кӗрсе лараҫҫӗ. Вара пуҫланать чӑваш чӗлхин онлайн-уроклӑ ҫӗнӗ тапхӑрӗ: «Zoom платформӑпа усӑ курса ВКСсем ирттересси, кейс-технологисене алла илесси, дистант процессне серверсемпе пуянлатасси («Шӑнкӑрав», 17.04. 2020).

Япалипе пӗрле ячӗ килни ӗмӗрех пулнӑ, малашне те пулӗ. Ҫапах та, ҫав сӑмахсенчен нумайӑшне ним марах хамӑр чӗлхепе ӑнланмалла калама пулать. Вӗсем тӑван чӗлхене чиперех вырнаҫаҫҫӗ те пурне те ӑнланмалла янӑраҫҫӗ: ҫумри инҫесас (сотовый телефон), инҫет вӗренӳ (дистанционное обучение), тӳрӗ кӑларӑм (прямая передача) тата ыт.

Малалла...

Ҫӗмӗрле хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ пулма 52 ҫулти Валерий Шигашева шаннӑ.

Асӑннӑ хула пуҫлӑхӗн пуканне йышӑнас камӑллисем 4 ҫын таран тупӑннӑ. Анчах республикӑри комисси вӗсенчен иккӗшне суйласа илнӗ.

Хулари Депутатсен пухӑвӗн депутачӗсем черетсӗр ларӑва ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче пуҫтарӑннӑ. Унта республикӑри конкурс комиссийӗн пуҫлӑхӗ – строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗн Александр Героев та пырса ҫитнӗ.

Депутатсем Валерий Шигашевшӑн пӗр саслӑн пулса сасӑланӑ.

Ҫӗнӗ пуҫлӑх Ҫӗмӗрлере 1967 ҫулхи раштавӑн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче техникумра тата аслӑ шкулта вӗреннӗ. Салтака кайма килсен хулари савутсенче ӗҫленӗ. Юлашки ҫулсенче усламҫӑ пулса тӑрӑшнӑ.

Николай Плотниковӑн Фейсбукри, cap.ru тата Вера Титова сӑнӳкерчӗкӗсенчен хатӗрленӗ коллаж

Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп редакторӗ Аҫтахар (Николай) Плотников пысӑк чыса тивӗҫнӗ. Ӑна республикӑн Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев Чӑваш автономийӗн 100 ҫулхи юбилейӗ тӗлне хатӗрленӗ медальпе чыслама йышӑннӑ. Хушӑва Олег Алексеевич паян алӑ пуснӑ.

Тӑван чӗлхен пуянлӑхне тӗнчене кӑларас, ӑна ҫитес ӑру валли упраса хӑварас тӗллевпе Аҫтахар Плотников пурнӑҫлакан капашсӑр калӑпӑшлӑ ӗҫе тӳре-шара ҫакӑн пек сума суни халиччен пулманччӗ-ха. Маттур чӑваш арне чыслани чӑвашлӑхшӑн таса чунпа хыпса ҫунакансене тата тӑван чӗлхемӗре хисеп туниех. Чӑваш тӗнчин хастарӗсемшӗн кӑҫалхи Чӑваш чӗлхи кунӗ чылайлӑха асра юлӗ.

Николай Плотникова паян Шупашкарта иртнӗ «Тӑван чӗлхе наци культурине упраса хӑвармалли хатӗр шутланать» ҫавра сӗтеле те йыхравланӑ. Вӑл унта «Яндекс.Куҫаруҫӑн» ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен каласа кӑтартрӗ. Тӑлмача Аҫтахар Плотников ертсе пыракан маттурсем ҫине тӑнипе кӑҫал ӗҫлеттерсе яма май килнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Видеоконференци ҫыхӑнӑвӗн мелӗпе йӗркеленӗ ҫавра сӗтеле республика ертӳҫи Олег Николаев, культура министрӗ Роза Лизакова хутшӑнчӗҫ.

Малалла...

Чӑваш халӑх сайчӗн пуҫлӑхне Н.А. Плотникова

Хисеплӗ Николай Алексеевич!

Паян – Чӑваш чӗлхин кунӗ. Ӑна чӑваш халӑхӗн чи паллӑ кунӗсен календарьне кӗртмешкӗн В.П. Станьялпа, А.П. Хусанкайпа, П.С. Красновпа, ытти хастарпа пӗрле ҫак йӗркесен авторӗ те еплерех ӗҫлени ҫинчен пурӑна киле уйрӑммӑн калаҫӑпӑр. Паян вара ҫак уявпа сана та, сайт вулавҫисемпе тусӗсене те тулли кӑмӑлӑмпа, чунӑм-чӗремрен саламлатӑп.

Н.В. Никольский никӗсленӗ «Хыпар» хаҫатра тӗрлӗ ыйту йышӗнче чӗлхе ыйтӑвӗпе ҫырнӑ хайлавсем те сахал мар. Паянхи хаҫатсемпе танлаштарсан, 1906–1907 ҫулсенче тухса тӑнӑ «Хыпарпа» вӑл пырса тӑнӑ кашни ялтах пурте тенӗ пекех паллашайнӑ: унӑн номерӗсене ҫырӑнса илекенӗн килӗнче е шкулта, хурал пӳртӗнче, йӗтем ҫинче пуҫтарӑнса вуланӑ. Чӑваш халӑх сайтне вырнаҫтарма сӗнекен ҫак материал пин-пин йӑхташӑмӑр чунне хускатнах. Унӑн ҫивӗчлӗхӗ паян та чакманни те мана пӗртте иккӗлентермест.

Стиле, орфографипе пунктуацие улӑштарман.

Хисеплесе –

Алексей Петрович Леонтьев.

Малалла...

Ӗнер, ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ − 2020» акци иртрӗ. Диктантӑн тӗп тӗллевӗ ытти ҫулхинчен нимӗнпе те уйрӑлса тӑман. Чӑваш чӗлхин пӗлтерӗшне, сумӗпе хисепне ӳстерес тесе йӗркеленӗ ӑна.

Диктанта Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси шкулсенче вӗренекенсем те хастар хутшӑннӑ. Ытти ҫулхи евӗр парта хушшине ларса мар. Килте.

Асӑннӑ шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Алина Николаева пӗлтернӗ тӑрӑх, техника енчен чӑрмавсем пулсан та шкул ачисем, ашшӗ-амӑшӗ асламӑшӗсемпе кукамӑшӗсем, вӗрентекенсем Юрий Скворцов ҫырнӑ «Уках хурӑнӗ» хайлав сыпӑкне ҫырнӑ. Текста Владимир Егоров вуланӑ. Ҫыракансем хушшинче Чӑрӑшкасси шкулӗнчен вӗренсе тухнӑ Серебряковсен асламӑшӗ, 73 ҫулхи Нина Серебрякова, ытти ҫулти пекех хастар пулнӑ. Вӑл хӑй тӗслӗхӗпе ҫамрӑксене хавхалантарнӑ.

Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Юлташ» наципе культура автономийӗн ертӳҫи Вероника Тимофеева «Тӑван сӑмах – халӑх хӑвачӗ» регионсем хушшинче ӑслӑлӑхпа практика конференцине хутшӑннӑ. Ӑна Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ кӑҫал пуҫласа ирттернӗ. Конференцие Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.

«Тӑван сӑмах – халӑх хӑвачӗ» ятпа йӗркеленӗ мероприятие чӑваш чӗлхине упраса хӑварас, ӑна сарас тӗллевпе йӗркеленӗ.

Вероника Тимофеева «Чӑвашлӑхра пуянлӑх тупӗҫ мӑнуксем» темӑпа сӑмах илнӗ. Унта вӑл Иркутск тӑрӑхӗнче чӑваш культурине сарас тӗлӗшпе Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗпе пӗрле килӗштерсе ӗҫлени ҫинчен хавхаланса каласа кӑтартнӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра хыпарланӑ.

elegant-life.ru сайтри сӑн

Чӑваш Енре илем салонӗсем, парикмахерскисем майӗпех ӗҫлеме пуҫлӗҫ. Анчах эпидемипе кӗрешмелли режима пӑхӑнассишӗн ертӳҫӗ яваплӑ пулӗ. Кун пирки ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев хушу алӑ пуснӑ.

Хушура палӑртнӑ тӑрӑх, илем салонӗсемпе парикмахерскисем харӑсах икӗ ҫынран ытларах йышӑнма пултармӗҫ. Килнӗ ҫынсен салонра кӗтсе ларма юрамӗ.

Вӗсем хӑҫан уҫӑлассине татӑклӑн палӑртман. Анчах хушу вӑя кӗнӗ. Эппин, вӗсем халех ӗҫе тытӑнма пултарӗҫ.

Аса илтерер: илем салонӗсене, парикмахерскисене, ытти чылай организаци пекех, кашӑлвирус сарӑлнине пула пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче хупнӑ.

tass.ru сайтри сӑн

Чӑваш Енре тара илнӗ ҫуртра 20 ҫулти каччӑна вӗлернӗ. Унӑн пӗлӗшӗ чӗрех юлнӑ.

Следстви комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кун тӗлӗшпе ҫынна вӗлернӗшӗн тата икӗ ҫынна вӗлерме тӑнӑшӑн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Следстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче ҫак преступление тума пултарнӑ ҫын Шупашкарти Лапсар ҫулӗ ҫинче вырнаҫнӑ мунча комплексӗнче пулнӑ. Унта вӑл 20 ҫулти тата 21-ри каччӑсемпе хирӗҫсе кайнӑ.

Хайхискер ҫӗҫӗпе пӗрне тапӑннӑ, лешӗ сурансене пула больницӑра вилнӗ. Тепри вилӗмрен хӑтӑлнӑ.

Арҫынна тытса чарнӑ. Вӑл – унччен те айӑпланнӑ 49 ҫулти арҫын. Халӗ экспертизӑсем ирттереҫҫӗ, пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.

proufu.ru сайтри сӑн

Паян Чӑваш Енре тепӗр ҫын кӑшӑлвирусран вилнине пӗлтернӗ. Вӑл – 67 ҫулти хӗрарӑм.

Ҫак хӗрарӑмӑн ытти чир те пулнӑ: сахӑр диабечӗ, гипертони, чӗре чирӗ. Ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнченпе вӑл Республикӑри вӑрҫӑ ветеранӗсен клиника госпиталӗнче выртнӑ. Тухтӑрсем унӑн сывлӑхӗшӗн кӗрешнӗ. Анчах, шел те, хӗрарӑма ҫӑлма май килмен.

Аса илтерер: паянхи кун тӗлне Чӑваш Енре 348 ҫын кӑшӑлвируспа чирленӗ, 6-ӑн вилнӗ, 29 ҫын сывалнӑ.

Ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче эпир Чӑваш чӗлхи кунне уявлатпӑр. Кӑҫал ӑна ытти ҫулхи пек йышлӑ мероприятисем анлӑ иритерсе уявлаймӗҫ. Сӑлтавӗ паллӑ ӗнтӗ — чылайӑшӗ килтен тухмасӑр ларать. Ытти ҫул акцие ачасене хастар явӑҫтарма тӑрӑшнӑ пулсан кӑҫал шкулсенче, техникумсемпе колледжсенче, аслӑ шкулсенче вӗренекенсем те килсем тӑрӑх сапаланнӑ. Ҫавна кура мероприятисене пӗри те тепри тӗнче тетелне куҫарма тӑрӑшни сисӗнет.

Чӑваш Республикин Вӗренӱ институчӗ ака уйӑхӗн 20-25-мӗшӗсенче «Эпӗ чӑвашла калаҫатӑп» акци ирттерессине пӗлтернӗ. «Акцие чӑвашла калаҫакан кирек кам та хутшӑнма пултарать: чӑваш чӗлхи ҫинчен сӑвӑ вуласа видео ҫине ҫырса илмелле те #эпӗчӑвашлакалаҫатӑп хештегпа Интернетри хутшӑну cӗтелӗсене (социаллӑ сетьсене) вырнаҫтармалла», — тесе ҫырнӑ институтӑн сайтӗнче.