Чӑваш Республикин информаци политикипе масӑллӑ коммуникаци министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх ҫитес вӑхӑтра наци телеканалӗн кӑларӑмӗсене тата темиҫе ял-хулари кабель телевиденийӗ урлӑ курма пулӗ. Енчен те хальччен чӑвашла кӑларӑмсемпе ҫутатма йӗркеленӗ телеканала Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Ҫӗрпӳ, Сӗнтӗрвӑрри, Куславкка хулисемпе Кӳкеҫ, Опытнӑй, Тӗрлемес посёлокӗсенче ҫеҫ курма май пулнӑ пулсан малашне вӗсен йышне Канашпа Етӗрне, Ҫӗмӗрлепе Улатӑр хулисем тата Вӑрнарпа Йӗпреҫ посёлокӗсем хушӑнмалла. Унсӑр пуҫне, малтанхи пекех, ҫак телеканалпа «Ростелеком» УАО провайдерпа усӑ куракансем паллашма пултараҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн наци телерадиокомпанине 2009 ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче йӗркеленӗ. Радиокӑларӑмсем чӑн та чӑвашла итлеме кӑмӑллакансемшӗн пысӑк парне пулса тӑнӑ пулсан, телекӑларӑмсенче шел пулин те чӑваш чӗлхи валли вырӑн хальхи вӑхӑтра сахалтарах тупӑнать.

Малалла...

Пикетра

Шупашкарти Г.С. Лебедев ячӗллӗ лицей-интерната хупни пирки те, ӑна хӳтӗлесе иртнӗ митингсем пирки те эпир пӗлтернӗччӗ. Ҫав шутра тӳре-шара юлашки йышӑнупа ҫак лицей валли ҫӗнӗ ҫурт купаласа лартасшӑн пулни ҫинчен те. Хакӗ вара юсав ӗҫӗсене ирттерме шухӑшлани пекех. Кивӗ ҫурт-йӗре сутса ярасшӑн. Ҫӗнӗ ҫурт вырӑнӗнче ӗҫсене пуҫламанни вара ҫак лару-тӑру — наци лицейӗ хупӑ тӑни — тахҫанчченех тӑсӑлассине пӗлтерни куҫ кӗретех.

Ӗнер, авӑнӑн 22-мӗшӗнче, тӳре-шарана ҫак ыйтупа ӗҫлеме ыйтас тесе Мускавра пикет иртнӗ — унта Г.С. Лебедев ячӗллӗ лицей-интернатра хӑй вӑхӑтӗнче вӗреннӗ, халь вара Мускавра ӗҫлекен ҫамрӑксем тухнӑ. Хӑйсен плакачӗсенче вӗсем наци лицейне пӗтерни чӑваш нацине пӗтернипе тан пулнине каланӑ. Ҫавӑн пекех вӗсем лицея малтанхи ҫуртрах уҫма ыйтнӑ — юсав ирттерсе. Лицей ҫӗрне те ҫуртне те сыхласа хӑварма сӗннӗ. Вӗренӳ пайӗсене те малтанхисенех хӑварма ыйтнӑ вӗсем — дисциплинӑсен йышне тӳре-шара катертме шутлани пирки эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Плакатсем ҫинче «Чӑваш наци лицейӗ — пултаруллӑ ял ачисен шкулӗ», «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр!

Малалла...

Авӑнӑн 19-мӗшӗнче каҫ-кӳлем «Канаш» чӑх-чӗп фабрикин складне вӑйлӑ ҫулӑм хыпса илнӗ пулнӑ. Кун ҫинчен республикӑри ИӖМ служби пӗлтерет.

Турра шӗкӗр, сиксе тухнӑ инкекре никам та сусӑрланман. Regnum хыпарлав агенстви пӗлтернӗ тӑрӑх складра 10 тонна тырӑ тата ҫав виҫепех хӗвелҫаврӑнӑш жмыхӗ ҫунса кайнӑ. Складра пӗтӗмпе 400 тонна тырӑ упраннӑ иккен.

Ҫуннӑ лаптӑк — 1 260 тӑваткал метр. Вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсем ҫулӑма хӑвӑрт-хӑвӑрт сӳнтерсе утӑ упранакан ҫурт-йӗре, птичника тата ытти 3 миллион тенкӗ ларакан пурлӑха ҫӑлса хӑварнӑ. Вут-ҫулӑма сӳнтернӗ ӗҫре 11 ҫын тата 4 техника единици хутшӑннӑ.

Паяна пушар тухнӑ сӑлтавӗ паллӑ мар-ха.

Пӗрремӗш хут чӑваш чӗлхи ҫине Уильем Шекспирӑн чи паллӑ хайлавсенчен пӗрине — «Лир патши» трагедине чӑвашла куҫарнӑ. Шӑматкун, авӑнӑн 20-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗнче спектакльӗн премьери иртнӗ. Ӑна ултӑ уйӑх хушши хатӗрленӗ пулнӑ иккен.

Тӗнчипе паллӑ ҫыравҫӑн хайлавне чӑвашла республикӑри паллӑ драматург, журналист Владислав Николаев куҫарнӑ. Спектакльне вара Станислав Васильев режиссёр лартнӑ пулнӑ.

— «Лир патши» пур театрта — пысӑк ҫитенӳ. Спектакльте республикӑри тава тивӗҫлӗ артистсемпе пӗрле ҫамрӑккисем те хӑйсен рольне тупнӑ. Тум-юмсемпе декорацисем усӑ курса эпӗ спектакльте пулса иртекен ӗҫе-хӗле паянхи вӑхӑтпа тачӑ ҫыхӑнтарма тӑрӑшрӑм, — каласа парать спектакль режиссёрӗ.

Иртнӗ ӗмӗрсенче ҫырнӑ трагеди хӑйӗн кӑткӑслӑхне паянхи кун та ҫухатман. Спектакльте ачасемпе ашшӗ-амӑшӗсем хушшинчи ӑнланусӑрлӑх, патшалӑх пайланӑвӗ, шанчӑклӑхпа сутӑнчӑклӑх тата ытти пирӗн обществӑри ыйтусене хускатнӑ.

Уильем Шекспирӑн хайлавне чӑвашла куҫарса, сцена ҫинче лартни республикӑшӑн пысӑк ҫитӗнӳ.

Ҫак эрнекун Илле Иванова айӑпалкан судӑн черетлӗ ларӑвӗ иртнӗ — унта тинех Эдуард Мочалов кӳнтелене ыйтса тӗпченӗ. Кун пирки Тимӗр Акташ журналист пӗлтерет. Допрос хальлӗхе кӗске мелпе ҫеҫ иртнӗ — «Сӗтев» хаҫатӑн редакторӗ «Покажи мне свой язык, и я скажу — кто ты» статьяна хӑй ҫырни пирки тепӗр хут пӗлтернӗ. Хӑй сӑмахӗнче вӑл хаҫатри нимӗнле статья та вӑл ирӗк памасӑр вырнаҫма пултарайманни пирки те каланӑ.

Малалла тӳре Илле Иванова хӑйне суд умне кӑларнӑ. Ӑна вара ытларах ыйтусем панӑ. Паллӑ журналист маларах каланӑ шухӑша ҫирӗплетнӗ — статья авторӗ вӑл мар. Илле Иванов хаҫат редактцийӗнчи ӗҫ епле йӗркеленни пирки каласа панӑ — ытларах чухне тӗп редактор панӑ ӗҫпе килӗшӳллӗн редакци журналисчӗ тепӗр авторӑн сӑмахӗсемпе тезисӗсене ҫырса ҫеҫ хурать. Журналист текста хатӗрлет, тӳрлетет, анчах ку ӗҫ ӑна статья авторӗ пулма май памасть.

Илее Иванов статья экстремислӑ марри пирки те палӑртнӑ. Унта, имӗш, чӑвашлӑхшӑх хытӑ пӑшӑрханаканӑн чӑваш ҫыннин шухӑшӗсем вырнаҫнӑ. Эдурад Мочалов вара шӑп та шай ҫавнашкал ҫын.

Малалла...

Авӑнӑн 19-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче Валентина Андреевна Иванова паллӑ журналист тата ҫыравҫӑ хатӗрленӗ «Андриян Николаев: орбиты космические и земные» кӗнеке хӑтлавӗ пулчӗ. Кӗнекене 3000 экземплярпа «Чǎвашсен чаплӑ ҫыннисем — Замечательные люди Чувашии» ярӑмра пичетленӗ. Валентина Андреевна Иванова журналист хӑй вӑхӑтӗнче виҫҫӗмӗш космонавтпа темиҫе хутчен те тӗл пулса калаҫнӑ. Вӑл, Чӑваш радио корреспонденчӗ, радиокӑларӑм валли Андриян Николаев космонавтран чи пӗрремӗш интервью илекенӗ. Хатлавра сумлӑ хӑнасем чылайӑн пухӑннӑччӗ. Залра космонавт ҫинчен ку таранччен пичетленнӗ кӗнекесен куравне те йӗркеленӗччӗ.

Чыслав Андриян Григорьевича халалланӑ хӑтлавран пуҫланчӗ. «Вӗҫ-вӗҫ куккук, вӗҫ куккук, вӑрман хӗрне ҫитиччен...» — чӗрене хумхантарать космонавтӑн юратнӑ юрри, куҫран куҫҫуль кӑларать, кӗҫех космонавт зала кӗрсе кӗнеке авторне тав тӑвассӑн туйӑнать. Вӑрнар районӗнчи Калинино вӑтам шкул ачисем космонавта, космоса халалласа литмонтажпа, сӑвӑ-юрӑпа куракансем умне тухса вӗсем те пултаруллӑ ӳснине кӑтартрӗҫ.

Малалла...

Нумаях пулмасть Чӑваш Республикин финанс мнистерствинче Минтранс хутшӑнӑвӗпе ӗҫлӗ тӗлпулу иртнӗ. Унта студентсене, шкул ачисене, пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учреждени вӗренекенӗсене республика лаптӑкӗнче туртаракан обществӑлла транспорт тивӗҫтерӗвӗпе усӑ курма туяннӑ ҫӳрев билечӗшӗн миҫӗ тенкӗ компенсаци тавӑрса памаллине сӳтсе явнӑ. Унсӑр пуҫне канашлура тата ҫакӑн пек ыйтусене хускатнӑ: электронлӑ ҫӳрев билечӗпе усӑ курасси, шкул ачисемпе студентсен ҫӳрев шутне чакарасси тата вӗсене социаллӑ пособийӗ куҫарса парас механизмӗн уйрӑм ыйтӑвӗсем.

Чӑваш пукане театрӗ Мускав ҫывӑхӗнчи Мытищи хулинче иртекен Пӗтӗм тӗнчери пукане театрӗсен «Чаепитие в Мытищах» (чӑв. Мытищинче чей ӗҫни) фестивальне тухса кайнӑ.

Кӑҫалхипе улттӑмӗш хут иртекен мероприятие хамӑр ҫӗршыври пултарулӑх коллективӗсем кӑна мар, чикӗ леш енчи — Белоруссинчи, Болгаринчи, Германири, Корейӑри, Литвари, Молдавинчи, Украинӑри тата Францинчи артистсем килсе ҫитнӗ. Пирӗн «пуканесем» В. Соллогуб пьесипе лартнӑ «Беда от нежного сердца» спектакле паян кӑтартнӑ.

Асӑннӑ фестивале унччен коллектив 2006 тата 2008-мӗш ҫулсенче кайнӑ, малтанхинче — хӑна евӗр, тепрехинче — «Сыграем в Красную Шапочку» спектакльпе. Пӗлтӗрхи раштавра пуҫласа лартнӑ спектакле илсе пыма фестиваль йӗркелӳҫисем хӑйсем ыйтнӑ-мӗн. Артистсем фестиваль вӗҫленичченех пулмӗҫ — ҫак уйӑхӑн 23-28-мӗшӗсенче Хусанта иртекен «Шомбай-fest» фестивале тухса кайма вырсарникун таврӑнӗҫ.

Республикӑри ача-пӑча вулавӑшӗ тата республикӑн Культура министерстви пӗр шухӑшлӑ пулса «Чи вулакан ҫемье» конкурс ирттернӗ. Ӗнер унӑн ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Вӗсене темиҫе номинаципе хакланӑ.

«Чи вулакан ҫемье» номинацинре Красноармейскинчи Григорьевсен ҫемйи ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Йӗпреҫри Емельяновсем, виҫҫӗмӗшне Ҫӗмӗрле районӗнчи Турханти Красновсем тухнӑ. «Ҫемье вулавӗн йӑлине сыхласа хӑварнишӗн» номинацире малти виҫӗ вырӑна Андреевсем (Канаш хули), Леонтьевсем (Элӗк), Захаровсем (Шупашкар) пайланӑ. Кунсӑр пуҫне ытти номинаци те пулнӑ.

Сӑнсем (14)

Чӗрепе юн тымарӗсен чирне пула вилекенсен йышӗ Чӑваш Енре юлашки вӑхӑтра чакса пырать иккен. Кун пирки Раҫҫейӗн сывлӑх сыхлав министрӗ Вероника Скворцова ҫӗршыв Правительствин Председателӗн ҫумӗ Ольга Голодец ирттернӗ видеоконференци вӑхӑтӗнче асӑнса хӑварнӑ. Унта Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.

Маларах асӑннӑ амака пула ҫут тӗнчерен уйрӑлакансен йышӗ пирӗн патра тата Ставрополь енӗнче 15 процент таран сахалланнӑ-мӗн. Хӑш-пӗр регионта ӑна пула кашни иккӗмӗш ҫын вилнине шута илсен пирӗн пушшех те хӑпартланма юрать. Лайӑх енпе ҫавӑн пекех Самар, Сарӑту, Ленинград, Пенза, Тверь облаҫӗсене тата Мари Эл республикине палӑртнӑ.