Хӗрлӗ Чутай салинче «Я люблю Красные Четаи» (чӑв. Эпӗ Хӗрлӗ Чутая юрататӑп) паллӑ вырнаҫтарнӑ. Ӑна Хӗрлӗ Чутай районӗ пуҫланса кайнӑранпа 90 ҫул, Хӗрлӗ Чутай салине йӗркеленӗренпе 435 ҫул ҫитнине халалланӑ.

«Я люблю Красные Четаи» тени чӑвашла куҫарсан «Эпӗ Хӗрлӗ Чутая юрататӑп» тенине пӗлтерет ӗнтӗ. Элеме вырнаҫтарнипе паллаштаракан хыпара тата сӑнӳкерчӗке район администрацийӗн сайтӗнче лартни тӑрӑх хакласан, хӗрлӗ чутайсем те вырӑсла калаҫма кӑмӑллани сисӗнет. Элӗкрех, акӑ, астӑвасса, ҫав палла икӗ чӗлхепе вырнаҫтарнӑччӗ. Пӗр енчен пӑхсан, вырӑслаччӗ, тепӗр енчен — чӑвашла.

Икӗ чӗлхепе элем хатӗрлеттерес тесен ытларах тӑкакланма тивнине тавҫӑрма йывӑр мар-ха. Хӗрлӗ чутайсем укҫа перекетлес тенӗ-ши, тен? Анчах вырӑсла ҫырассипе мар, чӑвашлипе...

Швеци усламҫисем ҫитес вӑхӑтрах Чӑваш Енре сӗт юр-варӗ, сыр туса илесшӗн тата хӑмла ӳстересшӗн, хӑма ҫуракан предприяти уҫасшӑн. Кун пирки вӗсем Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗпе Сергей Артамоновпа авӑн уйӑхӗн 12-мӗшӗнче тӗл пулсан пӗлтернӗ.

Ҫак пайтаҫӑсем Чӑваш Еншӗн ют ҫынсем мар, вӗсем Ҫӗмӗрле районӗнче виҫҫӗмӗш ҫул ӗнтӗ 1,5 пин гектар ҫӗр ҫинче техника культури (рапс), тӗш тырӑпа пӑрҫа йышши культурӑсем туса илеҫҫӗ. Тӗрӗссипе, ҫав лаптӑка та вӗсем самай пысӑклатасшӑн: 4,5 гектара ҫитересшӗн.

Палӑртса хӑварар: Швеци бизнесменӗсем Раҫҫей сӗт тата сӗт юр-варӗ сутассипе тӗнче шайӗнче лидер пулма пултарнине каланӑ, хӑйсем те ҫак тытӑма инвестици хывма хатӗррине асӑннӑ.

«Эпӗ Раҫҫее нумай шведа илсе килнӗ. Вӗсем кунта пулнӑ хыҫҫӑн пурте Раҫҫей пирки шухӑша тӗпрен улӑштараҫҫӗ. Вӗсем кунти халӑха килӗштереҫҫӗ, ҫӗршывпа киленеҫҫӗ», — каласа кӑтартнӑ Хульт Кеннет.

Авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнчен Шупашкарти хӑш-пӗр троллейбусра тӳлевсӗр Wi-Fi ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӑл 81 троллейбусра ӗҫлет.

Троллейбусра тӗнче тетелне хута янӑранпа унпа 3,5 пине яхӑн ҫын усӑ курнӑ. Хальлӗхе тӳлевсӗр Wi-Fi 1-мӗш, 4-мӗш, 20-мӗш тата 21-мӗш троллейбуссенче ӗҫлет. Ҫитес вӑхӑтра общество транспортӗнче видеокамерӑсем те вырнаҫтарасшӑн.

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хушнипе тӳлевсӗр тӗнче тетелне кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗнчех хута яма тытӑннӑ. Палӑртса хӑвармалла: тӳлевсӗр Wi-Fi Николаев паркӗнче, Лакрей вӑрманӗнче те ӗҫлет. Унта тӗнче тетелӗпе пӗр харӑс 350 ҫын усӑ курма пултарать.

Виталий Станьял

Ыран, авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Чӑваш Енри шурсухалсем республикӑри наци политикине Чӑваш Наци вулавӑшне пухӑнса сӳтсе явӗҫ. Кун пирки Ваттисен тӗп канашӗн ертӳҫи Виталий Станьял Чӑваш халӑх сайчӗн журналистне Нелли Пальмовӑна ӗнер пӗлтернӗ.

Лару тӗллевӗ — наци чӗлхисене урӑх халӑх ҫыннисене вӗрентнине ирӗксӗрлени вырӑнне хаклакансем тухса кайнине сӳтсе явасси. Пусахлани тенипе Виталий Станьял ӑсчах пӗр енчен килӗшет — ҫынна пусмӑрлани ырӑ япала мар. Анчах шкул программинчи предмета ирӗксӗрлени вырӑнне йышӑна пуҫласан ачамӑрсене вырӑсла та, акӑлчанла та, тутарла та, чӑвашла та, хӑшӗсене вара физикӑпа химие те вӗрентмелле мар, мӗншӗн тесен вӑл предметсем те теприсене кирлӗ пулмӗҫ.

Наци республикинче пурӑнса унти халӑха тата унӑн культурине хурланине Виталий Станьял культурӑсӑрлӑх тесе хаклать.

Чӑваш Енӗ Министрсен Кабинечӗн паянхи ларӑвӗнче эрех-сӑра ваккӑн сутасси пирки деклараци тӑратассине патшалӑх тӗрӗслесе тӑрас ыйтӑва хускатнӑ. Республикӑн Экономика министерстви ҫак йӗркене ҫирӗплеттересшӗн.

Декларацие тӑратманшӑн пӗлтӗр 41 усламҫӑна явап тыттарнӑ, кӑҫал — 9-шне. Должноҫри ҫынсене 5—10 пин тенкӗлӗх штрафлама юрать, организацисене — 50—100 пин тенкӗлӗх.

Республикӑн Патшалӑх Канашӗн Ертӳҫи Валерий Филимонов Раҫҫейре эрех ӗҫесси кашни ҫын пуҫне паян ҫулталӑкра 15,3 литрпа танлашнине палӑртнӑ май ку енӗпе квотӑсем палӑртмалла мар-ши тесе ыйтнӑ. Анчах Владимир Аврелькин министр эрех-сӑра сутассипе чару палӑртаймассине пӗлтернӗ, мӗншӗн тесен ку ыйтӑва федераци шайӗнче татса памалла.

Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та сӑмах алкоголь рынокне легализацилес енӗпе ҫине тӑрса ӗҫлемеллине палӑртнӑ. Чару вара ырри патне ҫитермест.

"Про Город" тунӑ сӑн

Утӑ уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Шупашкарти «Мега Молл» суту-илӳ комплексне хирӗҫ общество транспорчӗн чарӑнӑвӗ туса хунӑ. Унтанпа вӑхӑт самаях иртнӗ, анчах ҫынсем халӗ те унта анса юлаймаҫҫӗ-мӗн.

Хальлӗхе унта «Чарӑнма юрамасть» паллӑ ларать. Общество транспорчӗн пӗр водителӗ те унта пассажирсене антарса хӑвармасть. Тепӗр чарӑну вара суту-илӳ комплексӗнчен самаях аякра вырнаҫнӑ.

Шупашкар хула администрацийӗн транспортпа тивӗҫтерекен тата ҫухӑну пайӗн пуҫлӑхӗ Андрей Васильев каланӑ тӑрӑх, архитектура пайӗ чарӑнӑва ят парасса кӗтеҫҫӗ. Кун хыҫҫӑн тин вӑл ӗҫлеме пуҫлать-мӗн.

Тӗп архитектор Вениамин Мамуткин вара кунпа килӗшмест. Унӑн шухӑшӗпе, чарӑнӑва ят париччен кӗтмелле мар. Ҫын та ятсӑр ҫуралать вӗт. Ҫитес вӑхӑтра ҫав чарӑнӑва ят парасси пирки комисси пулӗ.

Аркадий Павлович Айдак Етӗрне районӗнчи «Ленинская искра колхоза 43 ҫул ертсе пынӑ. СССР халӑх депутачӗ (1989–1991), республикӑри Хресченсен союзӗн йӗркелӳҫисенчен пӗри тата унӑн ертӳҫи. Эколог, экспериментатор, реформатор, педагог, йышлӑ ҫемье пуҫӗ (мӑшӑрӗпе Людмила Андреевнӑпа 5 ача пӑхса ҫитӗнтернӗ), чӑваш наци юхӑмӗн ӑс-хакӑл ҫул пуҫӗсенчен пӗри (Чӑваш наци конгресӗн йӗркелӳ комитечӗн тата Кӗҫӗн Канашӗн пайташӗ), Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн ял хуҫалӑхӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин хисеплӗ гражданинӗ, «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа ытти нумай орден-медаль кавалерӗ…

Эпӗ чаплӑ ҫыннӑмӑр урӑх тӗнчене яланлӑхах кайнӑ хыҫҫӑнах (2013 ҫулхи авӑн уйӑхӗ) кӗнеке кӑлармашкӑн материалсем пуҫтарма пуҫланӑччӗ. Шел, вӑхӑтра тытӑмласа-йӗркелесе ҫитереймерӗм. Ҫак кунсенче вара «АРКАДИЙ АЙДАК: РОМАНТИК, ПАССИОНАРИЙ, СОЗИДАТЕЛЬ» кӗнекен электрон кӑларӑмӗ кун ҫути курчӗ. Сире кӗнекен аннотацийӗпе тата ум сӑмахӗпе паллашма сӗнетӗп.

Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче республикӑра Аркадий Павлович ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине тӗрлӗ мероприяти ирттерсе палӑртрӑмӑр.

Малалла...

И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУран вӗренсе тухнӑ Алла Меунаргия (хӗр чухнехи хушамачӗ Костина) «Голос» телепроект витӗр тухнӑ. Вӑл «Гости из будущего» ушкӑнӑн «Зима в сердце» юрра суйланӑ. Ун енне Леонид Агутин тата Пелагея ҫаврӑннӑ. Алла Пелагейӑна суйланӑ.

Алла Костина ЧППУн ют чӗлхесен факультетне 2008 ҫулта пӗтернӗ. Студент чухне вӑл пултарулӑх конкурсӗсене пӗрре мар хутшӑннӑ. 2006 ҫулта Волгоградра иртнӗ «Раҫҫей студенчӗсен ҫуркунни» фестивальте «Автор юрри» номинацире иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ, 2009 ҫулта «Алла Костина» ушкӑн йӗркеленӗ.

Алла 2009 ҫултанпа Самар хулинче пурӑнать, унти йӗкӗте качча тухнӑ. Пӗрремӗш тур витӗр тухнӑ ҫамрӑк хӗрарӑм «Голос» телепроектра малалла тупӑшӗ.

Пӑрачкав районӗнче пурӑнакан 24 ҫулти арҫын полицирен пулӑшу ыйтнӑ. Вӑл ӗне сутнӑ чухне шар курнӑ. Ултавҫӑсем унӑн 39 пин тенкине йӑкӑртнӑ.

Хайхискер пӗр сайтра ӗне сутни пирки пӗлтерӳ лартнӑ. Кӗҫех ун патне арҫын шӑнкӑравланӑ, хӑйӗнпе Чулхула облаҫӗнчи фермер хуҫалӑхӗн бухгалтерӗ тесе паллаштарнӑ. Вӑл ӗне туянасшӑн-мӗн.

Арҫынсем калаҫса татӑлнӑ хыҫҫӑн сутуҫӑ хӑйӗн банк карттин реквизичӗсене пӗлтернӗ. Карточка хыҫӗнчи виҫӗ хисепе те каланӑ вӑл.

Каярахпа арҫын банкоматра укҫа тӗрӗсленӗ, счет ҫинче 39 пин тенкӗ курсан ӑна ӗне туянакан куҫарса панӑ тесе шухӑшланӑ. Унтан ҫав арҫын каллех шӑнкӑравланӑ, темӗнле йӑнӑш пулнине, квитанци килменнине пӗлтернӗ, ҫавӑнпа сутуҫа укҫана каялла куҫарма ыйтнӑ.

Укҫа куҫарсан хайхискер килекен СМС-ҫырусем мӗне пӗлтернине ӑнланнӑ. Лешӗ унӑн ячӗпе «онлайн-пӳлӗм» тунӑ та вкладри укҫине карточка ҫине куҫарнӑ. Ҫапла майпа сутуҫӑ «бухгалтера» хӑйӗн укҫинех куҫарса панӑ.

Cap.ru порталти сӑн укерчӗк

Чӑваш Енӗн вӑрман тата сунар хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсене вӑрман фондӗнче шутланакан ҫӗре парӗҫ. Унпа вӗҫем тӳлевсӗр усӑ курайӗҫ. Анчах ҫурт-йӗр хӑпартса лартма мар. Вӑрман фончӗн ҫӗрне ял хуҫалӑх тӗллевӗпе ҫеҫ усӑ курма юрӗ.

Чӑваш Енӗ Министрсен Кабинечӗн паянхи ларӑвӗнче ку ыйтупа тухса калаҫнӑ ЧР ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Александр Ефремов ҫӗнӗлӗх РФ Ҫӗр кодексӗпе, тата тӗрӗсрех каласан, унӑн 24-мӗш статйипе, килӗшсе тӑрасса пӗлтерчӗ.

Вӑрманҫӑсемпе сунар хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсен шалӑвӗ те пысӑк мар. Унта ӗҫлекенсенчен 90 проценчӗ — 35 ҫултан пуҫласа 60 ҫулчченхисем, тата аслӑраххисем те пур. Курӑк ҫулма, вӗлле тытма тата ытти ҫавӑн йышши тӗллевпе усӑ курма ҫӗр уйӑрсан ку отрасле ҫамрӑксем туртӑнасса шанаҫҫӗ.