Паян Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствинче медицинӑпа экономика канашӗн черетлӗ, иккӗмӗш, ларӑвӗ иртнӗ. Ку орган ҫак ведомствӑра ҫӗнӗ. Ӑна Владимир Викторов министра ларнӑ хыҫҫӑн вӑл пуҫарнипе йӗркеленӗ. Ҫӗнӗлӗхе министерствӑрисем консультаципе канаш органӗ тесе хаклаҫҫӗ. Вӑл республикӑра сывлӑх сыхлавне аталантарас ҫул-йӗре палӑртмалли орган шутланать.
Паянхи канашлӑва Шупашкарти коопераци институчӗн ректорӗ Валерий Андреев хутшӑннӑ. Сывлӑх сыхлавӗнчи менеджмент ыйтӑвне халалланӑ ыйтӑва хускатнӑ май ертӳҫӗсен пӗлӳ шайӗ хальхи вӑхӑт ыйтнине тивӗҫлӗ пулмалли пирки калаҫнӑ. Ҫакна шута илсе республикӑн сывлӑх сыхлавӗнче ӗҫлекен аслӑ звенори кадрсене «Менеджмент в здравоохранении» (чӑв. Сывлӑх сыхлавӗнчи менеджмент) программӑпа вӗрентме шухӑшлаҫҫӗ.
Чӑваш Енре шкул пӗтернӗ яш-хӗрӗмпе хӗр-упраҫ хамӑр республикӑри аслӑ шкулсене суйласшӑнах мар. Вӗсенчен пӗр пайӗ ют регионсенчи вӗренӳ заведенийӗсене кӗме, урӑх хулана талпӑнать.
Абитуриентсем юта ӑнтӑлнине Экономикӑн аслӑ шкулӗн ӑсчахӗсем асӑрханӑ. Чӑваш Енсӗр пуҫне ҫакӑн пек кӑткӑс лару-тӑру тата тепӗр тӑватӑ регионта — Псков, Улатимӗр, Тверь, Вологда облаҫӗсенче — сисӗнет.
Экономикӑн аслӑ шкулӗн ӑсчахӗсем эпир маларах асӑннӑ федерацин пилӗк субъектӗнче ҫамрӑксем хӑйсем патӗнчи аслӑ шкулсенче вӗренесшӗнех маррине ҫеҫ мар, тӑван тӑрӑхра ӗҫлесшӗнех маррине те палӑртнӑ.
Аслӑ шкул пӗтернӗ хыҫҫӑн Тутарстанра, Мускавра тата Мускав облаҫӗнче, Питӗрпе Ленинград облаҫӗнче, Орлов облаҫӗнче ӗҫлеме яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫ хирӗҫ мар, вӗсенче кӑмӑлтан юлаҫҫӗ.
Апатлантарма хальлӗхе саккунах кӑларман-ха. Хальлӗхе вӑл проект шайӗнче. Саккун проектне паян иртнӗ Чӑваш Енӗн Правительствин ларӑвӗнче республикин вӗренӳ ҫинчен калакан саккунне улӑшу кӗртес ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Проекта хатӗрленисем саккунӑн 14-мӗш статйине улшӑну кӗртесшӗн.
Саккун проектне сахал тупӑшлисен ачисене тӳлевсӗр апатлантарас тӗллевпе хатӗрленӗ. Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, Шупашкарти кадет корпусӗ 2016 ҫултанпа Вӗренӳ министерствин балансӗ ҫинче. Ҫывӑх вӑхӑтра вӑл федерацин Атӑлҫи округӗн шайне тухӗ. Шупашкарта шкул вырӑнне корпус тӑвас ӗҫ кӗҫех пуҫланмалла. РФ Хӳтӗлев министерстви те ӑна тума пулӑшмалла. Иртнӗ уйӑхӑн вӗҫӗнче тӑватӑ енлӗ килӗшӗве алӑ пусса та ҫирӗплетнӗччӗ.
Паянхи кун шкулта вӗренекен 200 ытла ачаран 24-шӗн ҫемьери тупӑш шайӗ республикӑра пурӑнмалли чи пӗчӗк виҫерен сахалрах. Вӗсене тӳлевсӗр апатлантарасшӑн.
Шупашкарти вӑтам пӗлӳ паракан 6-мӗш шкула ҫӗнӗ ят панӑ. Малашне вӑл Василий Иванович Чапаев ячӗпе хисепленӗ.
Ку постановление Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Ҫапла майпа вӑл «В.И.Чапаев ячӗллӗ вӑтам пӗлӳ паракан 6-мӗш шкул» ятлӑ пулӗ.
Сӑмах май, Атӑл леш енчи вӑтам пӗлӳ паракан шкула та урӑх ят панӑ. Вӑл халӗ парашют спорчӗ енӗпе СССР тава тивӗҫлӗ спорт мастерӗ Майя Костина ячӗпе хисепленет.
Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗнчи «Чемен карти» этнокомплексра черетлӗ пысӑк мероприяти ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Унта утӑ уйӑхӗн 12–16-мӗшӗсенче регионсен хушшинчи «Сгущonка» ҫамрӑксен вӗренӳ канашлӑвӗ иртӗ.
Канашлу темиҫе енпе ӗҫлӗ: музыка, визуаллӑ ӳнер, киноискусство, урбанистика, литература, театр, хореографи. Унта Мускаври, Питӗрти, Сызраньти тата ытти хулари поэтсене, ҫыравҫӑсене, актерсене, ӳнерҫӗсене, фотографсене чӗнме палӑртнӑ.
Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн председателӗ, этнокомплекс ертӳҫи Сергей Сорокин каланӑ тӑрӑх, пӗлтӗр «Сгущonка» Мари Элти Звенигово районӗнче иртнӗ. Халӗ ӑна Чӑваш Енре йӗркелесшӗн. Канашлӑва студентсем, ҫамрӑксен юхӑмӗсен, общество организацийӗсен хастарӗсем хутшӑнӗҫ. 16–30 ҫулсенчи яш-хӗр Раҫҫейри тӗрлӗ регионтан килӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗ вӗҫӗнче 11-мӗш класс вӗренсе пӗтерекенсем хӑйсен аттестачӗсене илеҫҫӗ. Пурнӑҫӑн аслӑ ҫулӗ ҫине тухма паракан ҫак пӗрремӗш документа хальхи вӑхӑтра чыслӑн та чаплӑ уяв ирттерсе параҫҫӗ. Унашкал уяв Адыгей Республикинче те иртнӗ, ҫамрӑксене аттестатсем панӑ. Рузанна Туко ятлӑ хӗр сцена ҫине тухсан вара республикӑра пысӑк пӑтӑрмах сиксе тухнӑ — вӑл хӑйпе пӗрле вӗреннӗ тепӗр хӗре ылтӑн медале панипе килӗшменни пирки пурте илтмелле каланӑ. Ахаль-махаль хӗр пирки сӑмах пырсан ку пӑтӑрмах пирки Раҫҫейри МИХсем анлӑн ҫутатмӗччӗҫ-ха та. Лешӗ вара, иккен, тӳре-шара хӗрӗ. Ҫавна май амӑшӗ хӑйӗн тӗпренчӗкӗ валли ылтӑн медаль туса панӑ пулать. Ку Рузаннӑна килӗшмен, вӑл тӳре-шара хӗрӗ ылтӑн медале тивӗҫ пулманни пирки каланӑ. «Эпир ҫулталӑкӗ-ҫулталӑкӗпе тӑрӑшса вӗрентӗмӗр, тӑрӑшрӑмӑр, хӑшӗ-пӗри вара уроксене ҫӳремесӗрех ылтӑн медаль илеҫҫӗ», — тенӗ хастар хӗр.
Ӗлӗк, совет самани вӑхӑтӗнче, Павлик Морозов пек ачасене ҫӗклетчӗҫ, вӗсен ӗҫне тӗслӗх пек лартатчӗҫ (тӗрӗс астӑватӑп пулсан, вӑл хӑйӗн ашшӗне, кулаксен йышне кӗрекенскере, тӗрмене ларттарнӑ, ӑна ҫавӑншӑн кулаксем персе вӗлернӗ).
ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш Енри чи лайӑх вӗрентекенсемпе воспитательсене укҫан хавхалантарнӑ. Михаил Васильевич ку тӗлӗшпе хушу алӑ пуснӑ.
Документра палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал республика шайӗнче иртнӗ конкурссенче ҫӗнтернӗ пилӗк педагогпа вӗрентекен хушма укҫа илӗҫ. Вӗсем 400 пин тенке пайлӗҫ.
Трак шкулӗнчи Анастасия Васильева, Етӗрне районӗнчи Тури Ачак шкулӗнчи социаллӑ педагог Татьяна Яжейкина, Ҫӗнӗ Шупашкарти 18-мӗш лицейри Елена Порфирьева 50-шар пин тенкӗ илӗҫ. Шупашкарти 178-мӗш ача пахчин воспитателӗ Наталия Машанова – 100, Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкулти Лариса Семенова, «Чӑваш Енри ҫулталӑкри вӗрентекен», 150 пин тенке тивӗҫнӗ.
Ӗнер Чӑваш Ен Республика кунне паллӑ турӗ. Ун пек чухне тӗрлӗ объект уҫасси йӑлана кӗнӗ темелле. Шупашкарта Мускав кӗперне парадпа уҫрӗҫ. Пӑрачкав районӗнче фельдшерпа акушер пункчӗ уҫрӗҫ. Шупашкартан Ҫӗнӗ Шупашкара кайнӑ вырӑнта ҫӗкленнӗ ҫӗнӗ районта, Ҫӗнӗ хула текенскерте, ӗнер «Новоград» ят панӑ (чӑв. Ҫӗнӗ хула) ача пахчи уҫӑлчӗ. Вӑл ачасене кӑҫалхи авӑн уйӑхӗнче туллин йышӑнма пуҫласса шантараҫҫӗ.
Сӑмах май, маларах Садовӑй микрорайонта уҫнӑ ача пахчине те уҫнӑ чухне «Йӑрӑ ача» тесе пысӑк саспаллисемпе ҫырса хунӑччӗ. Ҫӗнӗ Шупашкарпа Шупашкара ҫыхӑнтаракан ҫӗнӗ микрорайонтине те чӑвашла ҫырса хунӑ. Ӑна уҫма хутшӑннисенчен пӗри каланӑ тӑрӑх, ача пахчисене чӑвашла ҫыртарма республикӑн вӗренӳ министрӗ Юрий Исаев ыйтать.
Паян Шупашкарта кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Чӑваш чӗлхипе ирттернӗ пӗтӗм тӗнчери олимпиада ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Ун пекки кӑҫал пуҫласа пулнӑ. Хальхинче 25 ҫула ҫитмен 350 ытла шкул ачипе студент хутшӑннӑ. Вӗсем — хамӑр тӑрӑхран ҫеҫ мар, республика тулашӗнчен тата чикӗ леш енчен те.
Олимпиадӑна «Чӑваш чӗлхи – тӑван чӗлхе» тата «Чӑваш чӗлхин илемӗ» енсемпе йӗркеленӗ.
«Чӑваш чӗлхи – тӑван чӗлхе» енӗпе 51 ача хутшӑннӑ, вӗсенчен пиллӗкӗшӗ — Тутарстанран, пӗри – Пушкӑртстанран, виҫҫӗшӗ — Чӗмпӗр облаҫӗнчен. Ултӑ ҫамрӑк ҫӗнтернӗ: Мария Ядрицова (Йӗпреҫри 2-мӗш шкул); Любовь Сергеева (Куславккари 2-мӗш шкул); Юлия Ярдухина (Шупашкарти 62-мӗш шкул) Ираида Якимова (Тӑвай районӗнчи Курнавӑш); Павел Васиков (Тутарстанри Аксу районӗнчен, Регина Андреева (Вӑрнар районӗнчи Санарпуҫӗнчен).
«Чӑваш чӗлхин илемӗ» ен дистанци мелӗпе иртнӗ. Унта тӗрлӗ ҫӗрте пурӑнакансем хутшӑннӑ, турцирен те пулнӑ.
Вӑрмар районӗнчи Ҫӗнӗ Кинчер ялӗнчи шкула оптимизацилеме пултараҫҫӗ. Ҫак вырӑнти халӑха питех те пӑшӑрхантарать.
Шкула 1882 ҫултах хута янӑ. Унта халӗ 35 ача вӗренет. Ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче шкул директорӗ Алевтина Смирнова пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Кун хыҫҫӑн вӗренӳ управленийӗнчен шкула хупма пултарни пирки хыпар ҫитнӗ.
Анчах халӑх кунпа килӗшесшӗн мар. Нумаях пулмасть ял 748 ҫул тултарнине паллӑ тума Чӑваш халӑх ӳнерҫи Леонид Павлов, Юхма Мишши ҫыравҫӑ килнӗ. Сӑмах май, Юхма Мишши ял гимнне ҫырса панӑ. Вӑл халӑх умне тухса калаҫнӑ май шкула мӗншӗн хупма юраманнине ӑнлантарнӑ.
«Вӗрентекен пек калатӑп. 100 ҫынран сахалрах вӗренекен шкулта, 1000 ача ӑс пухаканнипе танлаштарсан, нумайрах пӗлӳ илме пулать. Ҫапах кунта урӑххи пӗлтерӗшлӗрех. Ҫӗнӗ Кинчер шкулӗ истори тӗлӗшӗнчен хаклӑ», - тенӗ Юхма Мишши.
+21.3 °C