Шупашкарти педагогика ӗҫченӗсен «XXI ӗмӗр» ассоциацийӗн «Вӗрентӳри ҫӗнӗ технологисем» ушкӑнне кӗрекен чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗсем пуш уйӑхӗн вӗҫӗнче професси конкурсне хутшӑннӑ. Ку сумлӑ ӗҫе йӗркелесе ертсе пырассине 54-мӗш вӑтам шкул хастарӗсем хӑйсем ҫине илнӗ.
«Чӗлхе уҫҫи — сӑмах тӗшши» конкурсра «вӑй виҫме» тӗп хуламӑрти 1, 2, 4-мӗш гимназисен, 49, 54, 55, 41-мӗш вӑтам шкулсен 15 педагогӗ кӑмӑл тунӑ. Тӑхӑр тапхӑрта тӗрлӗ ӗҫ экран ҫине пӗрин хыҫҫӑн тепри тухса пынӑ. Паллах, кунта фольклор, литература, чӗлхе енӗпе хӑш-пӗр ыйтусене аса илме ансатах пулман. Апла пулин те вӗрентекенсем пуҫа усман, пур ӗҫе те тулли кӑмӑлпа пурнӑҫланӑ.
Жюрин кӑсӑклӑ ӗҫне Владимир Иванов профессор, «Асамат&Шевле» ача-пӑча журналӗн тӗп редакторӗ Владислав Николаев, 3-мӗш лицей вӗрентӳҫи Александра Васильевна Ласточкина туса пычӗҫ.
Нумай ҫул И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ют чӗлхесен кафедринче вӑй хуракан В.А. Иванов ӑсчах хӑйӗн савӑнӑҫне пытармарӗ — учительсене пурне те тав турӗ, канаш-сӗнӳсемпе, салам сӑмахӗсемпе малашне те ӑнӑҫусем пиллерӗ.
Чи хумхануллӑ вӑхӑт вӑл — пӗтӗмлетӳсем туни.
Патӑрьел районӗнчи усламҫӑ-агроном вырӑнти влаҫпа тӗл пулнӑ. Унта ҫитӗнекен ӑрӑва воспитани, пӗлӳ парасси пирки калаҫнӑ.
Усламҫӑ Патӑрьелте культура хутшӑнӑвӗн тата этика шкулне уҫма сӗннӗ. Вӑл 12-16 ҫулсенчи ҫамрӑксем валли пулӗ. Шкул проектне вырӑнти тӳре-шарапа сӳтсе явнӑ.
Усламҫӑн шухӑшӗпе, шкулти предметсемсӗр пуҫне ачасене культура хутшӑнӑвӗ, этика кирлӗ. Вӗсен хӑйсене обществӑра мӗнле тытмаллине те пӗлмелле.
Ҫапла майпа тӗлпулура 2018 ҫул тӗлне культура хутшӑнӑвӗн тата этика шкулне уҫма палӑртнӑ. Кунашкал ятарлӑ шкул республикӑра пӗрремӗш пулӗ. Усламҫӑ тӑкакӑн пысӑк пайне хӑйӗн ҫине илме хатӗр.
Халӗ шкула хӑш ҫуртра уҫмаллине палӑртаҫҫӗ. Тӑвай районӗнче те кунашкал шкул уҫма хирӗҫ мар-мӗн. Вӗсем те ку шухӑшпа кӑсӑкланнӑ.
Ыран, пушӑн 31-мӗшӗнче, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн ректорӗн должноҫне йышӑнма тӑратнӑ кандидатсене ҫирӗплетӗҫ. Ку должноҫе йышӑнма 4 ҫын кӑмӑл пуррине пӗлтернӗ.
Халӗ ӑна ЧР вӗренӳ министрӗ пулнӑ Владимир Иванов вӑхӑтлӑх ертсе пырать. Унсӑр пуҫне кандидатсен йышӗнче ЧППУн ӳнер тата музыка вӗренӗвӗн факультечӗн деканӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Светлана Ильина, воспитани тата социаллӑ ыйтусем енӗпе ӗҫлекен проректор Марина Кожанова, Мускав гуманитарипе экономика институчӗн (Чӑваш Енри филиал) экономика тата управлени факультечӗн деканӗ Юрий Никифоров пур.
Акан 6-мӗшӗнче кандидатурӑсене РФ Вӗренӳ министерствине пӗлтерӗҫ. Кун хыҫҫӑн вӗсенчен пӗрне суйламашкӑн конференци ирттермелли куна палӑртӗҫ.
Шупашкарта чи лайӑх вӗрентекене суйланӑ. Ҫак ята тӗп хулари 46-мӗш гимназире ачасене вырӑс чӗлхипе литературине вӗрентекен Диана Харченко тивӗҫнӗ.
Конкурс финалӗ пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче 45-мӗш шкулта иртнӗ. Кӑҫал унта 27 вӗрентекен хутшӑннӑ. Анчах вӗсенчен 12-шӗ ҫеҫ финала ҫитнӗ.
46-мӗш гимназири педагога ҫитекенни пулман. Икӗ конкурс витӗр тухса вӑл «Ҫулталӑкри вӗрентекен» ята тивӗҫнӗ. Иккӗмӗш вырӑна 20-мӗш шкулти биологипе хими вӗрентекенӗ Марина Николаева тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта — 29-мӗш шкулти Вера Морушкина. Вӑл математика предметне ертсе пырать.
Диана Харченко Шупашкар чысне республика шайӗнче иртекен конкурсра хӳтӗлӗ.
Культурӑпа наци чӗрӗлӗвӗн «Ирӗклӗх» обществи, «Хавал» юхӑм хастарӗсем тата ытти чӗрӗ ҫын пӗр шухӑшлӑ пулса ҫак кунсенче Раҫҫейӗн вӗренӳ министрӗ Ольга Васильева патне ҫыру янӑ. Вӗсем хӑйсен пӑшӑрханӑвне 4-мӗш класс хыҫҫӑн Пӗтӗм Раҫҫейри тӗрӗслев ӗҫне ирттерессипе сӑлтавланӑ. Тата тӗрӗсрех каласан, тӗрӗслеве математикӑпа, тӑван тавралӑха вӗрентекен предметпа тата вырӑс чӗлхипе ҫеҫ тыттарни вӗсене тӗлӗнтернӗ.
Ҫыру авторӗсем Чӑваш Енри 455 шкултан ҫурринчен ытларахӑшӗнче пуҫламӑш классенче чӑвашла, 16-шӗнче тутарла, 3-шӗнче ирҫелле вӗрентнине палӑртнӑ. Апла пулин те тӗрӗслеве пурин те вырӑсла пурнӑҫламалла. Кӑҫал тӗрӗслев ӗҫне 5, 10 тата 11-мӗш классенче те чылай предметпа ирттермелле.
Хастарсем шухӑшланӑ тӑрӑх, тӗрӗслев заданийӗсене наци чӗлхи ҫине куҫармалла.
Чӑваш Енри 124 ҫамрӑк вырӑс чӗлхипе патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне вӑхӑт ҫитичченех тытнӑ.
Малтанласа ун пек шухӑшлисем ытларах тупӑннӑ: пурӗ 187 ҫын ӑна тытма палӑртнӑ. Экзаменӑн вӑхӑт ҫитичченхи тапхӑрне ҫапах та сахалтараххӑн хутшӑннӑ.
Экзамена епле тытни хальлӗхе паллӑ мар. Ӑна ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ хыҫҫӑн уҫӑмлатӗҫ.
Аса илтерер, аттестат илме сахалтан та 24 балл пухмалла, аслӑ шкула ҫул тытас тесен сахалтан та 36 балл кирлӗ. Экзамен кӑтартӑвӗпе килӗшмесен аппеляци пама юрать. Ӑна ака уйӑхӗн 11–12-мӗшӗсенче йышӑнаҫҫӗ.
Патшалӑхӑн пӗрлӗхлӗ экзаменӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене ачасемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗ 8(8352) 57-21-60, 8(495) 984-89-19 номерсемпе уҫӑмлатма пултараҫҫӗ.
Ҫитес экзамен пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче иртмелле. Ун чухне историпе 85 ҫын экзамен тытма палӑртса хунӑ, химипе — 33-ӗн.
Ыран, пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлта Ҫамрӑксен Николаев вулавӗ иртмелле. 10 сехетре пуҫланаканскере СССР летчик-космонавтне Андриан Николаев космоса вӗҫсе хӑпарнӑранпа 55 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Вулава республикӑн Вӗренӳ министерстви патриотизм воспитанийӗ парас тата ҫӗршыври ӑслӑлӑхӑн тата космонавтикӑн ҫитӗнӗвне сарас, ачасене аэрокосмос пӗлӗве кӑсӑклантарас тӗллевпе йӗркеленине пӗлтерет.
Мероприятие хутшӑнма 22 районпа хуларан кӑмӑл тунӑ. Вӗсем пурӗ 64 тӗпчев ӗҫӗ тӑратӗҫ. Вӗсене пилӗк екцие пайланса хӳтӗлӗҫ: «Пионеры освоения космоса» (чӑв. Космоса ҫых хывнӑ пионерсем), «Аэрокосмическая техника. От первого спутника до системы ГЛОНАСС» (чӑв. Аэрокосмос техники. Пӗрремӗш спутникран пуҫласа ГЛОНАСС тытӑмӗ таран), «Космическая презентация» (чӑв. Космос хӑтлавӗ), «Героям космоса посвящается» (чӑв. Космос паттӑрӗсене халалласа) пултарулӑх секцийӗнче тата «Развитие аэрокосмического образования. Юбилейный урок» (чӑв. Аэрокосмос пӗлӗвне аталантарасси. Юбилейлӑ урок) методпӗрлешӳре.
| ПУШ | 26 |
Пуш уйӑхӗн 20-мӗшпе 25-мӗшӗсенче пирӗн сайт ҫак кӑсӑклӑ пулӑмсемпе паллаштарчӗ (вӗсене ытти чухнехи пекех чи нумай пӑхни тӑрӑх вырнаҫтарнӑ):
• Пирӗн сайта МИХ пек регистрацилени ҫинчен пӗлтертӗмӗр;
• Фёдорова Алевтина мӗнле сумлӑ пукан йышӑнни пирки хыпарларӑмӑр;
• Тинех «Хастарлӑх ҫӑлкуҫӗ» ӑмӑртура камсем мала тухни пирки каласа патӑмӑр;
• Ачасемпе чӑвашла калаҫакансен вырӑнӗ ӑҫта вырнаҫнине систертӗмӗр;
• «Контактра» Скайп урлӑ чӑвашла мӗнле калаҫма май пуррин вӑрттӑнлӑхне уҫрӑмӑр;
• Александр Иванов министр пирки мӗнле сас-хура ҫӳренине каласа патӑмӑр;
• Ефим Никитин ҫыравҫӑна ентешӗсем мӗнлерех сума суни ҫинчен хыпарларӑмӑр;
• Юрий Садовников Мускав ҫывӑхнерех ӗҫлеме куҫасси пирки систертӗмер;
• Вадим Николаев сенатора Матвиенко мӗншӗн аванмарлатнине пӗлме пултартӑр;
• Ҫӗрпӳ районӗнче ӗнесемпе мӗнле пӑтӑрмах сиксе тухнине пирки каласа патӑмӑр.
Вӑт эпир паян чӑваш орфографийӗпе нушаланатпӑр. Пурте пӗлеҫҫӗ: ҫав нуша никӗсӗнче хисеплӗ Иван Андреевич Андреев еткерӗ тӑрать.
Ҫав вӑхӑтрах чылайӑшӗ чӑваш чӗлхине вӗрентессинчи хӑшпӗр урӑх инкеклӗ ыйтусем те ҫав мухтавлӑ ятпах ҫыхӑннине чухламаҫҫӗ те.
Чӑваш чӗлхине шкулсенче чӑнласах вӗрентес тетпӗр пулсан, ҫав ӗҫе грамматикӑна вӗрентесси ҫинче никӗслесе туса пымалла. Унран лайӑхрах, юрӑхлӑрах меслет халиччен никам та шыраса тупайман. Шыраса та тупаймӗҫ.
Хальхи вӑхӑтра чӑваш грамматики тӗлӗшпе пуринчен те нумайрах ҫыраканни Чӑваш гуманитари институтӗнче ӗҫлекен Эдуард Евгеньевич Лебедев пулас. Ку чӑнах та ҫапла иккенне ӗненес тесен, "Чувашский гуманитарный вестник" текен ӑслав журналне ҫеҫ уҫкаласа пӑхмалла.
Эп, Акапасар, шкулта чӑваш программипе вӗреннӗ ҫын. Пӗрремӗш класран вуннӑмӗш класа ҫитичченех ҫапла пулнӑ. ("Нулевой класс" текенни пулман ун чухне). Чӑваш чӗлхине яланах юратса, тӑрӑшса вӗреннӗ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче студентсен хорне йӗркелӗҫ. Аслӑ шкулӑн сайтӗнче пӗлтернӗ тарӑх, хор кӗҫех хайӗн ӗҫне тытӑнмалла.
«Енчен эсӗ юрлама юрататӑн, сцена ҫине тухма пулсан кастинга кил», — чӗнсе ҫырнӑ ЧПУ. Хорта юрлас кӑмӑллисене аслӑ шкулӑн Культура керменӗпе ЧПУн ӳнер факультечӗ пӗрле суйлӗҫ.
Хора лекес шухӑшлӑ хитре сасӑллӑ хӗрсемпе каччӑсене пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнчен пуҫласа ака уйӑхӗн 11-мӗшӗччен кашни ытларикунпа кӗҫнерникун 16 сехетрен пуҫласа 18 сехетчен Шупашкарти Университет урамӗнчи 38/III ҫуртри III-109 аудиторире юрлаттарса пӑхӗҫ.
Хора тӗрлӗ факультетри ҫамрӑксене пухаҫҫӗ. Тӗрӗс сывлама вӗрентме те шантараҫҫӗ. Сцена ҫинче солист е хорист евӗр юрлама аваннине те палӑртаҫҫӗ. Хора лексен концертпа тӗрлӗ ҫӗре тухса ҫӳрессипе илӗртеҫҫӗ.
+8.3 °C