Даниил Эльмень

Тӑвай районӗнчи Тӗмер шкулӗнче 8—9 класра вӗренекенсене паллӑ чӑваш патшалӑх политикӗн, журналисчӗн Даниил Эльменӗн (1885—1932 ҫҫ.) биографийӗпе паллаштарнӑ. Ку яваплӑха хай ҫине илни — чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Светлана Шашкова.

Д.С. Эльмень Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче К.В. Ивановпа пӗрле вӗреннӗ, каярах унта ӗҫленӗ. Эльмень — паллӑ политик, вӑл Чӑваш автономи облаҫӗнчен ЧАССР йӗркелессипе ҫине тӑнӑ, вӗрентӳ ӗҫне тата культурӑна аталантарас тесе нумай тӑрӑшнӑ.

Унсӑр пуҫне вӑл — журналист тата куҫаруҫӑ. Унӑн фельетонӗсемпе калавӗсем, сӑввисем («Хурӑн», «Хресчен телейӗ», «Хуйхӑ», «Вӑрманта», «Ҫуркунне», «Атӑл мыскари», «Пирӗн савӑт питӗ савӑк», «Пӗлӗт ҫинчи штатсене чакарни») «Канаш», «Хресчен сасси», «Шурӑмпуҫ», «Пирӗн юлташ» хаҫатсемпе журналсенче пичетленнӗ. Даниил Семенович «Хӗрлӗ сӑнӑ» тата «Лӑпсӑркка» псевдонимсемпе ытларах усӑ курнӑ.

Красноармейски районӗнче Элли Юрьев ҫулталӑкне пӗтӗмлетнӗ. Ҫавна май пуху иртнӗ.

15 ҫул каялла пирӗнтен уйрӑлса кайнӑ Совет Союзӗн тата Раҫҫей ӳнерҫине, Чӑваш халӑх ӳнерҫине, К.Иванов ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреатне, Шупашкар хулин хисеплӗ ҫыннине Элли Юрьева тухса калаҫакансем ӑшӑ кӑмӑлпа аса илнӗ. Вӑл тӑван халӑхшӑн нумай ӗҫ тунӑ. Вӑл Чӑваш Республикин ялавӗпе гербне шухӑшласа кӑларнӑ.

Кӑҫал Трак енче Элли Юрьева халалласа чылай мероприяти ирттернӗ. Пухура кӑҫал палӑрнисене тав хучӗпе чысланӑ. Ҫавӑн пекех ҫитес ҫул — Ашшӗпе Амӑшӗн ҫулталӑкӗнче — ҫемьесене ҫирӗплетес, вӗсене пулӑшу парас тӗлӗшпе ытларах ӗҫлемеллине сӳтсе явнӑ.

Раштавӑн 23-мӗшӗнче «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин Чӑваш Енри организацийӗн отчетпа суйлав пухӑвӗ иртнӗ. Унта пуҫтарӑннисем патне Геннадий Тафаев профессор хӑйӗн кӗнекисемпе ҫитнӗ. Вӗсене вӑл пӑлхарпа чӑваш историйӗпе ҫыхӑннӑ ӗҫсене сӗннӗ. Анчах делегатсем кӗнекешӗн хыпса ҫунни сисӗнмен.

Профессор Александр Белов журналиста суту-илӳ япӑх пынине пӗлтернӗ. Кӗнеке авторӗ каланӑ тӑрӑх, «Ҫамрӑк Ермолаев (сӑмах Чӑваш Енри паллӑ усламҫӑн Владимир Ермолаевӑн ывӑлӗ Кирилл пирки пырать. Вӑл Лапсарти кайӑк-кӗшӗк хапрӑкне ертсе пырать. — Авт.) 2,5 пин тенкӗлӗх кӗнеке туяннӑ, тата тепӗр депутат — 600 тенкӗлӗх».

Геннадий Тафаев шухӑшланӑ тӑрӑх, наци шухӑшлавӗпе ҫыхӑннӑ тема урӑх никама та кӑсӑклантарман, апла пулсан чӑваш халӑхӗ ҫухалса пынинчен тӗлӗнме кирлех мар. Хӑйӗн сӑмахне ҫирӗплетме профессор пӗр ҫыравран тепӗр ҫыравччен 500 пин ҫын ҫухалнине илсе кӑтартнӑ.

Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрвашри историпе мемориал музейӗнче Чӑваш АССР халӑх художникӗ, К.В. Иванов премийӗн лауреачӗ Павел Григорьев-Савушкин тата Чӑваш АССР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Августа Спиридонова ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа курав уҫнӑ.

Унта тӑратнӑ 22 ӗҫпе ачасене музей заведующийӗ Владимир Петров паллаштарнӑ. Вырӑнти, Енӗш Нӑрвашри, вӑтам шкулта сӑнарлӑ ӳнере вӗрентекен Олег Ярмулин художниксен ӗҫӗ-хӗлӗнчи хӑш-пӗр вӑрттӑнлӑха уҫса панӑ май ҫавӑн ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Музейри экспонатсемпе паллашма пынисем Павел Григорьев-Савушкин тата Августа Спиридонова пурнӑҫӗпе пултарулӑхне уҫса паракан сӑнӳкерчӗксемпе те, вӗсене тӗрлӗ ҫулта тивӗҫнӗ наградӑсемпе те кӑсӑклансах паллашнӑ.

Николай Малов чутайсемпе етӗрнесем валли пӗлтӗр йӗркеленӗ елка саманчӗ

Элӗк тӑрӑхӗнчи 20 ача нумаях пулмасть Халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центр пулӑшнипе Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнчи елкӑра пулса курнӑ. Пӗчӗк тупӑшлӑ ҫемьесенче пурӑнакан шӑпӑрлансене валли йӗркеленӗ уявра вӗсем юмахри сӑнарсемпе пӗрле юрласа, ташласа ҫаврӑннӑ, спектакль курнӑ.

Ӗнер, раштавӑн 24-мӗшӗнче вара Ураскилт, Шӗмшеш, Мӑн Вылӑ шкулӗсенче пӗлӳ илекен, вӗренӳре лайӑх ӗлкӗрсе пыракан 10 ача Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Малов йӗркелекен уява кайнӑ. Ыран, раштавӑн 26-мӗшӗнче, Чӑваш наци конгресӗн елкине Юнтапа шкулӗнче вӗренекен 7 ача ҫитсе савӑнӗ. Тепӗр кунне вара Элӗк тӑрӑхӗнчи вӗренӳ учрежденийӗсенче ырӑ тӗслӗхпе палӑракан 61 ача район администрацийӗн пуҫлӑхӗн Ҫӗнӗ ҫул уявне пухӑнӗ.

Ҫемье дуэчӗсен конкурсӗнче палӑрнисем

Улатӑр районӗнчи Октябрьскинчи Культура ҫуртӗнче «Ярмарка семейных талантов» (чӑв. Ҫемье пултарулӑхӗн ярмӑркки) районти IX смотр-конкурс иртнӗ. Ӑна район администрацийӗн культура, наци хушшинчи хутшӑнусен тата архив ӗҫӗн пайӗ йӗркеленӗ.

Конкурса Атрать, Ҫӗнӗ Эйпеҫ, Кивӗ Эйпеҫ, Иваньково-Ленино, Суйкӑн, Алтышево ялӗсенчи, Киря тата Алтышево поселокӗсенчи ҫемье дуэчӗсем хутшӑннӑ. Раҫҫейри Кино ҫулталӑкне халалланӑ ӑмӑртӑва хутшӑннисем малтан вӗсем хамӑр ҫӗршыври фильмсенчи юрӑсене юрланӑ, кайран тӑван чӗлхепе шӑрантарнӑ.

Пӗрремӗш вырӑна Суйкӑнти Юдинсем тухнӑ, иккӗмӗшне – Кивӗ Эйпеҫри Лебедевсем тата Ҫӗнӗ Эйпеҫри Сатривановсем, виҫҫӗмӗшне — Иваньково-Ленинӑри Кирьяновсем. Вӗсене асӑнмалӑх парнепе чысланӑ.

Турккӑ чӗлхинчи ансат пуплев

Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «Путешествие в мир турецкого языка» (чӑв. Турккӑ чӗлхи тӗнчинчи ҫулҫӳрев) интерактивлӑ заняти иртнӗ. Унта Шупашкарти медицина колледжӗнче пӗрремӗш курсра вӗренекен ҫамрӑксене йыхравланӑ. Вӗсене чӑваш чӗлхи вӗрентекен Надежда Малышева илсе пынӑ.

Турккӑ чӗлхипе паллаштаракан занятире музей экскурсовочӗ Дарья Мочалова турккӑ чӗлхипе тӗнчере 75 миллион ҫын калаҫнине пӗлтернӗ. Тепӗр майлӑ каласан, вӑл ҫӗр ҫинче чи вӑйлӑ аталаннӑ 15 чӗлхе шутне кӗрет. Студентсене турккӑсен культурипе, ҫутҫанталӑкӗпе, наци тумтирӗпе, апат-ҫимӗҫӗпе паллаштарнӑ. Ҫав чӗлхепе сывлӑх сунма, паллашма кирлӗ ансат сӑмахсене те ҫамрӑксене вӗрентнӗ. Турккӑ чӗлхине ӑша хывас шухӑшлисене Литература музейӗ кӑмӑлтан кӗтет.

Лауреат медалӗ

Трак енри Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх 2016 ҫулшӑн литературӑпа ӳнерте тата культура аталанӑвӗнче палӑрнӑ пултаруллӑ ҫынсене Нестер Янкас ячӗллӗ Преми памашкӑн кандидатсем тӑратмашкӑн халӑх умне сӗнӳпе тухать. Кандидат ҫинчен калакан характеристикӑна тата ӑна тӑратакан организацин ыйтса ҫырнине Преми паракан комиссине 2016 ҫулхи нарӑсӑн 20-мӗшӗччен ҫитермелле.

Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен преми тӗллевӗ ҫакӑн пек: чӑваш культурипе искусствине, литературипе чӗлхине аталантарас, культурӑпа истори палӑкӗсене упрас, халӑхсен туслӑхне ҫирӗплетес, ӳссе ҫитӗнекен ӑрӑва тӗрӗс-тӗкел воспитани парас, уйрӑм ҫынсен пултарулӑхне аталантарас, наци культурин ҫитӗнӗвӗсене халӑх хушшинче сарас енпе тунӑ ӗҫсемшӗн хавхалантарасси.

Премие чӑваш культурине, литературипе искусствине малалла аталантарас ӗҫре уйрӑмах палӑрнӑшӑн, районти ял ҫыннисен тӗрлӗ социаллӑ сийӗн культура аталанӑвӗнчи халӑх пултарулӑхӗн хастарлӑхне ӳстернӗшӗн параҫҫӗ.

Премие уйрӑм пултаруллӑ ҫынсене, пултарулӑх коллективӗсене, шкулсемпе ача сачӗсене, патшалӑх предприятийӗсемпе учрежденийӗсене, коммерциллӗ фирмӑсене тата ӗҫ коллективӗсене пама пултараҫҫӗ.

Малалла...

Правлени ларӑвӗнче

Трак енре нумай пулмасть районти Н.Янкас ячӗллӗ культурӑпа ӳнер тата литература пӗрлӗх правленийӗн черетлӗ ларӑвӗ пулнӑ. Чи малтанах ларура правлени кӑҫал ирттернӗ ӗҫ-хӗл тата ҫитес ҫулхи тӗллевсем ҫинчен унӑн председателӗ И.Прокопьев паллаштарнӑ. «Ырри нумай пирӗн ӗҫре, вӗсене пӗрлехи вӑйпа тунӑ, 2017 ҫулта татах та пысӑкрах ӗҫсем кӗтеҫҫӗ», — пӗтӗмлетӳ тунӑ Иван Афанасьевич. Член укҫи пухасси мӗнле пыни пирки правлени председа­телӗн ҫумӗ В. Михайлов чарӑнса тӑнӑ. «Вӑл пурӗ 7700 тенкӗ пуҫтарӑннӑ, 5153 тенкипе тӗрлӗ мероприятисем йӗркелесе ирттерме тата юбилярсем валли парнесем туянма усӑ курнӑ», — терӗ Вита­лий Михайлович. Сӑмахне вӑл район энциклопедийӗ ҫине те куҫарнӑ. Унӑн редакторӗ пулнӑ май, кун пирки Виталий Михайлович район депутачӗсен Пухӑвӗн иртнӗ ларӑвӗнче те тухса калаҫнӑ иккен. Ӑна пичетлесе кӑларасси вӑраха кайни укҫа-тенкӗ тивӗҫменнипе ҫыхӑннӑ-мӗн.

Ҫӳлерех асӑннӑ ыйтусемпе ларура правле­ни пайташӗсем — Н.Ер­шов, В.Серафимов, Л.Антонов, В.Данилов, А.Алексеев тата тёп вулавӑш директорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Н. Гри­горьева хӑйсен шухӑшӗсене пӗлтернӗ.

Ларура 2016 ҫулшӑн Н.

Малалла...

ЧР влаҫӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Кино фончӗ республикӑри хӑш-пӗр районсене укҫа-тенкӗ уйӑрса панӑ.

Хальхинче конкурсра Ҫӗнӗ Шупашкар хули, Патӑрьел, Куславкка, Етӗрне, Тӑвай районӗсем ҫӗнтернӗ. Вӗсене 5 миллион тенкӗшер каялла тавӑрса памалла мар валеҫнӗ.

Ку укҫапа районсем хальхи йышши кинозалсем хута ярӗҫ. Анчах укҫана пӗр япалана шута илсе панӑ: кинозалсенче кӑтартакан фильмсен 50 проценчӗ Раҫҫейре ӳкернисем пулмалла.

Сӑмах май, унччен Улатӑр, Канаш, Ҫӗмӗрле, Ҫӗрпӳ хулисене, Сӗнтӗрвӑрри тата Вӑрнар районӗсене лекнӗ. Республикӑра ку тӗллевпе пӗтӗмпе 60 миллиона яхӑн тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.