Чӑваш Енри яш-хӗр, 11-мӗш класран вӗренсе тухаканскерсем, патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗсене тытма пуҫланӑ. Паян ҫамрӑксем географипе тата информатикӑпа пӗлӗвне тӗрӗслеҫҫӗ.

Географипе 352 ҫын ППЭ тытнӑ. Информатика предметне вара 679 яш-хӗр суйланӑ. Вӗсем экзаменсене ултӑ пунктра тытаҫҫӗ: Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар, Шупашкар, Ҫӗмӗрле хулисенче, Ҫӗрпӳ районӗнче.

Географипе ППЭ 3 сехет тӑсӑлнӑ. Унта ҫамрӑксем линейкӑпа, транспортирпа, калькуляторпа усӑ курнӑ. Информатика экзаменне вара нимӗн те илсе кӗме юраман.

Сӑмах май, кӑҫал географипе сахалтан та 37 балл пухмалла, информатикӑпа – 40 балл.

ЧПТУ

Патӑрьелпе Шӑмӑршӑ районӗсенче Чӗмпӗрти аслӑ шкулӑн лицей класӗсем уҫӑлмалла. Кӑҫалхи авӑн уйӑхӑн 1-мӗшӗнчен унта Чемпӗрти патшалӑхӑн техника университечӗн класӗсем ачасене йышӑнӗҫ.

Ҫӗнӗ хыпара «Media73» портал хыпарланӑ. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, Патӑрьелпе Шӑмӑршӑ район администрацийӗн пуҫлӑхӗсем тата шкул директорӗсем аслӑ шкулпа ятарлӑ килӗшӗве алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Лицей класӗсенчен пӗри Патӑрьелти 1-мӗш вӑтам шкулта, тепри Шӑмӑршӑ районӗнче уҫӑлӗ. Патӑрьелте информаципе технологи профилӗллӗ пулӗ, Шӑмӑршӑра - физикӑпа математика. Лицей классенче таврари ялсенчи ачасем пӗлӳ пухӗҫ. Унтан вӗренсе тухсан вӗсен Чӗмпӗрти шкулта пӗлӗве туптас шанчӑк пысӑк.

И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ ректоне ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче суйласси пирки Чӑваш халӑх сайтӗнче пӗлтернӗччӗ. Ӗнер университет пуҫлӑхне палӑртнӑ.

Кам ытларах сасӑ пухнӑ-ха? Малтан аса илтерер-ха: ЧППУ ректорне ларассишӗн икӗ кандидат кӗрешнӗ. Унччен тӑваттӑн пулнӑ, анчах РФ Вӗренӳ министерствин собеседованийӗ витӗр иккӗшӗ тухайман. Ҫапла майпа унччен вӗренӳ министрӗ пулнӑ Владимир Иванов, ЧППУн ӳнер тата музыка пӗлӗвӗн факультечӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Светлана Ильина ректор пуканӗшӗн кӗрешнӗ.

Владимир Иванов сасӑ нумайрах пухнӑ. Ҫапла майпа вӑл университет ректорӗ пулса тӑнӑ. Сӑмах май, вӑл унӑн тивӗҫӗсене пӗлтӗрхи ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнчен вӑхӑтлӑх пурнӑҫланӑ.

Чӑваш Енре 9-мӗш класра вӗренекенсен патшалӑх пӗтӗмлетӳ аттестацийӗ пуҫланнӑ. Пӗрремӗш кунхине шкул ачисем ют тата чӑваш чӗлхисемпе экзаменсем тытнӑ.

Экзамен пулнӑ пӗр пункта сумлӑ хӑнасем ҫитнӗ. Вӗсем – ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев, Шупашкар хулин сити-менеджерӗ Алексей Ладыков, ЧР вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев. Хӑнасем Шупашкарти 56-мӗш шкулта пулнӑ. Унта 4-мӗш гимнази, 17-мӗш тата 19-мӗш, 60-мӗш шкулсенче ӑс пухакансем экзамен тытнӑ.

Михаил Игнатьев тимӗршыравҫӑн тӗрӗслевӗпе паллашнӑ, экзамен тытмалли аудиторие пӑхса ҫаврӑннӑ, видеосӑнав мӗнле ӗҫленине пӑхнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл ачасемпе калаҫнӑ.

Палӑртмалла: республикӑра ют чӗлхепе 600 яхӑн ҫын экзамен тытать, чӑваш чӗлхипе — 350 ҫын ытла.

Юлашки вӑхӑтра республикӑра агроклассем уҫӑлаҫҫӗ. Нумаях пулмасть Чӑваш Енри паллӑ ҫыннӑн Аркадий Айдакӑн тӑван ялӗнче, Етӗрне районӗнчи Тури Ачак ялӗнче, кунашкал класс йӗркеленӗ.

Унта ӑс пухакан ачасем инженери тата естественнӑй ӑслӑлӑхсем енӗпе ӑс пухӗҫ. Агрокласс шкул ачисене Чӑваш Енри ял хуҫалӑх тытӑмӗн аталанӑвӗпе ҫывӑхрах паллашма май парать – ҫапла палӑртать ЧР Ял хуҫалӑх министерстви. Ҫавӑн пекех шӑпӑрлансем хальхи технологисемпе, хатӗр-хӗтӗрпе тата техникӑпа паллашаҫҫӗ.

Кунашкал агроклассем республикӑри темиҫе районта уҫӑлнӑ.

Республикӑри кадет шкулӗ ятне улӑштарать. Малашне вӑл федерацин Атӑлҫи округӗнчи корпусӗ пулӗ. Ӳлӗмрен ӑна: «Атӑлҫи федераци округӗнчи Совет Союзӗн Геройӗ А.В. Кочетов ячӗллӗ Чӑваш Енӗн кадетсен корпусӗ теме йышӑннӑ», — тесе пӗлтерет Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ.

Кадетсен корпусӗ ҫар аслӑ шкулӗсемпе тачӑ ҫыхӑнса ӗҫлӗ, хушма пӗлӳ парассипе тимлӗ. Пӗтӗмӗшле пӗлӳ панисӗр пуҫне ачасене хушма программӑсемпе тарӑн пӗлӳ пама тӗллев лартнӑ. Раҫҫейри пуян опытлӑ шкулсен витӗмне те шута илме палӑртнӑ.

Сӑмах май, федерацин Атӑлҫи шайӗнчи корпуса ҫывӑх вӑхӑтра анлӑлатмалла. Унта 400 ачана вӗрентмелӗх вырӑн пулӗ. Строительствӑна кӑҫал пуҫласшӑн, 2018-мӗш ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче вӗҫлесшӗн.

Чӑваш Енре шалу виҫи 2011-мӗш ҫулхинчен 1,9 хут ӳснӗ. Ку факта ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев пӗлтернӗ.

Ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Правительство ҫурчӗн Пысӑк залӗнче республикӑн Сывлӑх сыхлав, Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин, Спорт министерствисен пӗрлехи канашлӑвӗ иртнӗ. Унта ҫӗршыв Президенчӗн Владимир Путинӑн ҫу уйӑхӗнчи указӗсене пурнӑҫа кӗртессипе республикӑра епле ӗҫленине тишкернӗ.

«Ача сачӗсене пачах та черет ҫук. Шкул ҫулне ҫитмен шӑпӑрлансене 78 процента ҫити ача пахчисене вырнаҫтарнӑ. Бюджет пайӗнче ӗҫлекенсен шалу укҫин виҫине хӑпартса пынӑ. Пӗлтӗрхи кӑтартӑва 2015 ҫулхипе танлаштарас пулсан шалу виҫи вӑтамран 3,6 процент хӑпарнӑ, 2011-мӗш ҫулхипе илсен 1,9 хут ӳсни никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар», — тенӗ республика ертӳҫи.

И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ ректорӗ кам пулӗ? Ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче паллӑ пулӗ. Ҫав кун тӗп корпусри ӑслӑлӑхпа педагогика ӗҫченӗсен конференцийӗ иртет. Унта университет ректорӗ кам пуласси пирки калаҫӗҫ.

ЧППУ ректорӗн пуканне йышӑнассишӗн тӑватӑ кандидат конкурса хутшӑнассине унччен пӗлтернӗччӗ. Анчах РФ Вӗренӳ министерствин собеседовани тапхӑрӗнчен вӗсенчен иккӗшӗ тухса ӳкнӗ: ЧППУн музыка тата ӳнер вӗрентӗвӗн факультечӗн деканӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Светалана Ильина тата Мускаври гуманитари-экономика институчӗн (Чӑваш филиалӗ) экономика тата управлени факультечӗн деканӗ Юрий Никифоров.

Ҫапла майпа университет деканне икӗ кандидатран пӗри йышӑнма пултарать: ЧР вӗренӳ министрӗ пулнӑ Владимир Иванов е ЧППУн воспитани енӗпе ӗҫлекен проректор Марина Кожанова.

9-мӗш класран вӗренсе тухакансен пурин те тӑватӑ экзамен тытмалла. Ку вӑл пӗтӗмӗшле пӗлӳ илнине ҫирӗплетекен аттестата алла илме кирлӗ.

Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулсенче тӑххӑрмӗш тата вунпӗрмӗш классенче вӗренекенсен патшалӑхӑн пӗтӗмлетӳллӗ аттестацийӗ витӗр тухассине паян Чӑваш Енӗн Правительствин ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Тӑххӑрмӗшсем пӗрремӗш экзамена ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ларӗҫ, вӑтам шкул пӗтерекенсем — ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче.

Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Юрий Исаев унта каланӑ тӑрӑх, тӑххӑрмӗшсем экзаменсене ӑнӑҫлӑ тытаймасан икӗ предмечӗпе хӑйсен пӗлӗвне тепӗр хут тӗрӗслеме пултараҫҫӗ. Ачасем виҫӗ предметпа экзаменсене иккӗллӗх тытсан авӑн уйӑхӗнче пӗлӗве тепре тӗрӗслеме тивӗ.

Ют чӗлхепе экзамен тытакансем сӑмах вӗҫҫӗн хуравлама та, электронлӑ майпа ҫырма та пултараҫҫӗ.

Наци вулавӑшӗнче ӗнер чӑвашсене ҫутта кӑларас ӗҫре тата чӑваш чӗлхипе культурин тӗпчевне самай вӑй хунӑ виҫӗ ҫынна халалласа ҫавра сӗтел ирттерчӗҫ. Ҫак чыса Николай Ильминский (ҫуралнӑранпа 195 ҫул ҫитнӗ), Николай Поппе (ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитет) тата Константин Прокопьев (ҫуралнӑранпа 145 ҫул ҫитнӗ) тивӗҫрӗҫ. Николай Ильминский чӑвашсене ҫутта кӑларас енӗпе (тӗн сулӑмӗпе) палӑрнӑ, Николай Поппе пирӗн чӗлхене тӗпченипе тата тӗнче шайне кӑларнипе. Прокопьев Константин Прокопьевич вара, пуп пулса ӗҫлесе, чӑвашсен йӑли-йӗркисене тӗплӗн ҫырса кӑтартнӑ.

Ҫавра сӗтелте кашни пирки тӗплӗн каласа пачӗҫ. Атнер Хусанкай Ильминский пурнӑҫӗпе паллаштарчӗ, Геннадий Дегтярёв — Николай Поппен кун-ҫулӗпе, Георгий Матвеевпа Алексей Симулин — Константин Прокопьевӑн ӗҫӗ-хӗлӗпе. Ҫавӑн пекех хӑйсен шухӑшӗсемпе Виталий Станьял, Николай Егоров, Сергей Щербаков, Дмитрий Басманцев паллаштарчӗҫ.

Тухса калаҫакансен сӑмахӗпе туллин аудиофайлта паллашма май пур: