Митингра

Паян Шупашкарти Чапаев скверӗнче «Сӗтев» хаҫат йӗркеленӗ митинг иртрӗ. Халӑхӗ сахал марччӗ — пӗр 200–300 ҫын таранах пухӑнчӗ. Ытларах, паллах, ватӑраххисем. Ҫамрӑксем те ҫук марччӗ ӗнтӗ. Халӑх пухӑвӗнче ытти чухне тухакан ҫынсем те сахал пулмарӗҫ.

Тухса калаҫакансем хушшинче Эдуард Мочалов, Тамара Романова тата ыттисем пулчӗҫ. Хӑйсен сӑмахӗсенче вӗсем депутатсене ӗҫрен хӑтарма («хӑй вӑхӑтӗнче Тамара Романовӑна хӑтарнӑ пек» терӗҫ), Михаил Игнатьева тата правительствӑна отставкӑна яма чӗнсе каларӗҫ. Ҫавӑн пекех Илле Иванова тата «Сӗтев» хаҫата суя айӑпланине сивлеме ыйтрӗҫ.

Халӑх пухӑвӗ ытла та кичем ан пултӑр тесех пулӗ Эдуард Мочалова килӗштерменнисем хӑйсен плакачӗпе тухрӗҫ. «Мочалов, парӑмсене парса тат!», «Мочаловӑн вырӑнӗ тӗрмере!», «Эдик, пӑрах ҫынсене улталама!» ҫырнӑ хутсене туртса кӑларнӑ хыҫҫӑн тепӗр самантранах тенӗ пек вӑл ҫамрӑксене хӑваласа ячӗҫ, плакачӗсене туртса илсе ҫурса тӑкрӗҫ.

Сӑнсем (78)

Кӑҫалхи шӑрӑха пула республикӑра тӗш тырӑ 27,9 пин гектар ҫинче типсе ларнӑ. Уйрӑмах кӑнтӑр енчи районсем шар курчӗҫ. Вӗсем ҫеҫ-и, ҫумӑрсӑр аптӑранине вӑрнарсем те палӑртаҫҫӗ. «Ҫутҫанталӑка эпир питӗ кӳренетпӗр», — терӗ Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев ЧР Патшалӑх Канашӗн Экономика политики, агропромышленноҫ комплексӗ тата экологи енӗпе ӗҫлекен комитечӗн асӑннӑ тӑрӑха тухса ирттернӗ анлӑ ларӑвӗнче. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ял хуҫалӑх культурисене кӑҫал удобренипе икӗ хут ытларах апатлантарнӑ, апла пулин те хуҫалӑхсене тухӑҫ тивӗҫтермест. Тулӑ гектар пуҫне вӑтамран унта 21,7 центнер тухать. Ку вӑл, сӑмах май, елчӗксем хыҫҫӑн иккӗмӗш кӑтарту-мӗн.

Ӗҫҫине илсен, ӗнерхи кун тӗлне республикӑри хуҫалӑхсем тӗш тырӑна ӗнерхи кун тӗлне 51,2 пин гектар ҫинче вырса илнӗ, ку вӑл мӗн пур лаптӑкӑн пӗрре пиллӗкмӗш пайӗнчен 2 процента яхӑн нумайрах. Ир пулакан ҫӗрулмие 163 гектар кӑларнӑ, пахча ҫимӗҫе — 20 гектар.

Комбайнсем республикӑра 979 единица шутланса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсенчен вырмана 774-шне явӑҫтарнӑ. Асӑннӑ хисепрен 528-шӗ 12 ҫултан кивӗреххисем иккен.

Малалла...

«Тӑван Ен» хыпар телеканалӗ пӗлтернӗ тӑрӑх Алтайра Каменски районӗнче ҫак кунсенче 19 ӗмӗрти ҫи-пуҫа тата куллен усӑ куракан япаласене тупнӑ. Япаласем вара чӑваш, ҫармӑс, нимӗҫ, украин халӑхӗн тесе палӑртнӑ.

Каменски районӗн пресс службинче пӗлтернӗ тӑрӑх экспедици вӑхӑтӗнче экспедиторсем 10 яла кӗрсе тухнӑ хыҫҫӑн пурӗ 100 яхӑн тӗрлӗ япала пуҫтарнӑ. Вӗсемпе вара «Алтай — пӗтӗм Раҫҫейӗ» ятпа уҫнӑ куравра паллашма пулать.

Ылтӑн улма нематочӗ чирӗпе чирлекен улма

Эх, ҫав шӗремет улми... Тахҫан ӑна колорада нӑррисем тустаратчӗҫ, вӗсемпе кӗрешме мӗнле кӑна им-ҫам шутласа кӑлармарӗҫ ӗнтӗ. Халӗ ак, тата тепӗр ҫӗнӗ «чир» улмасене юрӑхсӑрлантарма тытӑннӑ.

Республика лаптӑкӗсенчи ҫӗнӗ тӳремсенче ытлӑн улма нематочӗ сарӑлнине кура Вӑрмар, Куславкка районӗнчи ферма хуҫалӑхӑн пуҫлӑхӗсем Россельхознадзор управленийӗнчен ӳсекен улман карантин тӗрӗслевне ирттерме ыйтнӑ.

Управленийӗн специалисчӗсем республикӑри ӳсентӑрансен фитосанитарийӗ тата карантин ӗҫӗпе ӗҫлекен пайӗн ФГБУ «Тутар МВЛ» ӗҫченӗсемпе пӗрлӗ тӗрӗслев валли ҫӗр пробине илеҫҫӗ. Ҫӗре тӗпченӗ хыҫҫӑн улма аннисенче сиенлӗ карантин организмӗ пуррипе ҫуккине паллӑртӗҫ.

Мӗнпе тивӗҫтерет 4G? Хула таврашӗнче унӑн хӑвӑртлӑхӗн вӑтам кӑтартӑвӗ мӗнле-ши? 4G тивӗҫтерекен модем, телефон таврашне туянма юрать-и? Ҫак тата ытти ыйтусем ҫине хурав тупма Шупашкар блогерӗсем хула тӑрӑх пӗчӗк ҫӳрев ирттернӗ.

Тест-драйв маршрутне мероприятие хутшӑнакансем хӑйсем суйланӑ пулнӑ. «Мегафонӑн» 4G тетелӗн майне хулан тӗрлӗ вырӑнӗсенче тӗресленӗ: ҫӗнӗ ҫурт-йӗр таврашӗнче, нумай ҫын ҫӳренӗ вырӑнсенче, хулан промышленность зонисенче. Тӗрӗслеве вара ятарлӑ виҫе техникипе тата ахаль телефонпа пурнӑҫланӑ.

Тӗрӗслев пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх 4G хӑвӑртлӑхӗн вӑтам кӑтартӑвӗ 30 Мбит/ҫ, ытти вырӑнсенче вара 45 Мбит/ҫ та ҫитнӗ. Ҫӗнӗ технологи мелӗпе усӑ курас текенсене карас версийӗ ҫеҫ кирлӗ: телефон е модем.

«Хӑв куҫпа курни, илтнинчен лайӑхрах» каларӑша тӗпе хурса Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов Элкер урамӗнче вырнаҫнӑ мини-пасара кӗрсе тухнӑ. Унта вара чӑваш ял хуҫалӑх продукцине сутаҫҫӗ, ҫав шутӗнчех килте ӳстернӗ пахча ҫимӗҫсемпе ҫырласем те.

Леонид Ильич суту-илӳ ӗҫне пурнӑҫлакансене микрорайон ҫыннисене юрӑхлӑ продукципе тивӗҫтерсе тӑннишӗн тав сӑмахӗ каланӑ.

Администраци пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх ҫынсем суту-илӳ ӗҫӗшӗн тӳллемесӗрех хӑйсен сад-пахчинче ӳсекен ҫимӗҫсене сутса тӑма пултараҫҫӗ. Шупашкарта ун пек вырӑнсем пурӗ 24.

Элкер урамӗнчи сад-пахча ҫимеҫӗсене сутакан мини-пасар Мускав районӗнче чи пысӑк суту-илӳ лаптӑкӗ шутланать. Унта 12 картланӑ навес тата 6 сӗтел: пӗтӗмпе 78 суту-илӳ вырӑнӗ.

Астӑватӑп, эпӗ ача пуҫӗпе чарусӑр ӗҫсем тусассӑн кукамай мана кулкаласа «йӑнӑшман этем — этем мар» тесе калатчӗ. Ку каларӑш ӗнтӗ хӑйсен ӗҫне лайӑх пӗлекен ӑстасене те пырса тивет иккен.

Ӗнер, ҫурлан 7-мӗшӗнче кӑнтӑралла Шупашкар районӗнчи Шӑмӑш ялӗнче 86 ҫулхи кинемейӗн пӳрчӗ хыпса илнӗ. Пушар тухнӑ сӑлтавӗ вара — ҫулӑм таврашӗпе ӗҫленӗ чухне хӑрушсӑрлӑх йӗркисене пӑхӑнманни. Ҫурт-йӗр купалакансем иккен пӳрт тӑрринче ребероид улӑштарнӑ: газ горелкинчен тухакан хӗм вара ӑнсӑртран маччана лекнӗ пулнӑ. Арҫынсем тухнӑ пӑтӑрмахра ҫухалса кайман, хӑйсен вӑйӗпех ҫулӑма сӳнтернӗ. Вӗсене пулӑшма ИӖМ ӗҫченӗсем те килсе ҫитнӗ. Пушара пула вара пӳрт тӑррипе мачча юрӑхсӑрланнӑ, шырлӑх сумми — 5 пин тенкӗ. Унсӑр пуҫне пушара сӳнтернӗ чухне пӗр ӗҫчене сӗрӗм тивнӗ ӑна вара васкавлӑ вырӑнти пульницӑна леҫнӗ.

Шупашкарта ҫул хӗррипе е транспортра пынӑ чух тӗленсе кайса сӑнатӑн урапасем хушшинче хӗсӗнсе пыракан велосипедҫӑсене. Вӗсене курсанах пуҫра пӗр шухӑш кӑна ҫаврӑнать: «Эх, мӑнтарӑнсем, аслӑ ҫул-йӗрпе нивушлӗ ҫӳреме хӑрамаҫҫӗ?» Чӑн та хӑш чухне велосипед хуҫисем ҫул-йӗр инкекӗсене те леккелеҫҫӗ. Урапасен шучӗ ҫулсерен ӳсе пыннипе пӗчӗк транспорта ҫул-йӗрте хӗсме те тытӑнчӗҫ.

Ку лару-тӑрава лайӑхлатма транспорт министерстви пуҫарӑннӑ. Вӗсем велосипеда урапасемпе, мотоциклсемпе, обществӑлла транспортсемпе пӗр шая тӑратасшӑн. Ведомствӑ ҫул-йӗрти ятарлӑ ҫӳрев йӗркине улшӑну кӗртме те йышӑннӑ.

Малашне ҫулҫӳревне йӗркеленӗ чухне велосипедистсен кирлӗлӗхне шута хумалла пулӗ. Вӗсем валли сылтӑм енӗпе уйрӑм ҫул уйӑрса парӗҫ. Ҫав хушӑра пурнӑҫа ҫӗнӗ терминсене те кӗртӗҫ: сӑмахран, велопешеход ҫулӗ. Ҫӗнӗ ҫул-йӗр паллисем те хӑйсен вырӑннӗ тупӗҫ.

Ҫапла вара аслӑ ҫул ҫинче ҫӗнӗ велосипед йӑрӑмӗ пулӗ. Ун тӑрӑх механика ураписен ҫӳреме юрамӗ. Унсӑр пуҫне ҫӗнӗ йӗрке тӑрӑх пӗтӗмӗшле усӑ курмалли ҫул ҫине 7–14 ҫулхисем шлемпа тата аслисемпе кӑна тухма пултарӗҫ.

Росавтодорта пӗлтернӗ тӑрӑх, хальлӗхе проектра мӗнлӗ ҫул-йӗрсене саккун пырса тивнине паллӑртман-ха.

Малалла...

Ҫурла уйӑхӗ ҫитнӗрен вӗренӳ учрежденийӗсенче вӗренекенсем пӗччекен ҫӗнӳ вӗренӳ ҫулӗ валли хатӗрленме тытӑнчӗҫ. Шкул ачисем лавккасем тӑрӑх чупса хӑйсене валли кирлӗ тумсем, тетрадь-калем таврашӗсем туянаҫҫӗ. Шӑпӑрлансемшӗн ку хӑйне майлӑ пӗчӗк уяв. Анчах та пур ача-пӑча та ку савӑнӑҫа туллин туйса илеймест. Сӑлтавӗ тӗрлӗрен: нумай чухне ашшӗпе-амӑшӗн явапсӑрлӑхӗ, укҫа-тенкӗ ҫитменни.

Шупашкар хулинчи Мускав районӗн ачалӑха сыхлас пайӗн ӗҫченӗсем ҫак лару-тӑрӑва лайӑхлатас тесе «Ачана шкула яма хатӗрленер!» акци иртерет.

Нушаллӑ ҫемьесенче пурӑнакан ачасене ҫыру таварӗсем кирлӗ: ручка, кӑранташ, сӑрсем, пластилин, тетрадь тата ытти вӗренӳ япаласем.

Ыр ӗҫ тӑвас текенсем акцине пӗчеккӗн хутшӑнма та тытӑннӑ. Тӗпленрех акци ҫинчен ҫак телефон номерӗсемпе ыйтса пӗлме пулать: 23-52-18, 23-52-15, 23-52-29.

Кӑҫал Раҫҫей Федерацийӗн Конституцине йышшӑнӑран 20 ҫул ҫитнӗрен авӑнӑн 2-мӗшӗнче республикӑри пур шкулсенче «Конституци урокӗ» ятпа пӗтӗм Раҫҫей уҫӑ урокӗсем иртӗҫ.

Ҫак уроксенче республика шкул ачисем патшалӑх влаҫӑн саккун тӑвакан органӗсен тата Республикӑри вырӑнти харпӑр тытӑмӗн депутачӗсемпе тӗл пулӗҫ, вӗсемпе кӑсӑклантаракан ыйтусене сӳтсе явма май пулӗ.

Унсӑр пуҫне авӑнӑн 3–14-мӗш кунсем хушшинче Республикӑри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учрежденийӗсенче «Эпӗ — Раҫҫей гражданинӗ» ятпа Право пӗлӗвӗн кунӗсем: классри пухусем, Раҫҫей Конституцийӗ ҫинчен калаҫусем, тӗрлӗ куравсем тата конкурссем иртеҫҫӗ.