Шупашкарта Богдан Хмельницкий урамӗнчи ҫӳп-ҫап проводӗнче пӗчӗк ача виллине тупнӑ. Ӑна ӗнер, авӑн уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, 14 сехетре тирпейлӳҫӗ асӑрханӑ. Вӑл тӳрех йӗрке хуралҫисене чӗннӗ.

Ача ун чух сывламан ӗнтӗ. Полицейскисем вырӑна ҫитсен ҫав ҫуртра пурӑнакан ҫынсенчен ыйтса пӗлнӗ. Кинологсем те йытӑсемпе ӗҫленӗ. Ача амӑшне ҫийӗнчех тупнӑ.

Ҫав ҫуртра пурӑнакансем каланӑ тӑрӑх, ача амӑшӗ – ҫамрӑк хӗрарӑм, тен, студентка. Ахӑртнех, вӑл районтан килнӗскер. Хваттер унӑн пулман, вӑл тӑванӗсемпе е тусӗсемпе пурӑннӑ. Хӑй ҫӑмӑлттай пек курӑнмасть.

Халӗ полицейскисем ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ.

Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑм ачине хваттерте пӗччен хӑварнӑ та хӑй лавккана тухса утнӑ. Каялла таврӑннӑ ҫӗре алӑк уҫӑлман – уҫҫи ҫӗмӗрӗлсе кайнӑ.

Ку «Садовый» микрорайонта аван уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Дементьев урамӗнче пулнӑ. Киле кӗреймен хӗрарӑм Чӑваш Енри шыравпа ҫӑлав службине шӑнкӑравланӑ. Ара, ача хваттерте пӗчченех юлнӑ вӗт, тем курасси пулӗ.

Ҫӑлавҫӑсем вырӑна ҫийӗнчех ҫитнӗ, «Умелец» наборпа усӑ курса хваттере кӗмелли алӑка уҫнӑ. Юрать, ачапа нимӗн те пулман, вӑй йӗркеллех ларнӑ.

Республикӑра ветеринари надзорне пӑхӑнса тӑракан тиев турттаракансене тӗрӗслесех тӑраҫҫӗ. Нумаях пулмасть Патшалӑх ветернинари службин тата ҫул-йӗр патруль службин ӗҫченӗсем Йӗпреҫ районӗнче рейд ирттернӗ.

Рейд вӑхӑтӗнче вӗсем Эйпеҫ ялӗнче пурӑнакан ҫынсенчен сӗт пуҫтаракан арҫыннӑн ветеринари докуменчӗсем пулманнине тупса палӑртнӑ. Куншӑн водителе явап тыттарӗҫ: унӑн, ахӑртнех, 3-5 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.

Ҫав кунах сӗте пломбӑламан савӑтсенче турттарнӑ тӗслӗхе тупнӑ. Ку водителӗн те штаф тӳлеме тивӗ: 1-2 пин тенкӗ таранах.

Патӑрьел районӗн прокуратури информаци, информаци технологийӗсем, информацие хӳтӗлесси ҫинчен калакан саккуна мӗнле пӑхӑннине тӗрӗсленӗ. Пресс-служба пӗлтернӗ тӑрӑх, сайра тӗл пулакан чӗрчунсене сутакан сайтсене тупса палӑртнӑ.

Сайтсенче Раҫҫей Хӗрлӗ кӗнекине тата Пӗтӗм тӗнчери ҫутҫанталӑка сыхлакан пӗрлӗхӗн Хӗрлӗ кӗнекине кӗртнӗ чӗрчунсене сутасси пирки пӗлтернӗ.

Сайта кӗрекенсем кирек хӑш вӑхӑтра та каракал ҫурине, мандаринка кӑвакалне туянма пултарнӑ. Сайта ирӗклӗнех кӗме май пулнӑ, регистраци тата пароль ыйтман.

Патӑрьел районӗн прокуратури суда 3 тавӑҫ янӑ. Вӗсене пӑхса тухса тивӗҫтернӗ.

Шупашкарта пурӑнакан икӗ кинемей РФ Президентӗнчен Владимир Путинран саламлӑ ҫыру илнӗшӗн хӗпӗртенӗ. Вӗсене тӳре-шара та ҫуралнӑ кунпа, ҫавра юбилейпа, саламланӑ.

Анна Торганова 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Президентран килнӗ саламлӑ ҫырӑва тата чечек ҫыххи тыттарсан ватӑскер шутсӑр савӑннӑ. Вӑл хӑйӗн пуянлӑхӗ мӗн пулнине палӑртнӑ – ҫемье.

95 ҫул тултарнӑ Мария Васильева та Владимир Путинран саламлӑ ҫыру илнӗ. Кинемей 10 класс пӗтернӗ, вӑрҫӑ пуҫлансан вӑл пуҫламӑш классен вӗрентекенӗсене хатӗрлекен курса кайнӑ. Унӑн педагогикӑри стажӗ – 34 ҫул. Вӗренекенӗсем ӑна манмаҫҫӗ, юбилей ячӗпе саламланӑ.

Ӗнтӗ часах Чӑваш автономине туса хунӑранпа шӑп та шай 100 ҫул ҫитет. Ҫавна май унӑн историне кӗскен пӑхса тухас килчӗ. Кӗскен. Эппин, кӗскен пулсан, ҫав историн пӗр енне ҫеҫ пӑхса тухӑпӑр: Чӑваш автономийӗн 100 ҫул тӑрршшӗнчи чи пысӑк пуҫлӑхӗсен (пӗрремӗш сӑпатсен) йышне палӑртма хӑтланса пӑхӑпӑр. Пӗрремӗш ята асӑнма ҫав тери ҫӑмӑл. Вӑл — Элмен Даниил Семёнович.

Элмен Даниил Семёнович.

Д.С.Элмене чӑннипех та Чӑваш автономийӗн никӗслевҫи теме пулать. Унашкал ҫынсене вырӑс чӗлхинче "отец-основатель" теҫҫӗ. Чӑваш автономийӗн ашшӗ эппин, хамӑрла каласан. 1920-1921-мӗш ҫулсенче Чӑваш ревкомӗн (революцилле комитечӗн) пуҫлӑхӗ (каярах Чӑваш автономийӗн пурнӑҫлав комитечӗн пуҫлӑхӗ) тата кунти коммунистсен ертӳҫи. 1921-мӗш ҫулхи январьте пулса иртнӗ Чаппан вӑрҫи хыҫҫӑн ӑна ертсе пырас ӗҫрен катертме шутлаҫҫӗ.

Ҫапла вара Чӑваш автономийӗн пурнӑҫлав комитечӗн пуҫлӑхӗнче, 1921-мӗш ҫулхи июльтен, Коричев Сергей Андреевич ӗҫлеме пуҫлать.

Ҫав вӑхӑтрах 1921-мӗш ҫулхи мартра Чӑваш коммунисчӗсен пуҫлӑхӗнче Савандеев Георгий Степанович ӗҫлет.

Малалла...

Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Шупашкарта Ленин проспектӗнче вырнаҫнӑ колледж директорӗ хӑйӗн пӳлӗмне кӗнӗ те чӳречене пуля шӑтарнине асӑрханӑ. Хайхискер кун пирки полицие пӗлтернӗ.

Чӳречерен студент пени паллӑ пулнӑ. Полици халӗ тӗрӗслев ирттерет. Йӗрке хуралҫисем палӑртнӑ тӑрӑх, пулӗм чӳречинчен 18 ҫулти студент пенӗ. Унран пневматика пӑшалӗ туртса илнӗ.

Студент киревсӗр ҫак ӗҫе мӗншӗн тунӑ-ха? Ахаль кӑна – ҫапла ӑнлантарнӑ вӑл. Ун тӗлӗшпе икӗ протокол ҫырнӑ: юраман ҫӗрте пӑшалтан пенӗшӗн тата ҫын пурлӑхне сиен кӳнӗшӗн. Ӑна штраф тӳлеттерме пултарӗҫ.

Канаш район администрацийӗн сайтӗнче вӑл тӑрӑхра ҫӗрулми ӑнса пулнине пӗлтернӗ. Ҫулпа ҫул пӗр килмест те, кӑҫал «иккӗмӗш ҫӑкӑр» чылай ҫӗрте, чӑн та, аван тухрӗ пулӗ. Канашсем вара ҫакӑншӑн республика ертӳҫине Михаил Игнатьева тав тӑваҫҫӗ. Район администрацийӗнче вӑл тӑрӑхра кӑҫалхи Акатуй иртнӗ кун, ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Элтепер ҫӗрулми лартнине аса илнӗ. Михаил Игнатьев ҫавӑн чухне канашсене тӗш тырӑпа ҫӗрулми тухӑҫлӑ туса илме суннӑ-мӗн.

Канашсем ҫӑмӑл алӑллӑ ҫын ӗҫе тытӑнсан ӗҫ ӑнать тесе шухӑшлаҫҫӗ. Республика пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев сунни тӳрре килнишӗн хавхаланнине тата савӑннине пӗлтерсе канашсем райадминистраци сайтӗнче хыпар лартнӑ. Тухӑҫ аваннине ӗнентерме сӑнӳкерчӗксем вырнаҫтарнӑ.

Шупашкартан Мускава тата ҫӗршывӑн тӗп хулинчен Чӑваш Енӗн тӗп хулине вӗҫекен самолетсен расписанине хушма рейссем кӗртнӗ. Анчах халех мар. Улшӑну юпа уйӑхӗнче пулӗ.

Расписанипе Чӑваш Енӗн Транспорт тата ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви Шупашкарти аэропорт хыпарлани тӑрӑх пӗлтернӗ.

Хушма авиарейс кӗртекенни — «Победа» авиакомпани. Рейссене вӑл авӑн уйӑхӗн 14, 21, 26-мӗшӗсем валли уҫнӑ. Ҫав кунсенче самолет Мускавран 10 сехетре хускалӗ, Шупашкара 11 сехет те 20 минутра ҫитӗ. Шупашкартан 11 сехет 45 минутра вӗҫсе кайӗ, ҫӗршывӑн тӗп хулине 13 сехет 5 минута ҫитӗ.

Ҫакна та шута илмелле: аэропорт хальлӗхе ҫуллахи расписанипе ӗҫлет. Хӗллехи ҫине авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче куҫӗ. Ун пек йӗрке пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗччен пырӗ.

Тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри лицейри апат пирки тавлашу сиксе тухнӑ. «Ҫак апат 50 тенкӗ тӑма пултараймасть», — ҫырса хунӑ поста вырнаҫтарнӑ автор. Сӑмахне ӗнентерме вӑл сӑнӳкерчӗк вырнаҫтарнӑ. Унта — темиҫе турамран тӑракан шаркку, пӗр касӑк помидор.

«Урӑх нимӗн те ҫитермеҫҫӗ-им: яшка, иккӗмӗш блюдо, компот?» — тӗлӗннӗ пӗри. «Капла гастритпа чирлеме те часах», — хушса хунӑ тепри.

Ирхи апат 23 тенкӗ тӑрать имӗш, кӑнтӑрлахи — 46 тенкӗ. Пӗр амӑшӗ ӗнентерме тӑрӑшнӑ тӑрӑх, Кӳкеҫ лицейӗнче пилӗкмӗш ҫул ӗнтӗ (унӑн ачи шӑпах ҫавӑн чул унта вӗренет-мӗн) начар апатлантараҫҫӗ. Кӑмӑлсӑрлансан та усси ҫук тесшӗн вӑл. Ҫав вӑхӑтрах теприсем ачасем сиенлӗ тӗрлӗ апата (васкавлӑ пӗҫерекен макарона, газлӑ пылак шыва...) хӑнӑхса лартнипе тиркесшӗн тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Шкул администрацийӗ тавлашӑва хутшӑнман — унта унӑн официаллӑ хуравӗ ҫук.