Шупашкар хула администрацийӗнче ӗҫлекенсем Австрири консалтинг компанийӗн элчисемпе тӗлпулса хулари туризма аталантарасси пирки калаҫнӑ.

Хулари тӳре-шарапа Австрири компани ертӳҫи Кристофер Хинтереггер тӗл пулнӑ. Ют ҫӗршыв специалисчӗн шухӑшӗпе, Шупашкарта ытларах юханшыв туризмне аталантармалла. Ҫавӑн пекех кӳлмеке тата Атӑл леш енне тимлӗх уйӑрмалла.

Кристофер Хинтереггер шухӑшӗпе, Атӑл леш ӗнӗ Чӑвашри халӑх канмалли вырӑн пулмалла. Анчах Шупашкарти туризм сферине тӗплӗн тишкермелле, приоритечӗсемпе стратегие палӑртмалла. Кун валли 4-6 уйӑха яхӑн кирлӗ.

Малашне хула чиновникӗсем Австри специалисчӗ сӗнӗвне тӗплӗн тишкерме тытӑнӗҫ.

«Про Город» редакцине Шупашкарта пурӑнакан Виктория Гусева килнӗ. Унӑн хваттерне палламан ҫынсем шӑнкӑравланӑ та вӑл чӑваш чӗлхине мӗнле шайра пӗлнине ыйтнӑ иккен. Ҫакӑ саккунлӑ майпа пулнӑ-и? Хӗрарӑм ҫакна пӗлесшӗн.

Хаҫат редакцийӗ общество шухӑшне тӗпчекен темиҫе организацие шӑнкӑравланӑ. Кун хыҫҫӑн ҫакӑ паллӑ пулнӑ: кунашкал ыйтӑмсене пӗрре мар ирттернӗ. Вӗсене усал шухӑшпа йӗркелемеҫҫӗ.

Анна Сорокина социолог пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак ыйтӑма халӑх вырӑс тата чӑваш чӗлхисене мӗнле шайра пулнине пӗлмешкӗн йӗркеленӗ.

ЧНК пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑвашла пӗлекенсен йышӗ ҫулсерен чакать. Конгресран пӗлтернӗ тӑрӑх, ыйтӑма 8 хулари 31 шкулти 750 ача хутшӑннӑ. Хуравсене тишкернӗ. Ӑру чӑвашла сахал калаҫни палӑрнӑ. 29 проценчӗ чӑвашла пупленине пӗлтернӗ. Амӑшӗсен 53 проценчӗ тата ашшӗсен 55 проценчӗ чӑвашла пӗлет. Анчах ыйтӑма хутшӑннисенчен нихӑшӗ те ашшӗ-амӑшӗпе чӑвашла кӑна калаҫмасть-мӗн. Аслисемпе 17 проценчӗ ҫеҫ вырӑсла та, чӑвашла та пуплет. Пӗтӗмлетӳ — ашшӗ-амӑшӗпе ачисем ытларах вырӑсла хутшӑнаҫҫӗ.

«Эткер» халӑх фольклор ансамблӗ

Раштавӑн 8-мӗшӗнче Куславкка районӗнчи Хурамал ялӗнчи «Эткер» халӑх фольклор ансамблӗ Коми Республикинчен таврӑннӑ.

Раштавӑн 6–7-мӗшӗсенче пӗтӗм тӗнчери пултарулӑх ушкӑнӗсен «Завалинка в валенках» халӑх юррисен фестивалӗ иртнӗ. Унта Коми, Мари, Чӑваш республикисенчи, Архангельск, Волгоград, Киров Свердловск облаҫӗсенчи ушкӑнсем хутшӑннӑ.

Чӑвашсенчен «Эткере» чӗннӗ. Ӑна РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Людмила Ефимова ертсе пырать. Ку ушкӑн пӗлтӗр Коми Республикинче иртнӗ «Завалинка» халӑх пултарулӑхӗн фестивалӗнче 1-мӗш вырӑн йышӑннӑ.

«Эткер» фестивале хутшӑнма хӗл пирки юрӑсем хатӗрленӗ: хутӑш чӑвашсен юррисем, такмакӗсем. Вӗсем чӑвашла юрланине никамах та ӑнланман пулсан та пурне те килӗшнӗ, халӑх чунран савӑннӑ.

Геннадий Ефимова ятарлӑ парнепе те чысланӑ. Вӑл кӑҫал 77 ҫул тултарнӑ. Апла пулин те пултарулӑх ӗҫне малалла тӑсать.

Сӑнсем (4)

Чӑваш наци телекуравӗн социаллӑ роликӗ пӗтӗм тӗнчери «Кино-клик» уҫӑ фестивальте иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. Фестиваль Ярославль хулинче раштавӑн 1-3-мӗшӗсенче иртнӗ.

Жюри «Социаллӑ реклама» номинацире Чӑваш наци телекуравӗн редакторӗн Мария Шоклевӑн «Хутшӑнусене кӑна мар упрӑр…» роликне палӑртнӑ.

Ролик тавралӑха упрамалли пирки. Унта тӗп роле «Куча мала!» студин пӗчӗк актриси Лиза Иванова вылянӑ.

Палӑртмалла: Мария Шоклевӑн кӑларӑмӗ «ТЭФИ регион» конкурсра та пӗрре мар малти вырӑнсене йышӑннӑ: 2007 тата 2014 ҫулсенче.

Ҫӗнӗ Шупашкарти пӗр клубра «Мисс бикини» конкурс иртнӗ. Ун пирки республикипех калаҫмӗччӗҫ-и тен… Анчах унта шкул ачи ҫӗнтерни шӑв-шав ҫӗкленӗ.

Ҫитменнине, 18 ҫул тултарман пике пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл ку конкурса иккӗмӗш хут хутшӑнать. Ашшӗ-амӑшӗ вара ӑна пулӑшнӑ, ҫӗнтерме хавхалантарнӑ-мӗн. Тӳлевсӗр саланакан пӗр хаҫатра ун пирки 14 ҫулта тесе ҫырнӑ, унтан ку хисепе 17-пе тӳрлетнӗ.

ЧР Прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, мораль тӗлӗшӗнчен ку чылай ыйту ҫуратать. Анчах шкул ачисене кунашкал конкурса хутшӑнтарма чаракан саккун ҫук-мӗн. Ашшӗ-амӑшӗн килӗшӗвӗ ҫеҫ кирлӗ.

18 ҫул тултарманнисене кун пек конкурса хутшӑнтарма чарас ыйтӑва кӑҫал нарӑс уйӑхӗнчех ҫӗкленӗ. Раштав уйӑхӗнче Патшалӑх Думи ку проекта пӑхса тухӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, саккуна пӑснӑшӑн ашшӗ-амӑшне 5 пин тенкӗлӗх штрафлӗҫ, юридици сӑпачӗсене — 1 миллион тенкӗлӗх.

«Раҫҫей хаҫӑчӗ» кун пек конкурссем ачасен психикине сиенлетни пирки ҫырать.

Ҫӗнӗ ҫул умӗн Чӑваш наци музейӗнче интерактивлӑ курав уҫӑлнӑ. Музей пурне те Европӑна «курма» чӗнет.

Курав пулӑшнипе пӗр кунта хӗвеллӗ Италире, тӗтреллӗ Альбионра пулма, Санта-Клаусӑн телейлӗ тӳммине сӑтӑрма, тӗрлӗ ҫӗршывра Хӗл мучи еплерех пулнине курма май пур.

Ҫӗнӗ ҫул пирки шухӑшлама тытӑннӑ пӗрремӗш ҫӗршыв — Лапланди, Санта-Клаусӑн тӑван кӗтесӗ. Анчах Финляндире Йоулупукки ятлӑ Хӗл мучи пуррине пурте пӗлеҫҫӗ-и?

Аслӑ Британире Раштав тата Ҫӗнӗ ҫул уявӗнче чӑрӑша тата пӳрте омела чечек ҫыххипе илемлетме йышӑннӑ. Кашни ҫӗршывӑн хӑйӗн йӑли-йӗрки пур. Вӗсемпе паллашас тесен Чӑваш наци музейӗнчи «Ҫӗнӗ ҫулхи экспресс» курава ҫитмелле.

Унта ачасем валли вӑйӑсем ирттереҫҫӗ. Курав кӑрлачӑн 31-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Чӑваш Ене ятарлӑ техника килсе ҫитнӗ. Хальхи йышши тӑватӑ трактор Ҫӗмерле, Шупашкар, Патӑрьел районӗсенчи вӑрман хуҫалӑхӗсенче ӗҫлӗҫ.

Вӗсем вӑрмансене пушарсенчен сыхлӗҫ. Вӑрманҫӑсене ҫӗнӗ техникӑн уҫҫисене панӑ ӗнтӗ. Уявра ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ӗҫченсене юлашки вӑхӑтра вӑрмансенче пысӑк пушар пулманшӑн тав тунӑ.

Юлашки 20 ҫулта республикӑри вӑрман техники пачах ҫӗнелмен. Уйрӑмах ку 2010 ҫулта паллӑ пулнӑ. Ара, ун чухне шӑрӑх ҫанталӑка пула вӑрмансем ҫунма тытӑнчӗҫ, вӗсене сӳнтерме йывӑр пулнӑ. Кун хыҫҫӑн трактор паркне ҫӗнетме тытӑннӑ: киввисене юсанӑ, ҫӗннисене туянма тӗллевленӗ.

ЧР ҫутҫанталӑк министрӗ Иван Исаев палӑртнӑ тӑрӑх, юлашки 3 ҫулта 100 миллион тенке яхӑн уйӑрнӑ. Вӗсенчен 75 миллионӑшӗ — республика хыснинчен. Укҫапа 61 техника туяннӑ.

Вӑрман хуҫалӑхӗнчи техникӑна 2017 ҫул тӗлне ҫӗнетсе пӗтерме палӑртнӑ.

Вӑрмарти шкулта 8-мӗш класра вӗренекен ачасем «Манӑн вулавӑш» кружокра Ҫӗнӗ ҫул теттине шухӑшласа кӑларна та ӑсталанӑ. Вӑл — йӑвача.

Ҫак ӗҫе Волгограда пӗтӗм тӗнчери фестивале ярса панӑ. Унпа килӗшӳллӗн «Раштав тӗлӗнтермӗшӗ — хӑвӑрӑн алӑпа» ыркӑмӑллӑх акцийӗ иртнӗ.

Йӑвача авторӗсенчен пӗри Надя Белова тетте ӑҫтан пулнине тӳрех ӑнланма май пуррине пӗлтерет. Ҫӗнӗ ҫул теттине чӑваш ялавӗ тӗслӗ ҫипсемпе ӑсталанӑ.

Чӳкӗн 28-мӗшӗнче Офицерсен ҫуртӗнче хӑнасене ыркӑмӑллӑх чӑрӑшӗ кӗтсе илнӗ. Ӑна холра вырнаҫтарнӑ. Чӑрӑша ҫӗнтерӳҫӗсене чыслас умӗн Раҫҫейри тӗрлӗ кӗтесри ачасем ӑсталанӑ теттесемпе илемлетнӗ.

Чӑрӑш турачӗ ҫине чӑваш ачи хатӗрленӗ йӑвача та ҫакӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене чысланӑ хыҫҫӑн чӑрӑша Волгоградри Епархие панӑ.

Ҫак кунсенче Вӑрмар шкулне ырӑ хыпар ҫитнӗ. Чӑвашри йӑвачана «Раштав чӑрӑшӗ» каталога кӗртнӗ. Авторне те палӑртнӑ — Вӑрмар шкулӗн ачисем.

Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче «Ачасем валли чӑвашсен фортепиано музыки» лекци-концерт иртнӗ. Ӑна И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн фортепиано кафедрин доценчӗ, педагогика наукисен кандидачӗ Светлана Заломнова йӗркеленӗ.

Лекци-концерта Культура ҫулталӑкне халалланӑ. «XX ӗмӗрти чӑваш композиторӗсен ача-пӑча фортепиано музыки Ӳсекен ӑрӑвӑн воспитанийӗнче» проекта Раҫҫейӗн гуманитари наукисен фончӗ укҫапа пулӑшнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасене Светлана Заломнова Геннадий Воробьев композитор пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Вӑл «Ача-пӑча сюитинчи» фортепиано валли ҫырнӑ пьесине, «Колхозри уяв» сюитӑна, «Музыка дневникӗнчи» пьесӑна янӑратнӑ. Композитор маларах ҫырнӑ хайлавсем те концертра пулнӑ.

Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, Чӑваш Республикин халӑх художникӗ Праски Витти вӗреннӗ шкул 125 ҫул тултарать. Вӑл Вӑрнар районӗнчи Малти Ишек ялӗнче вырнаҫнӑ. Уяв раштавӑн 20-мӗшӗнче иртмелле. Савӑнӑҫлӑ мероприяти 10 сехетре пуҫланмалла.

Уяв йӗркелӳҫисемпе хастарӗсем шкулта тӗрлӗ ҫулта ӑс пухнисемпе хӑнасем валли пуян программа хатӗрлессине ӗнентереҫҫӗ. Ҫав шутра спорт ӑмӑртӑвӗсем те иртӗҫ, концерт та пулӗ. Пӗрисем спорт залӗнче тупӑшнӑ вӑхӑтра акт залӗнче савӑнӑҫлӑ пай иртмелле. Юрри-ташшине те унтах кӑтартмалла.

Уява хисеплӗ ҫынсем, пысӑк хӑнасем, шкулта тӗрлӗ ҫулта вӗреннисем ҫитессе кӗтеҫҫӗ.