Шупашкарти шкулсенчен пӗринче вӗренекен хӗрача аслашшӗн ашшӗне (прадед тенӗ те вырӑсла, те аслашшӗн ашшӗ ӗнтӗ, те кукашшӗн) халалласа кашни кун усӑ курмалли «Живите и помните!» (чӑв. Пурӑнӑр тата асра тытӑр!) календарь хатӗрленӗ.
Ҫав ӗҫпе Полина, вӑл Шупашкарти 59-мӗш вӑтам шкулта вӗренет, Юлий Иконников ячӗллӗ пултарулӑх конкурсне хутшӑннӑ. Ҫӗршыв шайӗнче тӑваттӑмӗш хут йӗркеленӗ пултарулӑх ӑмӑртӑвӗнче Шупашкар ачин ӗҫне «Мои дороги как военные пути» (чӑв. Вӑрҫӑ ҫулӗсем евӗр маншӑн хаклӑ) номинацире пысӑка хурса хакланӑ. Хӗрачан ӗҫӗ пӗрремӗш вырӑна тухнӑ.
Пултарулӑх конкурсне Раҫсейӗ шырав юхӑмӗ ирттернӗ. Маларах асӑннӑ шкулта вӗренекен Виктор С. 2016 тата 2017 ҫулсенче ҫав конкурса хутшӑнса парнене тивӗҫнӗ.
Трактор тӑвакансен культура керменӗнче ҫитес вӑхӑтра «Янра, чӑваш юрри» концерт пулмалла. Чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсем Анне кунне халалласа хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарӗҫ.
Концерт чӳкӗн 22-мӗшӗнче иртӗ, пуҫламӑшӗ яланхи пекех каҫхине — 18 сехет ҫурӑра. Билет туянас текенсем 51-25-20 номерпе шӑнкӑравлама пултараҫҫӗ. Е chuvashconcert.ru сайт урлӑ туянма пулать.
Концерта хутшӑнакансен йышӗ ҫакнашкал: Стас Владимиров, Валентина Кузнецова, Алёна Алексеева, Татьяна Лукина, Михаил Фёдоров, Татьяна Кунер, Алина Савельева, Николай Ключников, Виктория Захарова, Денис Павлов, «Юрату.ру» ушкӑн, Сергей Петров, Тамара Ишмуратова, Алёна Арсентьева, Сергей Лекеров.
«Артист пурнӑҫӗ витӗр чӑваш театрӗн историне сӑнлани» тенӗ кӗнекен хуплашки ҫинчех. Ҫавӑнпа эпӗ ку хулӑн кӗнекене (Надежда Кириллова. Ман поэзи театрӗ — Мой театр поэзии. Чебоксары 2018. Вырӑсла, чӑвашла. — 560 с.) ҫав курӑм витӗрех вуласа тухрӑм.
К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче виҫӗ теҫетке ҫул (1983–2013) выляса, Надежда Кириллова халӑх юратакан тава тивӗҫнӗ артистка, Митта Ваҫлей премийӗн лауреачӗ, режиссер, театровед пулса тӑчӗ. Чӑваш хумсасӗпе (радиопа), инҫекурӑмпа (телевиденипе) тата вун-вун шилӗк ҫинче сӑвӑ ӑста каланипе палӑрчӗ вӑл. Чӑваш поэзийӗн театрне турӗ, тӑван сӑмах илемӗпе янӑравлӑхне халӑх киленмелӗх кӑтартма пултарчӗ.
Эпир ача чухне сӑвӑ-юрӑ ушкӑнӗсем кашни лайӑх шкултах ӗҫлетчӗҫ, сӑвӑ пӑхмасӑр каласа уявсенче ӑмӑртман ача юлманпа пӗрехчӗ. Халӗ те нумай вӗсем. Вӑтанманраххисем вара «литература кружокӗ» тенипе ҫырлахмаҫҫӗ, хӑйсене «поэзи театрӗ» теҫҫӗ. Маншӑн поэзин чӑн-чӑн театрӗ пекех туйӑнатчӗ Ираклий Андронников вилӗмсӗр Лермонтовпа ун сӑввисем ҫинчен тӗлӗнмелле каласа пани тата хальхи саманара Питӗр хулинчи Светлана Крючкова артистка кӑтартакан вырӑс поэзийӗн концерчӗсем.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан хӗрача паллӑ юморист, пародист тата телеертӳҫӗ Максим Галкин ертсе пыракан «Лучше всех» (чӑв. Пуринчен лайӑх) кӑларӑма хутшӑнма тивӗҫ пулнӑ. Аса илтерер: ку кӑларӑма Пӗрремӗш каналпа вырсарникунсерен каҫхине кӑтартаҫҫӗ.
Виктория Орлова фокуссем тума пултарать. Кӑларӑма вӑл вӗренпе хатӗрленӗ программӑпа хутшӑннӑ. Паллӑ телешоуна хутшӑнакан кирек епле ачана та кӑмӑллӑн йышӑнаҫҫӗ. Студие пуҫтарӑннӑ куракансем ӑна та тӑвӑллӑн алӑ ҫупса хавхалантарнӑ. Викторийӑпа пӗрле кӑларӑма ашшӗ-амӑшӗ, пиччӗшӗ тата Альберт Пластинин иллюзионист хутшӑннӑ.
Вика 11 ҫулта. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарти 18-мӗш лицейри 5-мӗш «А» класра вӗренет.
Виктория Орлова ӳкерӗннӗ кӑларӑм паян эфира тухнӑ. Передача 19 сехет те 25 минутра пуҫланнӑ.
| ЮПА | 02 |
*Таврапӗлӳҫӗ типтерӗнчен
1916 ҫулта Вӑрнар районӗнчи Вӑрманкас Юнтапа ҫуралса ӳснӗ Максим Ястран 1942 ҫулхи пуш уйӑхӗнче, колхоз председателӗнче тӑрӑшакан арӑмӗпе пӗчӗк ачисене хӑварса, «Чӑваш коммуни» хаҫат редакцийӗнчен салтака тухса кайнӑ та, авӑнӑн (сентябрӗн) 11-мӗшӗнче Сталинградшӑн пынӑ ҫапӑҫура пуҫне хунӗ. Ку кунсене эпӗ манмастӑп: манӑн атте те ҫара Канашран 42-мӗш ҫулхи мартра хӑпӑл-хапӑл тухса кайнӑ, ҫур ҫултан, авӑн 11-мӗшӗнче, Калуга патӗнче танксемпе ҫапӑҫса «хыпарсӑр» ҫухалнӑ. Сталинград фронтӗнче те, Хӗвеланӑҫ фронтӗнче те хаяр тытӑҫусем йӗп вӗҫӗнчи пек пынӑ. Ку Хӗрлӗ Ҫаршӑн пысӑк та йывӑр ҫухатусен вӑхӑчӗ пулнӑ.
Орелпа Калуга патӗнчен Гудерианӑн танк дивизийӗсене Атӑл ҫине (Паульс ҫарне пулӑшма) куҫарассине пӗлсен, пирӗн салтаксен пур-ҫук вӑйпа Жиздра хӗрринче ҫапӑҫӑва тухма тивнӗ. Хаяр та тан мар вӑйсен ҫапӑҫӑвӗнче пирӗн икӗ дивизи пӗтнӗ, ҫапах та вӗсем фашистсен тимӗр лашисене тӑлласа лартма пултарнӑ. Юнлӑ фронтсем пӗр сывлӑшпа сывланӑ, ҫапӑҫури салтаксене пӗр йывӑр шӑпа тивнӗ.
Шупашкарти ачасем Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем валли юрӑ ҫырасшӑн. Тӗрӗсрех каласан, диск хатӗрлеҫҫӗ.
Шкул ҫулне ҫитменнисем Ҫӗнтерӳ кунӗ тӗлне «Я расскажу вам о войне…» (чӑв. Эп сире вӑрҫӑ ҫинчен каласа кӑтартатӑп) ятпа диск ҫырасшӑн.
Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫамрӑк вокалистсем патриотла юрӑсене ҫырма тытӑннӑ ӗнтӗ. Шӑпӑрлансем Шупашкарти 7-мӗш ача пахчинчи юрӑ ҫыракан студире диск хатӗрлеҫҫӗ. Унти юрӑ студине 2017 ҫулта туяннӑ. Ҫавӑнта хулари паллӑ артистсем те пырса ҫӳреҫҫӗ, вӗсем юрлама ӑста арҫын ачасемпе хӗрачасен пултарулӑхне аталантарма пулӑшаҫҫӗ. Пӗчӗкскерсем «Катюша», «Синий платочек», «Журавли» тата ытти юрра шӑрантарнӑ.
«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» конкурсӑн ҫӗнтерӳҫисене пӗлтерме вӑхӑт ҫитрӗ.
Тӑхӑр ҫынтан тӑракан жюри хӑйӗн ӗҫне вӗҫлесе 13 номинацире кам мала тухнисене палӑртса тухрӗ. Вӗсен ӗҫӗпе сире паллаштаратпӑр.
«Чӑваш вӑййисем» номинаци
1) «Ҫерем пӑсса вир акрӑм» — Муркаш районӗнчи Калайкасси шкулӗн 4-мӗш класс ачисем;
2) «Кӗтесле» — Тӑвай районӗнчи «Асамат кӗперӗ» ача пахчинчи 5 ҫулхи ачасем;
3) «Касримушкӑлла» — Муркаш районӗнчи «Колокольчик» ача пахчинчи 5–6 ҫулти ачасем.
«Чӑваш сӑввисем: шӑпӑрлансем» (Пӗчӗк ачасем) номинаци
1) Едифанова Мария (Патӑрьел районӗ, 6 ҫулта);
2) Аметова Анастасия (Муркаш районӗ, 3 ҫулта);
3) Матвеев Богдан (Муркаш районӗ, 5 ҫулта).
Ку ушкӑнрах «Чи пӗчӗкки — чи маттурри» вырӑна та палӑртнӑ — ҫак ят Йӗпреҫ районӗнчи Чӑваш Тимешӗнчи «Пучах» ача пахчине ҫӳрекен 2 ҫулти Ева Кудрявцева тивӗҫнӗ.
«Чӑваш сӑввисем: шӑпӑрлансем» (Пуҫламӑш шкул) номинаци
1) Мудрецов Алексей (Елчӗк районӗ, 6 ҫулта);
2) Николаева Анастасия (Каҫал районӗ, 10 ҫулта);
3) Алексеева Пинерпи (Ҫӗрпӳ районӗ, 6 ҫулта);
3) Волкова Анастасия (Вӑрнар районӗ, 12 ҫулта);
3) Антонова Елизавета (Йӗпреҫ районӗ, 7 ҫулта).
Ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» видеосӑвӑсен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене чыслӑпӑр! Чӑваш халӑх сайчӗ — ҫак конкурсра парнесемпе тивӗҫтерекенсенчен пӗри.
Ҫӗнтерӳҫӗсене эпир сӑнӳкерчӗксенчен хатӗрленӗ картинӑсем парнелес шухӑшлӑ, ҫавна май сирӗнтен сӑнӳкерчӗксем йышӑнма хатӗр. Вӗсем пичете юрӑхлӑ пулмалла, сӑнра тӑван тавралӑха ӳкерни пулсан аван.
Сӑнӳкерчӗке np@chuvash.org адреспа ярса панӑ чухне палӑртмалла:
- кам ӳкернӗ;
- ӑҫта ӳкернӗ (район, ял, мӗнле вырӑн);
- хӑш вӑхӑтра ӳкернӗ (дата).
Сӑнӳкерчӗксене эпир ака уйӑхӗн 12-мӗшӗччен тӳлевсӗр йышӑнатпӑр. Ӑна ярса пани пире вӑл сӑнӳкерчӗке пир ҫине пичетлесе картина тума ирӗк панипе, конкурс ҫӗнтерӳҫисене парнелеме килӗшнине пӗлтерӗ.
Аса илтеретпӗр, хальхи вӑхӑтра «Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» видеосӑвӑсен конкурсӗн хаклав тапхӑрӗ пырать.
Вӗренӳ институчӗн ректорӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Юрий Исаев нумаях пулмасть хӑйӗн пултарулӑхӗн тата тепӗр енӗпе палӑрчӗ – 50 ҫулхи юбилейӗ тӗлне «Картсем: калавсем» ятлӑ кӗнеке пичетлесе кӑларчӗ.
Чӑн та, кӗнеки те хулӑнах мар, хайлавӗсене калав тесе палӑртни те тӗрӗсех мар, вӗсем пурте тенӗ пекех – аса илӳсем. Хӑшӗ-пӗри хӑй жанрӗпе тӗрленчӗке е эссене ҫывӑх, теприсене литература очеркӗ теме пулать. Ҫакӑ вӗсен ятӗнченех сисӗнет: калӑпӑр, «Вӑрманхӗрри Шӑхаль. Вӑтакасӑм, Вӑтакас…», «Кукамай шӑплӑхӗ» е тата «Мишша тете», «Миккуль тете», «Атте утарӗ» пайсенчен тӑракан хайлав. Сӑн ӳкерчӗксем те кӗнекене аса илӳ техӗмӗ кӗртеҫҫӗ: вӗсенче – автор ачалӑхӗ, тусӗ-юлташӗ, тӑванӗ-пӗтенӗ… «Ҫӑкӑр чӗллипе» «Кушак ҫури» ыттисенчен уйрӑлсарах тӑраҫҫӗ: ку хайлавсем автор ачалӑхӗпе ҫыхӑнман, вӗсенче сюжет аталанӑвӗ те пур.
Тепӗр тесен, жанр тасалӑхне хӳтӗлесси пархатарлӑ ӗҫ мар, критиксемпе литература тӗпчевҫисем ав Пушкинпа та килӗшмеҫҫӗ: унӑн кӗскен «Белкин повеҫӗсем» текен хайлавӗсем, тӗслӗхрен, нимле повеҫсем те мар иккен, вӗсем – новеллӑсем!
Юлашки тапхӑрта чӑваш ача-пӑча литератури Марина Карягинан икӗ ҫӗнӗ кӗнекипе пуянланчӗ. 2017 ҫулта Чӑваш издательстви унӑн «Паттӑр вӑйӗ — пӑтӑра» сӑвӑсемпе хӑвӑрткаларӑш пуххине пичетлесе кӑларчӗ. Пӗлтӗр вара «Ҫӑкӑрпа сахӑр» калавсемпе сӑвӑсен кӗнеки кун ҫути курчӗ. Иккӗшӗ те ачасемпе ҫамрӑксем валли хатӗрленӗ алҫыру хайлавӗсен конкурсӗнче ҫӗнтерӳҫӗсем пулса тӑчӗҫ.
Пӗрремӗш кӗнекине кӗҫӗн ҫулхи шӑпӑрлансене халалланӑ. Ҫак ӳсӗмри ачасемшӗн ҫывӑх темӑна — тӑван халӑхпа хамӑр тавралӑх ҫинчен ҫырассине — тӗпе хунӑ. Геройӗсем — шкул ҫулне ҫитейменнисем тата кӗҫӗн классенче вӗренекенсем. Автор вӗсен чӑн пурнӑҫне, айкашӑвӗсемпе хӑтланӑвӗсене сӑнласа кӑтартать. Ӳкерчӗкӗсем — чӑваш пепкисен кун-ҫулӗнчен илнӗскерсем: чӗрӗ те кӑсӑклӑ, ӗнентерӳллӗ. Пӗрре пӑхсан, вӗсенче тӗлӗнмелли нимӗн те ҫук пек: чӗвӗлтисен кулленхи айланӑвӗнчи ахаль пулӑмсем кӑна темелле. Анчах та ҫыравҫӑ сюжета пӗлсе тата ӑста йӗркелеме, ӑсласа калӑплама пӗлнӗрен асра юлаҫҫӗ, туртса тӑраҫҫӗ. Акӑ, «Паттӑр вӑйӗ — пӑтӑра» сӑвӑра виҫӗ героя куратпӑр: аппа, тете тата ача.
+13.6 °C